وضعیت آب و هوا از جنبههای مختلف بر رفتار انسانها تاثیرگذار خواهد بود. اغلب ما انسانها به طور ناخودآگاه نسبت به پیشبینی وضع آب و هوا کنجکاو هستیم و با توجه به آن درباره
همراه داشتن چتر برای رفتن به محل کارمان یا تماشای یک مسابقه ورزشی تصمیمگیری میکنیم. اما اگر تا به حال تنها به همین موضوع اکتفا کردهاید، باید توجه داشته باشید که از این پس باید بیش از گذشته نسبت به پیشبینی وضعیت آب و هوا که توسط رسانهها اعلام میشود کنجکاو باشید، چرا که بررسیهای انجام شده توسط محققان نشان داده است چگونگی وضعیت آب و هوا میتواند نقش بسیار مهمی بر شکلگیری احساسات و عواطف شما داشته باشد.
بدون تردید اخلاق و رفتار ما و برنامهریزی برای سفر، رویدادهای ورزشی، کشت محصولات کشاورزی تامینکننده مواد غذایی مورد نیاز و حتی توانایی در شنیدن صداهای اطرافمان تحتتاثیر شرایط جوی متغیر خواهد بود. علاوه بر این سیستم ایمنی بدن انسان نیز با افزایش یا کاهش دما، بشدت متاثر خواهد شد. بنابراین میتوان گفت شرایط جوی نیز یکی از متغیرهای محیطی است که میتواند نقش مهمی در سلامت جسمانی و روانی ما انسانها داشته باشد و این در حالی است که این موضوع تاکنون چندان مورد توجه محققان قرار نگرفته است.
بررسیهای انجامشده توسط محققان در سطح جوامع مختلف نشان داده است که افزایش مدت زمان و شدت تابش نور آفتاب نقش بسیار مهمی در افزایش رضایتمندی افراد نسبت به محیط اطرافشان دارد. این در حالی است که اغلب افراد در روزهای ابری و بارانی احساس افسردگی و ناراحتی میکنند. بر این اساس محققان در تلاش هستند تا به علت اصلی شیوع افسردگی و بیماریهایی مانند آسم و سردرد شدید در میان افراد در روزهای سرد سال پی ببرند تا با استفاده از نتایج به دست آمده بتوانند تاثیر آب و هوا بر انسانها را در ابعاد وسیعتری مورد بررسی قرار دهند. بسیاری از مردم نسبت به خطرات ناشی از افزایش دما و بویژه تاثیر قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید در افزایش خطر احتمال ابتلا به سرطان پوست آگاه هستند، اما کمتر به تاثیر افزایش دما در افزایش تعداد مبتلایان به سکته مغزی و حملات قلبی توجه کردهاند. در روزهای بارانی، ناراحتیهای ناشی از رماتیسم و آسم به مراتب افزایش پیدا میکند. همچنین دورههای کوتاهمدت سرما، ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی در میان سالمندان را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. بنابراین میتوان گفت وضعیت آب و هوا میتواند نقش بسیار مهمی در سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشد. افسردگی در فصل زمستان یکی از بیماریهای شایع در میان ساکنان شمال اروپاست که براساس بررسیهای انجامشده توسط پزشکان بیش از 20درصد این افراد در روزهای زمستانی و سرد سال به آن مبتلا خواهند شد. همچنین بیش از 500 هزار نفر از مردم انگلیس نیز به سندروم اختلالات عاطفی فصلی مبتلا میشوند که ابرهای کمارتفاع و شبهای طولانی زمستانی در ایجاد آن نقش بسیار مهمی دارند. این افراد به علت تغییرات بیوشیمیایی ایجاد شده در مغز دچار افسردگی میشوند. آنها ساعات طولانی از شبانهروز را میخوابند، اما همواره احساس خستگی میکنند. همچنین افراد مبتلا به چنین اختلالاتی بسیار تحرکپذیر و زودرنج بوده و از انجام امور روزانه و برقراری روابط اجتماعی با دیگران ناتوان هستند. این در حالی است که با افزایش طول روز شدت بیماری کاهش یافته و حتی اگر آنها در روزهای زمستانی تنها دو ساعت زیر تابش نور مصنوعی قرار گیرند 80 درصد علائم بیماری بهبود مییابد.
نقش هر یک از متغیرها در رفتار
برای اینکه بتوانید متوجه تاثیر تغییرات آب و هوا بر خلق وخوی در رفتار انسانها شوید، الزاما نباید یک روانپزشک باشید، چرا که تنها با نگاهی دقیق و موشکافانه نسبت به محیط اطراف خود میتوانید براحتی شواهدی از آن را بیابید. همانطور که میدانید، حیوانات نیز اغلب نسبت به تغییرات آب و هوا که در آیندهای نزدیک رخ خواهد داد از خود عکسالعمل نشان میدهند. مطالعات انجامشده حاکی از آن است که وقتی باد و باران تابستانی در راه است، زنبورها در نزدیکی کندو میمانند، پرندگان در نزدیکی سطح زمین پرواز میکنند و غذای بیشتری را برای خود ذخیره میکنند و حتی اغلب پرندگان پیش از اینکه باد و باران آغاز شود، محل امنی را برای پناهگرفتن پیدا میکنند و در آنجا مخفی میشوند.
با مساعد شدن شرایط جوی، فعالیت حیوانات شدت یافته و شما میتوانید نظارهگر پرواز پرندگان در ارتفاعات باشید. وقتی بدن ما تحت تاثیر فشارهای محیطی اطراف مانند عوامل موثر در تغییرات آب و هوا قرار نگرفته باشد، از عملکرد مناسبتری برخوردار خواهد بود. اما باید گفت که هر یک از این عوامل میتواند از تاثیرات منحصر به فردی برخوردار بوده و بهگونهای متفاوت رفتار ما را تحتالشعاع خود قرار دهد که در اینجا هر یک از آنها را به اختصار مورد بررسی قرار میدهیم.
