بيماري لپتوسپيروز كه در ايران به " تب شاليزار " معروف است، بيماري عفوني مشترك بين انسان و
حيوانات است كه در كشورما اولين مورد وقوع آن45سال پیش در انسان در استان گيلان گزارش شد.
امروزه اين بيماري يكي از بيماريهاي مهم مشترك بين انسان و دام در جهان محسوب ميشود و در تمام
كره زمين جز ديده شده است. با اينهمه بيماري بيشتر در مناطقي كه داراي بارندگي بالا هستند
ومناطق گرم وحارهاي وزمينهاي گلي و كنار درياچهها و ماندآبها اتفاق ميافتد.
عامل بيماري لپتوسپيروز چيست؟
عامل مولد بيماري لپتوسپيروز باكتري خميده از جنس لپتوسپيرا ميباشد.
درجه حرارت محيط بين 7 و 36 درجه سانتيگرادپی اچ حدود 8-6 و زمين هاي گل آلود با زه كشي ناقص
همچنين افزايش ناگهاني درجه حرارت محيط توأم با افزايش نزولات آسماني و ايجاد سيلاب هاي فصلي
شرايط مساعد براي وقوع بيماري هستند
چه حيواناتي ممكن است به عامل بيماري را در بدن خود رشد و تكثير نمايند و يا مبتلا به بيماري شوند؟
حدود 165 گونه از پستانداران به بيماري حساس هستند و تمام اين حيوانات و انسان مي توانند به عنوان ميزبان و يا مخزن بيماري عمل كنند، اما مخزن نهايي و ميزبان قطعي لپتوسپيروز جوندگان بخصوص موشهاهستند.
راههای انتقال بیماری:
مهمترین منبع آلودگی،ادرار حیوان مبتلا می باشد در حیوانات آلوده بدون علائم عامل لپتوسپیرا می تواند برای ماهها در لوله پروکزیمال کلیه زنده مانده وازطریق ادرار بیشتر از ۶ ماه سبب آلودگی محیط گردد . همچنین جنین سقط شده بافتهای آلوده ، ترشحات دستگاه تناسلی و شیر آلوده می توانند بطور مستقیم یا پس از آلودگی محیط موجب انتقال بیماری گردند انتقال لپتوسپیراازطریق تماس جنسی درموش صحرایی،گاو وخوک وسگ گزارش شد
راه انتقال بیماری به انسان از طریق تماس با آب غذایاخاک است که با ادرار حیوان اهلی و وحشی مبتلا آلوده شده است .
آلودگی ممکن است از طریق خوردن غذا یا آب آلوده یا از طریق تماس پوستی مخاطی ،از راه غشاهای مخاطی سالم ( چشم ها ، بینی و دهان ) خراش های پوستی و تنفس آئروسل ها انتقال یابد . انتقال بیماری از انسان به انسان بسیار نادراست . دوره کمون بیماری معمولاً ۱۴ ـ ۷ روز است که می تواند از ۲۶ ـ ۲ روز متغیر باشد . در مردها و سنین زیر ۴۰ سال بیماری شایع تر است
نشانه های بالینی درحیوان:
علايم عمومي بيماريها مانند بيحالي، عدم تمايل به حركت و بياشتهايي در اين بيماري نيز ديده
ميشود. زردي (يرقان) و خونشاش از علايم مهم بيماري دردامها محسوب ميگردد. در دامهاي
شيري ممكن است رنگ شيرتغيير پيدا كندو رنگ آن زرد شود يا لختههاي خون در آن ديده شود. در دام
هاي آبستن ممكن است سقط جنين رخ دهد.
نشانه هاي بيماري در انسان :
نشانه هاي باليني بيماري در انسان گسترده است و ممكن است شامل تببالا، لرز، سردرد ، درد ماهيچهاي، استفراغ، يرقان، قرمزشدن چشمها، درد شكم، اسهال ودانههاي پوستي باشد.
