تغییرات بدن با افزایش سن
با افزايش سن همزمان با به وجود آمدن برخي تغييرات در بدن ، رابطه ي ما با غذا به عنوان بخش مهمي از فعاليت روزانه که نياز بدن مارا به مواد مغذي تامين مي کنند دستخوش تغييراتي مي شود. ممکن است در جواني شما بتوانيد انرژي لازم براي فعاليت روزانه را از يک غذاي آماده تهيه کنيد اما در سالمندي توجه به آنچه براي خوردن انتخاب مي کنيم ضروري است.
تغذيه سالمندي کليد حفظ فعاليت هاي ذهني و جسمي مناسب است .غذا ي مناسب مي تواند توانايي مار ا براي داشتن يک سيستم ايمني خوب و در نتيجه توانمند شدن براي مبارزه با بيماري ها فراهم کند. به علاوه غذا با تامين انرژي مورد نيار باعث مي شود تا ناتواني هاي حاصل از افزايش سن در افراد کمتر شود.
چه مشکلاتي بر سر راه تغذيه مناسب و سالم افراد سالمند وجود دارد:
اين مشکلات در سه دسته اصلي طبقه بندي مي شوند مشکلات روحي و رواني، مشکلات مربوط به شرايط زندگي و مشکلات جسمي
تغيير شرايط زندگي
ممکن است سالمند تنها اشپزي بلد نباشد يا اساسا از آشپزي کردن خوشش نيايد. ممکن است سالمنداني که در آمد کافي ندارند از عهده خريد مواد غذايي مناسب بر نيايند و نتوانند مخارج لازم براي تهيه يک غذاي سالم را بپردازند.
ميزان تحرک بدني:
معمولا چه به دليل افزايش سن و چه به دليل بروز برخي از بيماري ها توانايي تحرک بدني در سالمندان کاهش پيدا مي کند. در چنين شرايطي تلاش براي تهيه غذا ممکن است به کاري سخت تبديل شود.
کاهش سوخت و ساز بدن
همرمان با تغييرات ناشي از افزايش سن به ازاي هر سال بعد از 40 سالگي سوخت و ساز بدن کم مي شود. به همين دليل اگر همچنان به خوردن غذا به مقداري که قبل از آن و در دوران جواني عادت داشته ايد ادامه دهيد اضافه وزن پيدا خواهيد کرد. کم شدن تحرک بدني اين اضافه وزن را تشديد مي کند.
تغيير ذائقه و اشتها
با بالا رفتن سن حس هاي بويايي و چشايي ضعيف مي شوند. ممکن است شما متوجه سوختن غذا نشويد. ممکن است بوي ماندگي غذا را تشخيص ندهيد و در معرض مسموميت غذايي قرار بگيريد. به علاوه ممکن است به همين علت بيشتر از مقدار مورد نياز ادويه به غذا اضافه کنيد در حالي که نياز شما به مصرف مثلا نمک در دوران سالمندي بسيار کم شده است.
کم شدن اشتها در دوران سالمندي علت هاي مختلفي دارد. احساس تنهايي و افسردگي باعث بي ميلي نسبت به غذا مي شود. عوارض جانبي بعضي از دارو ها که براي بيماري هاي خود استفاده مي کنيد مي تواند علت ديگري براي کاهش اشتهاي شما باشد. ممکن است شما طعم غذاي رژيمي را که بايد استفاده کنيد دوست نداشته باشيد. به همين دليل رغبتي براي مصرف آن نداشته باشيد.
مشکل در هضم غذا:
به دليل تغييرات دستگاه گوارش معمولا ترشح اسيد معده کاهش پيدا مي کند. کاهش اسيد معده هضم و جذب بعضي از ويتامين ها و املاح مهم را با مشکل مي کند و ممکن است شما به کمبود آنها مبتلا شويد . ويتامين هايي مثل ويتامين B6 و B12 و اسيد فوليک از اين گروه هستند. اين ويتامين ها در تامين انرژي و حفظ هوشياري ذهني، تامين سلامت سيستم گردش خون و تقويت حافظه نقش اساسي دارند.
عوامل رواني
عوامل روحي و رواني مثل تنهايي و افسردگي بر تغذيه شما اثر مي گذارند. در بعضي از افراد اين مشکلات باعث نخوردن غذا و در بعضي باعث پر خوري مي شود. اگر فشارروحي از اين بابت احساس مي کنيد با يک متخصص مشورت کنيد.
