روانشناسی عزت نفس
خود را بپذيريم ، انكار نكنيم
عزت نفس، عبارت از قضاوتي است كه ما در مورد خود مي كنيم، براي اينكه قضاوت درستي در مورد خود داشته باشيم، دقت به اين نكات ضروري است:
1. نسبت به خود ( افكار ، احساسات و اعمال خود ) آگاه باشيم .
2. با خود رفتار خصمانه نداشته باشيم .
3. واقعيتهاي وجود خود را چه دوست داشته باشيم چه دوست نداشته باشيم ببينيم و بپذيريم كه اينگونه ايم. در اينصورت مي توانيم عزت نفس، ارزشی که برای خودمان قائل هستیم، را مطابق با گوهر انسانی خود افزایش داده و در ارتباط خود با دیگران، راضی و موفق باشیم.
يكي از موانع عزت نفس انكار خود است، به اين معنا كه خودمان را ناديده بگيريم. آيا قبول داريد كه بعضي از ما ، در بسياري از لحظات شبانه روز، مشغول انكار و ناديده گرفتن خودمان هستيم ؟ بيائيد كمي به افكار ، احساسات و رفتارمان در اين اواخر توجه كنيم و ببينيم به چه ميزان با خودمان منصفانه رفتار كرديم. چقدر از واقعيتهاي وجودمان را پذيرفتيم و چقدر را انكار كرده و فكر كرديم كه بهتر اين است به به آنها اعتنايي هم نكنيم . وقتي از موضوعي متاثر و غمگين شديد با خود چه گفتيد؟ آيا قبل از غصه خوردن و يا خود و ديگران را متهم يا نصيحت كردن، يك لحظه با خود گفتيد: بله، اين موضوع مرا ناراحت و غمگين كرده؟ هنگامي كه از موضوعي شاد شديد آيا در اوج شادي توانستيد يك لحظه خود را نگاه كرده، دريابيد كه وجودتان به فلان علت، غرق شادي شده؟ وقتي از عمل خود شرمنده شديد آيا خود را نگاه كرده و با خود مرور كرديد كه: از اين عمل خودم شرمنده هستم ؟
هنگاهي كه از زندگي خسته شده و به دنبال يك زندگي و كار لذت بخش ، مثل يك كلاف سر در گم به اين در و آن در مي زنيد، و يا وقتي به طور تعجب آوري بدون دليل موجه به افراد بيرون از خانواده توجه افراطي مي كنيد و يا زماني كه دائم ناراحت و شاكي هستيد كه همسرم، همكارم و ... مرا آزار مي دهند، آيا هيچوقت شده كه با خودتان خلوت كرده و بپرسيد: من از چه چيزي ناراحتم؟ از چه چيزي ناراضي ام ؟چه نگراني و نارضايتي در وجود من نسبت به خانواده ام يا كارم و ... هست كه اينطور بي قرار و ناخرسند شده ام؟
هنگامي كه هوشياري و ذكاوت در كاري به خرج داديد آيا با خود گفتيد : آفرين ، من در آن مورد هوشيار بودم ؟ ما غالباً به خود بي توجه هستيم. حتي گاهي خود را انكار مي كنيم . غالب اوقات، افكار، احساسات، نقاط ضعف، نقاط قوت، اعمال خوب و اعمال بد خود را به را حتي ناديده مي گيريم . منظور اين نيست كه خودخواه و از خود راضي باشيم ، بلكه نكته اين است كه خودمان را ببينيم و نسبت به خود آگاه باشيم . ضمناً وقتي سعي مي كنيم كه نسبت به خود آگاه باشيم ، ناگزيريم به ديگران هم توجه كرده و نسبت به آنان هم آگاه گرديم .
