جام جم آنلاين: آفت و تبخال جزو مشكلات شايع و ناراحت‌كننده دهان و دندان هستند كه افراد زيادي را درگير مي‌كنند. اگر دهان شما هم آفت مي‌زند يا كنار لبتان مورمور شده و بعد تبخال مي‌زنيد، بهتر است اين مطلب را بخوانيد و با توجه به تفاوت‌ها و توصيه‌هاي درماني در مورد آنها اقدام كنيد.
دكتر داريوش حميدزاده، جراح و دندانپزشك در اين‌باره به جام‌جم مي‌گويد: زخم‌هاي آفتي عودكننده، زخم‌هاي نسبتا شايعي هستند كه در جوامع مختلف جمعيتي حدود 20 تا 50 درصد افراد به آن مبتلا مي‌شوند. آفت مي‌تواند به صورت زخم‌هاي كوچك يا زخم‌هايي بزرگ‌تر ظاهر شود. زخم‌هاي كوچك اغلب با قطري كمتر از نيم ميلي‌متر و معمولا روي گونه و لب ظاهر مي‌شوند. در حالي كه زخم‌هاي بزرگ‌تر در هر قسمتي از دهان از جمله لثه، كام يا زبان قابل مشاهده است .
شكل ظاهري آفت
از نظر ظاهري اين زخم‌ها گرد يا بيضي شكل است كه توسط غشاي نازك خاكستري رنگي پوشيده شده‌اند و هاله‌اي قرمز هم اطراف اين زخم وجود دارد.
به گفته دكتر حميدزاده، 2 تا 48 ساعت قبل از بروز زخم، بيمار احساس سوزش دارد، سپس ضايعه سفيدرنگ كوچكي شكل مي‌گيرد.وي ادامه مي‌دهد: اين ضايعه بتدريج طي 2 تا 3 روز بزرگ شده و زخمي در سطح آن ايجاد مي‌شود. البته به طور معمول تعداد زخم‌ها بيش از يكي است كه تعداد و زمان بروز آنها متفاوت خواهد بود.به گفته اين متخصص، زخم‌هاي كوچك طي 10 تا 14 روز بدون برجاي گذاشتن اثر زخم، بهبود مي‌يابند. اما موارد بزرگ، زخم عميق‌تري ايجاد مي‌كنند و بسيار دردناك هستند. اين زخم‌ها ممكن است هفته‌ها بمانند ولي آنها هم به آهستگي و با ايجاد اثر زخم، بهبود مي‌يابند.
چرا آفت مي‌زنيم؟
دكتر حميدزاده با ذكر اين نكته كه علت بروز آفت هنوز كاملا مشخص نيست، توضيح مي‌دهد: عده‌اي عوامل روحي و رواني مانند استرس و اضطراب يا عوامل ميكروبي و تغذيه‌اي مانند كمبود آهن، اسيد فوليك و B12 را در بروز آن موثر مي‌دانند. البته وراثت، عوامل آلرژيك و ضربه نيز مورد توجه قرار گرفته است و برخي آن‌را نوعي بيماري خودايمني مي‌دانند.
درمان آفت
به گفته دكتر حميدزاده، درمان اين موارد معمولا علامتي است و هنوز درمان قطعي وجود ندارد.وي مي‌افزايد: البته استفاده از دهانشويه‌ها مثل كلرهگزيدين 2 درصد و همچنين استفاده از برخي كرم‌ها يا دهانشويه‌هاي ضد قارچ مي‌تواند باعث كاهش درد و سوزش شده و دوره عود را نيز كوتاه كند. ولي بايد دقت داشته باشيد، تنها با تجويز دندانپزشك بايد از اين مواد استفاده كرد.
اين دندانپزشك يادآور مي‌شود: «درمان آفت‌هايي با قطر و عمق بيشتر، دشوارتر است. براي اين كار روش‌هاي مختلفي با موفقيت‌هاي نسبي وجود دارند.
به عنوان نمونه جراحي ضايعه، تزريق مستقيم كورتن به داخل ضايعه همراه با تجويز سيستميك كورتن از جمله روش‌هايي است كه به كار مي‌روند.
تبخال
به گفته وي، زخم‌هاي آفتي با توجه به اين‌كه بيمار سابقه عود آن را دارد، عمدتا با زخم‌هاي هرپتيك عودكننده (تبخال) متفاوت است. وي مي‌افزايد: «بنابراين لازم است تفاوت و توصيه‌هاي درماني را در مورد هريك از اين موارد به طور جداگانه بررسي كنيم.
دكتر حميدزاده درباره بروز تبخال توضيح مي‌دهد: فعال شدن مجدد ويروس1 HSV كه به صورت نهفته در گره عصبي عصب سه قلو وجود دارد، عامل ايجادكننده تبخال است. اين ويروس مي‌تواند با عوامل مستعدكننده‌اي مانند تب، قاعدگي، استرس‌هاي عاطفي، خستگي مفرط، بارداري، اختلالات گوارشي، عفونت‌هاي دستگاه تنفسي و تماس طولاني مدت با اشعه آفتاب بروز كند و فعال شود.