فشار هوا: فشار هوا دائم در حال نوسان است. محققان اوکراینی ثابت کردهاند که نوسانات جوی فشار هوا در فرکانسهای پایین منجر به ایجاد اختلال در فعالیتهای ذهنی خواهد شد که در نتیجه سبب کاهش تمرکز و همچنین کاهش عملکرد حافظه کوتاهمدت انسان میشود. بر این اساس اگر اینبار با مشکل عدم تمرکز در حین انجام کاری مواجه شدید، میتوانید فشار هوا را سرزنش کنید!
دما و رطوبت: به طور کلی بدن برای ایجاد گرمای مورد نیاز هنگام کاهش شدید و ناگهانی دمای هوا با کاهش دمای درونی بدن هنگام مواجه شدن با درجه حرارتهای بالا در روزهای گرم و تابستانی با موانع و مشکلات بسیار زیادی مواجه میشود و به همین دلیل اغلب در چنین شرایطی میزان مرگومیر در میان سالمندان به میزان قابل توجهی افزایش مییابد. در شرایطی که دمای بیش از 38 درجه سانتیگراد برای مدت زمانی بیشتر از یک هفته ادامه داشته باشد، میزان مرگ و میر افراد نیز تا 10 درصد افزایش خواهد یافت. جالب است بدانید در روزهایی که دمای هوا نسبت به شرایط پیشبینی شده برای یک دوره زمانی از سال افزایش پیدا میکند، میزان تحریکپذیری افراد نیز افزایش خواهد یافت که در نتیجه سبب رفتارها و واکنشهای غیرعادی و غیرمنطقی از سوی افراد میشود. در بسیاری از شهرها در چنین شرایطی میزان خشونت در میان افراد در مقایسه با شرایط عادی افزایش پیدا خواهد کرد. بر اساس بررسیهای انجام شده روزهای گرم و مرطوب، بیشترین تاثیر را بر اخلاق و رفتار انسانها دارند که سبب بیخوابی، کاهش فعالیتهای روزمره، ضعف هوشیاری، ایجاد اختلال در واکنش نسبت به محیط اطراف، تحریکپذیری و رخوت میشوند.
این در حالی است که در روزهای خنکتر که رطوبت هوا نیز کمتر باشد هوشیاری و فعالیتهای روزانه افراد تشدید شده و افراد نسبت به دیگران خلق و خو و رفتار بهتری خواهند داشت.
تابش آفتاب: بدیهی است که اغلب در روزهای آفتابی احساس شادمانی میکنیم. روزهای آفتابی از محرکهایی با تاثیر مثبت به شمار میآیند و کاهش تابش نور آفتاب سبب ایجاد اختلالات عاطفی و احساسی خواهد شد. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که نقش مهمی در کنترل اعمال حیاتی بدن دارد. این بخش از مغز توسط نور طبیعی از شبکیه چشم عبور میکند تحریکشده و اگر میزان نور ورودی به چشم کاهش پیدا کند، سرعت انجام اعمال حیاتی بدن نیز کاهش پیدا خواهد کرد.
از علائم ناشی از چنین اختلالاتی میتوان به احساس خستگی در طول روز، پرخوری و رفتارهای پرخاشگرانه اشاره کرد.
باد: اغلب افراد نسبت به وزش باد احساس ناخوشایندی دارند. وزش دائمی باد یا وزش بادهای پر سروصدا، سبب افزایش خستگی و تحریکپذیری افراد میشود. اغلب از بادهای موسمی به عنوان بادهای ناخوشایند یاد میشود؛ چراکه وزش این نوع بادها معمولا سبب ایجاد اضطراب، فشارهای روانی، افسردگی و بیخوابی شبانه میشود. وقتی بادهای موسمی میوزند، دمای هوا در مدت زمانی کمتر از 2 ساعت، 15 درجه سانتیگراد کاهش مییابد.
وزش چنین بادهایی در مناطق کوهستانی سبب سقوط بهمن میشود. مطالعات انجام شده ارتباط میان وزش بادهای موسمی و افزایش تصادفات رانندگی و همچنین ارتکاب جرم و حتی اقدام به خودکشی در میان افراد را مورد تایید قرار داده است و به همین علت در اقدامات قانونی اغلب چنین عواملی نیز مدنظر قرار میگیرد.
اگرچه هنوز علت اصلی تاثیر وزش باد بر چنین رویدادهایی شناخته نشده است، اما بسیاری از محققان بر این باورند که بار الکتریکی هوا میتواند نقش مهمی داشته باشد. وقتی افراد در معرض هوای دارای بار منفی قرار میگیرند، احساس رضایت و خشنودی میکنند و این در حالی است که بادهای گرم مانند بادهای موسمی دارای بار الکتریکی مثبت هستند. امروزه ساختمانهای مسکونی و اداری به گونهای ساخته میشوند که در برابر هوا نفوذناپذیر هستند. سیستمهای گرمایشی و سرمایشی یونهای منفی را از محیط خارج میکنند و فضای مناسبی رای برای جریان یافتن یونهای مثبت در محیط اطراف ما به وجود میآورند که سبب بیحوصلگی ما میشود. از آنجا که امروزه به علت افزایش فشار کاری در خانه و محل کار کمتر وقت خود را در فضاهای باز سپری میکنیم، بنابراین سازگاری بدن در مقابل شرایط جوی و وضعیت آب و هوا نیز نسبت به گذشته به مراتب کاهش مییابد. اما اگر از این که معمولا پس از بارش باران از قدم زدن در هوای آزاد احساس آرامش میکنید، متعجب شدهاید باید بدانید این پدیده روشی طبیعی برای تولید یونهای مثبت در محیط است. بنابراین بهتر است پس از باران از منزل یا محل کار خود خارج شده و در چنین فضایی احساس رضایت و خشنودی را تجربه کنید.
انرژی نهفته در تابش نور آفتاب
به نظر میرسد آب و هوا عامل مهمی است که در زندگی همه موجودات ساکن زمین تاثیرگذار است. همچنین پدیدههایی را که در سطح زمین به وقوع میپیوندد را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. بر این اساس میتوان گفت آب و هوا نهتنها میتواند نقش موثری در روند انجام پدیدههای طبیعی داشته باشد، بلکه میتواند سبب ایجاد اختلالاتی در آنها شود. وقتی قصد دارید تعطیلات را به سفر بروید، از اینکه هوا آفتابی باشد بسیار خوشحال خواهید شد.