بدون شك ما همه جسم خود را دوست داريم، به طوري كه اگر تشنه يا گرسنه شديم آب و غذا مي خوريم، بيمار شديم خود را معالجه مي كنيم ، سعي مي كنيم راحتي جسم خود را فراهم نمائيم ، اما چرا در بعضي حوزه ها، مثل عواطف، افكار و عملكردها نسبت به خود بي تفاوت هستيم ؟ حتي خود را ناديده ميگيريم؟ چه نفعي در اين كار عايد ما مي شود ؟
هنگام عصبانيت به موضوع و يا شخصي كه ما را عصباني كرده توجه مي كنيم ، اما به وجود خودمان آگاهي نداريم. به هنگام شادي هم همينطور عمل مي كنيم . زماني كه خود را آگاهانه نگاه مي كنيم ، به آنچه موجب شادي و يا ناراحتي ما شده واقف مي شويم. در اين صورت مي توانيم رفتار مناسب تري داشته باشيم. به هنگام توانائي از پذيرفتن توانائي و به هنگام ضعف از قبول ضعف خود طفره مي رويم. آيا اين آسانترين، بي دردسرترين ( نه مفيدترين ) عكس العملي است كه مي توانيم داشته باشيم؟ اين نوع برخورد چه سودي به حال ما دارد ؟
به اين مثالها توجه كنيد:
• اگر كاري كه انجام مي دهيم ، براي ما يكنواخت و يا آزار دهنده شود و انگيزه خود را از ذست بدهيم ، احساس كسالت خواهيم كرد . اگر به جاي اينكه به اين موضوع توجه كنيم و از احساس خود آگاه گرديم ، منكر آن شويم و به آن بي اعتنا باشيم ، نه تنها در كار خود تغيير مناسبي نخواهيم داد، بلكه براي اجتناب از اين كسالت ، ممكن است به راه حل هاي غير مناسب ، متوسل شويم . مثلاً از خانواده ، همسر و فرزند خود ايراد گرفته، از آنها ناراضي شويم. حتي ممكن است به روابط بيرون از خانواده جذب شده و بدون آنكه خود بفهميم، در پي راه حلهاي نامعقول برويم.
• وقتي با همسرمان مساله داريم اگر آن را انكار كرده و به حيات خلوت ذهنمان پرتاب كنيم ، روابط سرد ، تيره و تيره تر مي شود و نه تنها مسئله حل نمي شود بلكه ، بر مشكلات افزوده و چه بسا به جدايي منجر شود .
• پدر يا مادري را در نظر بياوريد كه هميشه با فرزندش به عصبانيت برخورد مي كند و فرزند از او به شدت مي ترسد . همه ما ، چنين پدر و مادرهايي را ديده ايم . پدر يا مادر نمي پذيرد كه خودش عصباني است و به علت اين عصبانيت رفتار نا مناسبي دارد . او عصبانيت و بد رفتاري با فرزند خود را انكار مي كند و حتي حاضر نمي شود به صحبتهاي فرزندش گوش كند . چنين شخصي هيچگاه نخواهد توانست خود را تغيير داده و رابطه اش را با فرزندش بهبود بخشد .
• دختري كه با استعداد و توانمند است خود را به ناتواني و ناداني مي زند . از استعدادهايش فرار مي كند چرا ؟ زيرا وقتي تحسين اطرافيان را بر مي انگيزد مورد حسادت و آزار ديگران قرار مي گيرد و از اين آزار رنج مي برد. در نتيجه استعداد و توان خود را انكار مي كند .
موارد فراواني را مي توانيم پيدا كنيم كه به خود بي توجهي مي كنيم زيرا اين آسانترين كار است، اما مفيدترين كار نيست. گاهي از احساس و يا رفتار خو ناراحتيم ! آنقدر ناراحت كه نمي توانيم بپذيريم اينگونه رفتار مي كنيم يا اينگونه احساس مي كنيم. در اينجا بهترين كاري كه مي توانيم انجام دهيم اين است كه مقاومت خود را بپذيريم . يعني قبول كنيم كه در مقابل پذيرش اين احساس ، اين رفتار، اين فكر مقاومت داريم . قبول كنيم كه نمي خواهيم آنرا ببينيم و بپذيريم . اگر از اين نقطه شروع كنيم مفيد واقع مي شود . اگر نسبت به مقاومت خود هشيار باشيم مقاومتها مثل يخي خواهد بود كه در برابر حرارت ذوب مي شود.
