هر نیم ساعت یکی، بالاش هم سیگار؛ اینجوری قرص می ترکد. بعدش می ری بالا. اگه بخوای خوب اثر کنه، باید یه جای گرم باشی که قشنگ عرق کنی. خودم تجربه نکردم، اما اونهایی که خورده اند می گن اگه انرژی ات رو تخلیه نکنی، ممکنه خطرناک باشه.
اشکان، جوان بیست ساله ای که دوران سربازی اش را می گذراند، این خاطره را از مصرف قرص های توهم زا توسط دوستانش تعریف می کند. قرص هایی که چهار، پنج سالی است در ایران رواج جدی پیدا کرده است.
امیر محمد پیام، روان شناس و محقق، مواد مخدر را به طور کلی به سه دسته مخدرها، توهم زاها، توان افزاها یا محرک ها تقسیم می کند.
"دسته مخدرها مانند تریاک، هروئین و مرفین از جمله موادی هستند که ریشه طبیعی شان خشخاش است و به صورت شیمیایی و صنعتی به گونه ای تهیه می شوند که روی گیرنده های مرفین مغز مؤثر باشند."
"دسته دوم مواد اعتیاد آور، توهم زاها هستند. تعدادی از آنها ریشه طبیعی دارند مثل حشیش، گرس و بنگ. تعدادی هم ریشه شیمیایی دارند مانند آمفتامین ها،باربیتوراتها، متاآمفتامین ها (که اکستازی جزو این گروه است) و داروهای روانگردان شیمیایی دیگر مثل ال.اس.دی، اسپید یا شیشه. این مواد مستقیم روی مغز تأثیر می گذارند و هدف اصلی تأثیرگذاری آنها ‘فکر’ مصرف کننده است."
"و دسته سوم مواد اعتیادآور هم محرک ها هستند که برخی طبیعی هستند مثل کوکائین و برخی دیگر صنعتی و شیمیایی هستند مثل کرک."
نادر که الان سی سالش شده، چهارسال پیش قرص اکس را که از دسته توهم زاهاست مصرف کرده است: "با دوستانم رفته بودیم شمال. قرص ها را کنار دریا مصرف کردیم؛ احساس می کردیم دریای خزر یک برکه کوچک است. می خواستیم داخلش شیرجه بزنیم. البته چون کم مصرف کرده بودیم، خیلی زود سرحال آمدیم؛ آنهم موقعی بود که یکی از بچه ها، داشت آرام آرام توی همون برکه غرق می شد."
مصرف یک ماده توهم زا چه حسی دارد؟
"اشک خدا مثل پماد می ماند، اگر مقدار کمی اش را روی پیشانی ات بمالی، ۲۴ تا ۴۸ ساعت می ری توی اورانوس". محمد، جوان بیست ساله ای که بعد از گرفتن فوق دیپلم به سربازی رفته، این را به عنوان مثالی از تاثیرات قرص ها و مواد توهم زا می گوید.
آرش، بیست و شش ساله، معمولا گرس مصرف می کند، اما تجربه دیگری هم دارد: "دکس شبیه شربت سینه است. ۶ – ۷ تا شیشه اش را نیم ساعت به نیم ساعت می خورند و تا دو روز حالت خستگی و لختی دارند. رضا، دوستم که فیلمبردار تلویزیون است تعریف می کرد که یک شب از سر صحنه فیلمبرداری، خانه دوستش می رود و دکس می زند، بعد احساس می کند که همزمان، هم در منزل دوستش بوده و هم سر صحنه فیلمبرداری . نمی توانسته تشخیص دهد که بالاخره تصمیم گرفته به خانه دوستش برود و الان آنجاست یا اینکه سر صحنه مانده است".
آرش همچنین از انواع دیگر این قرص ها اسم می برد و می گوید: "بنز و میتسوبیشی از دیگر قرص های توهم زا به شمار می روند؛ بنز قسمت عاطفه در مغز را حساس تر می کند؛ جوان ها از آن برای ارتباطات جنسی استفاده می کنند. تاثیرش آنقدر قوی است که در یک مهمانی دو تا پسر خورده بودند و از هم لب می گرفتند".
محمد از دوست سی ساله ای تعریف می کند که در یک مهمانی با عینک شکسته دیده بودش: "پرسیدم چی شده؟ گفت یک بار که اکس زده بودم، ستاره های آسمان را می دیدم که برق می زنند. در بین آن ها یک ستاره دایم در حرکت بود و من می خواستم بگیرمش. دنبالش می رفتم، ستاره هم فرار می کرد، بعد خوردم ستون وسط اتاق و عینکم شکست".
