آیاتماشای تصاویر سه‌بعدی برای چشم مضر است؟
آیا تلویزیون های 3D چشمان را ضعیف میکند؟
تكنولوژی تصاویر سه‌بعدی كه از اواخر دهه اول هزاره سوم در عرصه سینما و بعد تلویزیون ارائه شد بیش از آنچه انتظار می‌رفت با استقبال روبه‌رو شده است. چند سالی است كه این تكنولوژی سر از گیرنده‌های تلویزیونی درآورد، حالا در تمام دنیا شاهد فروش تلویزیون‌های سه‌بعدی است. سؤالی كه برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است كه آیا تماشای این تصاویر برای چشم خطرناك است؟ سؤالی كه آن را با دكتر سید محمد میرآفتاب در میان گذاشتیم.
--------------------------------------------------------------------------------
سه به نشانه سه بعدی
برخلاف تصور، ایده سه‌بعدی بودن تصاویر خیلی قدیمی است و به اواخر دهه 1890 برمی‌گردد. «ویلیام فرایسی گرینی» انگلیسی یكی از پیشگامان صنعت سینما برای نخستین‌بار ایده تصاویر سه‌بعدی را مطرح كرد كه همان مكانیسم بعد از گذشت حدود 120 سال هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با آغاز صنعت سینما تجربیات محدودی برای تولید تصاویر سه‌بعدی صورت گرفت كه بیشتر بر مبنای تصاویری از طبیعت یا جنگ بود. با ساخت تلویزیون در اواخر دهه1920، «جان لویی برد» كه مخترع تلویزیون ، ایده ساخت تصاویر سه‌بعدی و پخش آنها در تلویزیون را مطرح كرد. در دهه 50 تولید فیلم‌های سه‌بعدی مورد توجه فیلمسازان قرار گرفت و حتی «آلفرد هیچكاك» هم فیلم «حرف‌ام را به نشانه مرگ بگیر» را به‌صورت سه‌بعدی ساخت اما همه سینماها امكان نمایش این فیلم‌ها را نداشتند و تكنولوژی تولید و نمایش پیچیده و گران‌قیمت این قبیل فیلم‌ها تب داغ تولید فیلم‌های سه‌بعدی را خیلی زود سرد كرد. بعد از آن فیلم‌هایی به‌صورت تكی و انفرادی به‌صورت سه‌بعدی تولید شدند اما حیات مجدد این تكنولوژی بدون شك مدیون فیلم فوق‌العاده آواتار ساخته جیمز كامرون بود كه در حال حاضر پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینماست. موفقیت آواتار بسیاری از فیلمسازان را به صرافت استفاده از تكنولوژی سه‌بعدی انداخت گرچه باید اذعان كرد، موفقیت آواتار بیش از هر چیز مرهون كارگردانی جیمزكامرون بود نه تصاویر سه‌بعدی یا هر چیز دیگر. از یكی، دو سال قبل هم شاهد ورود تلویزیون‌های سه‌بعدی به بازاربودیم كه به‌رغم قیمت بالا با استقبال فراوانی روبه‌رو شده‌اند.
