اوريون يک عفونت واگيرداراست که باعث تورم غدد بزاقي در ناحيه زيرين و بالايي استخوان فک پايين مي گردد . اين بيماري در زمان هاي گذشته چنان شايع بود که به همراه سرخک ، سرخجه و آبله مرغان ، به بيماري هاي کودکان معروف شده بود . با پيشرفت ساخت واکسن عليه اين بيماري ها ،به استنثناي آبله مرغان ، شيوع و گسترش آنها در کشورهايي که برنامه واکسيناسيون را اجرا مي کنند ، از بين رفته است . برخي از کشورهاي درحال توسعه ، برنامه واکسيناسيون را به درستي رعايت نکرده اند و از اين رو با شيوع همه گيري تمام اين بيماريها روبه رو هستند .
اوريون بيشتر در سنين پنج تا پانزده سالگي ايجاد مي شود اما اشخاص حساس مي توانند در هر سني به آن مبتلا شوند . بيشتر نوزادان داراي پادتن هاي مادري بوده و تا چند ماه پس از تولد ،در برابر بيماري مصونيت دارند . اوريون در فصل هاي بهار و تابستان روي مي دهد . استفاده از واکسن و يا يک بار مبتلا شدن به بيماري ، براي فرد مصونيت دائمي ايجاد مي کند .
برخي والدين به اشتباه چنين تصور مي کنند که اوريون ممکن است چندين بار در طول عمر روي دهد . آنها عوامل ديگري را که موجب گلودرد يا تورم گلو مي شود ، با اوريون اشتباه مي کنند ، البته تشخيص بيماري نيز گاهي دشوار است .
علت بيماري
ويروسي به نام پاراميگزو ويروس عامل اين بيماري است . ويروس مزبور در ناحيه بيني ، حلق ، دهان و غدد بزاقي شخص بيمار زندگي مي کند و از طريق عطسه و سرفه در هوا پخش مي گردد . اين ذرات سپس توسط افراد سالم استنشاق شده و باعث بيماري مي شود . بزاق کودک بيمار ، موجب آلودگي اسباب بازي ها شده و انتقال بيماري را آسان تر مي سازد.
ويروس تنفس شده ، به سرعت در غدد بزاقي جايگير شده و شروع به تکثير مي کند . در پي رشد ويروس ،غدد بزاقي نيز بزرگ مي شوند . ويروس همچنين وارد جريان خود شده و در سراسر بدن پخش مي شود .
حضور ويروس در بزاق ، بيني و گلوي شخص بيمار ، از شش روز پيش از بزرگ شدن غدد بزاقي آغاز مي شود و تا نه روز پس از آن ادامه مي يابد ، به همين دليل است که کودک تا ده روز پس از آغاز تورم گلو ، نبايد به مدرسه برود .
نشانه هاي بيماري
حدود سي درصد از کودکان بيمار هيچ نشانه آشکاري ندارند . اين نوع موارد را اوريون تحت درمانگاهي يا بدون نشانه مي نامند . علائم بيماري حدود هجده روز پس از آلوده شدن ، به صورت تب ، سردرد و از دست دادن اشتها ظاهر مي شود . گاهي اوقات ۲۵ روز طول مي کشد تا سرفه ناشي از بيماري آشکار گردد .
درد ، بي قراري و تورم يکي از غدد بزاقي ، نشانه هايي هستند که ۲۴ ساعت پس از پديد آمدن نخستين علائم بيماري مطرح مي شوند . به طور معمول يک يا هر دو غده بزاقي بناگوش درگير مي شوند . اين غدد در بالاي استخوان فک پايين و در جلو گوش ها قرار دارند . ساير غدد بزاقي در پايين فک پاييني هستند .
درد غدد بزاقي به هنگام جويدن غذا يا نوشيدن آب ميوه افزايش مي يابد . غدد به هر گونه لمسي حساس هستند و در صورتي که تورم در بيشترين حد خود باشد ، درجه حرارت بدن تا ۶/۳۸ الي ۳۹ درجه افزايش مي يابد . در مدت يک هفته ،از ميزان درد و تورم کاسته مي شود ، هر چند ممکن است ساير غدد بزاقي نيز متورم شوند .
عفونت هاي ثانويه
اوريون در مواردي انگشت شمار موجب ناراحتي هاي ثانويه مي شود ، حتي اگر تورم غدد بزاقي قابل ملاحظه نباشد .
