یکی از روش‌های پیشگیری از بیماری ها که از دیرباز مورد توجه بوده، تشخیص زودرس آنها از راه انجام بررسی‌های دوره‌ای یا چک‌آپ (checkup) است. موفقیت آن در پیشگیری از سرطان شایع یعنی سرطان روده بزرگ، سرطان معده، سرطان سینه، سرطان دهانه رحم و سرطان پروستات با توجه به تشخیص زودرس در مراحلی که امکان درمان وجود دارد، قابل تحسین است.
اجرای چک آپ و فواصل انجام آن با توجه به سن و جنس افراد، قومیت و نژاد و هم چنین عواملی مانند شغل و محیط اجتماعی، اقتصادی و روانی متفاوت است.
• چرا ناشتا؟
نمونه خون یکی از رایج‌ترین و مطمئن‌ترین منابع شناسایی علایم بیماریها و کنترل آنها از روی مقادیر آزمایشگاهی است به همین دلیل سعی می شود سایر عواملی که ممکن است باعث افزایش یا کاهش این مقادیر شوند به حداقل برسد. این عوامل عبارتند از: تغییرات شبانه‌روزی، ورزش و فعالیت، ناشتایی، رژیم غذایی و ... از این رو مدت ناشتا بودن بسیار مهم است. مثلا پس از ناشتایی به مدت 48 ساعت میزان بیلی روبین سرم افزایش می یابد.
• تاثیر سن و جنسیت:
صرف نظر از آزمایش‌های هورمونی، تغییرات مربوط به جنسیت در اغلب موارد قابل توجه نیست؛ با این حال، محدوده طبیعی نتایج هماتوکریت، هموگلوبین، شمارش گلبول قرمز، سدیمان، کراتی نین، اسیداوریک و ... در مرد و زن متفاوت است و باید هنگام تفسیر نتایج به آن توجه شود. همچنین مقدار طبیعی بیشتر ترکیبات بدن در دوران بارداری متفاوت است. بیشترین تغییرات در مقادیر آزمایشگاهی با تغییر سن در هموگلوبین، سدیمان و کراتی‌نین دیده می‌شود.
• تاثیر داروها:
داروها به روش‌های مختلفی مقادیر آزمایشگاهی را تحت تاثیر قرار می‌دهند و این نکته باید هنگام تفسیر نتایج مورد توجه باشد. برای مثال، ویتامین c باعث کاهش بیلی‌روبین، افزایش کراتی نین، افزایش گلوکز، افزایش آنزیم های کبد و افزایش اسیداوریک شده و یا آسپرین باعث کاهش پروتیین،کاهش پتاسیم و کاهش اسیداوریک می‌شود.
• آزمایش‌های قبل از استخدام:
معمولا کارفرمایان و شرکت‌های بیمه طرف قرارداد با آنها برای کاستن از بار مالی ناشی از ابتلای کارمندان یا کارگران خود به انواع بیماریها اقدام به انجام چک‌آپ قبل از استخدام می کنند. این بیماریها خود شامل: بیماریهای ناشی از عوامل محیط کار و بیماریهای ناشی از عوامل خارجی هستند اغلب این آزمایشات بصورت دوره‌ای برای مثال هر سال تکرار می‌شوند تا در مورد بیماریهای مزمن سیر پیشرفت آنها و پاسخ به درمان نیز مورد توجه قرار گیرد.
اجرای چک آپ و فواصل انجام آن با توجه به سن و جنس افراد، قومیت و نژاد و هم چنین عواملی مانند شغل و محیط اجتماعی، اقتصادی و روانی متفاوت است.
• چرا ناشتا؟
نمونه خون یکی از رایج‌ترین و مطمئن‌ترین منابع شناسایی علایم بیماریها و کنترل آنها از روی مقادیر آزمایشگاهی است به همین دلیل سعی می شود سایر عواملی که ممکن است باعث افزایش یا کاهش این مقادیر شوند به حداقل برسد. این عوامل عبارتند از: تغییرات شبانه‌روزی، ورزش و فعالیت، ناشتایی، رژیم غذایی و ... از این رو مدت ناشتا بودن بسیار مهم است. مثلا پس از ناشتایی به مدت 48 ساعت میزان بیلی روبین سرم افزایش می یابد.
• تاثیر سن و جنسیت:
صرف نظر از آزمایش‌های هورمونی، تغییرات مربوط به جنسیت در اغلب موارد قابل توجه نیست؛ با این حال، محدوده طبیعی نتایج هماتوکریت، هموگلوبین، شمارش گلبول قرمز، سدیمان، کراتی نین، اسیداوریک و ... در مرد و زن متفاوت است و باید هنگام تفسیر نتایج به آن توجه شود. همچنین مقدار طبیعی بیشتر ترکیبات بدن در دوران بارداری متفاوت است. بیشترین تغییرات در مقادیر آزمایشگاهی با تغییر سن در هموگلوبین، سدیمان و کراتی‌نین دیده می‌شود.
• تاثیر داروها:
داروها به روش‌های مختلفی مقادیر آزمایشگاهی را تحت تاثیر قرار می‌دهند و این نکته باید هنگام تفسیر نتایج مورد توجه باشد. برای مثال، ویتامین c باعث کاهش بیلی‌روبین، افزایش کراتی نین، افزایش گلوکز، افزایش آنزیم های کبد و افزایش اسیداوریک شده و یا آسپرین باعث کاهش پروتیین،کاهش پتاسیم و کاهش اسیداوریک می‌شود.
• آزمایش‌های قبل از استخدام:
معمولا کارفرمایان و شرکت‌های بیمه طرف قرارداد با آنها برای کاستن از بار مالی ناشی از ابتلای کارمندان یا کارگران خود به انواع بیماریها اقدام به انجام چک‌آپ قبل از استخدام می کنند. این بیماریها خود شامل: بیماریهای ناشی از عوامل محیط کار و بیماریهای ناشی از عوامل خارجی هستند اغلب این آزمایشات بصورت دوره‌ای برای مثال هر سال تکرار می‌شوند تا در مورد بیماریهای مزمن سیر پیشرفت آنها و پاسخ به درمان نیز مورد توجه قرار گیرد.
منبع : ایسکانیوز
شرح موضوع