بيدار شدن ويروس
وي توضيح مي‌دهد: ضايعه با احساس سوزش و خارش شروع مي‌شود، سپس تاول‌هاي ريزي با قطر حدود يك تا 3 ميلي‌متر ظاهر مي‌شوند كه بزودي پاره شده و ايجاد زخم مي‌كنند.
محل بروز تبخال لب، معمولا مرز ميان پوست صورت و لب است كه اغلب توسط لخته خوني خشك و قهوه‌اي رنگ پوشيده مي‌شود.به گفته دكتر حميدزاده دوره‌هاي بروز تبخال متفاوت بوده و ممكن است هر ماه يا سالي يك‌بار ايجاد شود كه البته طي 7 تا 14 روز بهبود مي‌يابند.
وي مي‌افزايد: «نكته مهم در خصوص زخم‌هاي هرپتيك (تبخال) مسري بودن آنهاست. به اين معني كه امكان انتقال عفونت ويروسي در زمان ايجاد تاول‌ها و جمع شدن مايع درون آن وجود دارد.
چند توصيه ساده
دكتر حميدزاده به افرادي كه با اين مشكل روبه‌رو هستند، يادآور مي‌شود: از تماس دست با نقاط آلوده به ويروس و چشمان خود به دليل احتمال انتشار عفونت خودداري كنند. همچنين توصيه مي‌شود تا بهبود كامل زخم‌ها، از تماس نزديك با ديگران بويژه كودكان خردسال اجتناب شود.
وي مي‌افزايد: «بهتر است همكاران محترم نيز تا بهبود كامل زخم‌ها از اعمال غيرضروري دندانپزشكي بيماران داراي تبخال خودداري كنند.»
درمان تبخال
دكتر حميدزاده مي‌گويد: «درمان تبخال به صورت علامتي است و البته استفاده از داروهاي ضدويروس كه توسط پزشك تجويز مي‌شود نيز موثر است.
وي به عفونت اوليه و ثانويه اشاره مي‌كند و مي‌گويد: عفونت اوليه معمولا اولين برخورد بيمار با ويروس است كه در سنين يك تا 5 سالگي اتفاق مي‌افتد. درحالي كه عفونت ثانويه بعد از ابتلا و برخورد با ويروس اوليه تبخال در سال‌هاي بعد و در صورت ايجاد عوامل مستعدكننده باعث بروز تبخال مي‌شود.
منبع
 |
| - توجه: تصویر کوچک شده است، برای دیدن تصویر در اندازه واقعی روی آن کلیک کنید! |
دكتر داريوش حميدزاده، جراح و دندانپزشك در اين‌باره به جام‌جم مي‌گويد: زخم‌هاي آفتي عودكننده، زخم‌هاي نسبتا شايعي هستند كه در جوامع مختلف جمعيتي حدود 20 تا 50 درصد افراد به آن مبتلا مي‌شوند. آفت مي‌تواند به صورت زخم‌هاي كوچك يا زخم‌هايي بزرگ‌تر ظاهر شود. زخم‌هاي كوچك اغلب با قطري كمتر از نيم ميلي‌متر و معمولا روي گونه و لب ظاهر مي‌شوند. در حالي كه زخم‌هاي بزرگ‌تر در هر قسمتي از دهان از جمله لثه، كام يا زبان قابل مشاهده است .
شكل ظاهري آفت
از نظر ظاهري اين زخم‌ها گرد يا بيضي شكل است كه توسط غشاي نازك خاكستري رنگي پوشيده شده‌اند و هاله‌اي قرمز هم اطراف اين زخم وجود دارد.
به گفته دكتر حميدزاده، 2 تا 48 ساعت قبل از بروز زخم، بيمار احساس سوزش دارد، سپس ضايعه سفيدرنگ كوچكي شكل مي‌گيرد.وي ادامه مي‌دهد: اين ضايعه بتدريج طي 2 تا 3 روز بزرگ شده و زخمي در سطح آن ايجاد مي‌شود. البته به طور معمول تعداد زخم‌ها بيش از يكي است كه تعداد و زمان بروز آنها متفاوت خواهد بود.به گفته اين متخصص، زخم‌هاي كوچك طي 10 تا 14 روز بدون برجاي گذاشتن اثر زخم، بهبود مي‌يابند. اما موارد بزرگ، زخم عميق‌تري ايجاد مي‌كنند و بسيار دردناك هستند. اين زخم‌ها ممكن است هفته‌ها بمانند ولي آنها هم به آهستگي و با ايجاد اثر زخم، بهبود مي‌يابند.