چند هفته پس از تورم غدد ،علائمي چون سردرد ، تب ، خواب آلودگي و سفت شدن گردن در برخي کودکان آغاز مي شود . اين علائم ممکن است نشانه مننژيت مغزي باشد . براي تشخيص بيماري و نمونه گيري از مايع نخاع ، بايد بيمار را در بيمارستان بستري نمود . خوشبختانه بيشتر کودکان بدون استفاده از آنتي بيوتيک بهبود مي يابند .
حدود ۲۵ درصد از پسران مبتلا به اوريون به ناراحتي هاي ثانويه اي مانند التهاب بيضه ها دچار مي شوند که يک هفته پس از آغاز بيماري روي مي دهد . به طور معمول يکي از بيضه ها متورم و قرمز و دردناک مي گردد . در موارد بسيار اندکي اين عارضه موجب عقيم شدن فرد مي شود . پس از بهبود يافتن بيمار ، ممکن است قدرت باروري او تغيير نکند .
التهاب پانکراس از ديگر ناراحتي هاي ثانويه اي است که هفت روز پس از آغازبيماري روي مي دهد . در چنين مواردي علائمي چون دل درد ، تهوع و استفراغ مشاهده مي شود . اين بيماران نيز پس از چند هفته به طور کامل بهبود مي يابند .
وظيفه والدين
مصونيت بخشيدن به کودک از طريق واکسن هاي سرخک ، سرخجه و اوريون در پانزده ماهگي و يادآوري آن در پنج سالگي يا يازده سالگي . ايمن سازي اين واکسن ۹۵ درصد بوده و تا آخر عمر مصونيت ايجاد مي کند ؛
در صورتي که فرزندتان قبلاً به بيماري مبتلا نشده و واکسن هم نزده است ، پس از تماس با شخص بيمار نمي توانيد به او واکسن بزنيد . تا چهارده يا پانزده روز پس از تماس ، مواظب او باشيد تا پديد امدن هر نوع نشانه بيماري را دريابيد ؛
کودک بيمار را حداقل نه روز از مدرسه و فعاليت جمعي دور نگه داريد ؛
در صورت مشاهده علائم بيماري ، براي تشخيص قطعي به پزشک مراجعه کنيد . تاريخ مراجعه و نام پزشک تشخيص دهنده را نيز يادداشت نماييد .
چنانچه کودک بيمار علائمي چون سردرد ، استفراغ ، سفتي گردن و خواب آلودگي داشت ، در کوتاهترين مدت به پزشک مراجعه کنيد .
درمان
دوري جستن از غذاها و آشاميدني هايي چون آب پرتقال و غذاهاي سخت که موجب تشديد درد مي شوند ؛
تجويز استامینوفن براي کاهش درد و تب ؛
توصيه به دور نگهداشتن کودک از مدرسه و فعاليت هاي دسته جمعي تا نه روز پس از شروع تورم غدد بزاقي .
اوريون بيشتر در سنين پنج تا پانزده سالگي ايجاد مي شود اما اشخاص حساس مي توانند در هر سني به آن مبتلا شوند . بيشتر نوزادان داراي پادتن هاي مادري بوده و تا چند ماه پس از تولد ،در برابر بيماري مصونيت دارند . اوريون در فصل هاي بهار و تابستان روي مي دهد . استفاده از واکسن و يا يک بار مبتلا شدن به بيماري ، براي فرد مصونيت دائمي ايجاد مي کند .
برخي والدين به اشتباه چنين تصور مي کنند که اوريون ممکن است چندين بار در طول عمر روي دهد . آنها عوامل ديگري را که موجب گلودرد يا تورم گلو مي شود ، با اوريون اشتباه مي کنند ، البته تشخيص بيماري نيز گاهي دشوار است .
علت بيماري
ويروسي به نام پاراميگزو ويروس عامل اين بيماري است . ويروس مزبور در ناحيه بيني ، حلق ، دهان و غدد بزاقي شخص بيمار زندگي مي کند و از طريق عطسه و سرفه در هوا پخش مي گردد . اين ذرات سپس توسط افراد سالم استنشاق شده و باعث بيماري مي شود . بزاق کودک بيمار ، موجب آلودگي اسباب بازي ها شده و انتقال بيماري را آسان تر مي سازد.
ويروس تنفس شده ، به سرعت در غدد بزاقي جايگير شده و شروع به تکثير مي کند . در پي رشد ويروس ،غدد بزاقي نيز بزرگ مي شوند . ويروس همچنين وارد جريان خود شده و در سراسر بدن پخش مي شود .
حضور ويروس در بزاق ، بيني و گلوي شخص بيمار ، از شش روز پيش از بزرگ شدن غدد بزاقي آغاز مي شود و تا نه روز پس از آن ادامه مي يابد ، به همين دليل است که کودک تا ده روز پس از آغاز تورم گلو ، نبايد به مدرسه برود .