اشكال مختلف ابتلا :
15 تا ۴۰ ٪ بدون علام
90 ٪ با علامت خفيف بدون ايكتر (زردي) (سر درد -تب -لرز -درد عضلات، استخوان،چشم-قرمزي چشم و ملتحمه(از روز سوم و مشخصه بيماري است)-اسهال(۴ تا ۷ روز) و استفراغ-قرمزي (راش )هايي در سطح پوست. و در مواردي هم بزرگي كبد، طحال،لنفادنوپاتي،فارنژيت،گلو درد،مشكلات قلبي عروقي،راش هاي ماكولو پاپولر در تنه و جلوي ساق پا.
مرحله دوم :مشخصه آن وجود باكتري در ادرار و ظهور آنتي بادي آي-جي-ام در سرم خون است و از علايم آن :تب -لرز-و علايم التهاب پرده هاي مغز (مننژيت)-سندرم گيلن باره-اختلال بينايي-فلج اعصاب مركزي-آنسفالت-ضعف،سفتي عضلات است .و البته باز بدون ايكتر.
موارد بدون ايكتر كشنده نيست.
یافته های آزمایشگاهی:
مطالعه روی نمونه های گرفته شده ازبیماران بستری دربیمارستان بیانگریافته های غیراختصاصی است مانند:
افزایش سدیمان،کاهش پلاکت،افزایش گلبول سفید،هیپربیلی روبینمی،افزایش
کراتینین سرم،افزایش آمیلاز سرم
کشت دادن باکتری ازخون،ادرار یابافت
اثبات حظورلپتوسپیرادربافت بااستفاده ازآنتی بادیهایی که به نشانگرهای فلوروسنت متصل شده اند.
پیشگیری
جلوگيري از ايجاد فاضلاب در محل زندگي دامها و خشك نمودن آنها از مهمترين راههاي جلوگيري از بيماري و انتشار آن است. همچنين بايد از چراي دامها در مراتع باتلاقي كه با ادرار دامهاي بيمار يا جوندگان آلوده شده است جلوگيري شود و از تماس جوندگان با منابع غذائي وانبار هاي علوفه و آلودگي مواد غذايي با ادرار و مواد دفعي آنها پيشگيري گردد. بايد دامهاي تلف شده و جفت و جنين دامهاي بيماري به خوبي دفن شده و يا از بين برده شوند تا باعث آلودگي محيط و منابع غذايي و آب نشوند.
البته براي جلوگيري از بيماري واكسن هم ميتواند استفاده شود كه بايد از سويههاي محلي باكتري تهيه گردد.
استفاده از داکسی سایکلین ( ۲۰۰ میلی گرم ) هفته ای یک بار توصیه می شود . این دارو تا ۹۵% در مقابل لپتوسپیروز اثر پیشگیری کننده دارد و در مواردی که تماس های موقتی با عامل بیماری وجود دارد موثر است ولی در مواردی که تماس های مداوم و مکرر با عامل بیماری وجود دارد توصیه نمی شود
رعايت بهداشت فردي وشستن مرتب دستها كه آسانترين و كم هزينه ترين كار است .
درمان
درمان آنتی بیوتیکی بیشترین ارزش را موقعی که بین ۴ روز اول بیماری ، شروع شود دارد ولی متاسفانه تشخیص لپتوسپیروز ندرتاً بسرعت انجام می گیرد
درمانهای آنتی بیوتیکی بشرح زیر است
الف ) در موارد خفیف
. داکسی سایکلین ۱۰۰ میلی گرم خوراکی دو بار در روز بمدت ۷ روز
. آمپی سیلین ۷۵۰ ـ ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز
. آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز
ب ) در موارد متوسط تا شدید
. پنی سیلین جی 1/5 میلیون واحد هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
. آمپی سیلین ۱ ـ ۵/۰ گرم هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
. در موارد حساس به پنی سیلین ، اریترومایسین ۵۰۰ میلی گرم وریدی هر ۶ ساعت بمدت ۷ روز
کنترل مایعات و درمان صحیح آن برای پیشگیری از نارسایی کلیه مهم می باشد اگر نشانه های نارسایی کلیه ظاهر شود ، جایگزینی سریع مایعات در طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت بامراقبت دقیق بیماران ممکن است مفید باشد
منبع:وبلاگ دانشجویان پرستاری ساری
حيوانات است كه در كشورما اولين مورد وقوع آن45سال پیش در انسان در استان گيلان گزارش شد.