وقتی شرایط جوی مساعد باشد، محیط اطراف ما مملو از انرژی، زیبایی و شادمانی خواهد بود. آب و هوا در حقیقت شامل مجموعهای از عناصر مختلف مانند باد، باران یا برف است که میتوانند نقش مهمی در تغییر آن داشته باشند. وزش باد از یک سو با به حرکت درآوردن آسیابهای بادی، الکتریسیته تولید میکند و از سوی دیگر سبب ویرانی و خرابی میشود. گاهی بعضی از مناطق زمین در معرض وزش بادهای موسمی یا طوفانهای فصلی قرار میگیرند. چنین بادهایی اغلب با بارندگیهای شدیدی همراه هستند که سبب وقوع سیل یا بلایای طبیعی دیگر میشوند. شاید شنیده باشید که برخی از افراد ادعا میکنند میتوانند آفتابی بودن یا ابری بودن هوای ساعات آینده را از طریق تغییرات ایجاد شده در درونشان پیشبینی کنند. اگرچه ممکن است چنین ادعایی قدری عجیب به نظر برسد، اما مطالعات انجام شده توسط دانشمندان و محققان تاثیر تغییرات جوی بر واکنشهای طبیعی بدن را مورد تایید قرار داده و به اثبات رسانده است. بر این اساس هرگونه تغییرات جزئی ایجاد شده در دما، فشار و رطوبت هوا میتواند سبب ایجاد تغییراتی در رفتار و شرایط جسمانی و روانی افراد شود. وقتی هوا ابری و بارانی است، بعضی از افراد احساس عصبانیت، ناراحتی یا خوابآلودگی میکنند، در حالی که وقتی هوا آفتابی است، احساس میکنیم سرشار از انرژی و شادابی هستیم. از آنجا که پیش از وزش باد یا بارش باران معمولا نوساناتی در فشار هوا ایجاد شده و سبب دردهای استخوانی میشود، بر این اساس میتوان وقوع چنین پدیدههایی را پیشبینی کرد.
هواشناسی زیستی
با توجه به آنچه پیش از این گفته شد، میتوان به این نتیجه رسید که تغییرات آب و هوایی میتواند بر تصمیمگیری افراد نیز تاثیرگذار باشد. همچنین بررسی تاریخ زندگی انسانها در این کره خاکی نشان میدهد از گذشتههای دور بین وضعیت آب و هوایی و شیوع برخی بیماریهای خاص در سطح جامعه ارتباط مستقیمی وجود داشته است.
یکی از نشانهها و علائمی که میتواند وجود چنین ارتباطی را به اثبات برساند، افزایش شمار مبتلایان به سرطان پوست در دورههایی است که دمای هوا به میزان قابل توجهی افزایش مییابد، علاوه بر این احتمال مرگ و میر سالمندان در سرمای ناگهانی و زودگذر نیز میتواند نشاندهنده تاثیر شرایط جوی بر سلامت جسمانی افراد باشد.
این در حالی است که تا به امروز تاثیر تغییرات جوی بر خلق و خو، رفتار و آسایش و رفاه عمومی افراد کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت این موضوع مبحث علمی جدیدی به نام هواشناسی زیستی پایهگذاری شده است. این رشته علمی مجموعهای است از قوانین و اصول پذیرفته شده در رشتههای علمی مختلف بویژه هواشناسی، پزشکی و زیستشناسی. کنارهگیری تدریجی انسانها از طبیعت و شیوههای جدید زندگی و استفاده از امکانات مختلف مانند سیستمهای تهویه هوا، دستگاههای تامینکننده رطوبت در محیط کار و محل زندگی و همچنین سیستمهای گرمایشی، سبب افزایش تحریکپذیری انسانها نسبت به محیط اطراف شده است بویژه اگر بدن به علت ابتلا به بیماری توانایی خود را از دست داده یا به علت افزایش سن با ضعف و ناتوانی مواجه شده باشد، آثار و پیامدهای نامطلوب ناشی از این تغییرات محسوستر خواهد بود.
در هوای سرد رگهای خونی پوست بدن منقبض میشوند و در نتیجه قلب برای عبور خون از میان این رگهای باریک به نیروی بیشتری نیاز خواهد داشت. به عبارت دیگر در چنین شرایطی فشار وارد بر قلب افزایش خواهد یافت.
از سوی دیگر کاهش ناگهانی فشار هوا سبب انبساط هوا در حفرهها و فضاهای خالی بدن و همچنین سیالات غشایی میشود که سبب افزایش فشار بر بافتهای ملتهب و آسیبدیده بدن در مفاصل و ماهیچهها خواهد شد و به همین علت در چنین شرایطی اغلب احساس درد در عضو آسیبدیده افزایش مییابد. چنین پدیدهای را در طول پرواز هواپیما نیز تجربه میکنید. افرادی که نسبت به چنین تغییراتی حساسیت بیشتری داشته باشند، احساس دردی را تجربه میکنند که ناشی از تحریک پایانههای عصبی است. از آنجا که جرم حجمی بافتهای استخوانی و ماهیچهای در مقایسه با هم متفاوت است، بنابراین میزان انبساط و انقباض ایجاد شده در این بافتها در اثر تغییرات دما و رطوبت هوا نیز یکسان نخواهد بود. چنین عاملی سبب افزایش درد در مفاصل و عضلات ملتهب و آسیب دیده خواهد شد. اگرچه میزان مرگ و میر افراد در روزهای گرم نسبت به روزهای بسیار سرد بیشتر است، اما رطوبت در مقایسه با دیگر معیارهای سنجش وضعیت آب و هوا بیشترین تاثیر را بر مرگ و میر افراد دارد. با افزایش رطوبت هوا، توانایی بدن برای کاهش دما با استفاده از تعریق کم میشود و درجه حرارت بدن افزایش مییابد.
