در کشورهاي در حال توسعه مسأله سوء‌تغذيه در بکام مرگ کشيدن بيش از پنجاه درصد از کودکان زير پنج سال نقش تعيين کننده دارد . شايد هيچ عاملي به اندازه تغذيه و به ويژه تغذيه با شيرمادر در کاهش مرگ و مير خيل عظيمي از کودکان مؤثر نباشد .
تأثيرات اعجاب انگيز تغذيه با شيرمادر بر سلامت مادران و کودکان ، کشورها و سازمانهاي بين المللي را برآن داشت تا با مشورتها و نشست هاي متعدد ، از راههاي گوناگون براي ترويج تغذيه با شيرمادر تلاش کنند . سازمان ملل متحد در نوامبر۱۹۸۹ ( آبان ۱۳۶۸) اين امر که همه مادران بايد بتوانند فرزندان خود را از شيرمادر تغذيه کنند را بعنوان حقوق بشر قلمداد نموده ، بتصويب رسانيد . سازمان جهاني بهداشت و يونيسف ، تغذيه با شير مادر را بعنوان رکني مهم براي تأمين ، حفظ و ارتقاء سلامت کودکان و مادران معرفي نمودند . ميزان اهميت تغذيه با شيرمادر در حدي است که در نشست سالانه کشورهاي جهان در مهرماه ۱۳۶۹ در محل سازمان ملل متحد ، ترويج تغذيه با شيرمادر بعنوان يکي از اهداف و برنامه هاي مهم بتصويب سران کشورها رسيد . در اين اعلاميه تأکيد شده است که همه مادران بايد بتوانند فرزندان خود را از لحظه تولد تا پايان ۶-۴ ماهگي منحصراً از شيرخود تغذيه نموده و آنگاه همراه با مصرف غذاي کمکي مناسب و کافي تا پايان ۲ سالگي يا طولاني تر تغذيه باشير خود را ادامه دهند . در اعلاميه مزبور اين حق به کودکان نيز داده شده است که همگي بايد بترتيب فوق الذکر تغذيه شوند .
تغذيه با شيرمادر علاوه بر اينکه خود يکي از استراتژيهاي بسيار مهم براي رشد و بقاء کودکان بشمار مي آيد در عين حال در صورت توقف تغذيه با شيرمادر از تأثير تمام استراتژيهاي ديگر هم کاسته مي شود . اثرات ثابت شده شيرمادر شامل :
۱ - مهمترين و ارزنده ترين اثر حفاظتي ، در مقابل دو قاتل عمده شيرخواران و کودکان يعني بيماريهاي اسهالي و عفونت هاي حاد دستگاه تنفسي است . چه از اين دسته از بيماريها ، توسط برنامه ايمن سازي همگاني پيشگيري نمي شود لذا تغذيه باشيرمادر موجب کاهش شديد بروز اين قبيل بيماريها و کاهش مرگ و مير ناشي از آنها مي شود .
تغذيه انحصاري با شيرمادر ، امکان ابتلا به عفونتهاي حاد تنفسي را تا ۵ برابر و احتمال مرگ ناشي از اين بيماريها را تا ۴ برابر کمتر مي کند . احتمال مرگ و مير ناشي ازعفونتهاي گوارشي و بيماريهاي اسهالي در بين شيرخواران زير ۶ ماه که منحصراً از شيرمادر تغذيه مي کنند تا ۲۵ برابر کمتر از آن دسته از شيرخواراني است که از شيرخشک تغذيه مي کنند .
بايد توجه داشت که نه تنها مصرف شيرخشک بلکه حتي مصرف آب بر ميزان ابتلاء مرگ و مير ناشي از بيماريهاي اسهالي مي افزايد و اين امر حتي در کشورهاي صنعتي هم به ثبوت رسيده است ، لذا بايد حتي از دادن آب به کودکاني که انحصاراً با شيرمادر تغذيه مي کنند اجتناب نمود .