تمرين:
حال به تمرين "كامل كردن جملات" بپردازيم. اين تمرين آسان و مفيد است . فقط يك قلم و كاغذ برداريد . براي هر تمرين يك صفحه اختصاص دهيد . هر كدام از جملات داده شده را در بالاي يك صفحه بنويسيد . در اينجا چند نمونه جمله آورده شده است:
1.گاهي وقتي به عقب بر مي گردم به سختي باور مي كنم كه من يك وقتي .... ( مثلاً حسود يا نا اميد ) بودم .
2. براي من آسان نيست كه بپذيرم كه .... ( مثلاً بدبين ) هستم.
3. وقتي .... ( مثلاً ، كاري را خراب ) كنم برايم آسان نيست كه خود را بپذيرم.
شما با هر يك از جملات ناقصي كه به عنوان مثال آورده شده 10-8 جمله كامل با سرعت بنويسيد . هيچ نگران درست بودن جملات يا مغاير بودن آنها با يكديگر نباشيد. اين يك تمرين و تجربه بسيار مفيد است. سه جمله در اينجا آورده شده بقيه جملات را در قسمت خودآزمايي مي يابيد .
توجه داشته باشيد كه اگر فقط اين كلمات را بخوانيد و تمرينات را به شرح فوق انجام ندهيد خود را از كشفيات مهمي محروم مي كنيد بعد از انجام تمرينات براي شما مشخص مي گردد كه چرا پذيرش خويش ، براي تغييرات مثبت ضروري است .
- اگر من از قبول اين واقعيت كه غالباً ناآگاهانه زندگي مي كنم سرباز زنم چگونه مي توانم بياموزم كه آگاهانه تر زندگي كنم؟
- اگر از پذيرش اين واقعيت كه غالباً غير مسئولانه زندگي مي كنم سرباز زنم چگونه مي توانم زندگي مسئولانه را بياموزم؟ اگر ندانم كه عمل به جا و مفيدي را انجام داده ام چگونه مي توانم آنرا در موقع خود و با اعتماد انجام دهم ؟ اگر به نقطه قوت خود آگاه نباشم چگونه مي توانم خود را درست ارزيابي كرده و حتي شكرگزار باشم؟
اگر از ديدن اين واقعيت كه معمولاً به طور منفعل زندگي مي كنم بگريزم چگونه ياد خواهم گرفت جرات كرده و نظر خودم را ابراز كنم؟ من نمي توانم بر ترس يا هر مشكل ديگري كه منكرش هستم غلبه كنم . من اگر وجود يك مشكل در رابطه جنسي را نپذيرم نمي توانم آنرا اصلاح كنم .
من نمي توانم دردم را معالجه كنم اگر از قبول دردي كه دارم امتناع ورزم. من نقطه ضعفهايي را كه اصرار مي كنم ندارم، نمي توانم اصلاح كنم .
اگر قبول نكنم كه عمل اشتباهي را انجام داده ام چگونه مي توانم آنرا اصلاح كنم و يا خود را به خاطر آن ببخشم . براي پذيرفتن خود، بايد اين واقعيت را بپذيرم كه آن طوري كه فكر مي كنيم ، احساس مي كنيم و عمل مي كنيم. همه، تظاهراتي از وجود خود ما و متعلق به ما هستند . پذيرفتن به آن معنا نيست كه آن موارد ، نهايت بودن ما و غير قابل تغيير هستند. اما اگر ما آنها را انكار و طرد كرده، در يك قفس محبوس نماييم ، بدون شك از تغييرشان جلوگيري كرده ايم .
تمرين و خود آزمايي:
- يكي از احساساتم كه نمي توانم بپذيرم...است.
- يكي از كارهايي كه نمي توانم بپذيرم...است.
- يكي از افكاري كه سعي دارم از مغزم برانم...است.
- يكي از چيزهايي كه سخت است براي بدنم بپذيرم...است.
- اگر بدنم را بيشتر...بودم،...بيشتري داشتم.
