اعتیاد به هرگونه وابستگی جسمی یا روانی که به گونه ای منفی زندگی فرد را متاثر سازد اطلاق می شود و در واقع بیماری است با ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی که علاوه بر آسیبهای فراوانی که به سلامتی جسمی و روانی و در نتیجه تمامی ابعاد زندگی فرد وارد می آورد، آثار تخریبی فراوانی را نیز بر روی خانواده و جامعه بر جای می گذارد .
وابستگی روانی ( ذهنی ) مشخصه اصلی اعتیاد بوده و برخلاف تصوری که بعضا در جامعه به چشم می خورد بسیاری از موادی که وابستگی جسمی به همراه ندارند ( و از اینرو اعتیاد آور تلقی نمی گردند) دارای وابستگی روانی و کشش شدید بوده ( یعنی در واقع اعتیاد آور هستند ) و به مراتب فاجعه بارتر از مواد با وابستگی جسمی می باشند.
وابستگی روانی ( ذهنی ) مشخصه اصلی اعتیاد بوده و برخلاف تصوری که بعضا در جامعه به چشم می خورد بسیاری از موادی که وابستگی جسمی به همراه ندارند ( و از اینرو اعتیاد آور تلقی نمی گردند) دارای وابستگی روانی و کشش شدید بوده ( یعنی در واقع اعتیاد آور هستند ) و به مراتب فاجعه بارتر از مواد با وابستگی جسمی می باشند.
● چه مواد و داروهایی اعتیاد آور هستند؟
مواد اعتیاد آور طیف بسیار وسیعی را در برگرفته و عمدتا شامل مواد مخدر( مثل تریاک، هروئین، شیره، کدئین، دیفنوکسیلات، مرفین، پتدین، متادون، ترامادول، کرک، تمجزیک یا بوپرنورفین …) ،مواد محرک و توهم زا( مثل کوکائین، شیشه ، قرص اکستازی، حشیش،LSD …)، برخی آرامبخشها ( عمدتا از داروهای گروه دیازپام)، سیگار، الکل می باشد. با توجه به تعریف اعتیاد و نقش مهم وابستگی روانی در آن موارد دیگری از جمله قمار، اینترنت نیز اعتیاد آور می باشند.
● علایم و نشانه‌های فیزیکی و جسمی سوء مصرف مواد مخدر :
۱) سرخ شدن چشمها
۲) نگاه‌های مات به مدت طولانی
۳) نامفهوم و جویده شدن طرز صحبت
۴) عدم تعادل در حرکات
۵) کم شدن توجه به نظافت
۶) محلهای متعدد تزریق سرنگ در بدن
۷) غیبت‌های مکرر از کلاس درس و کاهش علاقه به تحصیل
۸) بی قراری شدید
۹) تغییرات ناگهانی خُلق
۱۰) به مشام رسیدن بوهای غیر عادی از دهان یا لباس
۱۱) وجود سوزنها و سنجاقهای سیاه شده، قاشق خمیده و دود گرفته و ورق آلومینیومی
۱۲) لوله‌های خالی خودکار، کبریت نیم سوخته در محلهای غیر معمول
۱۳) طولانی شدن زمان ماندن در دستشویی و حمام
۱۴) ناپدید شدن بعضی اشیاء در خانه
۱۵) خواب آلودگی
۱۶) تغییر دوستان
۱۷) تأخیر در حرکات و کند شدن رفتارها
۲) نگاه‌های مات به مدت طولانی
۳) نامفهوم و جویده شدن طرز صحبت
۴) عدم تعادل در حرکات
۵) کم شدن توجه به نظافت
۶) محلهای متعدد تزریق سرنگ در بدن
۷) غیبت‌های مکرر از کلاس درس و کاهش علاقه به تحصیل
۸) بی قراری شدید
۹) تغییرات ناگهانی خُلق
۱۰) به مشام رسیدن بوهای غیر عادی از دهان یا لباس
۱۱) وجود سوزنها و سنجاقهای سیاه شده، قاشق خمیده و دود گرفته و ورق آلومینیومی
۱۲) لوله‌های خالی خودکار، کبریت نیم سوخته در محلهای غیر معمول
۱۳) طولانی شدن زمان ماندن در دستشویی و حمام
۱۴) ناپدید شدن بعضی اشیاء در خانه
۱۵) خواب آلودگی
۱۶) تغییر دوستان
۱۷) تأخیر در حرکات و کند شدن رفتارها
● علائم مصرف مواد مخدر در جوانان و نوجوانان
تشخیص رفتارهاى آشکار دوره نوجوانى از رفتارهاى ناشى از مصرف مواد مخدر دشوار است. زیرا بسیارى از این تغییرات کاملاً شبیه به هم هستند.
