حتی فکر کردن به آن هم دردناک است ! ممکن است این اتفاق حین بازی فوتبال و در زمانی که ضربه حریف به جای توپ، به بیضه شما برخورد می کند ؛ یا هنگامی که با سرعت و با دوچرخه در حال حرکت هستید و به یک سرعت گیر برخورد می کنید ، به وقوع بپیوندد . نتیجه تمام اینها دردی بسیار شدید خواهد بود ، چون بیضه ها یکی از حساس ترین نقاط بدن آقایان هستند . آسیب به بیضه تقریبا ناشایع است ولی آقایان باید توجه داشته باشند که ممکن است ایجاد شود ، پس برای اجتناب از آن چه باید کرد؟
• آسیب به بیضه به چه علت ایجاد می شود و در آن هنگام چه کار باید کرد؟
اگر شما مردی هستید که به وزنه برداری علاقه دارید و زیاد تمرین می کنید و یا اینکه زندگی سراسر فعالی را دنبال می کنید ، باید توجه داشته باشید که بیضه ها بسیار با ارزش هستند و از طرق مختلف آسیب می بینند . چون بیضه ها خارج از بدن و در کیسه بیضه ( اسکروتوم ) قرار دارند ، مثل قسمتهای دیگر سیستم تولید مثل و سایر ارگانها از حفاظت عضلانی و استخوانی محروم هستند . همچنین موقعیت آناتومیک بیضه ها ، آنها را در میادین ورزشی یا حین فعالیتهای بسیار شدید مستعد برخورد ضربه می کند .
نکته مثبتی که وجود دارد اینست که چون بیضه ها در یک جا ثابت نیستند و همچنین از بافت اسفنجی ساخته شده اند ، به طور طبیعی توانایی جذب بسیاری از ضربات اتفاقی را بدون ایجاد آسیب دائمی دارند . بیضه ها اگرچه بسیار حساس هستند ولی می توانند به سرعت تغییر مکان دهند و ضربه های جزیی توانایی آسیب رسانی درازمدت به آنها را ندارند . همچنین فعالیت جنسی و ساخت اسپرم در اکثر موارد هنگام ضربه به بیضه تحت تاثیر قرار نمی گیرند .
در صورت ضربه به بیضه ، طبیعتا درد ایجاد می شود و همچنین ممکن است به مدت کوتاهی حالت تهوع در فرد به وجود آید . در آسیب های جزیی بیضه ، درد می بایست به تدریج و طی یک ساعت کمتر شده و سایر علایم از بین بروند . طی این مدت اقداماتی از قبیل درازکشیدن ، حمایت بیضه ها با پوشیدن لباس زیر چسبان و قرار دادن کمپرس سرد از شدت درد می کاهد . عقلانی است که پس از ضربه ، فعالیت شدید ورزشی انجام نداده و چند روزی کارهای سبک انجام دهیم .
به هر حال ، اگر درد کاهش پیدا نکرد و یا اینکه درد شدید بیش از یک ساعت طول کشید ، تورم در بیضه ها رخ داد ، تهوع و استفراغ ادامه پیدا کرد و یا اینکه تب ایجاد شد ؛ « به سرعت » به پزشک مراجعه کنید . این علایم نیاز به معاینه پزشکی در حداقل زمان ممکن را ایجاب می کند .
• آسیب های جدی به بیضه
نمونه های آسیب جدی به بیضه پیچش بیضه و شکاف بیضه هستند . در چرخش بیضه ، بیضه حول محور خود می چرخد و باعث می شود که خونرسانی به آن متوقف گردد . این حالت می تواند به دنبال ضربه شدید ، فعالیت زیاد یا حتی بدون علت خاصی به وقوع بپیوندد . چرخش بیضه شایع نیست ولی در صورت وقوع بیشتر در سنین 12 تا 18 سالگی اتفاق می افتد . در صورت وقوع می بایست حتما و در اسرع وقت ( در 6 ساعت اول پس از شروع درد ) به پزشم مراجعه نمود . متاسفانه پس از 6 ساعت ، صدمات جبران ناپذیری مثل کاهش تولید اسپرم و از دیت رفتن بیضه ها ایجاد می شود . پزشک می تواند به صورت دستی چرخش را جا بیاندازد و در صورتی که با این روش جا اندازی صورت نگیرد ، با عمل جراحی بیضه را به وضعیت اولیه خود بازمی گرداند .
شکاف بیضه بسیار نادر است ولی امکان آن وجود دارد به خصوص زمانی که ضربه ای مستقیما به آن وارد شود یا هنگامی که بین عامل ضربه و قسمتی از استخوان لگن گیر کند . در این صورت خونربزی داخل کیسه بیضه ایجاد شده و به دنبال آن درد ، التهاب شدید ، تهوع و استفراغ ایجاد می شود . برای ترمیم آسیب انجام عمل جراحی ضروری است .