ایمیل دریافتی از گروه اینترنتی وندا vandagroup.ir
خود را بپذيريم ، انكار نكنيم
عزت نفس، عبارت از قضاوتي است كه ما در مورد خود مي كنيم، براي اينكه قضاوت درستي در مورد خود داشته باشيم، دقت به اين نكات ضروري است:
1. نسبت به خود ( افكار ، احساسات و اعمال خود ) آگاه باشيم .
2. با خود رفتار خصمانه نداشته باشيم .
3. واقعيتهاي وجود خود را چه دوست داشته باشيم چه دوست نداشته باشيم ببينيم و بپذيريم كه اينگونه ايم. در اينصورت مي توانيم عزت نفس، ارزشی که برای خودمان قائل هستیم، را مطابق با گوهر انسانی خود افزایش داده و در ارتباط خود با دیگران، راضی و موفق باشیم.
يكي از موانع عزت نفس انكار خود است، به اين معنا كه خودمان را ناديده بگيريم. آيا قبول داريد كه بعضي از ما ، در بسياري از لحظات شبانه روز، مشغول انكار و ناديده گرفتن خودمان هستيم ؟ بيائيد كمي به افكار ، احساسات و رفتارمان در اين اواخر توجه كنيم و ببينيم به چه ميزان با خودمان منصفانه رفتار كرديم. چقدر از واقعيتهاي وجودمان را پذيرفتيم و چقدر را انكار كرده و فكر كرديم كه بهتر اين است به به آنها اعتنايي هم نكنيم . وقتي از موضوعي متاثر و غمگين شديد با خود چه گفتيد؟ آيا قبل از غصه خوردن و يا خود و ديگران را متهم يا نصيحت كردن، يك لحظه با خود گفتيد: بله، اين موضوع مرا ناراحت و غمگين كرده؟ هنگامي كه از موضوعي شاد شديد آيا در اوج شادي توانستيد يك لحظه خود را نگاه كرده، دريابيد كه وجودتان به فلان علت، غرق شادي شده؟ وقتي از عمل خود شرمنده شديد آيا خود را نگاه كرده و با خود مرور كرديد كه: از اين عمل خودم شرمنده هستم ؟
هنگاهي كه از زندگي خسته شده و به دنبال يك زندگي و كار لذت بخش ، مثل يك كلاف سر در گم به اين در و آن در مي زنيد، و يا وقتي به طور تعجب آوري بدون دليل موجه به افراد بيرون از خانواده توجه افراطي مي كنيد و يا زماني كه دائم ناراحت و شاكي هستيد كه همسرم، همكارم و ... مرا آزار مي دهند، آيا هيچوقت شده كه با خودتان خلوت كرده و بپرسيد: من از چه چيزي ناراحتم؟ از چه چيزي ناراضي ام ؟چه نگراني و نارضايتي در وجود من نسبت به خانواده ام يا كارم و ... هست كه اينطور بي قرار و ناخرسند شده ام؟
هنگامي كه هوشياري و ذكاوت در كاري به خرج داديد آيا با خود گفتيد : آفرين ، من در آن مورد هوشيار بودم ؟ ما غالباً به خود بي توجه هستيم. حتي گاهي خود را انكار مي كنيم . غالب اوقات، افكار، احساسات، نقاط ضعف، نقاط قوت، اعمال خوب و اعمال بد خود را به را حتي ناديده مي گيريم . منظور اين نيست كه خودخواه و از خود راضي باشيم ، بلكه نكته اين است كه خودمان را ببينيم و نسبت به خود آگاه باشيم . ضمناً وقتي سعي مي كنيم كه نسبت به خود آگاه باشيم ، ناگزيريم به ديگران هم توجه كرده و نسبت به آنان هم آگاه گرديم .