--------------------------------------------------------------------------------
چرا سینمای حیات وحش؟
اگر تجربه رفتن به سینماهای سه‌بعدی را داشته باشید متوجه شده‌اید كه فیلم‌های سه‌بعدی اگر فیلم سینمایی نباشند، فیلم‌هایی در رده مستندهای حیات وحش هستند كه اكشن‌های طبیعت در آنها لحاظ شده است تا مخاطب احساس حضور در بطن ماجرا را داشته باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
خلق تصاویر سه بعدی
مكانیسم این فیلم‌ها دقیقا مثل دیدن ماست. وقتی ما به اطراف نگاه می‌كنیم با 2 چشم 2 تصویر متفاوت می‌بینیم. علت این تفاوت فاصله بین 2 چشم است. اگر به یك شی نگاه كنید بعد یك چشم را بگیرید و به همان شی نگاه كنید می‌بینید كه زاویه تصویر تغییر می‌كند. دقیقا همین تفاوت 2 تصویر است كه در مغز یكی شده و احساس سه‌بعدی بودن را ایجاد می‌كنند. با این شیوه ما تا حدودی فاصله را تشخیص می‌دهیم و حجم اشیا را درك می‌كنیم. در تصاویر سه‌بعدی هم تصویر با 2 دوربین كه از هم فاصله دارند فیلمبرداری می‌شود و البته از تكنیك‌های كامپیوتری خاصی برای چاپ این تصاویر استفاده می‌شود. عینك مخصوص كه ما به چشم می‌زنیم باعث می‌شود با هر چشم یكی از این تصاویر را ببینیم. چون در آن واحد روی پرده یا صفحه تلویزیون 2 تصویر در حال پخش است اگر ما بدون عینك آن را ببینیم تصاویر تار و حاشیه‌دار هستند چون در اصل 2 تصویر كنار هم هستند ولی با عینك این تصویر از هم تفكیك می‌شوند یعنی هر چشم فقط یكی از این تصاویر را می‌بیند.
--------------------------------------------------------------------------------
راز عینك‌های سه بعدی
كار این عینك‌ها تفكیك 2 تصویری است كه روی پرده نمایش داده می‌شود. چند مكانیسم مختلف هم برای این كار وجود دارد كه رایج‌ترین آنها عینك‌های پولاروید و عینك‌های قرمز/سبز یا قرمز/آبی هستند. عینك‌های پولاروید، نور پلاریزه را عبور می‌دهند و نور پلاریزه نوری است كه مثلا در محور عمودی نوسان می‌كند و شیشه عینك هم همان جهت نور را عبور می‌دهد. در نتیجه چشم فقط تصاویر مربوط به همان محور را می‌بیند و وقتی چشم این تصویر را با هم یكی می‌كند همان احساس حضور در یك فضای سه‌بعدی به انسان دست می‌دهد. حالت دیگر عینك‌های رنگی قرمز/سبز یا قرمز/آبی هستند. این عینك‌ها بیشتر برای تلویزیون‌های سه‌بعدی استفاده می‌شود. در این سیستم 2 تصویر همزمان روی پرده سینما یا صفحه تلویزیون نمایش داده می‌شود كه یكی قرمز و دیگر آبی یا سبز است. ف.ی.ل.ترهای روی شیشه‌ها فقط اجازه عبور یكی از تصاویر را می‌دهد و در نتیجه هر چشم، تصویر متفاوتی را می‌بیند و همان فرآیند قبلی در مغز تكرار می‌شود.
--------------------------------------------------------------------------------
همه تصویری كه می‌بینید سه‌بعدی نیست
اگر تجربه دیدن فیلم‌های سه‌بعدی را داشته باشید حتما می‌دانید كه محدوده كاملا مشخصی از تصویر به‌صورت سه‌بعدی دیده می‌شود و عقب یا جلوتر از آن كاملا سه‌بعدی نیست و تماشاگر احساس حضور در یك محیط واقعی را ندارد. علت این است كه محدوده وسیعی از تصویر باید سه‌بعدی باشد. دوربین در جاهایی كه تصاویر اختلاف زاویه زیادی با هم دارند به‌خوبی می‌تواند حالت سه‌بعدی را گیرد ولی در مورد بخش‌هایی كه از دوربین دورتر هستند، تفاوت جزئیات آنها آنقدر زیاد نیست كه سه‌بعدی دیده شود. طبعا چون تصاویر آنقدر با هم اختلاف ندارند عینك هم كمكی به ما نمی‌كند.