توصيه هاي تغذيه اي براي تغذيه مناسب سالمندان
اگر به علت مشکلات دنداني و دهاني نمي توانيد بجويد به جاي ميوه هاي تازه از آب ميوه و ميوه نرم شده، كمپوت ،پالوده سيب، هلو و گلابي و به جاي سبزي هاي خام از آب سبزيجات (آب هويج) و سبزي هاي پخته و له شده استفاده کنيد. به جاي گوشت، گوشت چرخ كرده، تخم مرغ، شير، پنير، ماست و غذاهايي كه با شير درست مي شوند انتخاب هاي راحت تري براي خوردن هستند
به جاي نان هاي ضخيم و غير قابل جويدن که خوردنشان براي شما سخت است از غلات پخته مانند خوراك لوبيا يا غلات، برنج، كلوچه هاي نرم و نان لواش استفاده کنيد. تريد کردن نان در غذاهاي مايع را ديگري براي استفاده از اين نان هاست.
برگرداندن غذا از معده ،گاز زياد معده و ديگر مشكلات معده ممكن است كه سبب شود از مصرف برخي مواد غذايي امتناع كنيد. اين خودداري سبب محروميت شما از برخي مواد مغذي مانند ويتامين ها، كلسيم، فيبر و پروتئين مي شود.
ممكن است شما مشكلاتي در خريد مواد غذايي داشته باشيد. شايد نمي توانيد رانندگي كنيد و يا قادر به پياده روي و يا ايستادن به مدت طولاني نباشيد.بهتر است از مغازه هاي محله خود بخواهيد كه سفارش هايتان را به منزل بياورند. برخي از سوپر ماركت ها سرويس رايگان دارند و برخي بابت اين سرويس هزينه اي دريافت مي كنند. ممكن است برخي رابطين بهداشت يا افرادي در محله داوطلب كمك در تهيه مواد غذايي براي شما باشند مي توانيد از مغازه هاي محل خود دريافتن اين افراد و تهيه مواد غذايي خود كمك بگيريد. مي توانيد از اعضاي خانواده و يا همسايگان خود بخواهيد براي شما خريد كند و يا گاهي ازبعضي شركت هاي خدماتي كارگراني را به مدت چند ساعت استخدام كنيد تا كارهايتان را انجام دهند و براي شما خريد كنند.
اگر نمي توانيد آشپزي كنيد ممكن است براي طبخ غذا با مشكلاتي مواجه شويد. مثلا" بلند كردن ظروف استيل، قابلمه و ماهي تابه و ايستادن به مدت طولاني حين آشپزي برايتان دشوار باشد.راه حل:اين است که براي آشپزي از دستگاه پخت سريع مانند زودپز استفاده كنيد. البته بهترين روش پخت غذا براي شما بخارپز کردن و آب پز کردن است.غذاي خــود را به صورت گروهي تهيه و ميل كنيد تا از مشاركت ديگران نيز در تهيه غذا بهره مند شويد.زندگي در نزديكي فرزندان و آشنايان سبب مي شود از كمك آنان در تهيه غذا سود ببريد.
احساس تنهايي در سالمندان خود مي تواند عاملي براي بي اشتهايي آن ها باشد. و حتي اين حس تنهايي مانع مي شود تا تنها فقط براي خودتان آشپزي كنيد. شايد غذاها به نظر شما تنها خيلي بي مزه و يا حتي بدمزه باشند. اين مسئله ممكن است به علت استفاده از داروهايي كه مصرف مي كنيد رخ دهد و يا يك مشكل طبيعي به علت بالا رفتن سن و كم شدن حساسيت ذائقه شما باشد. براي حل اين مشکل تا حد امكان غذا را دركنار اعضاي خانواده و يا دوستان خود صرف كنيد. گروهي را با ساير دوستان سالمند خود تشكيل دهيد وغذاي خود را به شكل دوره اي در كنار هم صرف كنيد.با پزشك خود در مورد داروهايتان مشورت كنيد تا در صورت تاثير آن ها بر روي اشتها، داروها را تغيير دهد.با افزودن انواع ادويه جات، چاشني هاي گياهي و آب ليمو به غذايتان، طعم غذا را مطلوب تر تا اشتهايتان براي غذا تحريك شود.
اگر مشكلات مالي در خريد مواد غذايي با كيفيت بالا موجب مي شود شما با مشكلات تغذيه اي مواجه شوي،براي مقابله ، غذاهاي ارزان از جانشين هاي هر گروه اصلي از مواد غذايي تهيه نماييد. مثلا" از كوپن هاي سهميه اي به منظور تهيه مواد غذايي بهره ببريد يا در برخي از موارد با توجه به وضعيت سلامت خود از تخم مرغ به جاي گوشت استفاده كنيد.
به جاي خريد ميوه هاي گران قيمت ،ميوه هاي ارزان تري را كه اغلب در بازار ميوه موجود است خريداري نماييد. حتي اگر اندازه ميوه كوچك باشد حاوي همان ويتامين ها و املاحي است که انواع درشت دارد.
