خواص و انواع چای
چای یک نوشیدنی حاوی کافئین میباشد که با خیساندن بـرگـهـای گیاه کاملیا سیننس (CAMELLIA SINENSIS) در آب داغ تـهــیه میگردد. کشورهای عمده تولید کننده چای عـبــارتند از: چین، هند، بنگلادش، پاکستان، ایران، کره، ســریلانکا، تایوان، ژاپن، استرالیا، آرژانتین، کنیا، اندونزی و نپال.
برگهای چای پس از چیدن مانند سیبی که در معرض هوا قرار میگیرد تغییر رنگ میدهد، خیلی سریع پژمرده شــده و اکسیده میگردند. علت آن تخمیر آنزیمی است که باعث تجزیه کلروفیل و آزاد شدن تانین برگهای چای می گــردد.
چای به 4 گروه بر اساس درجه و مدت زمان اکسیداسیون برگ هـای چــای تـقسیم بندی می شود. در واقـــع رونــد اکسیـداسیــون در هــر گــروه در مـــرحــله خاصی با خارج ساختن آب برگها توسط حرارت دادن متوقف میگردد.
1- چای سیاه (BLACK TEA): روند تولید آن به این نحو می بـاشد که برگهای چای را پس از برداشت آن در دما و رطوبت کـنـتـرل شـــده رهــا می کنــنــد تــــا اکسید گردد. اکسـیـداسیـون در چای سبز قابل ملاحظه بوده و مدت آن 2 هفته تا یک ماه بطول می انجامد. سـپس برگـهای چای خشک می گــردند تا رونداکسیداسیون متوقف گردد. چای سـیاه نـســبت به انواع دیگر کافئین بیشتری دارد بهـمین خاطر طعم آن قویتر می بـاشد. امــا بــر خلاف چای سبز، چای سیاه طعم خودرا پس از گذشت سالها از تاریخ تولید حفظ میکند. این نوع چای متداولترین و پر مصرف ترین نوع چای در دنیا میباشد.
2-چای سبز(GREEN TEA): رونـد اکـسـیداسیون در ایـن نوع چای پس از حداقل اکـسید شدگی متوقف می گـردد. پـس از چـیـدن بـرگ هــای چـای سـریـعا بـا بـخـــار آب داغ آنزیمهای اکسید کـنـنـده موجود در برگهای چای را از میان بـرده و سـپـس بـرگها را خشک می کنند. در واقـع در چـای ســــبز مرحله اکسیداسیون حذف می گردد. این نوع چای طعم ملایم و گیاه مانندی دارا بوده و بیشتر در چین و ژاپن مصرف میگردد.
3- چای اولانگ(OOLONG): اولانـگ بـه مـعـــنی اژدهای سبز می بـاشد و مرحله اکسیداسیون آن 2 تا 3 روز بطول می انجامد. این چای نیز در چین و ژاپن مصرف می گـردد.
4- چای سفید(WHITE TEA): در تهیه آن از برگهای تازه روئیده (جوانه ها) چای استفاده میگردد که اکیسد نیز نمیگردند. بیشترین اثر ضد سرطانی را این نوع چای به خود اختصاص داده است. این چای در چین مصرف میگردد.
انواع دیگر چای بر حسب ترکیبات آن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* چای یخ (ICED TEA): معمولا به چای اندکی لیمو ترش و شـیـره ذرت اضـافـه شــده و درون فنجان حاوی یخ ریخته شده و سرو می گردد.
* سبک انگلیسی(ENGLISH STYLE): در این روش چای همراه با خامه و لیمو ترش سرو میگردد.
* بوبا (BUBBLE TEA،BOBA): این نوشیدنی تشکیل گردیده از چای یخ، شـیـر و گـوی های صمـغ مـانـنـدی کــه بــــه مروارید موسوم بوده و از گیاه تاپوئیکا تهیه میگردد.