تاثیر آب و هوا بر فیزیولوژی بدن
حتما شما هم متوجه این موضوع شدهاید که در فصلهای بهار و تابستان در مقایسه با دیگر فصول سال احساس شادابی بیشتری میکنید. برخی از محققان بر این باورند که قرار گرفتن در معرض تابش نور آفتاب نقش بسیار مهمی در ایجاد چنین احساسی دارد. نور آفتاب سبب افزایش ترشح سروتونین در بدن میشود. سروتونین ماده شیمیایی است که در ایجاد احساس خشنودی و آرامش در افراد نقش بسیار مهمی دارد. به همین سبب تعداد افراد مبتلا به افسردگی در کشورهایی مانند نروژ که در فصل زمستان روزهای بسیار کوتاه و شبهای بسیار طولانی دارد به مراتب بیشتر از دیگر کشورهای اروپایی است. روزهای تابستان از هر نظر برای انجام فعالیتهای ورزشی یا تفریحی مناسب هستند. این در حالی است که اختصاص زمانی از شبانهروز به انجام چنین فعالیتهایی اغلب سبب احساس رضایتمندی افراد از زندگی خواهد شد. بنابراین میتوان گفت علاوه بر این که تابش نور آفتاب و افزایش طول روز از نظر فیزیولوژیکی شرایط مناسبی را از نظر سلامت جسمانی و روانی برای بدن به وجود میآورند، با توجه به این که این شرایط آب و هوایی صرفنظر از افزایش دمای هوا هیچگونه محدودیت و موانعی را برای انجام فعالیتهای مورد علاقه انسانها مانند ورزش، تفریح و سفر به وجود نمیآورد، میتواند نقش مهمی در بهبود وضعیت روانی افراد داشته باشد. بارندگی، وزش باد و همچنین کاهش طول روز در فصول سرد سال اغلب مانع از انجام فعالیتهای عادی و روزمره انسانها خواهد شد که میتواند در ایجاد افسردگی تاثیرگذار باشد.
جالب است بدانید تغییرات آب و هوا میتواند رژیم غذایی افراد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. وقتی هوا سرد و بارانی است، اغلب افراد ترجیح میدهند غذاهای گرم حاوی کربوهیدرات که سرشار از انرژی است را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهند.
در این روزها مصرف این گروه از غذاها در میان افراد افزایش خواهد یافت. در حالی که طی روزهای گرم و تابستانی تمایل افراد به خوردن غذاهای خام، سبزیجات و میوه افزایش خواهد یافت.
با توجه به این که برنامه غذایی روزانه افراد نیز میتواند نقش مهمی در تغییر رفتارها و خلق و خوی آنها داشته باشد، میتوان تاثیر آب و هوا بر رفتار در نتیجه تغییر در برنامه غذایی روزانه را نیز مورد تایید قرار داد. به طور کلی میتوان به این نتیجه رسید که هریک از عوامل طبیعی اطراف ما میتوانند به گونهای متفاوت بر زندگیمان تاثیرگذار باشند. اگر ما بتوانیم چنین پدیدههایی را شناسایی کنیم و اطلاعاتی را درباره آنها به دست آوریم، بدون تردید بهتر خواهیم توانست بر موانع و مشکلات زندگی غلبه کرده و شرایط مناسبتری را برای زندگی خود به وجود آوریم.
سری به هوای آزاد بزنید
به گفته محققان، سفر به مناطق گرم در سرمای زمستان یا گذراندن ساعات بیشتری از روز در هوای آزاد با شروع فصل بهار میتواند نقش بسیار مهمی در افزایش سلامت ذهنی و بهبود خلق و خوی انسان داشته باشد، در حالی که گرمای هوا در فصل تابستان سطح تحمل افراد را به نسبت کاهش خواهد داد. بنابراین باید پذیرفت که تاثیر مثبت آب و هوا بر رفتار در فصل بهار در مقایسه با فصول دیگر مشهودتر خواهد بود. اگر چه تاثیر آب و هوا بر رفتار از نظر علمی پذیرفته شده است، اما آنچه بیش از همه در این میان حائز اهمیت خواهد بود، مدت زمان سپری شده در هوای آزاد و تغییرات فصلی است. برای مثال وقتی زمستان را پشت سر میگذارید و هوای بهاری را تجربه میکنید، بدون تردید تغییرات محسوسی را در رفتار خود نظارهگر خواهید بود. بررسی تغییرات ایجادشده در رفتار و تواناییهای ذهنی افراد در نتیجه تغییرات آب و هوا در کشورهای صنعتی اغلب با موانع و مشکلات بسیار زیادی مواجه است چرا که مردم ساکن این کشورها به طور متوسط 93 درصد از ساعات شبانهروز را در فضاهای بسته سپری میکنند که سبب قطع ارتباط این افراد با تغییرات جوی ایجاد شده میشود. البته باید خاطرنشان کرد که آستانه تغییرات جوی در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود. برای مثال اغلب آمریکاییها در دمای 22 درجه سانتیگراد وضعیت رفتاری طبیعی و متعادلی دارند و با کاهش یا افزایش دما تغییرات رفتاری آنها آغاز خواهد شد.
این در حالی است که آستانه دمای قابل تحمل برای اهالی میشیگان 18 درجه سانتیگراد و در تگزاس 30 درجه سانتیگراد است. جالب است بدانید برای این که تغییرات آب و هوایی بتواند ویژگیهای رفتاری انسانها را تحتالشعاع خود قرار دهد، باید فرد حداقل به مدت 30 دقیقه در معرض هوای آزاد قرار گیرد و در غیر این صورت تغییرات ایجاد شده چندان محسوس نخواهد بود. همچنین قرار گرفتن افراد در فضاهای بسته در شرایطی که هوای بیرون مساعد باشد، سبب بیحوصلگی و محدود شدن تواناییهای ذهنی خواهد شد.
به نظر میرسد ناراحتی افراد از گذراندن اوقاتشان در محیطهای بسته در چنین شرایطی یا تاثیر شرایط جوی مناسب بر احساس ناراحتی و رنجش از انجام کارهای روزمره میتواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.