چرا آفت مي‌زنيم؟
دكتر حميدزاده با ذكر اين نكته كه علت بروز آفت هنوز كاملا مشخص نيست، توضيح مي‌دهد: عده‌اي عوامل روحي و رواني مانند استرس و اضطراب يا عوامل ميكروبي و تغذيه‌اي مانند كمبود آهن، اسيد فوليك و B12 را در بروز آن موثر مي‌دانند. البته وراثت، عوامل آلرژيك و ضربه نيز مورد توجه قرار گرفته است و برخي آن‌را نوعي بيماري خودايمني مي‌دانند.
درمان آفت
به گفته دكتر حميدزاده، درمان اين موارد معمولا علامتي است و هنوز درمان قطعي وجود ندارد.وي مي‌افزايد: البته استفاده از دهانشويه‌ها مثل كلرهگزيدين 2 درصد و همچنين استفاده از برخي كرم‌ها يا دهانشويه‌هاي ضد قارچ مي‌تواند باعث كاهش درد و سوزش شده و دوره عود را نيز كوتاه كند. ولي بايد دقت داشته باشيد، تنها با تجويز دندانپزشك بايد از اين مواد استفاده كرد.
اين دندانپزشك يادآور مي‌شود: «درمان آفت‌هايي با قطر و عمق بيشتر، دشوارتر است. براي اين كار روش‌هاي مختلفي با موفقيت‌هاي نسبي وجود دارند.
به عنوان نمونه جراحي ضايعه، تزريق مستقيم كورتن به داخل ضايعه همراه با تجويز سيستميك كورتن از جمله روش‌هايي است كه به كار مي‌روند.
تبخال
به گفته وي، زخم‌هاي آفتي با توجه به اين‌كه بيمار سابقه عود آن را دارد، عمدتا با زخم‌هاي هرپتيك عودكننده (تبخال) متفاوت است. وي مي‌افزايد: «بنابراين لازم است تفاوت و توصيه‌هاي درماني را در مورد هريك از اين موارد به طور جداگانه بررسي كنيم.
دكتر حميدزاده درباره بروز تبخال توضيح مي‌دهد: فعال شدن مجدد ويروس1 HSV كه به صورت نهفته در گره عصبي عصب سه قلو وجود دارد، عامل ايجادكننده تبخال است. اين ويروس مي‌تواند با عوامل مستعدكننده‌اي مانند تب، قاعدگي، استرس‌هاي عاطفي، خستگي مفرط، بارداري، اختلالات گوارشي، عفونت‌هاي دستگاه تنفسي و تماس طولاني مدت با اشعه آفتاب بروز كند و فعال شود.
بيدار شدن ويروس
وي توضيح مي‌دهد: ضايعه با احساس سوزش و خارش شروع مي‌شود، سپس تاول‌هاي ريزي با قطر حدود يك تا 3 ميلي‌متر ظاهر مي‌شوند كه بزودي پاره شده و ايجاد زخم مي‌كنند.
محل بروز تبخال لب، معمولا مرز ميان پوست صورت و لب است كه اغلب توسط لخته خوني خشك و قهوه‌اي رنگ پوشيده مي‌شود.به گفته دكتر حميدزاده دوره‌هاي بروز تبخال متفاوت بوده و ممكن است هر ماه يا سالي يك‌بار ايجاد شود كه البته طي 7 تا 14 روز بهبود مي‌يابند.
وي مي‌افزايد: «نكته مهم در خصوص زخم‌هاي هرپتيك (تبخال) مسري بودن آنهاست. به اين معني كه امكان انتقال عفونت ويروسي در زمان ايجاد تاول‌ها و جمع شدن مايع درون آن وجود دارد.
چند توصيه ساده
دكتر حميدزاده به افرادي كه با اين مشكل روبه‌رو هستند، يادآور مي‌شود: از تماس دست با نقاط آلوده به ويروس و چشمان خود به دليل احتمال انتشار عفونت خودداري كنند. همچنين توصيه مي‌شود تا بهبود كامل زخم‌ها، از تماس نزديك با ديگران بويژه كودكان خردسال اجتناب شود.
وي مي‌افزايد: «بهتر است همكاران محترم نيز تا بهبود كامل زخم‌ها از اعمال غيرضروري دندانپزشكي بيماران داراي تبخال خودداري كنند.»
درمان تبخال
دكتر حميدزاده مي‌گويد: «درمان تبخال به صورت علامتي است و البته استفاده از داروهاي ضدويروس كه توسط پزشك تجويز مي‌شود نيز موثر است.
وي به عفونت اوليه و ثانويه اشاره مي‌كند و مي‌گويد: عفونت اوليه معمولا اولين برخورد بيمار با ويروس است كه در سنين يك تا 5 سالگي اتفاق مي‌افتد. درحالي كه عفونت ثانويه بعد از ابتلا و برخورد با ويروس اوليه تبخال در سال‌هاي بعد و در صورت ايجاد عوامل مستعدكننده باعث بروز تبخال مي‌شود.
منبع
شرح موضوع 