* چای کیسه ای (TEA BAG): در چـای کـیــســه ای از خاک چای استفاده میگـردد کــه از نظر دوستاران چای زیاد محبوب نمیباشد.
* در فرهنگهای مختلف چای را همراه با مواد گوناگونی مصرف میکنند مانند:هل، شکر، عسل، لیمو ترش، شیر، مربای میوه ها و چاشنی های دیگر.
چگونه چای را دم کنیم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* چگونگی دم کردن چای سیاه: آب رابه درجه جوش رسانده (100 درجه سانتی گراد) سپس روی چای میریزیم- زمان دم کشیدن نباید کمتر از 30 ثانیه و طولانی تر از 5 دقیقه گردد- زیرا پس ازآن تانین چای بتدریج آزاد شده و اثر محرک کافئین را خنثی و طعم چای را نیز تلخ میکند.
* چگونگی دم کردن چای سبز: دمای آی در این حالت باید 85-80 درجه سانتی گراد باشد. معمولا هر چه کیفیت چای سبز بالا تر باشد دمای آب نیز میباشد کمتر باشد. ترجیحا بهتر است قوری چای پیش از دم کردن چای از قبل با قرار دادن قوری درون یک کاسه حاوی آب داغ، گرم گردد.
* چگونگی دم کردن چای اولانگ: همانند دم کردن چای سبز میباشد اما دمای آب در این نوع چای میباید 100-90 درجه سانتی گراد باشد.
* بـرای جـلوگیـری از پـخـــش شدن تفاله های چای درون قوری میتوانید از وسیله ای بنام اینفیوزر (TEA INFUSER) اســــتفاده کنید که یک کره تو خالی مشبک است و چــای را هنـگـام دم کردن درون آن ریخـتـه و سپـــس درون قوری می اندازیم.
ترکیبات تشکیل دهنده چای
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-کافئین.
2- تیوفیلین (THEOPHYLLINE): این ماده ساختاری همچون کافئین دارد که هم در چای سبز و هم سیاه موجود میباشد. اثرات آن در بدن عبارت است از:
شل کردن عضلات نایژه های ریه، افزایش جریان خون کلیه ها، افزایش انقباض پذیری و کارایی عضلات قلب، افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون و اثرات ضد التهابی.
3- تانین (TANNIN): یک پلی فنول تلخ مزه میباشد. که اثر آن در بدن آرام بخشی سیستم عصبی مرکزی انسان میباشد. یک عیب تانن این است که از جذب مواد معدنی به ویژه آهن ممانعت میکند.
4- تیانین (THEANINE): در چای چندین آمینو اسید وجود دارد اما بیشترین میزان اسید آمینه چای را تیانین تشکیل میدهد. عمده طعم چای به خاطر وجود همین ماده است.
5- کاتچین(CATECHIN): این ماده بسیار مفید بوده و برای سلامتی بسیار سودمند است. کاتچین در چای سبز و سیاه وجود داشته اما میزان آن در چای سبز بیشتر میباشد. اثرات آن در بدن عبارتند از:
ضد سرطان میباشد، کاهش دهنده کلسترول خون، یک آنتی بیوتیک و آنتی ویروس قوی، جلوگیری از افزایش یافتن فشار خون و جلوگیری از افزایش یافتن قند خون.
6- ویتامینهای E,C,B COMPLEX: ویتامین ای یک آنتی اکسیدان قوی میباشد که برای بدن بسیار مفید است. ویتامین سی کاهش دهنده استرس بوده و علایم سرماخوردگی را نیز تقلیل میدهد. ویتامین ب کمپلکس کمک میکند به متابولیسم کربوهیدراتها.
7- فلوراید و فلووانوئید (FLAVONOID): فلوراید در استحکام دندان و فلووانوئید از ایجاد بوی بد دهان پیشگیری کرده و همچنین دیواره عروق خونی را تحکیم میکند.
