بلدرچین، کوچک ترین پرنده از خانواده قرقاول ها می باشد. در فارسی آن را کرک، ورتج، بدبده و بلدرچین که اصلاً ترکی است نامیده اند. در عربی نیز به آن سلوی و سمانی می گویند.
در طب سنتی اسلام، خواص گوناگونی به بلدرچین نسبت داده اند، مثلاً به عقیده عبدالملک بن زهر اندلسی (قرن 5) " گوشت بلدرچین خوشمزه و خوش طعم است که هم برای افراد سالم و هم برای بیماران سودمند می باشد؛ سنگ کلیه و مثانه) را خرد می کند و مفید است. " و نیز به گفته انطاکی " گوشت بلدرچین مغذی است و بدن را فربه می سازد. "
بلدرچین حیوانی است با خصوصیات پرندگان وحشی شکاری و بسیار پُرجنب و جوش، لاجرم باید در وضعیتی پرورش یابد که امکان جست وخیز و پرواز داشته باشد. هر قدر ماهیچه در طول حیات خود فعال تر باشد گوشت آن نیز لذیذتر است (مانند ران مرغ، دم ماهی، ران حیوانات شکاری و گوسفند و همچنین سینه پرندگان وحشی).
در واقع، فعالیت و جنب و جوش زیاد در بلدرچین ها، باعث ازدیاد ذخیره گلیکوژن در بافت های ماهیچه ای آن ها می شود که این امر باعث می گردد گوشت این پرنده مانند پرندگان شکاری، بسیار لذیذ شود، به همین دلیل است که گوشت حیوانات وحشی اعم از نشخوار کنندگان(آهو، گوزن، بُزکوهی و غیره) و یا پرندگانی مانند قرقاول، کبک، تیهو، دراج و بلدرچین فوق العاده لذیذ بوده و قسمت هایی از بدن آن ها بسیار خوش طعم می باشد.
از دیگر مزایای بلدرچین این است که بعد از طبخ به دلیل وجود سلول های پیچیده پیوندی، در اثر پخته یا بریان شدن به هیچ وجه متلاشی نمی شود و پرنده ترکیب خود را کاملاً حفظ کرده و در پذیرایی ها، زیبایی فراوانی به سفره می دهد.
72 درصد وزن بلدرچین قابل استفاده است که در مرغ 55 درصد می باشد. 20 درصد وزن کل بدن بلدرچین را عضله تشکیل می دهد و درصد پروتئین و ماده خشک در عضله ران 80 درصد است، در صورتی که این رقم در مرغ 65 درصد می باشد. گوشت سینه بلدرچین به دلیل جنب و جوش و پرواز های متناوبی که انجام می دهد علاوه بر این که حجم قابل توجهی از کل لاشه(یک سوم) را تشکیل می دهد، دارای طعم بسیار خوبی می باشد.
بلدرچین برای پرورش دهندگانی که تمایل دارند آن را به صورت صنعتی پرورش دهند نیز دارای منافع بسیاری است: دوره کوتاه جوجه کشی(15 تا 16 روز)، رشد سریع و بلوغ زودرس(35 روزگی)، میزان تخمگذاری بالا(فاز فعال تخمگذاری طولانی)، ضریب تبدیل غذایی مناسب، نیاز به محیط پرورش کوچک، مقاومت بالا در برابر بیماری ها و قیمت مناسب جهت عرضه مخصوص(گوشت و تخم) به بازار از جمله دلایل اقتصادی بودن پرورش این پرنده است.
ارزش غذایی گوشت بلدرچین
گوشت طیور به عنوان منبع پروتئین حیوانی اهمیت زیادی دارد؛ به همین دلیل در کشورهای مختلف، سرمایه گذاری زیادی روی صنعت پرورش طیور از جمله بلدرچین شده است.
ارزش پروتئین موجود در گوشت این پرنده
24/913
درصد می باشد و این در حالی است که انواع اسیدهای آمینه کمیاب که در سایر پروتئین ها یافت نمی شود، در گوشت این پرنده به وفور وجود دارد. نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است که میزان پروتئین موجود در گوشت بلدرچین 5 تا 10 درصد بیشتر از سایر پرندگان و نشخوار کنندگان می باشد. به همین دلیل در اغلب نقاط دنیا متخصصان برای افراد مُسن و از کار افتاده که احتیاج مُبرمی به ترمیم سلول های از دست رفته بافت های خود دارند، مصــــرف گوشت بلدرچین را تجــــویــــز می نمایند.