امروزه اين بيماري يكي از بيماريهاي مهم مشترك بين انسان و دام در جهان محسوب ميشود و در تمام
كره زمين جز ديده شده است. با اينهمه بيماري بيشتر در مناطقي كه داراي بارندگي بالا هستند
ومناطق گرم وحارهاي وزمينهاي گلي و كنار درياچهها و ماندآبها اتفاق ميافتد.
عامل بيماري لپتوسپيروز چيست؟
عامل مولد بيماري لپتوسپيروز باكتري خميده از جنس لپتوسپيرا ميباشد.
درجه حرارت محيط بين 7 و 36 درجه سانتيگرادپی اچ حدود 8-6 و زمين هاي گل آلود با زه كشي ناقص
همچنين افزايش ناگهاني درجه حرارت محيط توأم با افزايش نزولات آسماني و ايجاد سيلاب هاي فصلي
شرايط مساعد براي وقوع بيماري هستند
چه حيواناتي ممكن است به عامل بيماري را در بدن خود رشد و تكثير نمايند و يا مبتلا به بيماري شوند؟
حدود 165 گونه از پستانداران به بيماري حساس هستند و تمام اين حيوانات و انسان مي توانند به عنوان ميزبان و يا مخزن بيماري عمل كنند، اما مخزن نهايي و ميزبان قطعي لپتوسپيروز جوندگان بخصوص موشهاهستند.
راههای انتقال بیماری:
مهمترین منبع آلودگی،ادرار حیوان مبتلا می باشد در حیوانات آلوده بدون علائم عامل لپتوسپیرا می تواند برای ماهها در لوله پروکزیمال کلیه زنده مانده وازطریق ادرار بیشتر از ۶ ماه سبب آلودگی محیط گردد . همچنین جنین سقط شده بافتهای آلوده ، ترشحات دستگاه تناسلی و شیر آلوده می توانند بطور مستقیم یا پس از آلودگی محیط موجب انتقال بیماری گردند انتقال لپتوسپیراازطریق تماس جنسی درموش صحرایی،گاو وخوک وسگ گزارش شد
راه انتقال بیماری به انسان از طریق تماس با آب غذایاخاک است که با ادرار حیوان اهلی و وحشی مبتلا آلوده شده است .
آلودگی ممکن است از طریق خوردن غذا یا آب آلوده یا از طریق تماس پوستی مخاطی ،از راه غشاهای مخاطی سالم ( چشم ها ، بینی و دهان ) خراش های پوستی و تنفس آئروسل ها انتقال یابد . انتقال بیماری از انسان به انسان بسیار نادراست . دوره کمون بیماری معمولاً ۱۴ ـ ۷ روز است که می تواند از ۲۶ ـ ۲ روز متغیر باشد . در مردها و سنین زیر ۴۰ سال بیماری شایع تر است
نشانه های بالینی درحیوان:
علايم عمومي بيماريها مانند بيحالي، عدم تمايل به حركت و بياشتهايي در اين بيماري نيز ديده
ميشود. زردي (يرقان) و خونشاش از علايم مهم بيماري دردامها محسوب ميگردد. در دامهاي
شيري ممكن است رنگ شيرتغيير پيدا كندو رنگ آن زرد شود يا لختههاي خون در آن ديده شود. در دام
هاي آبستن ممكن است سقط جنين رخ دهد.
نشانه هاي بيماري در انسان :
نشانه هاي باليني بيماري در انسان گسترده است و ممكن است شامل تببالا، لرز، سردرد ، درد ماهيچهاي، استفراغ، يرقان، قرمزشدن چشمها، درد شكم، اسهال ودانههاي پوستي باشد.