• مراجعه به پزشک
در صورت یکه به پزشک مراجعه کنید ؛ می بایست وی را در مورد شدت درد و مدت زمانی که آسیب ایجاد شده است ، آگاه سازید . برای تشخیص صحیح و افتراق علل دیگر مثل فتق، پزشک شکم و کشاله ران شما را معاینه می کند . همچنین پزشک کیسه بیضه را برایپیدا کردن علایمی مثل تورم ، تغییر رنگ و صدمه به پوست ناحیه معاینه خواهد کرد . چون گاهی عفونت دستگاه تناسلی یا مجاری ادرار نیز ممکن است علایم مشابهی ایجاد کند ، پزشک برای شما آزمایش ادرار نیز درخواست می کند .
• جلوگیری از آسیب به بیضه
عقلانی به نظر می رسد که جهت پیشگیری از آسیب به بیضه ها خصوصا در صورت انجام ورزش ، تمرینات شدید یا فعالیت زیاد ، اقداماتی انجام گیرد . برخی از این اقدامات عبارتند از :
• محافظت از بیضه ها : در صورتی که ورزش می کنید یا در فعالیت شدید هستید ، همیشه از بیضه بند استفاده کنید . این وسیله از پلاستیک سخت ساخته شده و از بیضه ها هنگام فعالیتهای ورزشی مثل فوتبال یا کاراته - که احتمال ضربه به بیضه زیاد است – به خوبی محافظت می کند .
• اندازه مناسب : حتما توجه کنید که بیضه بند را با اندازه مناسب انتخاب کنید . چون اندازه بزرگتر یا کوچکتر ایمنی مناسبی ایجاد نمی کند .
• همیشه پزشک خود را مطلع سازید : اگر ورزشکار حرفه ای هستید ، جهت معاینه به طور منظم به پزشک مراجعه کنید . اگر درد بیضه حتی گه گاه دارید ، با پزشک خود مشورت کنید .
• از خطرات احتمالی آگاه باشید : اگر ورزشکار هستید یا در فعالیتهای شدید که احتما آسیب به بیضه در آن وجود دارد شرکت می کنید ؛ از مربی یا پزشک خود درباره وسایل ایمنی مشورت بگیرید .
شرکت در تمرینات ورزشی و داشتن زندگی فعال روش بسیار مناسبی برای تامین سلامتی و راهایی از استرس است . اما باید مطمئن باشید که بیضه های شما در امان هستند . همیشه وقتی ورزش یا فعایت شدید می کنید ، از لوازم ایمنی استفاده کنید و بدون ترس از صدمه به بیضه به کار خود ادامه دهید.
تنظیم و ترجمه : دکتر رهام صادقی
• آسیب به بیضه به چه علت ایجاد می شود و در آن هنگام چه کار باید کرد؟
اگر شما مردی هستید که به وزنه برداری علاقه دارید و زیاد تمرین می کنید و یا اینکه زندگی سراسر فعالی را دنبال می کنید ، باید توجه داشته باشید که بیضه ها بسیار با ارزش هستند و از طرق مختلف آسیب می بینند . چون بیضه ها خارج از بدن و در کیسه بیضه ( اسکروتوم ) قرار دارند ، مثل قسمتهای دیگر سیستم تولید مثل و سایر ارگانها از حفاظت عضلانی و استخوانی محروم هستند . همچنین موقعیت آناتومیک بیضه ها ، آنها را در میادین ورزشی یا حین فعالیتهای بسیار شدید مستعد برخورد ضربه می کند .
نکته مثبتی که وجود دارد اینست که چون بیضه ها در یک جا ثابت نیستند و همچنین از بافت اسفنجی ساخته شده اند ، به طور طبیعی توانایی جذب بسیاری از ضربات اتفاقی را بدون ایجاد آسیب دائمی دارند . بیضه ها اگرچه بسیار حساس هستند ولی می توانند به سرعت تغییر مکان دهند و ضربه های جزیی توانایی آسیب رسانی درازمدت به آنها را ندارند . همچنین فعالیت جنسی و ساخت اسپرم در اکثر موارد هنگام ضربه به بیضه تحت تاثیر قرار نمی گیرند .
در صورت ضربه به بیضه ، طبیعتا درد ایجاد می شود و همچنین ممکن است به مدت کوتاهی حالت تهوع در فرد به وجود آید . در آسیب های جزیی بیضه ، درد می بایست به تدریج و طی یک ساعت کمتر شده و سایر علایم از بین بروند . طی این مدت اقداماتی از قبیل درازکشیدن ، حمایت بیضه ها با پوشیدن لباس زیر چسبان و قرار دادن کمپرس سرد از شدت درد می کاهد . عقلانی است که پس از ضربه ، فعالیت شدید ورزشی انجام نداده و چند روزی کارهای سبک انجام دهیم .