8- همچنین چای حاوی فیبر، کربوهیدرات، لیپید و کاراتنوئید نیز میباشد.
* چای یک محرک است و یا یک آرام بخش؟
هر دو. چای تا پیش از 2 دقیقه از دم کشیدن اثر محرک دارد اما پس از این مدت بتدریج از خاصیت محرک بودن آن کاسته شده و به خاصیت آرام بخشی آن افزوده میگردد. پس از گذشت 5 دقیقه از دم کشیدن چای کاملا به یک آرام بخش مبدل میگردد.
هر دو نوع چای سیاه و سبز برای سلامتی انسان مفید میباشند اما چای سبز بسبب آنکه عمل اکسیداسیون روی برگهای آن صورت نگرفته خاصیتش از چای سیاه بیشتر است.
فواید چای برای سلامتی بدن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- پیشگیری، تسکین علایم و تسریع بهبودی سرماخوردگی و آنفولانزا.
2- پیشگیری از بوی بد دهان.
3- پیشگیری و کاهش اثرات دیابت نوع دوم.
4- کاهش علایم مواد حساسیت زا.
5- کاهش علایم عارضه پارکینسون.
6- گسترش عفونت ویروس HIV را در بدن کاهش میدهد.
7- حفظ کننده تعادل مایعات بدن میباشد.
8- رفع خستگی و استرس.
9- پیشگیری و التیام درد بیماری آرتروز.
10- پیشگیری از عارضه پوکی استخوان.
11- آسیبهایی که سیگار به DNA وارد می آورد را کاهش میدهد.
12- کند کننده روند پیری.
13- جلوگیری از لخته شدن خون.
14- یک ضد ویروس و ضد باکتری.
15- افزایش متابولیسم و کمک به کاهش وزن.
16- افزایش کارایی سیستم ایمنی بدن.
17- اثرات ضد التهابی دارد.
18- تصفیه خون و کنترل فشار خون و کلسترول .
19- پیشگیری از اختلالات پوستی .
چای یک نوشیدنی حاوی کافئین میباشد که با خیساندن بـرگـهـای گیاه کاملیا سیننس (CAMELLIA SINENSIS) در آب داغ تـهــیه میگردد. کشورهای عمده تولید کننده چای عـبــارتند از: چین، هند، بنگلادش، پاکستان، ایران، کره، ســریلانکا، تایوان، ژاپن، استرالیا، آرژانتین، کنیا، اندونزی و نپال.
برگهای چای پس از چیدن مانند سیبی که در معرض هوا قرار میگیرد تغییر رنگ میدهد، خیلی سریع پژمرده شــده و اکسیده میگردند. علت آن تخمیر آنزیمی است که باعث تجزیه کلروفیل و آزاد شدن تانین برگهای چای می گــردد.
چای به 4 گروه بر اساس درجه و مدت زمان اکسیداسیون برگ هـای چــای تـقسیم بندی می شود. در واقـــع رونــد اکسیـداسیــون در هــر گــروه در مـــرحــله خاصی با خارج ساختن آب برگها توسط حرارت دادن متوقف میگردد.
1- چای سیاه (BLACK TEA): روند تولید آن به این نحو می بـاشد که برگهای چای را پس از برداشت آن در دما و رطوبت کـنـتـرل شـــده رهــا می کنــنــد تــــا اکسید گردد. اکسـیـداسیـون در چای سبز قابل ملاحظه بوده و مدت آن 2 هفته تا یک ماه بطول می انجامد. سـپس برگـهای چای خشک می گــردند تا رونداکسیداسیون متوقف گردد. چای سـیاه نـســبت به انواع دیگر کافئین بیشتری دارد بهـمین خاطر طعم آن قویتر می بـاشد. امــا بــر خلاف چای سبز، چای سیاه طعم خودرا پس از گذشت سالها از تاریخ تولید حفظ میکند. این نوع چای متداولترین و پر مصرف ترین نوع چای در دنیا میباشد.