نشانه هاي بيماري
حدود سي درصد از کودکان بيمار هيچ نشانه آشکاري ندارند . اين نوع موارد را اوريون تحت درمانگاهي يا بدون نشانه مي نامند . علائم بيماري حدود هجده روز پس از آلوده شدن ، به صورت تب ، سردرد و از دست دادن اشتها ظاهر مي شود . گاهي اوقات ۲۵ روز طول مي کشد تا سرفه ناشي از بيماري آشکار گردد .
درد ، بي قراري و تورم يکي از غدد بزاقي ، نشانه هايي هستند که ۲۴ ساعت پس از پديد آمدن نخستين علائم بيماري مطرح مي شوند . به طور معمول يک يا هر دو غده بزاقي بناگوش درگير مي شوند . اين غدد در بالاي استخوان فک پايين و در جلو گوش ها قرار دارند . ساير غدد بزاقي در پايين فک پاييني هستند .
درد غدد بزاقي به هنگام جويدن غذا يا نوشيدن آب ميوه افزايش مي يابد . غدد به هر گونه لمسي حساس هستند و در صورتي که تورم در بيشترين حد خود باشد ، درجه حرارت بدن تا ۶/۳۸ الي ۳۹ درجه افزايش مي يابد . در مدت يک هفته ،از ميزان درد و تورم کاسته مي شود ، هر چند ممکن است ساير غدد بزاقي نيز متورم شوند .
عفونت هاي ثانويه
اوريون در مواردي انگشت شمار موجب ناراحتي هاي ثانويه مي شود ، حتي اگر تورم غدد بزاقي قابل ملاحظه نباشد .
چند هفته پس از تورم غدد ،علائمي چون سردرد ، تب ، خواب آلودگي و سفت شدن گردن در برخي کودکان آغاز مي شود . اين علائم ممکن است نشانه مننژيت مغزي باشد . براي تشخيص بيماري و نمونه گيري از مايع نخاع ، بايد بيمار را در بيمارستان بستري نمود . خوشبختانه بيشتر کودکان بدون استفاده از آنتي بيوتيک بهبود مي يابند .
حدود ۲۵ درصد از پسران مبتلا به اوريون به ناراحتي هاي ثانويه اي مانند التهاب بيضه ها دچار مي شوند که يک هفته پس از آغاز بيماري روي مي دهد . به طور معمول يکي از بيضه ها متورم و قرمز و دردناک مي گردد . در موارد بسيار اندکي اين عارضه موجب عقيم شدن فرد مي شود . پس از بهبود يافتن بيمار ، ممکن است قدرت باروري او تغيير نکند .
التهاب پانکراس از ديگر ناراحتي هاي ثانويه اي است که هفت روز پس از آغازبيماري روي مي دهد . در چنين مواردي علائمي چون دل درد ، تهوع و استفراغ مشاهده مي شود . اين بيماران نيز پس از چند هفته به طور کامل بهبود مي يابند .
وظيفه والدين
مصونيت بخشيدن به کودک از طريق واکسن هاي سرخک ، سرخجه و اوريون در پانزده ماهگي و يادآوري آن در پنج سالگي يا يازده سالگي . ايمن سازي اين واکسن ۹۵ درصد بوده و تا آخر عمر مصونيت ايجاد مي کند ؛
در صورتي که فرزندتان قبلاً به بيماري مبتلا نشده و واکسن هم نزده است ، پس از تماس با شخص بيمار نمي توانيد به او واکسن بزنيد . تا چهارده يا پانزده روز پس از تماس ، مواظب او باشيد تا پديد امدن هر نوع نشانه بيماري را دريابيد ؛
کودک بيمار را حداقل نه روز از مدرسه و فعاليت جمعي دور نگه داريد ؛
در صورت مشاهده علائم بيماري ، براي تشخيص قطعي به پزشک مراجعه کنيد . تاريخ مراجعه و نام پزشک تشخيص دهنده را نيز يادداشت نماييد .
چنانچه کودک بيمار علائمي چون سردرد ، استفراغ ، سفتي گردن و خواب آلودگي داشت ، در کوتاهترين مدت به پزشک مراجعه کنيد .
درمان
دوري جستن از غذاها و آشاميدني هايي چون آب پرتقال و غذاهاي سخت که موجب تشديد درد مي شوند ؛
تجويز استامینوفن براي کاهش درد و تب ؛
توصيه به دور نگهداشتن کودک از مدرسه و فعاليت هاي دسته جمعي تا نه روز پس از شروع تورم غدد بزاقي .
شرح موضوع