بر این اساس روانشناسان توصیه میکنند اگر به دنبال راهی برای از میان برداشتن ناتوانیهای ذهنی، روحی و روانی خود هستید، بهتر است در شرایط جوی مساعد زمان بیشتری را در هوای آزاد سپری کنید.
http://www.fa.parsiteb.com/news.php?nid=11899&keys
همراه داشتن چتر برای رفتن به محل کارمان یا تماشای یک مسابقه ورزشی تصمیمگیری میکنیم. اما اگر تا به حال تنها به همین موضوع اکتفا کردهاید، باید توجه داشته باشید که از این پس باید بیش از گذشته نسبت به پیشبینی وضعیت آب و هوا که توسط رسانهها اعلام میشود کنجکاو باشید، چرا که بررسیهای انجام شده توسط محققان نشان داده است چگونگی وضعیت آب و هوا میتواند نقش بسیار مهمی بر شکلگیری احساسات و عواطف شما داشته باشد.
بدون تردید اخلاق و رفتار ما و برنامهریزی برای سفر، رویدادهای ورزشی، کشت محصولات کشاورزی تامینکننده مواد غذایی مورد نیاز و حتی توانایی در شنیدن صداهای اطرافمان تحتتاثیر شرایط جوی متغیر خواهد بود. علاوه بر این سیستم ایمنی بدن انسان نیز با افزایش یا کاهش دما، بشدت متاثر خواهد شد. بنابراین میتوان گفت شرایط جوی نیز یکی از متغیرهای محیطی است که میتواند نقش مهمی در سلامت جسمانی و روانی ما انسانها داشته باشد و این در حالی است که این موضوع تاکنون چندان مورد توجه محققان قرار نگرفته است.
بررسیهای انجامشده توسط محققان در سطح جوامع مختلف نشان داده است که افزایش مدت زمان و شدت تابش نور آفتاب نقش بسیار مهمی در افزایش رضایتمندی افراد نسبت به محیط اطرافشان دارد. این در حالی است که اغلب افراد در روزهای ابری و بارانی احساس افسردگی و ناراحتی میکنند. بر این اساس محققان در تلاش هستند تا به علت اصلی شیوع افسردگی و بیماریهایی مانند آسم و سردرد شدید در میان افراد در روزهای سرد سال پی ببرند تا با استفاده از نتایج به دست آمده بتوانند تاثیر آب و هوا بر انسانها را در ابعاد وسیعتری مورد بررسی قرار دهند. بسیاری از مردم نسبت به خطرات ناشی از افزایش دما و بویژه تاثیر قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید در افزایش خطر احتمال ابتلا به سرطان پوست آگاه هستند، اما کمتر به تاثیر افزایش دما در افزایش تعداد مبتلایان به سکته مغزی و حملات قلبی توجه کردهاند. در روزهای بارانی، ناراحتیهای ناشی از رماتیسم و آسم به مراتب افزایش پیدا میکند. همچنین دورههای کوتاهمدت سرما، ابتلا به سکته مغزی و حمله قلبی در میان سالمندان را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. بنابراین میتوان گفت وضعیت آب و هوا میتواند نقش بسیار مهمی در سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشد. افسردگی در فصل زمستان یکی از بیماریهای شایع در میان ساکنان شمال اروپاست که براساس بررسیهای انجامشده توسط پزشکان بیش از 20درصد این افراد در روزهای زمستانی و سرد سال به آن مبتلا خواهند شد. همچنین بیش از 500 هزار نفر از مردم انگلیس نیز به سندروم اختلالات عاطفی فصلی مبتلا میشوند که ابرهای کمارتفاع و شبهای طولانی زمستانی در ایجاد آن نقش بسیار مهمی دارند. این افراد به علت تغییرات بیوشیمیایی ایجاد شده در مغز دچار افسردگی میشوند. آنها ساعات طولانی از شبانهروز را میخوابند، اما همواره احساس خستگی میکنند. همچنین افراد مبتلا به چنین اختلالاتی بسیار تحرکپذیر و زودرنج بوده و از انجام امور روزانه و برقراری روابط اجتماعی با دیگران ناتوان هستند. این در حالی است که با افزایش طول روز شدت بیماری کاهش یافته و حتی اگر آنها در روزهای زمستانی تنها دو ساعت زیر تابش نور مصنوعی قرار گیرند 80 درصد علائم بیماری بهبود مییابد.
نقش هر یک از متغیرها در رفتار
برای اینکه بتوانید متوجه تاثیر تغییرات آب و هوا بر خلق وخوی در رفتار انسانها شوید، الزاما نباید یک روانپزشک باشید، چرا که تنها با نگاهی دقیق و موشکافانه نسبت به محیط اطراف خود میتوانید براحتی شواهدی از آن را بیابید. همانطور که میدانید، حیوانات نیز اغلب نسبت به تغییرات آب و هوا که در آیندهای نزدیک رخ خواهد داد از خود عکسالعمل نشان میدهند. مطالعات انجامشده حاکی از آن است که وقتی باد و باران تابستانی در راه است، زنبورها در نزدیکی کندو میمانند، پرندگان در نزدیکی سطح زمین پرواز میکنند و غذای بیشتری را برای خود ذخیره میکنند و حتی اغلب پرندگان پیش از اینکه باد و باران آغاز شود، محل امنی را برای پناهگرفتن پیدا میکنند و در آنجا مخفی میشوند.
با مساعد شدن شرایط جوی، فعالیت حیوانات شدت یافته و شما میتوانید نظارهگر پرواز پرندگان در ارتفاعات باشید. وقتی بدن ما تحت تاثیر فشارهای محیطی اطراف مانند عوامل موثر در تغییرات آب و هوا قرار نگرفته باشد، از عملکرد مناسبتری برخوردار خواهد بود. اما باید گفت که هر یک از این عوامل میتواند از تاثیرات منحصر به فردی برخوردار بوده و بهگونهای متفاوت رفتار ما را تحتالشعاع خود قرار دهد که در اینجا هر یک از آنها را به اختصار مورد بررسی قرار میدهیم.
فشار هوا: فشار هوا دائم در حال نوسان است. محققان اوکراینی ثابت کردهاند که نوسانات جوی فشار هوا در فرکانسهای پایین منجر به ایجاد اختلال در فعالیتهای ذهنی خواهد شد که در نتیجه سبب کاهش تمرکز و همچنین کاهش عملکرد حافظه کوتاهمدت انسان میشود. بر این اساس اگر اینبار با مشکل عدم تمرکز در حین انجام کاری مواجه شدید، میتوانید فشار هوا را سرزنش کنید!