2-چای سبز(GREEN TEA): رونـد اکـسـیداسیون در ایـن نوع چای پس از حداقل اکـسید شدگی متوقف می گـردد. پـس از چـیـدن بـرگ هــای چـای سـریـعا بـا بـخـــار آب داغ آنزیمهای اکسید کـنـنـده موجود در برگهای چای را از میان بـرده و سـپـس بـرگها را خشک می کنند. در واقـع در چـای ســــبز مرحله اکسیداسیون حذف می گردد. این نوع چای طعم ملایم و گیاه مانندی دارا بوده و بیشتر در چین و ژاپن مصرف میگردد.
3- چای اولانگ(OOLONG): اولانـگ بـه مـعـــنی اژدهای سبز می بـاشد و مرحله اکسیداسیون آن 2 تا 3 روز بطول می انجامد. این چای نیز در چین و ژاپن مصرف می گـردد.
4- چای سفید(WHITE TEA): در تهیه آن از برگهای تازه روئیده (جوانه ها) چای استفاده میگردد که اکیسد نیز نمیگردند. بیشترین اثر ضد سرطانی را این نوع چای به خود اختصاص داده است. این چای در چین مصرف میگردد.
انواع دیگر چای بر حسب ترکیبات آن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* چای یخ (ICED TEA): معمولا به چای اندکی لیمو ترش و شـیـره ذرت اضـافـه شــده و درون فنجان حاوی یخ ریخته شده و سرو می گردد.
* سبک انگلیسی(ENGLISH STYLE): در این روش چای همراه با خامه و لیمو ترش سرو میگردد.
* بوبا (BUBBLE TEA،BOBA): این نوشیدنی تشکیل گردیده از چای یخ، شـیـر و گـوی های صمـغ مـانـنـدی کــه بــــه مروارید موسوم بوده و از گیاه تاپوئیکا تهیه میگردد.
* چای کیسه ای (TEA BAG): در چـای کـیــســه ای از خاک چای استفاده میگـردد کــه از نظر دوستاران چای زیاد محبوب نمیباشد.
* در فرهنگهای مختلف چای را همراه با مواد گوناگونی مصرف میکنند مانند:هل، شکر، عسل، لیمو ترش، شیر، مربای میوه ها و چاشنی های دیگر.
چگونه چای را دم کنیم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* چگونگی دم کردن چای سیاه: آب رابه درجه جوش رسانده (100 درجه سانتی گراد) سپس روی چای میریزیم- زمان دم کشیدن نباید کمتر از 30 ثانیه و طولانی تر از 5 دقیقه گردد- زیرا پس ازآن تانین چای بتدریج آزاد شده و اثر محرک کافئین را خنثی و طعم چای را نیز تلخ میکند.
* چگونگی دم کردن چای سبز: دمای آی در این حالت باید 85-80 درجه سانتی گراد باشد. معمولا هر چه کیفیت چای سبز بالا تر باشد دمای آب نیز میباشد کمتر باشد. ترجیحا بهتر است قوری چای پیش از دم کردن چای از قبل با قرار دادن قوری درون یک کاسه حاوی آب داغ، گرم گردد.
* چگونگی دم کردن چای اولانگ: همانند دم کردن چای سبز میباشد اما دمای آب در این نوع چای میباید 100-90 درجه سانتی گراد باشد.
* بـرای جـلوگیـری از پـخـــش شدن تفاله های چای درون قوری میتوانید از وسیله ای بنام اینفیوزر (TEA INFUSER) اســــتفاده کنید که یک کره تو خالی مشبک است و چــای را هنـگـام دم کردن درون آن ریخـتـه و سپـــس درون قوری می اندازیم.
ترکیبات تشکیل دهنده چای
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-کافئین.