--------------------------------------------------------------------------------
سر درد و خستگی در سینما
افرادی كه تجربه دیدن فیلم سه‌بعدی در سینما را دارند بعد از یك ربع یا 20 دقیقه دچار خستگی چشم و حتی سردرد می‌شوند. این مشكلی است كه تقریبا همه بر آن تاكید دارند به‌خصوص اگر فیلمی از ابتدا سه‌بعدی فیلمبرداری نشده باشد و بعد آن را سه‌بعدی كرده باشند این مشكل تشدید می‌شود، علت این است كه مدام به چشم فشار می‌آید تا بتواند تصاویر را سه‌بعدی ببیند. این كار باعث خستگی شدید عضلات چشم می‌شود. شاید به همین دلیل است كه در فیلم‌های بلند سینمایی سه‌بعدی چند آنتراكت وسط فیلم درنظر می‌گیرند تا چشم تماشاگر در این فاصله كمی استراحت كند. از طرف دیگر خود عینك هم مشكلات خاص خود را دارد. عینك‌های سه‌بعدی تا همین یكی، 2 سال قبل خیلی سنگین بودند و تحمل آنها برای فرد مشكل بود به‌خصوص برای افراد عینكی كه باید روی عینك طبی عینك سینما می‌زدند اما به‌تازگی عینك‌ها سبك‌تر و ارزان‌تر شده‌اند و چشم‌را هم كمتر خسته می‌كنند.
--------------------------------------------------------------------------------
هم تلویزیون هم فیلم
به‌دنبال موفقیت سینمای سه‌بعدی از حدود سال 2008و 2009برخی از شبكه‌های تلویزیونی اقدام به پخش فیلم‌های سه‌بعدی كردند كه با همان تكنولوژی سینمایی تهیه شده بود یعنی فیلمبرداری یك تصویر با 2 دوربین یا گاهی با چند دوربین. در حال حاضر تلویزیون‌هایی در بازار هستند كه حتی بدون عینك هم می‌توان تصاویر را به‌صورت سه‌بعدی دید. اكنون كانال‌های متعددی در سراسر دنیا هستند كه برنامه‌های سه‌بعدی پخش می‌كنند و مخاطبان زیادی هم دارند، اما به‌هرحال ماجرا این است كه داشتن یك تلویزیون سه‌بعدی به تنهایی كافی نیست. باید فیلم به‌صورت سه‌بعدی تصویربرداری شده و پخش شود تا بتوان از این دستگاه استفاده كرد. بدون فیلم‌های سه‌بعدی یا كانال‌های تلویزیونی پخش‌كننده این دستگاه فایده خاصی نخواهد داشت.
--------------------------------------------------------------------------------
این افراد نباید فیلم‌های سه بعدی ببینند
مشكلاتی مانند خستگی چشم، تاری دید، دوبینی، سردرد و حتی حالت تهوع در برخی افراد كه مدت طولانی تصاویر سه‌بعدی نگاه كرده‌اند گزارش شده است. توصیه شده، كسانی كه می‌خواهند تلویزیون سه‌بعدی بخرند قبل از خرید 10 الی 20 دقیقه تصاویر آن را تماشا كنند تا با عوارض احتمالی آن آشنا شوند. معمولا كسانی كه موقع دیدن تصاویر سه‌بعدی ثابت دچار خستگی چشم می‌شوند موقع تماشای فیلم‌های سه‌بعدی هم دچار مشكل می‌شوند. مثلا در دستورالعمل تلویزیون‌های سه‌بعدی یكی از شركت‌های معتبر تولید لوازم صوتی و تصویری آمده كه تماشای تلویزیون سه‌بعدی برای كودكان زیر 6 سال ممنوع است. كودكان و نوجوانان، افراد مسن، كسانی كه مشكل بی‌خوابی شدید دارند و خانم‌های باردار نباید زیاد تصاویر سه‌بعدی تماشا كنند. از طرف دیگر كسانی كه مشكلات چشمی دارند مثلا تنبلی یا انحراف با دیدن تصاویر سه‌بعدی ممكن است مشكلات‌شان تشدید شود. حتی این احتمال وجود دارد كه در اثر تماشای بلندمدت تصاویر سه‌بعدی چشم دچار انحراف مخفی بشود.