بدون شك ما همه جسم خود را دوست داريم، به طوري كه اگر تشنه يا گرسنه شديم آب و غذا مي خوريم، بيمار شديم خود را معالجه مي كنيم ، سعي مي كنيم راحتي جسم خود را فراهم نمائيم ، اما چرا در بعضي حوزه ها، مثل عواطف، افكار و عملكردها نسبت به خود بي تفاوت هستيم ؟ حتي خود را ناديده ميگيريم؟ چه نفعي در اين كار عايد ما مي شود ؟
هنگام عصبانيت به موضوع و يا شخصي كه ما را عصباني كرده توجه مي كنيم ، اما به وجود خودمان آگاهي نداريم. به هنگام شادي هم همينطور عمل مي كنيم . زماني كه خود را آگاهانه نگاه مي كنيم ، به آنچه موجب شادي و يا ناراحتي ما شده واقف مي شويم. در اين صورت مي توانيم رفتار مناسب تري داشته باشيم. به هنگام توانائي از پذيرفتن توانائي و به هنگام ضعف از قبول ضعف خود طفره مي رويم. آيا اين آسانترين، بي دردسرترين ( نه مفيدترين ) عكس العملي است كه مي توانيم داشته باشيم؟ اين نوع برخورد چه سودي به حال ما دارد ؟
به اين مثالها توجه كنيد:
• اگر كاري كه انجام مي دهيم ، براي ما يكنواخت و يا آزار دهنده شود و انگيزه خود را از ذست بدهيم ، احساس كسالت خواهيم كرد . اگر به جاي اينكه به اين موضوع توجه كنيم و از احساس خود آگاه گرديم ، منكر آن شويم و به آن بي اعتنا باشيم ، نه تنها در كار خود تغيير مناسبي نخواهيم داد، بلكه براي اجتناب از اين كسالت ، ممكن است به راه حل هاي غير مناسب ، متوسل شويم . مثلاً از خانواده ، همسر و فرزند خود ايراد گرفته، از آنها ناراضي شويم. حتي ممكن است به روابط بيرون از خانواده جذب شده و بدون آنكه خود بفهميم، در پي راه حلهاي نامعقول برويم.
• وقتي با همسرمان مساله داريم اگر آن را انكار كرده و به حيات خلوت ذهنمان پرتاب كنيم ، روابط سرد ، تيره و تيره تر مي شود و نه تنها مسئله حل نمي شود بلكه ، بر مشكلات افزوده و چه بسا به جدايي منجر شود .
• پدر يا مادري را در نظر بياوريد كه هميشه با فرزندش به عصبانيت برخورد مي كند و فرزند از او به شدت مي ترسد . همه ما ، چنين پدر و مادرهايي را ديده ايم . پدر يا مادر نمي پذيرد كه خودش عصباني است و به علت اين عصبانيت رفتار نا مناسبي دارد . او عصبانيت و بد رفتاري با فرزند خود را انكار مي كند و حتي حاضر نمي شود به صحبتهاي فرزندش گوش كند . چنين شخصي هيچگاه نخواهد توانست خود را تغيير داده و رابطه اش را با فرزندش بهبود بخشد .
• دختري كه با استعداد و توانمند است خود را به ناتواني و ناداني مي زند . از استعدادهايش فرار مي كند چرا ؟ زيرا وقتي تحسين اطرافيان را بر مي انگيزد مورد حسادت و آزار ديگران قرار مي گيرد و از اين آزار رنج مي برد. در نتيجه استعداد و توان خود را انكار مي كند .
موارد فراواني را مي توانيم پيدا كنيم كه به خود بي توجهي مي كنيم زيرا اين آسانترين كار است، اما مفيدترين كار نيست. گاهي از احساس و يا رفتار خو ناراحتيم ! آنقدر ناراحت كه نمي توانيم بپذيريم اينگونه رفتار مي كنيم يا اينگونه احساس مي كنيم. در اينجا بهترين كاري كه مي توانيم انجام دهيم اين است كه مقاومت خود را بپذيريم . يعني قبول كنيم كه در مقابل پذيرش اين احساس ، اين رفتار، اين فكر مقاومت داريم . قبول كنيم كه نمي خواهيم آنرا ببينيم و بپذيريم . اگر از اين نقطه شروع كنيم مفيد واقع مي شود . اگر نسبت به مقاومت خود هشيار باشيم مقاومتها مثل يخي خواهد بود كه در برابر حرارت ذوب مي شود.
