• كافئين چيست
كافئين يك ماده محرك است كه سيستم عصبى مركزى شما را تحريك مى كند. كافئين پرطرفدارترين داروى محرك در سراسر دنيا است. كافئين به طور طبيعى در فرآورده هايى چون قهوه، چاى، شكلات و نوشابه هاى غيرالكلى كولادار يافت مى شود. انواع گوناگونى از داروهايى كه با نسخه و يا بدون نسخه پزشك به فروش مى رسند، مانند داروهاى سرفه، سرماخوردگى و درد حاوى كافئين هستند. مقدار كافئين موجود در فرآورده هايى كه مصرف مى كنيد، در زير آمده است:
- يك فنجان قهوه صاف شده دم كرده: ۱۰۰ ميلى گرم - يك فنجان قهوه فورى: ۶۵ ميلى گرم - يك فنجان قهوه بدون كافئين: در حدود يك ميلى گرم - يك فنجان چاى: ۳۰ ميلى گرم - نوشيدنى غيرالكلى حاوى كافئين (۲۸۰ ميلى ليتر): ۳۵ ميلى گرم (برخى نوشابه هاى غيرالكلى موجود در بازار دو برابر اين ميزان را دارا هستند.)
- يك تخته شكلات (۵۰ گرم): ۲۰ ميلى گرم
- يك فنجان كاكائوى داغ: ۵۰ ميلى گرم
• كافئين از كجا مى آيد
هر دو لغت «كافئين» و (Coffee) از كلمه عربى «قهوه» مشتق شده اند. ريشه اين لغات نشان مى دهد كه قهوه اى كه از قرن ششم در شمال شرقى آفريقا، درخت آن كاشته مى شده است، از راه سرزمين هاى عربى و تركيه به اروپا رفته است. در قرن هفدهم، قهوه به تدريج در ميان مردم اروپا رواج پيدا كرد. در قرن هجدهم كاشت قهوه در اندونزى و هند غربى، آغاز شد و تا قرن بيستم، قهوه تبديل به پرفروش ترين محصول كره زمين گشت. كافئين در ابتدا در سال ۱۸۱۹ از قهوه به دست آمد. كافئين همچنين در چاى، پوست كاكائو و بنابراين در فرآورده هاى شكلاتى و كاكائويى و در جوزكولا كه در تهيه نوشابه هاى كولادار به كار مى رود.
• كافئين چه شكلى است
كافئين خالص، به شكل يك پودرسفيد تلخ مزه است.
• مصرف كننده كافئين كيست
كافئين پرمصرف ترين روانگردان دنياست. در آمريكاى شمالى، بيش از ۸۰ درصد بالغين به طورمنظم كافئين مصرف مى كنند. مصرف سرانه كافئين (از جمله كودكان) در حدود ۷۰ ميلى گرم در روز تخمين زده مى شود كه تقريباً معادل يك فنجان قهوه است.
• كافئين چه احساسى در شما ايجاد مى كند
كافئين مغز را تحريك كرده، خلق را بالابرده و خستگى را برطرف مى كند. همچنين عملكرد را در سطح كارهاى ساده فكرى و كارهاى فيزيكى كه نياز به بردبارى و تحمل دارد، بهبود مى بخشد اما در مورد حركات ظريف چنين نيست (كافئين مى تواند سبب لرزش دست شده، انجام كارهاى ظريف را با اشكال روبه رو كند) اگر قبل از خواب كافئين مصرف كنيد، احتمالاً زمان بيشترى طول خواهد كشيد تا به خواب برويد، خواب شما كوتاه تر و عمق آن كمتر خواهد شد. برخلاف عقيده عمومى، نوشيدن قهوه پس از مصرف مقدار زيادى الكل به رهايى از مستى كمكى نمى كند. كافئين شما را هشيارتر مى كند، اما تطابق و تمركز شما همچنان مختل باقى مى ماند. زياده روى در مصرف كافئين سردرد، ناراحتى معده، عصبيت و دلهره را سبب مى شود و فرد توانايى به خواب رفتن را از دست مى دهد. برخى افراد حتى با مقادير بسيار كم، اين اثرات را تجربه مى كنند. استعمال دوزهاى بالاى كافئين در افرادى كه عادت به مصرف كافئين ندارند، مى تواند افزايش سرعت ضربان قلب، تشنج و حتى روان آشفتگى (دليريوم) را سبب شود.