برترین ها
آیا تلویزیون های 3D چشمان را ضعیف میکند؟
تكنولوژی تصاویر سه‌بعدی كه از اواخر دهه اول هزاره سوم در عرصه سینما و بعد تلویزیون ارائه شد بیش از آنچه انتظار می‌رفت با استقبال روبه‌رو شده است. چند سالی است كه این تكنولوژی سر از گیرنده‌های تلویزیونی درآورد، حالا در تمام دنیا شاهد فروش تلویزیون‌های سه‌بعدی است. سؤالی كه برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است كه آیا تماشای این تصاویر برای چشم خطرناك است؟ سؤالی كه آن را با دكتر سید محمد میرآفتاب در میان گذاشتیم.
--------------------------------------------------------------------------------
سه به نشانه سه بعدی
برخلاف تصور، ایده سه‌بعدی بودن تصاویر خیلی قدیمی است و به اواخر دهه 1890 برمی‌گردد. «ویلیام فرایسی گرینی» انگلیسی یكی از پیشگامان صنعت سینما برای نخستین‌بار ایده تصاویر سه‌بعدی را مطرح كرد كه همان مكانیسم بعد از گذشت حدود 120 سال هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با آغاز صنعت سینما تجربیات محدودی برای تولید تصاویر سه‌بعدی صورت گرفت كه بیشتر بر مبنای تصاویری از طبیعت یا جنگ بود. با ساخت تلویزیون در اواخر دهه1920، «جان لویی برد» كه مخترع تلویزیون ، ایده ساخت تصاویر سه‌بعدی و پخش آنها در تلویزیون را مطرح كرد. در دهه 50 تولید فیلم‌های سه‌بعدی مورد توجه فیلمسازان قرار گرفت و حتی «آلفرد هیچكاك» هم فیلم «حرف‌ام را به نشانه مرگ بگیر» را به‌صورت سه‌بعدی ساخت اما همه سینماها امكان نمایش این فیلم‌ها را نداشتند و تكنولوژی تولید و نمایش پیچیده و گران‌قیمت این قبیل فیلم‌ها تب داغ تولید فیلم‌های سه‌بعدی را خیلی زود سرد كرد. بعد از آن فیلم‌هایی به‌صورت تكی و انفرادی به‌صورت سه‌بعدی تولید شدند اما حیات مجدد این تكنولوژی بدون شك مدیون فیلم فوق‌العاده آواتار ساخته جیمز كامرون بود كه در حال حاضر پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینماست. موفقیت آواتار بسیاری از فیلمسازان را به صرافت استفاده از تكنولوژی سه‌بعدی انداخت گرچه باید اذعان كرد، موفقیت آواتار بیش از هر چیز مرهون كارگردانی جیمزكامرون بود نه تصاویر سه‌بعدی یا هر چیز دیگر. از یكی، دو سال قبل هم شاهد ورود تلویزیون‌های سه‌بعدی به بازاربودیم كه به‌رغم قیمت بالا با استقبال فراوانی روبه‌رو شده‌اند.
--------------------------------------------------------------------------------
چرا سینمای حیات وحش؟
اگر تجربه رفتن به سینماهای سه‌بعدی را داشته باشید متوجه شده‌اید كه فیلم‌های سه‌بعدی اگر فیلم سینمایی نباشند، فیلم‌هایی در رده مستندهای حیات وحش هستند كه اكشن‌های طبیعت در آنها لحاظ شده است تا مخاطب احساس حضور در بطن ماجرا را داشته باشد.
