ديسمنوره يا قاعدگي دردناک از شايع ترين مشکلات زنان است . به صورتي که ۵۰ تا ۷۰ درصد زنان به آن مبتلا مي باشند . ديسمنوره يک درد خاص همراه با قاعدگي است که دليل عمده غيبت از مدرسه و محل کار در زنان مي باشد . اين مشکل در اکثر موارد ، با پريودهاي ماهانه همراه با تخمک گذاري ديده مي شود و براساس سن شروع و دلايل بوجود آورنده ،به دو نوع اوليه و ثانويه تقسيم مي شود .
ديسمنوره اوليه :
اين حالت معمولاً قبل از سن ۲۰ سالگي و تقريباً هميشه ۶ تا ۱۲ ماه بعد از اولين قاعدگي شروع مي شود . اگر دردها ۳ سال بعد از اولين قاعدگي ( منارک )شروع شود و يا اگر ديسمنوره همراه با دوره هاي بدون تخمک گذاري باشد ، بايد به فکر علل ثانويه بود .
معمولاً درد چند ساعت قبل يا همزمان با خونريزي قاعدگي شروع شده و حداکثر دو تا سه روز طول مي کشد . دردها بيشتر در زير ناف است . دردها گاه به کمر ، کشاله ران و رانها نيز انتشار مي يابد . علائم ديگري مثل تهوع ، استفراغ ، بي اشتهايي ، اسهال ، خستگي ، تحريک پذيري و گاه سردرد ، مي تواند وجود داشته باشد . ديسمنوره اوليه با افزايش سن و زايمان طبيعي ممکن است بهبود يابد . اين بيماري احتمالاً در زناني که مادران آنها نيز دچار اين ناراحتي بوده اند شايعتر است . در اين بيماري پروستاگلاندين ها نقش دارند که سبب انقباضات رحمي و ديگر علائم عمومي مي شوند .
• درمان : فعاليت هاي فيزيکي ملايم مي تواند به تخفيف شکايات بيمار کمک کند . توجه به رژيم غذايي ( مثل خوردن غلات سبوس نگرفته ، حبوبات ، سبزيجات و ميوه جات بيشتر و کم خوردن يا نخوردن نمک ، کافئين و شکر ) نيز در برخي زنان مفيد است . استراحت و ماساژ و تکنيک هاي بيوفيدبک نيز در برخي موارد در تخفيف درد مؤثر است .
اگر بيمار از نظر جنسي فعال است ، استفاده ازقرصهاي پيشگيري از حاملگي (OCP)با استروژن کم در نود درصد موارد مؤثر خواهد بود که درمان انتخابي مي باشد .
درمانهاي دارويي تحت نظر متخصص زنان و زايمان انجام شده و در صورتي که ۳ تا ۶ ماه پس از درمانهاي مذکور پاسخي مشاهده نشد ، بايد به دنبال علل ثانويه بوده و کليه اقدامات تشخيصي را به کار بست . ( خصوصاً در ديسمنوراي که پس از ۲۰ سالگي ظاهر شود که تقريباً هميشه از نوع ثانويه است )
ديسمنوره ثانويه :
اين حالت معمولاً بعد از سن ۲۰ سالگي رخ مي دهد هر چند که ميتواند در اولين عادت ماهيانه و در هر سني شروع شود . درد دراينها معمولاً ۵ تا ۷ روز تداوم مي يابد . ديسمنوره ثانويه در زنان داراي بيماريهاي لگني مثل ( آندومتريوز ، آدنوميوز ، توده هاي زيرمخاطي رحم ، تنگي شديد گردن رحم ، عفونت هاي لگني مزمن ، چسبندگي ها لگني و هيپرمنوره يا افزايش خونريزي ماهانه ) رخ مي دهد . در اين بيماران معاينات کامل لگن و نيز آزمايش هاي روتين ، تصويربرداري از رحم و ضمائم آن ، سونوگرافي و ... ممکن است براي تشخيص لازم باشد اما دستيابي به يک تشخيص دقيق هميشه امکان پذير نيست و اشتباه در تشخيص و افتراق ديسمنوره اوليه و ثانويه فراوان ديده مي شود .