قرص ها چگونه توهم می آفرینند؟
ویکی پدیا، دانشنامه آزاد اینترنتی، درباره تاثیرات مواد توهم زا نوشته: "از علائم مصرف این مواد، خطوط رنگینی است که به هنگام بسته شدن چشم‌ها در منطقه ی بینایی پدیدار شده و حرکت می‌‌کنند. همین خطوط ممکن است به صورت اشباح و رویدادهای نامفهومی در نظر بیمار پدیدار گردد یا چهره افراد و سمبل‌های رویایی دیگر را به خود بگیرد".
"اگر مصرف کننده ال.اس.دی چشم‌هایش را باز کند، رنگ‌ها را اشباع شده تر خواهد دید. عمق تصاویر و اشیاء در نظرش تشدید خواهد شد و بعد تصاویر طولانی تر می‌شود. اشیای ثابت ممکن است در نظرش به حرکت در آیند و به عمق کابوس های مختلف خواهد رفت و گاهی چیزهایی پیرامون خود خواهد دید که سایرین توان دیدن آن را ندارند."
امیر محمد پیام، روان شناس، در گفت و گو با سایت اینترنتی تبیان از همین اثرات به زبان دیگری می گوید: "وقتی مواد توهم زا و روان گردان وارد خون می شوند با افزایش قند خون و تپش قلب و به طور کلی با تأثیر بر سیستم سمپاتیک، موجب افزایش عملکرد قوای جسمانی می شوند. به همین خاطر وقتی اکس مصرف می کنند تمایل به تحرک، رقص و پایکوبی دارند".
"در دسته آمفتامین ها با تأثیراتی نظیر افزایش تحرک، روابط راحت تر و رفتارهای پرخطر جنسی روبروییم. اثرات تصنعی نشاط آور قرص اکستازی Ecstasy (قرص اکس)، ۲۰ تا ۴۰ دقیقه بعد از مصرف شروع می شود. حداکثر اثر قرص ۶۰ تا۹۰ دقیقه بعد از استفاده از آن است و بعد از گذشت زمان کوتاه ۳ تا ۵ ساعت، اثرات آن رو به کاهش می رود."
بهروز، بیست و سه ساله هم از تجربیات دوستانش در این زمینه تعریف می کند: "مهربونت می کنه، باعث می شه خیلی حرف بزنی، مردمک چشم رو باز می کنه، برای همین از نور بدت می آد. روابط جنسی رو تشدید می کنه، با موسیقی حال می کنی".
علاوه بر اثرات گفته شده، خارش، کاهش اشتها، افزایش فشار خون، لرزش، سردرد، تهوع، تعریق و فرو رفتن به حال اغما از تاثیرات منفی مصرف این مواد به شمار می رود.
"فوقش مرگ"
چند سال پیش بود که روزنامه ها از خودکشی جوانی از یکی از برج های شهرک غرب سخن گفتند. اما دوستانش می گفتند که او تنها یک اشتباه کرده بود و آن این که فاصله طبقه خودشان تا زمین را به اندازه یک پله فرض کرده بود و ... آنها گفته اند او قرص اکس مصرف کرده بود.
روزنامه هموطن سلام از قول رویا نوری، مسئول واحد تحقیقات اجتماعی موسسه داریوش در مورد این نوع تاثیر گذاری می نویسد: "به دلیل اثر گذاری این قرص ها بر قسمت‌های شنوایی، بینایی و حرکتی مغز و ایجاد اختلال در این بخش ها، سقوط از بلندی، توهمات افراد، رقص‌های طولانی و بیداری‌های طولانی مدت که تا ۷۲ ساعت به طول می‌انجامد، طبیعی به نظر می رسد".
با این حال زهیر معتقد است: "کسی که از روی برنامه مواد مخدر و توهم زا مصرف کند، ظرفیتش هم بالا می رود".
آرش هم در مورد گرس به عنوان ماده محرکی که خودش مصرف می کند، اعتقاد دارد: "یک انرژی در مغز آزاد می کند و تحولاتی ایجاد می کند که حواس آدم حساس تر و تحریک می شود. من در طبیعت و کویر گردی ازش استفاده می کنم".
البته او تاکید می کند که این مواد "بسته به نوع ‘تفکر’ فرد استفاده کننده، اثر متفاوتی هم دارد. برای فردی حتی ممکن است به بد تریپ شدن اش منجر شود؛ یعنی احساس های درونی بد در او بروز پیدا کند. اما این حالت کمتر رخ می دهد".
با این حال اخبار درج شده در روزنامه ها، حکایت از خطراتی دارد که گاه مصرف کننده این مواد را تا مرگ هم با خود می برد.
آسیب های جسمی روانی
تحقیقات علمی نشان می دهد که عوارض خطرناک مصرف قرص های توهم زا، همیشه باقی می ماند، به طوری که فرد در معرض انواع آسیب های جسمی و روانی قرار می گیرد. بلافاصله پس از مصرف قرص، ممکن است فرد دچار گرفتگی عضلات، تاری دید، تعریق و لرز شدید، قفل شدن دندان ها، افزایش فشار خون و ضربان قلب، افزایش درجه حرارت بدن، تهوع و کاهش اشتها و حتی گاهی غش و مرگ شود. مواردی از مرگ ناگهانی بلافاصله پس از مصرف قرص نیز شنیده شده است.
