فقرآهن و کم خونی ناشی از آن، از مشکلات عمده تغذیه ای و بهداشتی در کشور است. آهن مهمترین ماده اولیه جهت ساخت گلبول های قرمز خون است. علاوه برآهن، مواد مغذی دیگری مثل اسید فولیک و ویتامین B6 – B12 – C و پروتئین برای خونسازی لازم است که باید از راه رژیم غذایی روزانه تأمین شود. اگر برای ساخت گلبول های قرمز خون، آهن به مقدار کافی در دسترس نباشد، اول فرد از ذخایر آهن بدن خود استفاده می کند، پس در صورت ادامه کمبود ذخایر بدن کاهش می یابد و در صورت تخلیه ذخایر آهن بدن، کم خونی، فقرآهن، با علائم ذیل بروز می کند : رنگ پریدگی دائمی مخاط های داخل چشم- لب ها، احساس ضعف- خستگی- سیاهی رفتن چشم- بی تفاوتی- سرگیجه- سردرد- بی اشتهایی، حالت تهوع و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها در افراد مبتلا، در مراحل شدیدتر: تنگی نفس، تپش قلب، تورم قوزک پا، خستگی شدید و زودرس، کاهش قدرت تمرکز و یادگیری بروز می نماید.
پروتئین سویا جذب آهن را کاهش می دهد، بنابراین زمانی که ازسویا به جای گوشت استفاده می شود باید مقدار کمی گوشت به آن اضافه نمود، تا جذب آن افزایش یابد.
برای تشخیص قطعی کم خونی فقر آهن و درمان آن باید به پزشک مراجعه نمود.
تغذیه و پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن
در برنامه غذایی روزانه دو نوع آهن «هِم» و «غیر هم» وجود دارد. آهن «هم» در گوشت قرمز، مرغ، ماهی، جگر و آهن غیر هم در غذاهای گیاهی مثل غلات، حبوبات، سبزیجات، مغزها(پسته، بادام، فندق، گردو) و انواع خشکبار(برگه های هلو، زردآلو، انجیر، کشمش، خرما) وجود دارد.
آهن غذاهای حیوانی (هِم) از قابلیت جذب بالایی برخوردار است و به میزان
%30-20 جذب می شود، در حالی که آهن «غیر هم» به میزان 8/3 % جذب می شود و جذب آن بستگی به وجود عوامل کاهنده و افزایش دهنده جذب آهن دارد.آهن موجود در زرده تخم مرغ نیز از قابلیت جذب کمی برخوردار است.
گوشت- مرغ و ماهی افزایش دهنده میزان آهن خون هستند، آهن موجود در این مواد سبب جذب آهن «غیر هم» مواد گیاهی می شود. اسید آسکوربیک (ویتامین C) که در سبزی ها و میوه های تازه و خام وجود دارد، یکی از افزایش دهنده های جذب آهن است. جذب آهن غذاهای گیاهی از راه مصرف سبزی خوردن، پیاز یا انواع سالاد همراه با آب لیمو یا آب نارنج تازه افزایش می یابد.
استفاده از جوانه غلات و حبوبات سبب افزایش آهن قابل جذب در مواد غذایی می‌شود.
وقتی غلات جوانه می زنند، ویتامین c در آنها افزایش می یابد و میزان تانن ها و اسید فیتیک که از جذب آهن جلوگیری می کنند، کم می شود. پروتئین سویا جذب آهن را کاهش می دهد، بنابراین زمانی که ازسویا به جای گوشت استفاده می شود باید مقدار کمی گوشت به آن اضافه نمود، تا جذب آن افزایش یابد.
در نان هایی که با جوش شیرین تهیه شده، و از خمیر مایه در پخت آنها استفاده نشده است، مقدار زیادی فیتات وجود دارد که جذب آهن را کم می کند.
از مصرف کاهش دهنده های جذب آهن مثل چای، قهوه و دم کرده های گیاهی یک ساعت قبل و یک ساعت بعد از صرف غذا بهتر است خودداری شود.
منبع:مجله هوم
پروتئین سویا جذب آهن را کاهش می دهد، بنابراین زمانی که ازسویا به جای گوشت استفاده می شود باید مقدار کمی گوشت به آن اضافه نمود، تا جذب آن افزایش یابد.
برای تشخیص قطعی کم خونی فقر آهن و درمان آن باید به پزشک مراجعه نمود.
تغذیه و پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن
در برنامه غذایی روزانه دو نوع آهن «هِم» و «غیر هم» وجود دارد. آهن «هم» در گوشت قرمز، مرغ، ماهی، جگر و آهن غیر هم در غذاهای گیاهی مثل غلات، حبوبات، سبزیجات، مغزها(پسته، بادام، فندق، گردو) و انواع خشکبار(برگه های هلو، زردآلو، انجیر، کشمش، خرما) وجود دارد.
آهن غذاهای حیوانی (هِم) از قابلیت جذب بالایی برخوردار است و به میزان
%30-20 جذب می شود، در حالی که آهن «غیر هم» به میزان 8/3 % جذب می شود و جذب آن بستگی به وجود عوامل کاهنده و افزایش دهنده جذب آهن دارد.آهن موجود در زرده تخم مرغ نیز از قابلیت جذب کمی برخوردار است.
گوشت- مرغ و ماهی افزایش دهنده میزان آهن خون هستند، آهن موجود در این مواد سبب جذب آهن «غیر هم» مواد گیاهی می شود. اسید آسکوربیک (ویتامین C) که در سبزی ها و میوه های تازه و خام وجود دارد، یکی از افزایش دهنده های جذب آهن است. جذب آهن غذاهای گیاهی از راه مصرف سبزی خوردن، پیاز یا انواع سالاد همراه با آب لیمو یا آب نارنج تازه افزایش می یابد.
استفاده از جوانه غلات و حبوبات سبب افزایش آهن قابل جذب در مواد غذایی می‌شود.
وقتی غلات جوانه می زنند، ویتامین c در آنها افزایش می یابد و میزان تانن ها و اسید فیتیک که از جذب آهن جلوگیری می کنند، کم می شود. پروتئین سویا جذب آهن را کاهش می دهد، بنابراین زمانی که ازسویا به جای گوشت استفاده می شود باید مقدار کمی گوشت به آن اضافه نمود، تا جذب آن افزایش یابد.
در نان هایی که با جوش شیرین تهیه شده، و از خمیر مایه در پخت آنها استفاده نشده است، مقدار زیادی فیتات وجود دارد که جذب آهن را کم می کند.
از مصرف کاهش دهنده های جذب آهن مثل چای، قهوه و دم کرده های گیاهی یک ساعت قبل و یک ساعت بعد از صرف غذا بهتر است خودداری شود.
منبع:مجله هوم
شرح موضوع