--------------------------------------------------------------------------------
خلق تصاویر سه بعدی
مكانیسم این فیلم‌ها دقیقا مثل دیدن ماست. وقتی ما به اطراف نگاه می‌كنیم با 2 چشم 2 تصویر متفاوت می‌بینیم. علت این تفاوت فاصله بین 2 چشم است. اگر به یك شی نگاه كنید بعد یك چشم را بگیرید و به همان شی نگاه كنید می‌بینید كه زاویه تصویر تغییر می‌كند. دقیقا همین تفاوت 2 تصویر است كه در مغز یكی شده و احساس سه‌بعدی بودن را ایجاد می‌كنند. با این شیوه ما تا حدودی فاصله را تشخیص می‌دهیم و حجم اشیا را درك می‌كنیم. در تصاویر سه‌بعدی هم تصویر با 2 دوربین كه از هم فاصله دارند فیلمبرداری می‌شود و البته از تكنیك‌های كامپیوتری خاصی برای چاپ این تصاویر استفاده می‌شود. عینك مخصوص كه ما به چشم می‌زنیم باعث می‌شود با هر چشم یكی از این تصاویر را ببینیم. چون در آن واحد روی پرده یا صفحه تلویزیون 2 تصویر در حال پخش است اگر ما بدون عینك آن را ببینیم تصاویر تار و حاشیه‌دار هستند چون در اصل 2 تصویر كنار هم هستند ولی با عینك این تصویر از هم تفكیك می‌شوند یعنی هر چشم فقط یكی از این تصاویر را می‌بیند.
--------------------------------------------------------------------------------
راز عینك‌های سه بعدی
كار این عینك‌ها تفكیك 2 تصویری است كه روی پرده نمایش داده می‌شود. چند مكانیسم مختلف هم برای این كار وجود دارد كه رایج‌ترین آنها عینك‌های پولاروید و عینك‌های قرمز/سبز یا قرمز/آبی هستند. عینك‌های پولاروید، نور پلاریزه را عبور می‌دهند و نور پلاریزه نوری است كه مثلا در محور عمودی نوسان می‌كند و شیشه عینك هم همان جهت نور را عبور می‌دهد. در نتیجه چشم فقط تصاویر مربوط به همان محور را می‌بیند و وقتی چشم این تصویر را با هم یكی می‌كند همان احساس حضور در یك فضای سه‌بعدی به انسان دست می‌دهد. حالت دیگر عینك‌های رنگی قرمز/سبز یا قرمز/آبی هستند. این عینك‌ها بیشتر برای تلویزیون‌های سه‌بعدی استفاده می‌شود. در این سیستم 2 تصویر همزمان روی پرده سینما یا صفحه تلویزیون نمایش داده می‌شود كه یكی قرمز و دیگر آبی یا سبز است. ف.ی.ل.ترهای روی شیشه‌ها فقط اجازه عبور یكی از تصاویر را می‌دهد و در نتیجه هر چشم، تصویر متفاوتی را می‌بیند و همان فرآیند قبلی در مغز تكرار می‌شود.
--------------------------------------------------------------------------------
همه تصویری كه می‌بینید سه‌بعدی نیست
اگر تجربه دیدن فیلم‌های سه‌بعدی را داشته باشید حتما می‌دانید كه محدوده كاملا مشخصی از تصویر به‌صورت سه‌بعدی دیده می‌شود و عقب یا جلوتر از آن كاملا سه‌بعدی نیست و تماشاگر احساس حضور در یك محیط واقعی را ندارد. علت این است كه محدوده وسیعی از تصویر باید سه‌بعدی باشد. دوربین در جاهایی كه تصاویر اختلاف زاویه زیادی با هم دارند به‌خوبی می‌تواند حالت سه‌بعدی را گیرد ولی در مورد بخش‌هایی كه از دوربین دورتر هستند، تفاوت جزئیات آنها آنقدر زیاد نیست كه سه‌بعدی دیده شود. طبعا چون تصاویر آنقدر با هم اختلاف ندارند عینك هم كمكی به ما نمی‌كند.