• اين احساس تا چه زمانى ادامه مى يابد
اگر شكل نوشيدنى كافئين را مصرف مى كنيد، اثرات كافئين طى پنج دقيقه آغاز شده و در مدت نيم ساعت به اوج خود مى رسد. متابوليسم نيمى از كافئين دريافتى، چهار ساعت به طول مى انجامد و با مصرف روزانه آن تجمع اتفاق نمى افتد.
• آيا كافئين خطرناك است
مصرف مقادير متوسط كافئين، تا ۳۰۰ ميلى گرم در روز (براى مثال؛ به طور متوسط سه تا چهار فنجان قهوه) به ندرت براى فرد بالغ سالم مشكلى ايجاد مى كند.اما اگر به طور معمول، بيش از شش تا هشت فنجان قهوه در روز مصرف مى كنيد و يا دوز دريافتى روزانه شما از فرآورده هاى گوناگون حاوى كافئين بيش از ۶۰۰ ميلى گرم است، ممكن است در به خواب رفتن با مشكل روبه رو شويد، احساس اضطراب، بى قرارى و افسردگى كرده و به زخم معده دچار شويد. مصرف دوزهاى بالاتر مى تواند دلهره و بى قرارى شديد، لرزش دست و تپش بسيار سريع و نامنظم قلب را به همراه داشته باشد.مقادير كمتر كافئين بر روى كودكان بيشتر تاثير مى كند، چرا كه ابعاد بدن ايشان كوچك تر است. بجاست كه از مقدار كافئين مصرفى كودكانتان به شكل انواع شكلات، نوشابه هاى غيرالكلى و داروها آگاه باشيد.گرچه رابطه ميان نقايص مادرزادى و مصرف كافئين در دوران باردارى به اثبات نرسيده است ولى توصيه مى شود كه زنان باردار براى كاهش صدمات احتمالى به جنين، تا حد امكان مقدار كمترى كافئين مصرف كنند. مادران شيرده بايد بدانند كه كافئين در شير ترشح مى شود.مصرف خوراكى بيش از ۵۰۰۰ ميلى گرم كافئين، يعنى معادل ۴۰ فنجان قهوه غليظ در زمان بسيار كوتاه، مى تواند منجر به مرگ يك فرد بالغ شود.
• آيا كافئين اعتيادآور است
مصرف منظم كافئين مى تواند وابستگى فيزيكى شما را بدين ماده سبب شود. اين بدان معناست كه قطع ناگهانى مصرف فرآورده هاى حاوى كافئين مى تواند باعث شود كه احساس عصبيت و خستگى كنيد و دچار سردرد بشويد. اين علائم معمولاً ۱۸ تا ۲۴ ساعت پس از دريافت آخرين دوز كافئين شروع شده و به تدريج در طول يك هفته از بين مى روند.
•اثرات مصرف طولانى مدت كافئين چيستند
به نظر نمى رسد كه فرد سالم با مصرف مقدار متوسط كافئين در روز با اثرات طولانى مدت آن روبه رو شود. مصرف دوزهاى بالاتر (در برخى افراد حتى مقدار اندك ۲۵۰ ميلى گرم، معادل سه فنجان قهوه در روز) مى تواند بى قرارى، عصبيت، بى خوابى، برافروختگى چهره، افزايش ادرار، پرش عضلانى، آشوب معده و اضطراب را سبب شود.مصرف كافئين با افزايش ضربان قلب همراه بوده و مى تواند سطح كلسترول را بالا ببرد، اما شواهد قانع كننده اى در مورد ايجاد بيمارى قلبى توسط كافئين وجود ندارد. گرچه اين ترديد وجود دارد كه كافئين سرطان زا باشد، اما شواهد موجود مورد اختلاف بوده و به نتيجه مشخصى منتهى نمى شوند. برخى مطالعات نشان مى دهد كه كافئين مى تواند در سلول هاى بدن و چگونگى توليدمثل آنها تغييراتى ايجاد كند.مصرف طولانى مدت قهوه و ساير اشكال كافئين مى تواند با كاهش دانسيته استخوانى در خانم ها همراه بوده و خطر پوكى استخوان را بالا ببرد.