• درمان : درمان اصلي در ديسمنوره ثانويه ، تشخيص و رفع عامل زمينه اي است اما برخي از انواع ثانويه به درمانهاي دارويي با OCP (قرصهاي ضد حاملگي ) يا داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي ( NSAIDS ) نيز پاسخ نسبي مي دهند
ديسمنوره اوليه :
اين حالت معمولاً قبل از سن ۲۰ سالگي و تقريباً هميشه ۶ تا ۱۲ ماه بعد از اولين قاعدگي شروع مي شود . اگر دردها ۳ سال بعد از اولين قاعدگي ( منارک )شروع شود و يا اگر ديسمنوره همراه با دوره هاي بدون تخمک گذاري باشد ، بايد به فکر علل ثانويه بود .
معمولاً درد چند ساعت قبل يا همزمان با خونريزي قاعدگي شروع شده و حداکثر دو تا سه روز طول مي کشد . دردها بيشتر در زير ناف است . دردها گاه به کمر ، کشاله ران و رانها نيز انتشار مي يابد . علائم ديگري مثل تهوع ، استفراغ ، بي اشتهايي ، اسهال ، خستگي ، تحريک پذيري و گاه سردرد ، مي تواند وجود داشته باشد . ديسمنوره اوليه با افزايش سن و زايمان طبيعي ممکن است بهبود يابد . اين بيماري احتمالاً در زناني که مادران آنها نيز دچار اين ناراحتي بوده اند شايعتر است . در اين بيماري پروستاگلاندين ها نقش دارند که سبب انقباضات رحمي و ديگر علائم عمومي مي شوند .
• درمان : فعاليت هاي فيزيکي ملايم مي تواند به تخفيف شکايات بيمار کمک کند . توجه به رژيم غذايي ( مثل خوردن غلات سبوس نگرفته ، حبوبات ، سبزيجات و ميوه جات بيشتر و کم خوردن يا نخوردن نمک ، کافئين و شکر ) نيز در برخي زنان مفيد است . استراحت و ماساژ و تکنيک هاي بيوفيدبک نيز در برخي موارد در تخفيف درد مؤثر است .
اگر بيمار از نظر جنسي فعال است ، استفاده ازقرصهاي پيشگيري از حاملگي (OCP)با استروژن کم در نود درصد موارد مؤثر خواهد بود که درمان انتخابي مي باشد .
درمانهاي دارويي تحت نظر متخصص زنان و زايمان انجام شده و در صورتي که ۳ تا ۶ ماه پس از درمانهاي مذکور پاسخي مشاهده نشد ، بايد به دنبال علل ثانويه بوده و کليه اقدامات تشخيصي را به کار بست . ( خصوصاً در ديسمنوراي که پس از ۲۰ سالگي ظاهر شود که تقريباً هميشه از نوع ثانويه است )
ديسمنوره ثانويه :
اين حالت معمولاً بعد از سن ۲۰ سالگي رخ مي دهد هر چند که ميتواند در اولين عادت ماهيانه و در هر سني شروع شود . درد دراينها معمولاً ۵ تا ۷ روز تداوم مي يابد . ديسمنوره ثانويه در زنان داراي بيماريهاي لگني مثل ( آندومتريوز ، آدنوميوز ، توده هاي زيرمخاطي رحم ، تنگي شديد گردن رحم ، عفونت هاي لگني مزمن ، چسبندگي ها لگني و هيپرمنوره يا افزايش خونريزي ماهانه ) رخ مي دهد . در اين بيماران معاينات کامل لگن و نيز آزمايش هاي روتين ، تصويربرداري از رحم و ضمائم آن ، سونوگرافي و ... ممکن است براي تشخيص لازم باشد اما دستيابي به يک تشخيص دقيق هميشه امکان پذير نيست و اشتباه در تشخيص و افتراق ديسمنوره اوليه و ثانويه فراوان ديده مي شود .
• درمان : درمان اصلي در ديسمنوره ثانويه ، تشخيص و رفع عامل زمينه اي است اما برخي از انواع ثانويه به درمانهاي دارويي با OCP (قرصهاي ضد حاملگي ) يا داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي ( NSAIDS ) نيز پاسخ نسبي مي دهند
شرح موضوع