--------------------------------------------------------------------------------
سر درد و خستگی در سینما
افرادی كه تجربه دیدن فیلم سه‌بعدی در سینما را دارند بعد از یك ربع یا 20 دقیقه دچار خستگی چشم و حتی سردرد می‌شوند. این مشكلی است كه تقریبا همه بر آن تاكید دارند به‌خصوص اگر فیلمی از ابتدا سه‌بعدی فیلمبرداری نشده باشد و بعد آن را سه‌بعدی كرده باشند این مشكل تشدید می‌شود، علت این است كه مدام به چشم فشار می‌آید تا بتواند تصاویر را سه‌بعدی ببیند. این كار باعث خستگی شدید عضلات چشم می‌شود. شاید به همین دلیل است كه در فیلم‌های بلند سینمایی سه‌بعدی چند آنتراكت وسط فیلم درنظر می‌گیرند تا چشم تماشاگر در این فاصله كمی استراحت كند. از طرف دیگر خود عینك هم مشكلات خاص خود را دارد. عینك‌های سه‌بعدی تا همین یكی، 2 سال قبل خیلی سنگین بودند و تحمل آنها برای فرد مشكل بود به‌خصوص برای افراد عینكی كه باید روی عینك طبی عینك سینما می‌زدند اما به‌تازگی عینك‌ها سبك‌تر و ارزان‌تر شده‌اند و چشم‌را هم كمتر خسته می‌كنند.
--------------------------------------------------------------------------------
هم تلویزیون هم فیلم
به‌دنبال موفقیت سینمای سه‌بعدی از حدود سال 2008و 2009برخی از شبكه‌های تلویزیونی اقدام به پخش فیلم‌های سه‌بعدی كردند كه با همان تكنولوژی سینمایی تهیه شده بود یعنی فیلمبرداری یك تصویر با 2 دوربین یا گاهی با چند دوربین. در حال حاضر تلویزیون‌هایی در بازار هستند كه حتی بدون عینك هم می‌توان تصاویر را به‌صورت سه‌بعدی دید. اكنون كانال‌های متعددی در سراسر دنیا هستند كه برنامه‌های سه‌بعدی پخش می‌كنند و مخاطبان زیادی هم دارند، اما به‌هرحال ماجرا این است كه داشتن یك تلویزیون سه‌بعدی به تنهایی كافی نیست. باید فیلم به‌صورت سه‌بعدی تصویربرداری شده و پخش شود تا بتوان از این دستگاه استفاده كرد. بدون فیلم‌های سه‌بعدی یا كانال‌های تلویزیونی پخش‌كننده این دستگاه فایده خاصی نخواهد داشت.
--------------------------------------------------------------------------------
این افراد نباید فیلم‌های سه بعدی ببینند
مشكلاتی مانند خستگی چشم، تاری دید، دوبینی، سردرد و حتی حالت تهوع در برخی افراد كه مدت طولانی تصاویر سه‌بعدی نگاه كرده‌اند گزارش شده است. توصیه شده، كسانی كه می‌خواهند تلویزیون سه‌بعدی بخرند قبل از خرید 10 الی 20 دقیقه تصاویر آن را تماشا كنند تا با عوارض احتمالی آن آشنا شوند. معمولا كسانی كه موقع دیدن تصاویر سه‌بعدی ثابت دچار خستگی چشم می‌شوند موقع تماشای فیلم‌های سه‌بعدی هم دچار مشكل می‌شوند. مثلا در دستورالعمل تلویزیون‌های سه‌بعدی یكی از شركت‌های معتبر تولید لوازم صوتی و تصویری آمده كه تماشای تلویزیون سه‌بعدی برای كودكان زیر 6 سال ممنوع است. كودكان و نوجوانان، افراد مسن، كسانی كه مشكل بی‌خوابی شدید دارند و خانم‌های باردار نباید زیاد تصاویر سه‌بعدی تماشا كنند. از طرف دیگر كسانی كه مشكلات چشمی دارند مثلا تنبلی یا انحراف با دیدن تصاویر سه‌بعدی ممكن است مشكلات‌شان تشدید شود. حتی این احتمال وجود دارد كه در اثر تماشای بلندمدت تصاویر سه‌بعدی چشم دچار انحراف مخفی بشود.
برترین ها
شرح موضوع