دما و رطوبت: به طور کلی بدن برای ایجاد گرمای مورد نیاز هنگام کاهش شدید و ناگهانی دمای هوا با کاهش دمای درونی بدن هنگام مواجه شدن با درجه حرارتهای بالا در روزهای گرم و تابستانی با موانع و مشکلات بسیار زیادی مواجه میشود و به همین دلیل اغلب در چنین شرایطی میزان مرگومیر در میان سالمندان به میزان قابل توجهی افزایش مییابد. در شرایطی که دمای بیش از 38 درجه سانتیگراد برای مدت زمانی بیشتر از یک هفته ادامه داشته باشد، میزان مرگ و میر افراد نیز تا 10 درصد افزایش خواهد یافت. جالب است بدانید در روزهایی که دمای هوا نسبت به شرایط پیشبینی شده برای یک دوره زمانی از سال افزایش پیدا میکند، میزان تحریکپذیری افراد نیز افزایش خواهد یافت که در نتیجه سبب رفتارها و واکنشهای غیرعادی و غیرمنطقی از سوی افراد میشود. در بسیاری از شهرها در چنین شرایطی میزان خشونت در میان افراد در مقایسه با شرایط عادی افزایش پیدا خواهد کرد. بر اساس بررسیهای انجام شده روزهای گرم و مرطوب، بیشترین تاثیر را بر اخلاق و رفتار انسانها دارند که سبب بیخوابی، کاهش فعالیتهای روزمره، ضعف هوشیاری، ایجاد اختلال در واکنش نسبت به محیط اطراف، تحریکپذیری و رخوت میشوند.
این در حالی است که در روزهای خنکتر که رطوبت هوا نیز کمتر باشد هوشیاری و فعالیتهای روزانه افراد تشدید شده و افراد نسبت به دیگران خلق و خو و رفتار بهتری خواهند داشت.
تابش آفتاب: بدیهی است که اغلب در روزهای آفتابی احساس شادمانی میکنیم. روزهای آفتابی از محرکهایی با تاثیر مثبت به شمار میآیند و کاهش تابش نور آفتاب سبب ایجاد اختلالات عاطفی و احساسی خواهد شد. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که نقش مهمی در کنترل اعمال حیاتی بدن دارد. این بخش از مغز توسط نور طبیعی از شبکیه چشم عبور میکند تحریکشده و اگر میزان نور ورودی به چشم کاهش پیدا کند، سرعت انجام اعمال حیاتی بدن نیز کاهش پیدا خواهد کرد.
از علائم ناشی از چنین اختلالاتی میتوان به احساس خستگی در طول روز، پرخوری و رفتارهای پرخاشگرانه اشاره کرد.
باد: اغلب افراد نسبت به وزش باد احساس ناخوشایندی دارند. وزش دائمی باد یا وزش بادهای پر سروصدا، سبب افزایش خستگی و تحریکپذیری افراد میشود. اغلب از بادهای موسمی به عنوان بادهای ناخوشایند یاد میشود؛ چراکه وزش این نوع بادها معمولا سبب ایجاد اضطراب، فشارهای روانی، افسردگی و بیخوابی شبانه میشود. وقتی بادهای موسمی میوزند، دمای هوا در مدت زمانی کمتر از 2 ساعت، 15 درجه سانتیگراد کاهش مییابد.
وزش چنین بادهایی در مناطق کوهستانی سبب سقوط بهمن میشود. مطالعات انجام شده ارتباط میان وزش بادهای موسمی و افزایش تصادفات رانندگی و همچنین ارتکاب جرم و حتی اقدام به خودکشی در میان افراد را مورد تایید قرار داده است و به همین علت در اقدامات قانونی اغلب چنین عواملی نیز مدنظر قرار میگیرد.
اگرچه هنوز علت اصلی تاثیر وزش باد بر چنین رویدادهایی شناخته نشده است، اما بسیاری از محققان بر این باورند که بار الکتریکی هوا میتواند نقش مهمی داشته باشد. وقتی افراد در معرض هوای دارای بار منفی قرار میگیرند، احساس رضایت و خشنودی میکنند و این در حالی است که بادهای گرم مانند بادهای موسمی دارای بار الکتریکی مثبت هستند. امروزه ساختمانهای مسکونی و اداری به گونهای ساخته میشوند که در برابر هوا نفوذناپذیر هستند. سیستمهای گرمایشی و سرمایشی یونهای منفی را از محیط خارج میکنند و فضای مناسبی رای برای جریان یافتن یونهای مثبت در محیط اطراف ما به وجود میآورند که سبب بیحوصلگی ما میشود. از آنجا که امروزه به علت افزایش فشار کاری در خانه و محل کار کمتر وقت خود را در فضاهای باز سپری میکنیم، بنابراین سازگاری بدن در مقابل شرایط جوی و وضعیت آب و هوا نیز نسبت به گذشته به مراتب کاهش مییابد. اما اگر از این که معمولا پس از بارش باران از قدم زدن در هوای آزاد احساس آرامش میکنید، متعجب شدهاید باید بدانید این پدیده روشی طبیعی برای تولید یونهای مثبت در محیط است. بنابراین بهتر است پس از باران از منزل یا محل کار خود خارج شده و در چنین فضایی احساس رضایت و خشنودی را تجربه کنید.
انرژی نهفته در تابش نور آفتاب
به نظر میرسد آب و هوا عامل مهمی است که در زندگی همه موجودات ساکن زمین تاثیرگذار است. همچنین پدیدههایی را که در سطح زمین به وقوع میپیوندد را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. بر این اساس میتوان گفت آب و هوا نهتنها میتواند نقش موثری در روند انجام پدیدههای طبیعی داشته باشد، بلکه میتواند سبب ایجاد اختلالاتی در آنها شود. وقتی قصد دارید تعطیلات را به سفر بروید، از اینکه هوا آفتابی باشد بسیار خوشحال خواهید شد.