۲ - اگر مادر از بدو تولد نوزاد ، او را با شيرخود تغذيه نموده و در اوقات شب و روز او را مطابق تمايلش تغذيه نموده و بجز شير خود تا پايان ۶ ماهگي به او ماده غذايي ديگري نخوراند بشرط آنکه عادت ماهيانه مادر شروع نشده باشد ، تغذيه با شيرمادر ، تحت چنين شرايطي از بيش از ۹۸٪ از بارداريها جلوگيري مي کند .
۳ - مشکلات ناشي از روئيدن دندانها و نيز کرم خوردگي دندان در کودکاني که از شيرمادر تغذيه مي کنند به مراتب کمتر است . احتمال مرگ ناگهاني در بين کودکاني که شيرمادر مي خورند فوق العاده کمتر است .
۴ - تغذيه با شيرمادر احتمال بروز انواع بيماريهاي ناشي از آلرژي نظير آسم ، اگزما و غيره را بشدت کاهش مي دهد .
۵ - تغذيه با شيرمادر منجر به ايجاد رابطه عاطفي مستحکم و دو طرفه بين مادر و فرزند مي گردد و احتمال کودک آزاري خيلي کمتر مي شود .
۶ - تکامل بينائي ، تکلم و راه افتادن کودکاني که از شيرمادر تغذيه نموده اند خيلي سريعتر صورت پذيرفته و اين قبيل کودکان در آينده از تعادل رواني مناسبتري برخوردارند .
۷ - مکيدن پستان مادر موجب انقباض رحم و در نتيجه کاهش خونريزي مادر مي شود .
۸ - مادراني که فرزند خود را از شير خود تغذيه مي کنند کمتر دچار سرطان پستان و تخمدان مي شوند .
۹ - اندام مادران شيرده بواسطه مصرف شدن تدريجي مقدار چربي که در دوران بارداري در بدن آنان ذخيره شده بود زودتر به حالت عادي قبل از بارداري برمي گردد و
۱۰- ضريب هوشي اطفالي که از شيرمادر استفاده مي کنند بالاتر است و قدرت فراگيري بيشتري دارند .
تأثيرات اعجاب انگيز تغذيه با شيرمادر بر سلامت مادران و کودکان ، کشورها و سازمانهاي بين المللي را برآن داشت تا با مشورتها و نشست هاي متعدد ، از راههاي گوناگون براي ترويج تغذيه با شيرمادر تلاش کنند . سازمان ملل متحد در نوامبر۱۹۸۹ ( آبان ۱۳۶۸) اين امر که همه مادران بايد بتوانند فرزندان خود را از شيرمادر تغذيه کنند را بعنوان حقوق بشر قلمداد نموده ، بتصويب رسانيد . سازمان جهاني بهداشت و يونيسف ، تغذيه با شير مادر را بعنوان رکني مهم براي تأمين ، حفظ و ارتقاء سلامت کودکان و مادران معرفي نمودند . ميزان اهميت تغذيه با شيرمادر در حدي است که در نشست سالانه کشورهاي جهان در مهرماه ۱۳۶۹ در محل سازمان ملل متحد ، ترويج تغذيه با شيرمادر بعنوان يکي از اهداف و برنامه هاي مهم بتصويب سران کشورها رسيد . در اين اعلاميه تأکيد شده است که همه مادران بايد بتوانند فرزندان خود را از لحظه تولد تا پايان ۶-۴ ماهگي منحصراً از شيرخود تغذيه نموده و آنگاه همراه با مصرف غذاي کمکي مناسب و کافي تا پايان ۲ سالگي يا طولاني تر تغذيه باشير خود را ادامه دهند . در اعلاميه مزبور اين حق به کودکان نيز داده شده است که همگي بايد بترتيب فوق الذکر تغذيه شوند .