اشكال مختلف ابتلا :
15 تا ۴۰ ٪ بدون علام
90 ٪ با علامت خفيف بدون ايكتر (زردي) (سر درد -تب -لرز -درد عضلات، استخوان،چشم-قرمزي چشم و ملتحمه(از روز سوم و مشخصه بيماري است)-اسهال(۴ تا ۷ روز) و استفراغ-قرمزي (راش )هايي در سطح پوست. و در مواردي هم بزرگي كبد، طحال،لنفادنوپاتي،فارنژيت،گلو درد،مشكلات قلبي عروقي،راش هاي ماكولو پاپولر در تنه و جلوي ساق پا.
مرحله دوم :مشخصه آن وجود باكتري در ادرار و ظهور آنتي بادي آي-جي-ام در سرم خون است و از علايم آن :تب -لرز-و علايم التهاب پرده هاي مغز (مننژيت)-سندرم گيلن باره-اختلال بينايي-فلج اعصاب مركزي-آنسفالت-ضعف،سفتي عضلات است .و البته باز بدون ايكتر.
موارد بدون ايكتر كشنده نيست.
یافته های آزمایشگاهی:
مطالعه روی نمونه های گرفته شده ازبیماران بستری دربیمارستان بیانگریافته های غیراختصاصی است مانند:
افزایش سدیمان،کاهش پلاکت،افزایش گلبول سفید،هیپربیلی روبینمی،افزایش
کراتینین سرم،افزایش آمیلاز سرم
کشت دادن باکتری ازخون،ادرار یابافت
اثبات حظورلپتوسپیرادربافت بااستفاده ازآنتی بادیهایی که به نشانگرهای فلوروسنت متصل شده اند.
پیشگیری
جلوگيري از ايجاد فاضلاب در محل زندگي دامها و خشك نمودن آنها از مهمترين راههاي جلوگيري از بيماري و انتشار آن است. همچنين بايد از چراي دامها در مراتع باتلاقي كه با ادرار دامهاي بيمار يا جوندگان آلوده شده است جلوگيري شود و از تماس جوندگان با منابع غذائي وانبار هاي علوفه و آلودگي مواد غذايي با ادرار و مواد دفعي آنها پيشگيري گردد. بايد دامهاي تلف شده و جفت و جنين دامهاي بيماري به خوبي دفن شده و يا از بين برده شوند تا باعث آلودگي محيط و منابع غذايي و آب نشوند.
البته براي جلوگيري از بيماري واكسن هم ميتواند استفاده شود كه بايد از سويههاي محلي باكتري تهيه گردد.
استفاده از داکسی سایکلین ( ۲۰۰ میلی گرم ) هفته ای یک بار توصیه می شود . این دارو تا ۹۵% در مقابل لپتوسپیروز اثر پیشگیری کننده دارد و در مواردی که تماس های موقتی با عامل بیماری وجود دارد موثر است ولی در مواردی که تماس های مداوم و مکرر با عامل بیماری وجود دارد توصیه نمی شود
رعايت بهداشت فردي وشستن مرتب دستها كه آسانترين و كم هزينه ترين كار است .
درمان
درمان آنتی بیوتیکی بیشترین ارزش را موقعی که بین ۴ روز اول بیماری ، شروع شود دارد ولی متاسفانه تشخیص لپتوسپیروز ندرتاً بسرعت انجام می گیرد
درمانهای آنتی بیوتیکی بشرح زیر است
الف ) در موارد خفیف
. داکسی سایکلین ۱۰۰ میلی گرم خوراکی دو بار در روز بمدت ۷ روز
. آمپی سیلین ۷۵۰ ـ ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز
. آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز
ب ) در موارد متوسط تا شدید
. پنی سیلین جی 1/5 میلیون واحد هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
. آمپی سیلین ۱ ـ ۵/۰ گرم هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
. در موارد حساس به پنی سیلین ، اریترومایسین ۵۰۰ میلی گرم وریدی هر ۶ ساعت بمدت ۷ روز
کنترل مایعات و درمان صحیح آن برای پیشگیری از نارسایی کلیه مهم می باشد اگر نشانه های نارسایی کلیه ظاهر شود ، جایگزینی سریع مایعات در طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت بامراقبت دقیق بیماران ممکن است مفید باشد
منبع:وبلاگ دانشجویان پرستاری ساری
شرح موضوع