وقتی شرایط جوی مساعد باشد، محیط اطراف ما مملو از انرژی، زیبایی و شادمانی خواهد بود. آب و هوا در حقیقت شامل مجموعهای از عناصر مختلف مانند باد، باران یا برف است که میتوانند نقش مهمی در تغییر آن داشته باشند. وزش باد از یک سو با به حرکت درآوردن آسیابهای بادی، الکتریسیته تولید میکند و از سوی دیگر سبب ویرانی و خرابی میشود. گاهی بعضی از مناطق زمین در معرض وزش بادهای موسمی یا طوفانهای فصلی قرار میگیرند. چنین بادهایی اغلب با بارندگیهای شدیدی همراه هستند که سبب وقوع سیل یا بلایای طبیعی دیگر میشوند. شاید شنیده باشید که برخی از افراد ادعا میکنند میتوانند آفتابی بودن یا ابری بودن هوای ساعات آینده را از طریق تغییرات ایجاد شده در درونشان پیشبینی کنند. اگرچه ممکن است چنین ادعایی قدری عجیب به نظر برسد، اما مطالعات انجام شده توسط دانشمندان و محققان تاثیر تغییرات جوی بر واکنشهای طبیعی بدن را مورد تایید قرار داده و به اثبات رسانده است. بر این اساس هرگونه تغییرات جزئی ایجاد شده در دما، فشار و رطوبت هوا میتواند سبب ایجاد تغییراتی در رفتار و شرایط جسمانی و روانی افراد شود. وقتی هوا ابری و بارانی است، بعضی از افراد احساس عصبانیت، ناراحتی یا خوابآلودگی میکنند، در حالی که وقتی هوا آفتابی است، احساس میکنیم سرشار از انرژی و شادابی هستیم. از آنجا که پیش از وزش باد یا بارش باران معمولا نوساناتی در فشار هوا ایجاد شده و سبب دردهای استخوانی میشود، بر این اساس میتوان وقوع چنین پدیدههایی را پیشبینی کرد.
هواشناسی زیستی
با توجه به آنچه پیش از این گفته شد، میتوان به این نتیجه رسید که تغییرات آب و هوایی میتواند بر تصمیمگیری افراد نیز تاثیرگذار باشد. همچنین بررسی تاریخ زندگی انسانها در این کره خاکی نشان میدهد از گذشتههای دور بین وضعیت آب و هوایی و شیوع برخی بیماریهای خاص در سطح جامعه ارتباط مستقیمی وجود داشته است.
یکی از نشانهها و علائمی که میتواند وجود چنین ارتباطی را به اثبات برساند، افزایش شمار مبتلایان به سرطان پوست در دورههایی است که دمای هوا به میزان قابل توجهی افزایش مییابد، علاوه بر این احتمال مرگ و میر سالمندان در سرمای ناگهانی و زودگذر نیز میتواند نشاندهنده تاثیر شرایط جوی بر سلامت جسمانی افراد باشد.
این در حالی است که تا به امروز تاثیر تغییرات جوی بر خلق و خو، رفتار و آسایش و رفاه عمومی افراد کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت این موضوع مبحث علمی جدیدی به نام هواشناسی زیستی پایهگذاری شده است. این رشته علمی مجموعهای است از قوانین و اصول پذیرفته شده در رشتههای علمی مختلف بویژه هواشناسی، پزشکی و زیستشناسی. کنارهگیری تدریجی انسانها از طبیعت و شیوههای جدید زندگی و استفاده از امکانات مختلف مانند سیستمهای تهویه هوا، دستگاههای تامینکننده رطوبت در محیط کار و محل زندگی و همچنین سیستمهای گرمایشی، سبب افزایش تحریکپذیری انسانها نسبت به محیط اطراف شده است بویژه اگر بدن به علت ابتلا به بیماری توانایی خود را از دست داده یا به علت افزایش سن با ضعف و ناتوانی مواجه شده باشد، آثار و پیامدهای نامطلوب ناشی از این تغییرات محسوستر خواهد بود.
در هوای سرد رگهای خونی پوست بدن منقبض میشوند و در نتیجه قلب برای عبور خون از میان این رگهای باریک به نیروی بیشتری نیاز خواهد داشت. به عبارت دیگر در چنین شرایطی فشار وارد بر قلب افزایش خواهد یافت.
از سوی دیگر کاهش ناگهانی فشار هوا سبب انبساط هوا در حفرهها و فضاهای خالی بدن و همچنین سیالات غشایی میشود که سبب افزایش فشار بر بافتهای ملتهب و آسیبدیده بدن در مفاصل و ماهیچهها خواهد شد و به همین علت در چنین شرایطی اغلب احساس درد در عضو آسیبدیده افزایش مییابد. چنین پدیدهای را در طول پرواز هواپیما نیز تجربه میکنید. افرادی که نسبت به چنین تغییراتی حساسیت بیشتری داشته باشند، احساس دردی را تجربه میکنند که ناشی از تحریک پایانههای عصبی است. از آنجا که جرم حجمی بافتهای استخوانی و ماهیچهای در مقایسه با هم متفاوت است، بنابراین میزان انبساط و انقباض ایجاد شده در این بافتها در اثر تغییرات دما و رطوبت هوا نیز یکسان نخواهد بود. چنین عاملی سبب افزایش درد در مفاصل و عضلات ملتهب و آسیب دیده خواهد شد. اگرچه میزان مرگ و میر افراد در روزهای گرم نسبت به روزهای بسیار سرد بیشتر است، اما رطوبت در مقایسه با دیگر معیارهای سنجش وضعیت آب و هوا بیشترین تاثیر را بر مرگ و میر افراد دارد. با افزایش رطوبت هوا، توانایی بدن برای کاهش دما با استفاده از تعریق کم میشود و درجه حرارت بدن افزایش مییابد.