تمرين:
حال به تمرين "كامل كردن جملات" بپردازيم. اين تمرين آسان و مفيد است . فقط يك قلم و كاغذ برداريد . براي هر تمرين يك صفحه اختصاص دهيد . هر كدام از جملات داده شده را در بالاي يك صفحه بنويسيد . در اينجا چند نمونه جمله آورده شده است:
1.گاهي وقتي به عقب بر مي گردم به سختي باور مي كنم كه من يك وقتي .... ( مثلاً حسود يا نا اميد ) بودم .
2. براي من آسان نيست كه بپذيرم كه .... ( مثلاً بدبين ) هستم.
3. وقتي .... ( مثلاً ، كاري را خراب ) كنم برايم آسان نيست كه خود را بپذيرم.
شما با هر يك از جملات ناقصي كه به عنوان مثال آورده شده 10-8 جمله كامل با سرعت بنويسيد . هيچ نگران درست بودن جملات يا مغاير بودن آنها با يكديگر نباشيد. اين يك تمرين و تجربه بسيار مفيد است. سه جمله در اينجا آورده شده بقيه جملات را در قسمت خودآزمايي مي يابيد .
توجه داشته باشيد كه اگر فقط اين كلمات را بخوانيد و تمرينات را به شرح فوق انجام ندهيد خود را از كشفيات مهمي محروم مي كنيد بعد از انجام تمرينات براي شما مشخص مي گردد كه چرا پذيرش خويش ، براي تغييرات مثبت ضروري است .
- اگر من از قبول اين واقعيت كه غالباً ناآگاهانه زندگي مي كنم سرباز زنم چگونه مي توانم بياموزم كه آگاهانه تر زندگي كنم؟
- اگر از پذيرش اين واقعيت كه غالباً غير مسئولانه زندگي مي كنم سرباز زنم چگونه مي توانم زندگي مسئولانه را بياموزم؟ اگر ندانم كه عمل به جا و مفيدي را انجام داده ام چگونه مي توانم آنرا در موقع خود و با اعتماد انجام دهم ؟ اگر به نقطه قوت خود آگاه نباشم چگونه مي توانم خود را درست ارزيابي كرده و حتي شكرگزار باشم؟
اگر از ديدن اين واقعيت كه معمولاً به طور منفعل زندگي مي كنم بگريزم چگونه ياد خواهم گرفت جرات كرده و نظر خودم را ابراز كنم؟ من نمي توانم بر ترس يا هر مشكل ديگري كه منكرش هستم غلبه كنم . من اگر وجود يك مشكل در رابطه جنسي را نپذيرم نمي توانم آنرا اصلاح كنم .
من نمي توانم دردم را معالجه كنم اگر از قبول دردي كه دارم امتناع ورزم. من نقطه ضعفهايي را كه اصرار مي كنم ندارم، نمي توانم اصلاح كنم .
اگر قبول نكنم كه عمل اشتباهي را انجام داده ام چگونه مي توانم آنرا اصلاح كنم و يا خود را به خاطر آن ببخشم . براي پذيرفتن خود، بايد اين واقعيت را بپذيرم كه آن طوري كه فكر مي كنيم ، احساس مي كنيم و عمل مي كنيم. همه، تظاهراتي از وجود خود ما و متعلق به ما هستند . پذيرفتن به آن معنا نيست كه آن موارد ، نهايت بودن ما و غير قابل تغيير هستند. اما اگر ما آنها را انكار و طرد كرده، در يك قفس محبوس نماييم ، بدون شك از تغييرشان جلوگيري كرده ايم .
تمرين و خود آزمايي:
- يكي از احساساتم كه نمي توانم بپذيرم...است.
- يكي از كارهايي كه نمي توانم بپذيرم...است.
- يكي از افكاري كه سعي دارم از مغزم برانم...است.
- يكي از چيزهايي كه سخت است براي بدنم بپذيرم...است.
- اگر بدنم را بيشتر...بودم،...بيشتري داشتم.
ایمیل دریافتی از گروه اینترنتی وندا vandagroup.ir
شرح موضوع