2- تیوفیلین (THEOPHYLLINE): این ماده ساختاری همچون کافئین دارد که هم در چای سبز و هم سیاه موجود میباشد. اثرات آن در بدن عبارت است از:
شل کردن عضلات نایژه های ریه، افزایش جریان خون کلیه ها، افزایش انقباض پذیری و کارایی عضلات قلب، افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون و اثرات ضد التهابی.
3- تانین (TANNIN): یک پلی فنول تلخ مزه میباشد. که اثر آن در بدن آرام بخشی سیستم عصبی مرکزی انسان میباشد. یک عیب تانن این است که از جذب مواد معدنی به ویژه آهن ممانعت میکند.
4- تیانین (THEANINE): در چای چندین آمینو اسید وجود دارد اما بیشترین میزان اسید آمینه چای را تیانین تشکیل میدهد. عمده طعم چای به خاطر وجود همین ماده است.
5- کاتچین(CATECHIN): این ماده بسیار مفید بوده و برای سلامتی بسیار سودمند است. کاتچین در چای سبز و سیاه وجود داشته اما میزان آن در چای سبز بیشتر میباشد. اثرات آن در بدن عبارتند از:
ضد سرطان میباشد، کاهش دهنده کلسترول خون، یک آنتی بیوتیک و آنتی ویروس قوی، جلوگیری از افزایش یافتن فشار خون و جلوگیری از افزایش یافتن قند خون.
6- ویتامینهای E,C,B COMPLEX: ویتامین ای یک آنتی اکسیدان قوی میباشد که برای بدن بسیار مفید است. ویتامین سی کاهش دهنده استرس بوده و علایم سرماخوردگی را نیز تقلیل میدهد. ویتامین ب کمپلکس کمک میکند به متابولیسم کربوهیدراتها.
7- فلوراید و فلووانوئید (FLAVONOID): فلوراید در استحکام دندان و فلووانوئید از ایجاد بوی بد دهان پیشگیری کرده و همچنین دیواره عروق خونی را تحکیم میکند.
8- همچنین چای حاوی فیبر، کربوهیدرات، لیپید و کاراتنوئید نیز میباشد.
* چای یک محرک است و یا یک آرام بخش؟
هر دو. چای تا پیش از 2 دقیقه از دم کشیدن اثر محرک دارد اما پس از این مدت بتدریج از خاصیت محرک بودن آن کاسته شده و به خاصیت آرام بخشی آن افزوده میگردد. پس از گذشت 5 دقیقه از دم کشیدن چای کاملا به یک آرام بخش مبدل میگردد.
هر دو نوع چای سیاه و سبز برای سلامتی انسان مفید میباشند اما چای سبز بسبب آنکه عمل اکسیداسیون روی برگهای آن صورت نگرفته خاصیتش از چای سیاه بیشتر است.
فواید چای برای سلامتی بدن
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- پیشگیری، تسکین علایم و تسریع بهبودی سرماخوردگی و آنفولانزا.
2- پیشگیری از بوی بد دهان.
3- پیشگیری و کاهش اثرات دیابت نوع دوم.
4- کاهش علایم مواد حساسیت زا.
5- کاهش علایم عارضه پارکینسون.
6- گسترش عفونت ویروس HIV را در بدن کاهش میدهد.
7- حفظ کننده تعادل مایعات بدن میباشد.
8- رفع خستگی و استرس.
9- پیشگیری و التیام درد بیماری آرتروز.
10- پیشگیری از عارضه پوکی استخوان.
11- آسیبهایی که سیگار به DNA وارد می آورد را کاهش میدهد.
12- کند کننده روند پیری.
13- جلوگیری از لخته شدن خون.
14- یک ضد ویروس و ضد باکتری.
15- افزایش متابولیسم و کمک به کاهش وزن.
16- افزایش کارایی سیستم ایمنی بدن.
17- اثرات ضد التهابی دارد.
18- تصفیه خون و کنترل فشار خون و کلسترول .
19- پیشگیری از اختلالات پوستی .
منبع : مردمان
شرح موضوع