كافئين يك ماده محرك است كه سيستم عصبى مركزى شما را تحريك مى كند. كافئين پرطرفدارترين داروى محرك در سراسر دنيا است. كافئين به طور طبيعى در فرآورده هايى چون قهوه، چاى، شكلات و نوشابه هاى غيرالكلى كولادار يافت مى شود. انواع گوناگونى از داروهايى كه با نسخه و يا بدون نسخه پزشك به فروش مى رسند، مانند داروهاى سرفه، سرماخوردگى و درد حاوى كافئين هستند. مقدار كافئين موجود در فرآورده هايى كه مصرف مى كنيد، در زير آمده است:
- يك فنجان قهوه صاف شده دم كرده: ۱۰۰ ميلى گرم - يك فنجان قهوه فورى: ۶۵ ميلى گرم - يك فنجان قهوه بدون كافئين: در حدود يك ميلى گرم - يك فنجان چاى: ۳۰ ميلى گرم - نوشيدنى غيرالكلى حاوى كافئين (۲۸۰ ميلى ليتر): ۳۵ ميلى گرم (برخى نوشابه هاى غيرالكلى موجود در بازار دو برابر اين ميزان را دارا هستند.)
- يك تخته شكلات (۵۰ گرم): ۲۰ ميلى گرم
- يك فنجان كاكائوى داغ: ۵۰ ميلى گرم
• كافئين از كجا مى آيد
هر دو لغت «كافئين» و (Coffee) از كلمه عربى «قهوه» مشتق شده اند. ريشه اين لغات نشان مى دهد كه قهوه اى كه از قرن ششم در شمال شرقى آفريقا، درخت آن كاشته مى شده است، از راه سرزمين هاى عربى و تركيه به اروپا رفته است. در قرن هفدهم، قهوه به تدريج در ميان مردم اروپا رواج پيدا كرد. در قرن هجدهم كاشت قهوه در اندونزى و هند غربى، آغاز شد و تا قرن بيستم، قهوه تبديل به پرفروش ترين محصول كره زمين گشت. كافئين در ابتدا در سال ۱۸۱۹ از قهوه به دست آمد. كافئين همچنين در چاى، پوست كاكائو و بنابراين در فرآورده هاى شكلاتى و كاكائويى و در جوزكولا كه در تهيه نوشابه هاى كولادار به كار مى رود.
• كافئين چه شكلى است
كافئين خالص، به شكل يك پودرسفيد تلخ مزه است.
• مصرف كننده كافئين كيست
كافئين پرمصرف ترين روانگردان دنياست. در آمريكاى شمالى، بيش از ۸۰ درصد بالغين به طورمنظم كافئين مصرف مى كنند. مصرف سرانه كافئين (از جمله كودكان) در حدود ۷۰ ميلى گرم در روز تخمين زده مى شود كه تقريباً معادل يك فنجان قهوه است.
• كافئين چه احساسى در شما ايجاد مى كند
كافئين مغز را تحريك كرده، خلق را بالابرده و خستگى را برطرف مى كند. همچنين عملكرد را در سطح كارهاى ساده فكرى و كارهاى فيزيكى كه نياز به بردبارى و تحمل دارد، بهبود مى بخشد اما در مورد حركات ظريف چنين نيست (كافئين مى تواند سبب لرزش دست شده، انجام كارهاى ظريف را با اشكال روبه رو كند) اگر قبل از خواب كافئين مصرف كنيد، احتمالاً زمان بيشترى طول خواهد كشيد تا به خواب برويد، خواب شما كوتاه تر و عمق آن كمتر خواهد شد. برخلاف عقيده عمومى، نوشيدن قهوه پس از مصرف مقدار زيادى الكل به رهايى از مستى كمكى نمى كند. كافئين شما را هشيارتر مى كند، اما تطابق و تمركز شما همچنان مختل باقى مى ماند. زياده روى در مصرف كافئين سردرد، ناراحتى معده، عصبيت و دلهره را سبب مى شود و فرد توانايى به خواب رفتن را از دست مى دهد. برخى افراد حتى با مقادير بسيار كم، اين اثرات را تجربه مى كنند. استعمال دوزهاى بالاى كافئين در افرادى كه عادت به مصرف كافئين ندارند، مى تواند افزايش سرعت ضربان قلب، تشنج و حتى روان آشفتگى (دليريوم) را سبب شود.