تغذيه با شيرمادر علاوه بر اينکه خود يکي از استراتژيهاي بسيار مهم براي رشد و بقاء کودکان بشمار مي آيد در عين حال در صورت توقف تغذيه با شيرمادر از تأثير تمام استراتژيهاي ديگر هم کاسته مي شود . اثرات ثابت شده شيرمادر شامل :
۱ - مهمترين و ارزنده ترين اثر حفاظتي ، در مقابل دو قاتل عمده شيرخواران و کودکان يعني بيماريهاي اسهالي و عفونت هاي حاد دستگاه تنفسي است . چه از اين دسته از بيماريها ، توسط برنامه ايمن سازي همگاني پيشگيري نمي شود لذا تغذيه باشيرمادر موجب کاهش شديد بروز اين قبيل بيماريها و کاهش مرگ و مير ناشي از آنها مي شود .
تغذيه انحصاري با شيرمادر ، امکان ابتلا به عفونتهاي حاد تنفسي را تا ۵ برابر و احتمال مرگ ناشي از اين بيماريها را تا ۴ برابر کمتر مي کند . احتمال مرگ و مير ناشي ازعفونتهاي گوارشي و بيماريهاي اسهالي در بين شيرخواران زير ۶ ماه که منحصراً از شيرمادر تغذيه مي کنند تا ۲۵ برابر کمتر از آن دسته از شيرخواراني است که از شيرخشک تغذيه مي کنند .
بايد توجه داشت که نه تنها مصرف شيرخشک بلکه حتي مصرف آب بر ميزان ابتلاء مرگ و مير ناشي از بيماريهاي اسهالي مي افزايد و اين امر حتي در کشورهاي صنعتي هم به ثبوت رسيده است ، لذا بايد حتي از دادن آب به کودکاني که انحصاراً با شيرمادر تغذيه مي کنند اجتناب نمود .
۲ - اگر مادر از بدو تولد نوزاد ، او را با شيرخود تغذيه نموده و در اوقات شب و روز او را مطابق تمايلش تغذيه نموده و بجز شير خود تا پايان ۶ ماهگي به او ماده غذايي ديگري نخوراند بشرط آنکه عادت ماهيانه مادر شروع نشده باشد ، تغذيه با شيرمادر ، تحت چنين شرايطي از بيش از ۹۸٪ از بارداريها جلوگيري مي کند .
۳ - مشکلات ناشي از روئيدن دندانها و نيز کرم خوردگي دندان در کودکاني که از شيرمادر تغذيه مي کنند به مراتب کمتر است . احتمال مرگ ناگهاني در بين کودکاني که شيرمادر مي خورند فوق العاده کمتر است .
۴ - تغذيه با شيرمادر احتمال بروز انواع بيماريهاي ناشي از آلرژي نظير آسم ، اگزما و غيره را بشدت کاهش مي دهد .
۵ - تغذيه با شيرمادر منجر به ايجاد رابطه عاطفي مستحکم و دو طرفه بين مادر و فرزند مي گردد و احتمال کودک آزاري خيلي کمتر مي شود .
۶ - تکامل بينائي ، تکلم و راه افتادن کودکاني که از شيرمادر تغذيه نموده اند خيلي سريعتر صورت پذيرفته و اين قبيل کودکان در آينده از تعادل رواني مناسبتري برخوردارند .
۷ - مکيدن پستان مادر موجب انقباض رحم و در نتيجه کاهش خونريزي مادر مي شود .
۸ - مادراني که فرزند خود را از شير خود تغذيه مي کنند کمتر دچار سرطان پستان و تخمدان مي شوند .
۹ - اندام مادران شيرده بواسطه مصرف شدن تدريجي مقدار چربي که در دوران بارداري در بدن آنان ذخيره شده بود زودتر به حالت عادي قبل از بارداري برمي گردد و
۱۰- ضريب هوشي اطفالي که از شيرمادر استفاده مي کنند بالاتر است و قدرت فراگيري بيشتري دارند .
شرح موضوع