پارسی طب
با افزايش سن همزمان با به وجود آمدن برخي تغييرات در بدن ، رابطه ي ما با غذا به عنوان بخش مهمي از فعاليت روزانه که نياز بدن مارا به مواد مغذي تامين مي کنند دستخوش تغييراتي مي شود. ممکن است در جواني شما بتوانيد انرژي لازم براي فعاليت روزانه را از يک غذاي آماده تهيه کنيد اما در سالمندي توجه به آنچه براي خوردن انتخاب مي کنيم ضروري است.
تغذيه سالمندي کليد حفظ فعاليت هاي ذهني و جسمي مناسب است .غذا ي مناسب مي تواند توانايي مار ا براي داشتن يک سيستم ايمني خوب و در نتيجه توانمند شدن براي مبارزه با بيماري ها فراهم کند. به علاوه غذا با تامين انرژي مورد نيار باعث مي شود تا ناتواني هاي حاصل از افزايش سن در افراد کمتر شود.
چه مشکلاتي بر سر راه تغذيه مناسب و سالم افراد سالمند وجود دارد:
اين مشکلات در سه دسته اصلي طبقه بندي مي شوند مشکلات روحي و رواني، مشکلات مربوط به شرايط زندگي و مشکلات جسمي
تغيير شرايط زندگي
ممکن است سالمند تنها اشپزي بلد نباشد يا اساسا از آشپزي کردن خوشش نيايد. ممکن است سالمنداني که در آمد کافي ندارند از عهده خريد مواد غذايي مناسب بر نيايند و نتوانند مخارج لازم براي تهيه يک غذاي سالم را بپردازند.
ميزان تحرک بدني:
معمولا چه به دليل افزايش سن و چه به دليل بروز برخي از بيماري ها توانايي تحرک بدني در سالمندان کاهش پيدا مي کند. در چنين شرايطي تلاش براي تهيه غذا ممکن است به کاري سخت تبديل شود.
کاهش سوخت و ساز بدن
همرمان با تغييرات ناشي از افزايش سن به ازاي هر سال بعد از 40 سالگي سوخت و ساز بدن کم مي شود. به همين دليل اگر همچنان به خوردن غذا به مقداري که قبل از آن و در دوران جواني عادت داشته ايد ادامه دهيد اضافه وزن پيدا خواهيد کرد. کم شدن تحرک بدني اين اضافه وزن را تشديد مي کند.
تغيير ذائقه و اشتها
با بالا رفتن سن حس هاي بويايي و چشايي ضعيف مي شوند. ممکن است شما متوجه سوختن غذا نشويد. ممکن است بوي ماندگي غذا را تشخيص ندهيد و در معرض مسموميت غذايي قرار بگيريد. به علاوه ممکن است به همين علت بيشتر از مقدار مورد نياز ادويه به غذا اضافه کنيد در حالي که نياز شما به مصرف مثلا نمک در دوران سالمندي بسيار کم شده است.
کم شدن اشتها در دوران سالمندي علت هاي مختلفي دارد. احساس تنهايي و افسردگي باعث بي ميلي نسبت به غذا مي شود. عوارض جانبي بعضي از دارو ها که براي بيماري هاي خود استفاده مي کنيد مي تواند علت ديگري براي کاهش اشتهاي شما باشد. ممکن است شما طعم غذاي رژيمي را که بايد استفاده کنيد دوست نداشته باشيد. به همين دليل رغبتي براي مصرف آن نداشته باشيد.
مشکل در هضم غذا:
به دليل تغييرات دستگاه گوارش معمولا ترشح اسيد معده کاهش پيدا مي کند. کاهش اسيد معده هضم و جذب بعضي از ويتامين ها و املاح مهم را با مشکل مي کند و ممکن است شما به کمبود آنها مبتلا شويد . ويتامين هايي مثل ويتامين B6 و B12 و اسيد فوليک از اين گروه هستند. اين ويتامين ها در تامين انرژي و حفظ هوشياري ذهني، تامين سلامت سيستم گردش خون و تقويت حافظه نقش اساسي دارند.
عوامل رواني
عوامل روحي و رواني مثل تنهايي و افسردگي بر تغذيه شما اثر مي گذارند. در بعضي از افراد اين مشکلات باعث نخوردن غذا و در بعضي باعث پر خوري مي شود. اگر فشارروحي از اين بابت احساس مي کنيد با يک متخصص مشورت کنيد.