از طرف دیگر به دلیل وجود عناصر معدنی کمیاب و ویتامین در گوشت این پرنده، برای بیماری هایی چون آسم، تشنج، فشار خون بالا، ضعف اعصاب و یا در مواردی ناراحتی های روانی و همچنین بی خوابی مفید می باشد.
همچنین گوشت بلدرچین منبع خوب فسفر، مس، تیامین، ریبوفلاوین، ویتامین ب6، روی، آهن و سلنیوماست.
خواص تخم بلدرچین
تخم بلدرچین از نظر کیفیت با تخم سایر پرندگان متفاوت است. تخم بلدرچین در مقایسه با تخم مرغ، به مراتب ارزش غذایی بالاتری دارد. یک تخم بلدرچین هر چند که از لحاظ وزنی حدود یک پنجم وزن تخم مرغ معمولی را دارد، در مقایسه با تخم مرغ، 5 برابر فسفر و کلسیم،
4/5
برابر آهن، 6 برابر ویتامین B1(تیامین)، 15 برابر ویتامین B2(ریبوفلاوین) و 6 برابر ویتامین ب12دارد، همچنین از کلسترول کمتری برخوردار است و سرشار از ویتامین آ، اسید نیکوتینیک، مس و کبالت می باشد.
تخم بلدرچین نسبت به تخم مرغ از مزه بهتری برخوردار بوده و به علت کراتن خاصی که در آن ذخیره شده است، در درمان بیماری آسم تأثیر مفیدی دارد. از طرف دیگر به علت غنی بودن از ویتامین B، در درمان بیماری های عصبی موثر می باشد. همچنین تخم بلدرچین به علت وجود آمینواسیدهای فراوان، در تغذیه کودکان و بیماران بسیار موثر است. ضمناً از چربی کمتری نسبت به تخم مرغ برخوردار است.
در جداول زیر ترکیب گوشت و تخم بلدرچین مشاهده می شود:
جدول 1- ترکیب گوشت بلدرچین در 100 گرم:
جدول 2 - ترکیب تخم بلدرچین در 100 گرم:
نکاتی در مورد خرید بلدرچین و نحوه نگهداری آن
گوشت خام بلدرچین در یخچال به مدت 2 روز، و گوشت پخته آن حداکثر 3 روز قابل نگهداری است.
برای خرید گوشت بلدرچین اول از تاریخ انقضای آن اطمینان حاصل کنید.
گوشت تازه بلدرچین باید بدون بو، کاملاً تمیز و عاری از هر گونه بقایای پر باشد و بهتر است در اولین فرصت ممکن پس از خرید، آماده مصرف شود.
اگر قصد پختن بلدرچین را تا 2 روز پس از خرید ندارید، آن را منجمد کنید. به این منظور بهتر است آن را با همان بسته بندی هنگام خرید در فویل پیچید و یا این که در کیسه فریزر گذاشته و هوای داخل آن را کاملاً خارج کنید.
روش رفع انجماد گوشت منجمد بلدرچین
هیچ گاه بلدرچین منجمد را در درجه حرارت اتاق جهت رفع انجماد نگذارید. بهتر است آن را در یخچال گذاشته تا در طول شب رفع انجماد شود؛ هم چنین می توانید با غوطه ور کردن آن در آب سرد، رفع انجماد کنید.
بدین منظور پرنده را با همان بسته بندی منجمد شده و یا با قرار دادن در بسته ای مقاوم نسبت به آب، داخل آب سرد قرار دهید و هر 30 دقیقه یک بار آب را عوض کنید. بلدرچین ظرف مدت یک ساعت یا کمتر رفع انجماد می شود.