تاثیر آب و هوا بر فیزیولوژی بدن
حتما شما هم متوجه این موضوع شدهاید که در فصلهای بهار و تابستان در مقایسه با دیگر فصول سال احساس شادابی بیشتری میکنید. برخی از محققان بر این باورند که قرار گرفتن در معرض تابش نور آفتاب نقش بسیار مهمی در ایجاد چنین احساسی دارد. نور آفتاب سبب افزایش ترشح سروتونین در بدن میشود. سروتونین ماده شیمیایی است که در ایجاد احساس خشنودی و آرامش در افراد نقش بسیار مهمی دارد. به همین سبب تعداد افراد مبتلا به افسردگی در کشورهایی مانند نروژ که در فصل زمستان روزهای بسیار کوتاه و شبهای بسیار طولانی دارد به مراتب بیشتر از دیگر کشورهای اروپایی است. روزهای تابستان از هر نظر برای انجام فعالیتهای ورزشی یا تفریحی مناسب هستند. این در حالی است که اختصاص زمانی از شبانهروز به انجام چنین فعالیتهایی اغلب سبب احساس رضایتمندی افراد از زندگی خواهد شد. بنابراین میتوان گفت علاوه بر این که تابش نور آفتاب و افزایش طول روز از نظر فیزیولوژیکی شرایط مناسبی را از نظر سلامت جسمانی و روانی برای بدن به وجود میآورند، با توجه به این که این شرایط آب و هوایی صرفنظر از افزایش دمای هوا هیچگونه محدودیت و موانعی را برای انجام فعالیتهای مورد علاقه انسانها مانند ورزش، تفریح و سفر به وجود نمیآورد، میتواند نقش مهمی در بهبود وضعیت روانی افراد داشته باشد. بارندگی، وزش باد و همچنین کاهش طول روز در فصول سرد سال اغلب مانع از انجام فعالیتهای عادی و روزمره انسانها خواهد شد که میتواند در ایجاد افسردگی تاثیرگذار باشد.
جالب است بدانید تغییرات آب و هوا میتواند رژیم غذایی افراد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. وقتی هوا سرد و بارانی است، اغلب افراد ترجیح میدهند غذاهای گرم حاوی کربوهیدرات که سرشار از انرژی است را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهند.
در این روزها مصرف این گروه از غذاها در میان افراد افزایش خواهد یافت. در حالی که طی روزهای گرم و تابستانی تمایل افراد به خوردن غذاهای خام، سبزیجات و میوه افزایش خواهد یافت.
با توجه به این که برنامه غذایی روزانه افراد نیز میتواند نقش مهمی در تغییر رفتارها و خلق و خوی آنها داشته باشد، میتوان تاثیر آب و هوا بر رفتار در نتیجه تغییر در برنامه غذایی روزانه را نیز مورد تایید قرار داد. به طور کلی میتوان به این نتیجه رسید که هریک از عوامل طبیعی اطراف ما میتوانند به گونهای متفاوت بر زندگیمان تاثیرگذار باشند. اگر ما بتوانیم چنین پدیدههایی را شناسایی کنیم و اطلاعاتی را درباره آنها به دست آوریم، بدون تردید بهتر خواهیم توانست بر موانع و مشکلات زندگی غلبه کرده و شرایط مناسبتری را برای زندگی خود به وجود آوریم.
سری به هوای آزاد بزنید
به گفته محققان، سفر به مناطق گرم در سرمای زمستان یا گذراندن ساعات بیشتری از روز در هوای آزاد با شروع فصل بهار میتواند نقش بسیار مهمی در افزایش سلامت ذهنی و بهبود خلق و خوی انسان داشته باشد، در حالی که گرمای هوا در فصل تابستان سطح تحمل افراد را به نسبت کاهش خواهد داد. بنابراین باید پذیرفت که تاثیر مثبت آب و هوا بر رفتار در فصل بهار در مقایسه با فصول دیگر مشهودتر خواهد بود. اگر چه تاثیر آب و هوا بر رفتار از نظر علمی پذیرفته شده است، اما آنچه بیش از همه در این میان حائز اهمیت خواهد بود، مدت زمان سپری شده در هوای آزاد و تغییرات فصلی است. برای مثال وقتی زمستان را پشت سر میگذارید و هوای بهاری را تجربه میکنید، بدون تردید تغییرات محسوسی را در رفتار خود نظارهگر خواهید بود. بررسی تغییرات ایجادشده در رفتار و تواناییهای ذهنی افراد در نتیجه تغییرات آب و هوا در کشورهای صنعتی اغلب با موانع و مشکلات بسیار زیادی مواجه است چرا که مردم ساکن این کشورها به طور متوسط 93 درصد از ساعات شبانهروز را در فضاهای بسته سپری میکنند که سبب قطع ارتباط این افراد با تغییرات جوی ایجاد شده میشود. البته باید خاطرنشان کرد که آستانه تغییرات جوی در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود. برای مثال اغلب آمریکاییها در دمای 22 درجه سانتیگراد وضعیت رفتاری طبیعی و متعادلی دارند و با کاهش یا افزایش دما تغییرات رفتاری آنها آغاز خواهد شد.
این در حالی است که آستانه دمای قابل تحمل برای اهالی میشیگان 18 درجه سانتیگراد و در تگزاس 30 درجه سانتیگراد است. جالب است بدانید برای این که تغییرات آب و هوایی بتواند ویژگیهای رفتاری انسانها را تحتالشعاع خود قرار دهد، باید فرد حداقل به مدت 30 دقیقه در معرض هوای آزاد قرار گیرد و در غیر این صورت تغییرات ایجاد شده چندان محسوس نخواهد بود. همچنین قرار گرفتن افراد در فضاهای بسته در شرایطی که هوای بیرون مساعد باشد، سبب بیحوصلگی و محدود شدن تواناییهای ذهنی خواهد شد.
به نظر میرسد ناراحتی افراد از گذراندن اوقاتشان در محیطهای بسته در چنین شرایطی یا تاثیر شرایط جوی مناسب بر احساس ناراحتی و رنجش از انجام کارهای روزمره میتواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.
بر این اساس روانشناسان توصیه میکنند اگر به دنبال راهی برای از میان برداشتن ناتوانیهای ذهنی، روحی و روانی خود هستید، بهتر است در شرایط جوی مساعد زمان بیشتری را در هوای آزاد سپری کنید.
http://www.fa.parsiteb.com/news.php?nid=11899&keys