توصيه هاي تغذيه اي براي تغذيه مناسب سالمندان
اگر به علت مشکلات دنداني و دهاني نمي توانيد بجويد به جاي ميوه هاي تازه از آب ميوه و ميوه نرم شده، كمپوت ،پالوده سيب، هلو و گلابي و به جاي سبزي هاي خام از آب سبزيجات (آب هويج) و سبزي هاي پخته و له شده استفاده کنيد. به جاي گوشت، گوشت چرخ كرده، تخم مرغ، شير، پنير، ماست و غذاهايي كه با شير درست مي شوند انتخاب هاي راحت تري براي خوردن هستند
به جاي نان هاي ضخيم و غير قابل جويدن که خوردنشان براي شما سخت است از غلات پخته مانند خوراك لوبيا يا غلات، برنج، كلوچه هاي نرم و نان لواش استفاده کنيد. تريد کردن نان در غذاهاي مايع را ديگري براي استفاده از اين نان هاست.
برگرداندن غذا از معده ،گاز زياد معده و ديگر مشكلات معده ممكن است كه سبب شود از مصرف برخي مواد غذايي امتناع كنيد. اين خودداري سبب محروميت شما از برخي مواد مغذي مانند ويتامين ها، كلسيم، فيبر و پروتئين مي شود.
ممكن است شما مشكلاتي در خريد مواد غذايي داشته باشيد. شايد نمي توانيد رانندگي كنيد و يا قادر به پياده روي و يا ايستادن به مدت طولاني نباشيد.بهتر است از مغازه هاي محله خود بخواهيد كه سفارش هايتان را به منزل بياورند. برخي از سوپر ماركت ها سرويس رايگان دارند و برخي بابت اين سرويس هزينه اي دريافت مي كنند. ممكن است برخي رابطين بهداشت يا افرادي در محله داوطلب كمك در تهيه مواد غذايي براي شما باشند مي توانيد از مغازه هاي محل خود دريافتن اين افراد و تهيه مواد غذايي خود كمك بگيريد. مي توانيد از اعضاي خانواده و يا همسايگان خود بخواهيد براي شما خريد كند و يا گاهي ازبعضي شركت هاي خدماتي كارگراني را به مدت چند ساعت استخدام كنيد تا كارهايتان را انجام دهند و براي شما خريد كنند.
اگر نمي توانيد آشپزي كنيد ممكن است براي طبخ غذا با مشكلاتي مواجه شويد. مثلا" بلند كردن ظروف استيل، قابلمه و ماهي تابه و ايستادن به مدت طولاني حين آشپزي برايتان دشوار باشد.راه حل:اين است که براي آشپزي از دستگاه پخت سريع مانند زودپز استفاده كنيد. البته بهترين روش پخت غذا براي شما بخارپز کردن و آب پز کردن است.غذاي خــود را به صورت گروهي تهيه و ميل كنيد تا از مشاركت ديگران نيز در تهيه غذا بهره مند شويد.زندگي در نزديكي فرزندان و آشنايان سبب مي شود از كمك آنان در تهيه غذا سود ببريد.
احساس تنهايي در سالمندان خود مي تواند عاملي براي بي اشتهايي آن ها باشد. و حتي اين حس تنهايي مانع مي شود تا تنها فقط براي خودتان آشپزي كنيد. شايد غذاها به نظر شما تنها خيلي بي مزه و يا حتي بدمزه باشند. اين مسئله ممكن است به علت استفاده از داروهايي كه مصرف مي كنيد رخ دهد و يا يك مشكل طبيعي به علت بالا رفتن سن و كم شدن حساسيت ذائقه شما باشد. براي حل اين مشکل تا حد امكان غذا را دركنار اعضاي خانواده و يا دوستان خود صرف كنيد. گروهي را با ساير دوستان سالمند خود تشكيل دهيد وغذاي خود را به شكل دوره اي در كنار هم صرف كنيد.با پزشك خود در مورد داروهايتان مشورت كنيد تا در صورت تاثير آن ها بر روي اشتها، داروها را تغيير دهد.با افزودن انواع ادويه جات، چاشني هاي گياهي و آب ليمو به غذايتان، طعم غذا را مطلوب تر تا اشتهايتان براي غذا تحريك شود.
اگر مشكلات مالي در خريد مواد غذايي با كيفيت بالا موجب مي شود شما با مشكلات تغذيه اي مواجه شوي،براي مقابله ، غذاهاي ارزان از جانشين هاي هر گروه اصلي از مواد غذايي تهيه نماييد. مثلا" از كوپن هاي سهميه اي به منظور تهيه مواد غذايي بهره ببريد يا در برخي از موارد با توجه به وضعيت سلامت خود از تخم مرغ به جاي گوشت استفاده كنيد.
به جاي خريد ميوه هاي گران قيمت ،ميوه هاي ارزان تري را كه اغلب در بازار ميوه موجود است خريداري نماييد. حتي اگر اندازه ميوه كوچك باشد حاوي همان ويتامين ها و املاحي است که انواع درشت دارد.
پارسی طب
شرح موضوع