به هر حال ، اگر درد کاهش پیدا نکرد و یا اینکه درد شدید بیش از یک ساعت طول کشید ، تورم در بیضه ها رخ داد ، تهوع و استفراغ ادامه پیدا کرد و یا اینکه تب ایجاد شد ؛ « به سرعت » به پزشک مراجعه کنید . این علایم نیاز به معاینه پزشکی در حداقل زمان ممکن را ایجاب می کند .
• آسیب های جدی به بیضه
نمونه های آسیب جدی به بیضه پیچش بیضه و شکاف بیضه هستند . در چرخش بیضه ، بیضه حول محور خود می چرخد و باعث می شود که خونرسانی به آن متوقف گردد . این حالت می تواند به دنبال ضربه شدید ، فعالیت زیاد یا حتی بدون علت خاصی به وقوع بپیوندد . چرخش بیضه شایع نیست ولی در صورت وقوع بیشتر در سنین 12 تا 18 سالگی اتفاق می افتد . در صورت وقوع می بایست حتما و در اسرع وقت ( در 6 ساعت اول پس از شروع درد ) به پزشم مراجعه نمود . متاسفانه پس از 6 ساعت ، صدمات جبران ناپذیری مثل کاهش تولید اسپرم و از دیت رفتن بیضه ها ایجاد می شود . پزشک می تواند به صورت دستی چرخش را جا بیاندازد و در صورتی که با این روش جا اندازی صورت نگیرد ، با عمل جراحی بیضه را به وضعیت اولیه خود بازمی گرداند .
شکاف بیضه بسیار نادر است ولی امکان آن وجود دارد به خصوص زمانی که ضربه ای مستقیما به آن وارد شود یا هنگامی که بین عامل ضربه و قسمتی از استخوان لگن گیر کند . در این صورت خونربزی داخل کیسه بیضه ایجاد شده و به دنبال آن درد ، التهاب شدید ، تهوع و استفراغ ایجاد می شود . برای ترمیم آسیب انجام عمل جراحی ضروری است .
• مراجعه به پزشک
در صورت یکه به پزشک مراجعه کنید ؛ می بایست وی را در مورد شدت درد و مدت زمانی که آسیب ایجاد شده است ، آگاه سازید . برای تشخیص صحیح و افتراق علل دیگر مثل فتق، پزشک شکم و کشاله ران شما را معاینه می کند . همچنین پزشک کیسه بیضه را برایپیدا کردن علایمی مثل تورم ، تغییر رنگ و صدمه به پوست ناحیه معاینه خواهد کرد . چون گاهی عفونت دستگاه تناسلی یا مجاری ادرار نیز ممکن است علایم مشابهی ایجاد کند ، پزشک برای شما آزمایش ادرار نیز درخواست می کند .
• جلوگیری از آسیب به بیضه
عقلانی به نظر می رسد که جهت پیشگیری از آسیب به بیضه ها خصوصا در صورت انجام ورزش ، تمرینات شدید یا فعالیت زیاد ، اقداماتی انجام گیرد . برخی از این اقدامات عبارتند از :
• محافظت از بیضه ها : در صورتی که ورزش می کنید یا در فعالیت شدید هستید ، همیشه از بیضه بند استفاده کنید . این وسیله از پلاستیک سخت ساخته شده و از بیضه ها هنگام فعالیتهای ورزشی مثل فوتبال یا کاراته - که احتمال ضربه به بیضه زیاد است – به خوبی محافظت می کند .
• اندازه مناسب : حتما توجه کنید که بیضه بند را با اندازه مناسب انتخاب کنید . چون اندازه بزرگتر یا کوچکتر ایمنی مناسبی ایجاد نمی کند .
• همیشه پزشک خود را مطلع سازید : اگر ورزشکار حرفه ای هستید ، جهت معاینه به طور منظم به پزشک مراجعه کنید . اگر درد بیضه حتی گه گاه دارید ، با پزشک خود مشورت کنید .
• از خطرات احتمالی آگاه باشید : اگر ورزشکار هستید یا در فعالیتهای شدید که احتما آسیب به بیضه در آن وجود دارد شرکت می کنید ؛ از مربی یا پزشک خود درباره وسایل ایمنی مشورت بگیرید .
شرکت در تمرینات ورزشی و داشتن زندگی فعال روش بسیار مناسبی برای تامین سلامتی و راهایی از استرس است . اما باید مطمئن باشید که بیضه های شما در امان هستند . همیشه وقتی ورزش یا فعایت شدید می کنید ، از لوازم ایمنی استفاده کنید و بدون ترس از صدمه به بیضه به کار خود ادامه دهید.
تنظیم و ترجمه : دکتر رهام صادقی
شرح موضوع