منبع:تبیان
در طب سنتی اسلام، خواص گوناگونی به بلدرچین نسبت داده اند، مثلاً به عقیده عبدالملک بن زهر اندلسی (قرن 5) " گوشت بلدرچین خوشمزه و خوش طعم است که هم برای افراد سالم و هم برای بیماران سودمند می باشد؛ سنگ کلیه و مثانه) را خرد می کند و مفید است. " و نیز به گفته انطاکی " گوشت بلدرچین مغذی است و بدن را فربه می سازد. "
بلدرچین حیوانی است با خصوصیات پرندگان وحشی شکاری و بسیار پُرجنب و جوش، لاجرم باید در وضعیتی پرورش یابد که امکان جست وخیز و پرواز داشته باشد. هر قدر ماهیچه در طول حیات خود فعال تر باشد گوشت آن نیز لذیذتر است (مانند ران مرغ، دم ماهی، ران حیوانات شکاری و گوسفند و همچنین سینه پرندگان وحشی).
در واقع، فعالیت و جنب و جوش زیاد در بلدرچین ها، باعث ازدیاد ذخیره گلیکوژن در بافت های ماهیچه ای آن ها می شود که این امر باعث می گردد گوشت این پرنده مانند پرندگان شکاری، بسیار لذیذ شود، به همین دلیل است که گوشت حیوانات وحشی اعم از نشخوار کنندگان(آهو، گوزن، بُزکوهی و غیره) و یا پرندگانی مانند قرقاول، کبک، تیهو، دراج و بلدرچین فوق العاده لذیذ بوده و قسمت هایی از بدن آن ها بسیار خوش طعم می باشد.
از دیگر مزایای بلدرچین این است که بعد از طبخ به دلیل وجود سلول های پیچیده پیوندی، در اثر پخته یا بریان شدن به هیچ وجه متلاشی نمی شود و پرنده ترکیب خود را کاملاً حفظ کرده و در پذیرایی ها، زیبایی فراوانی به سفره می دهد.
72 درصد وزن بلدرچین قابل استفاده است که در مرغ 55 درصد می باشد. 20 درصد وزن کل بدن بلدرچین را عضله تشکیل می دهد و درصد پروتئین و ماده خشک در عضله ران 80 درصد است، در صورتی که این رقم در مرغ 65 درصد می باشد. گوشت سینه بلدرچین به دلیل جنب و جوش و پرواز های متناوبی که انجام می دهد علاوه بر این که حجم قابل توجهی از کل لاشه(یک سوم) را تشکیل می دهد، دارای طعم بسیار خوبی می باشد.
بلدرچین برای پرورش دهندگانی که تمایل دارند آن را به صورت صنعتی پرورش دهند نیز دارای منافع بسیاری است: دوره کوتاه جوجه کشی(15 تا 16 روز)، رشد سریع و بلوغ زودرس(35 روزگی)، میزان تخمگذاری بالا(فاز فعال تخمگذاری طولانی)، ضریب تبدیل غذایی مناسب، نیاز به محیط پرورش کوچک، مقاومت بالا در برابر بیماری ها و قیمت مناسب جهت عرضه مخصوص(گوشت و تخم) به بازار از جمله دلایل اقتصادی بودن پرورش این پرنده است.
ارزش غذایی گوشت بلدرچین
گوشت طیور به عنوان منبع پروتئین حیوانی اهمیت زیادی دارد؛ به همین دلیل در کشورهای مختلف، سرمایه گذاری زیادی روی صنعت پرورش طیور از جمله بلدرچین شده است.
ارزش پروتئین موجود در گوشت این پرنده
24/913
درصد می باشد و این در حالی است که انواع اسیدهای آمینه کمیاب که در سایر پروتئین ها یافت نمی شود، در گوشت این پرنده به وفور وجود دارد. نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است که میزان پروتئین موجود در گوشت بلدرچین 5 تا 10 درصد بیشتر از سایر پرندگان و نشخوار کنندگان می باشد. به همین دلیل در اغلب نقاط دنیا متخصصان برای افراد مُسن و از کار افتاده که احتیاج مُبرمی به ترمیم سلول های از دست رفته بافت های خود دارند، مصــــرف گوشت بلدرچین را تجــــویــــز می نمایند.
از طرف دیگر به دلیل وجود عناصر معدنی کمیاب و ویتامین در گوشت این پرنده، برای بیماری هایی چون آسم، تشنج، فشار خون بالا، ضعف اعصاب و یا در مواردی ناراحتی های روانی و همچنین بی خوابی مفید می باشد.