چنانچه والدین و اعضاى موثر خانواده نسبت به نشانگان و علائم اولیه مصرف مواد در جوانان و نوجوانان حساس و هوشیار باشند، مى توانند در بسیارى از موارد مانع از وخیم تر شدن اوضاع و انحطاط کامل جوان شوند.
چنانچه والدین و اعضاى موثر خانواده نسبت به نشانگان و علائم اولیه مصرف مواد در جوانان و نوجوانان حساس و هوشیار باشند، مى توانند در بسیارى از موارد مانع از وخیم تر شدن اوضاع و انحطاط کامل جوان شوند.
مهمترین این علائم اولیه مصرف مواد مخدر عبارتند از:
۱ _ انزواطلبى، خستگى و بى تفاوتى نسبت به خانواده و ارزش هاى حاکم بر آن.
۲ _ خشونت، پرخاشگرى و قانون شکنى.
۳ _ عدم تمایل به صحبت و مشورت با والدین و نزدیکان.
۴ _ کاهش نمرات درسى و بى علاقگى نسبت به درس و آموزش.
۵ _ نداشتن فعالیت هاى جسمى _ ورزشى.
۶ _ کاهش اعتماد به نفس، خویشتن دارى و ثبات درونى.
۷ _ تغییرات شدید خواب (بى خوابى، خواب آلودگى، خوابیدن در طول روز، کابوس دیدن و…).
۸ _ تغییرات شدید در عادات غذا خوردن (بى اشتهایى، کم خوراکى، پرخورى و…).
۹ _ عدم تمایل به برقرارى رابطه دوستى با سایر هم سالان.
۱۰ _ کاهش توان تحمل و بردبارى در برابر مشکلات.
۱۱ _ عدم پذیرش مسئولیت و ضعف در تصمیم گیرى.
۱۲ _ عدم تمرکز بر مسائل، فراموشى و بى توجهى.
۱۳ _ قرمزى چشم ها و آب ریزش بینى.
۱۴ _ نیاز شدید به پول اضافى (براى خرید مواد) و رفتارهاى غیرمسئولانه (بزهکارى و دزدى از خانه).
۱۵ _ بى توجهى به ظاهر و آراستگى.
۲ _ خشونت، پرخاشگرى و قانون شکنى.
۳ _ عدم تمایل به صحبت و مشورت با والدین و نزدیکان.
۴ _ کاهش نمرات درسى و بى علاقگى نسبت به درس و آموزش.
۵ _ نداشتن فعالیت هاى جسمى _ ورزشى.
۶ _ کاهش اعتماد به نفس، خویشتن دارى و ثبات درونى.
۷ _ تغییرات شدید خواب (بى خوابى، خواب آلودگى، خوابیدن در طول روز، کابوس دیدن و…).
۸ _ تغییرات شدید در عادات غذا خوردن (بى اشتهایى، کم خوراکى، پرخورى و…).
۹ _ عدم تمایل به برقرارى رابطه دوستى با سایر هم سالان.
۱۰ _ کاهش توان تحمل و بردبارى در برابر مشکلات.
۱۱ _ عدم پذیرش مسئولیت و ضعف در تصمیم گیرى.
۱۲ _ عدم تمرکز بر مسائل، فراموشى و بى توجهى.
۱۳ _ قرمزى چشم ها و آب ریزش بینى.
۱۴ _ نیاز شدید به پول اضافى (براى خرید مواد) و رفتارهاى غیرمسئولانه (بزهکارى و دزدى از خانه).
۱۵ _ بى توجهى به ظاهر و آراستگى.
شرح موضوع