• اين احساس تا چه زمانى ادامه مى يابد
اگر شكل نوشيدنى كافئين را مصرف مى كنيد، اثرات كافئين طى پنج دقيقه آغاز شده و در مدت نيم ساعت به اوج خود مى رسد. متابوليسم نيمى از كافئين دريافتى، چهار ساعت به طول مى انجامد و با مصرف روزانه آن تجمع اتفاق نمى افتد.
• آيا كافئين خطرناك است
مصرف مقادير متوسط كافئين، تا ۳۰۰ ميلى گرم در روز (براى مثال؛ به طور متوسط سه تا چهار فنجان قهوه) به ندرت براى فرد بالغ سالم مشكلى ايجاد مى كند.اما اگر به طور معمول، بيش از شش تا هشت فنجان قهوه در روز مصرف مى كنيد و يا دوز دريافتى روزانه شما از فرآورده هاى گوناگون حاوى كافئين بيش از ۶۰۰ ميلى گرم است، ممكن است در به خواب رفتن با مشكل روبه رو شويد، احساس اضطراب، بى قرارى و افسردگى كرده و به زخم معده دچار شويد. مصرف دوزهاى بالاتر مى تواند دلهره و بى قرارى شديد، لرزش دست و تپش بسيار سريع و نامنظم قلب را به همراه داشته باشد.مقادير كمتر كافئين بر روى كودكان بيشتر تاثير مى كند، چرا كه ابعاد بدن ايشان كوچك تر است. بجاست كه از مقدار كافئين مصرفى كودكانتان به شكل انواع شكلات، نوشابه هاى غيرالكلى و داروها آگاه باشيد.گرچه رابطه ميان نقايص مادرزادى و مصرف كافئين در دوران باردارى به اثبات نرسيده است ولى توصيه مى شود كه زنان باردار براى كاهش صدمات احتمالى به جنين، تا حد امكان مقدار كمترى كافئين مصرف كنند. مادران شيرده بايد بدانند كه كافئين در شير ترشح مى شود.مصرف خوراكى بيش از ۵۰۰۰ ميلى گرم كافئين، يعنى معادل ۴۰ فنجان قهوه غليظ در زمان بسيار كوتاه، مى تواند منجر به مرگ يك فرد بالغ شود.
• آيا كافئين اعتيادآور است
مصرف منظم كافئين مى تواند وابستگى فيزيكى شما را بدين ماده سبب شود. اين بدان معناست كه قطع ناگهانى مصرف فرآورده هاى حاوى كافئين مى تواند باعث شود كه احساس عصبيت و خستگى كنيد و دچار سردرد بشويد. اين علائم معمولاً ۱۸ تا ۲۴ ساعت پس از دريافت آخرين دوز كافئين شروع شده و به تدريج در طول يك هفته از بين مى روند.
•اثرات مصرف طولانى مدت كافئين چيستند
به نظر نمى رسد كه فرد سالم با مصرف مقدار متوسط كافئين در روز با اثرات طولانى مدت آن روبه رو شود. مصرف دوزهاى بالاتر (در برخى افراد حتى مقدار اندك ۲۵۰ ميلى گرم، معادل سه فنجان قهوه در روز) مى تواند بى قرارى، عصبيت، بى خوابى، برافروختگى چهره، افزايش ادرار، پرش عضلانى، آشوب معده و اضطراب را سبب شود.مصرف كافئين با افزايش ضربان قلب همراه بوده و مى تواند سطح كلسترول را بالا ببرد، اما شواهد قانع كننده اى در مورد ايجاد بيمارى قلبى توسط كافئين وجود ندارد. گرچه اين ترديد وجود دارد كه كافئين سرطان زا باشد، اما شواهد موجود مورد اختلاف بوده و به نتيجه مشخصى منتهى نمى شوند. برخى مطالعات نشان مى دهد كه كافئين مى تواند در سلول هاى بدن و چگونگى توليدمثل آنها تغييراتى ايجاد كند.مصرف طولانى مدت قهوه و ساير اشكال كافئين مى تواند با كاهش دانسيته استخوانى در خانم ها همراه بوده و خطر پوكى استخوان را بالا ببرد.
منبع : روزنامه شرق
شرح موضوع