همچنین گوشت بلدرچین منبع خوب فسفر، مس، تیامین، ریبوفلاوین، ویتامین ب6، روی، آهن و سلنیوماست.
 |
خواص تخم بلدرچین
تخم بلدرچین از نظر کیفیت با تخم سایر پرندگان متفاوت است. تخم بلدرچین در مقایسه با تخم مرغ، به مراتب ارزش غذایی بالاتری دارد. یک تخم بلدرچین هر چند که از لحاظ وزنی حدود یک پنجم وزن تخم مرغ معمولی را دارد، در مقایسه با تخم مرغ، 5 برابر فسفر و کلسیم،
4/5
برابر آهن، 6 برابر ویتامین B1(تیامین)، 15 برابر ویتامین B2(ریبوفلاوین) و 6 برابر ویتامین ب12دارد، همچنین از کلسترول کمتری برخوردار است و سرشار از ویتامین آ، اسید نیکوتینیک، مس و کبالت می باشد.
تخم بلدرچین نسبت به تخم مرغ از مزه بهتری برخوردار بوده و به علت کراتن خاصی که در آن ذخیره شده است، در درمان بیماری آسم تأثیر مفیدی دارد. از طرف دیگر به علت غنی بودن از ویتامین B، در درمان بیماری های عصبی موثر می باشد. همچنین تخم بلدرچین به علت وجود آمینواسیدهای فراوان، در تغذیه کودکان و بیماران بسیار موثر است. ضمناً از چربی کمتری نسبت به تخم مرغ برخوردار است.
در جداول زیر ترکیب گوشت و تخم بلدرچین مشاهده می شود:
جدول 1- ترکیب گوشت بلدرچین در 100 گرم:
| ترکیب گوشت | میانگین |
| آب(درصد) | 65/62 |
| چربی(درصد) |
3/3 |
| پروتئین(درصد) | 26 |
| مواد معدنی(درصد) |
6/3 |
| انرژی (Kcal/ 100g) | 80 |
جدول 2 - ترکیب تخم بلدرچین در 100 گرم:
| ترکیب تخم | میانگین |
| آب (درصد) |
8/73 تا 3/74 |
| چربی(درصد) |
4/12 تا 1/11 |
| پروتئین(درصد) |
6/11 تا 1/13 |
| کربوهیدرات(درصد) | 1 |
| مواد معدنی(درصد) | 1/1 |
| انرژی (Kcal/ 100g) | 161 |
| کلسترول(mg/dl) | 844 |
 |
نکاتی در مورد خرید بلدرچین و نحوه نگهداری آن
گوشت خام بلدرچین در یخچال به مدت 2 روز، و گوشت پخته آن حداکثر 3 روز قابل نگهداری است.
برای خرید گوشت بلدرچین اول از تاریخ انقضای آن اطمینان حاصل کنید.
گوشت تازه بلدرچین باید بدون بو، کاملاً تمیز و عاری از هر گونه بقایای پر باشد و بهتر است در اولین فرصت ممکن پس از خرید، آماده مصرف شود.
اگر قصد پختن بلدرچین را تا 2 روز پس از خرید ندارید، آن را منجمد کنید. به این منظور بهتر است آن را با همان بسته بندی هنگام خرید در فویل پیچید و یا این که در کیسه فریزر گذاشته و هوای داخل آن را کاملاً خارج کنید.
روش رفع انجماد گوشت منجمد بلدرچین
هیچ گاه بلدرچین منجمد را در درجه حرارت اتاق جهت رفع انجماد نگذارید. بهتر است آن را در یخچال گذاشته تا در طول شب رفع انجماد شود؛ هم چنین می توانید با غوطه ور کردن آن در آب سرد، رفع انجماد کنید.
بدین منظور پرنده را با همان بسته بندی منجمد شده و یا با قرار دادن در بسته ای مقاوم نسبت به آب، داخل آب سرد قرار دهید و هر 30 دقیقه یک بار آب را عوض کنید. بلدرچین ظرف مدت یک ساعت یا کمتر رفع انجماد می شود.
منبع:تبیان
شرح موضوع