مصرف آب زیاد که یکی از آثار جانبی برخی قرص هاست، بعد از خوردن قرص ممکن است فرد را به کام مرگ بکشد. بر اساس مطالعات جدید، مصرف اکستازی باعث افزایش هورمونی می شود که این هورمون موجب تجمع آب در بدن می گردد. آب اضافی منجر به تورم مغز و آسیب بافت مغز شده و فرد را به کما می برد و بعد از چند روز حتی می تواند منجر به مرگ شود.
برخی تئوری های عجیب هم درباره مصرف این گونه مواد مطرح می شود، از جمله آرش می گوید: "یکی از دوستانم اکس را با چتامین (قرص مربوط به بیماری های اسب) مخلوط کرده بود و از طریق دماغ چند کام کشیده بود. اینجوری اثر اکس چند برابر می شود. در این حالت با عده ای دیگر از دوستانش، سرهایشان را به هم چسبانده بودند و احساس کرده بودند امواج مغزشان به هم منتقل می شود".
اشکان هم معتقد است قرص های تقلبی باعث مرگ می شوند نه خود این مواد. او همچنین از راه هایی صحبت می کند که می شود از عوارض جانبی آن جلوگیری کرد: "باید بالاش آب بخوری، چون آب بدن را خشک می کند. انرژی ات هم زیاد می شه، اگه خالی اش نکنی می تونه باعث مرگ بشه. اگه یک هو چهار پنج تا قرص پشت سر هم هم بخوری، ممکن است بمیری".
محمد هم تنها خاطراتی که از مصرف این مواد دارد، در حد اتفاقات گاه خنده دار است. او از یکی از بچه های دوره سربازی اش تعریف می کند که نگهبان اسلحه خانه است: "قرص را در چای اش حل کرده بودند؛ بعد از مصرف، کپسول آتش نشانی را برداشته بود و بقیه را خاموش می کرد. ۸ ماه بهش اضافه خدمت خورد که البته بخشی اش بعدا بخشیده شد".
چه کسانی با چه قیمتی؟
تحقیقات یک گروه علمی در ایران نشان می دهد که ۱۵ تا ۳۵ ساله ها بیشترین افراد مصرف کننده مواد توهم زا و روان گردان هستند. تعداد مصرف کنندگان در مردان هم دو برابر زنان تخمین زده می شود.
اشکان، درباره مارک های مختلف این قرص ها می گوید: "از میان مارک های مختلفی که موجود است، بهترین اش موتورولا است. آیس، هوندا، میتسوبیشی و فرشته نمونه های دیگر این قرص ها هستند".
او مواد فروش ها و کسانی که به فروش شیشه و کراک مشغولند را عوامل توزیع این قرص ها معرفی می کند.
بهروز هم ناصر خسرو را محل تهیه آن ها می داند. او معتقد است مراکز عمده تولید این داروها در اندونزی و مالزی مستقر هستند. او درباره قیمت این مواد می گوید: "هر بسته از سه تا چهار هزار تومان به بالا قیمت دارد. انواع ایرانی این قرص ها هم هست که با هرویین مخلوطش می کنند و هم مخدر است و از مرغوبیت قرص می کاهد و هم خطرناک است. بسته های خارجی قرص ها هم بین ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان قیمت دارد".
سرهنگ کشفی، معاون مبارزه با مواد مخدر فرماندهی انتظامی تهران بزرگ اخیرا در مصاحبه ای با ایسنا، خبرگزاری دانشجویان ایران، درباره قیمت این مواد گفت: "قیمت هر عدد قرص اکس در حال حاضر حدود هزار و ۵۰۰ تومان است؛ در حالی که قیمت واقعی این قرص‌ها چندین برابر این مبلغ است، بدین ترتیب راه حل تبهکاران افزودن ناخالصی‌ها به مواد توهم زا است که باعث خطرناک شدن مصرف این مواد می شود".این مسئول دولتی، مصرف کنندگان این قرص‌ها را جوانان گروه سنی ۱۸ تا ۲۵ سال معرفی کرده است.
آرش، از اطلاعاتش درباره گرس یا علف (Grass) که یک گیاه طبیعی با نام تجاری ماریجوانا است صحبت می کند: "بسته به کیفیت اش قیمتش هم فرق می کند. یک بسته هفت گرمی که حاوی پودر گیاه خشک شده است ۱۰.۰۰۰ تومان قیمت دارد. تخم خارجی اش که کمیاب است تا ۵۰.۰۰۰ تومان هم فروش می رود".
او درباره مصرف کننده های گرس معتقد است: "تهیه آمار مصرف کننده اش سخت است، از روی قیافه نمی شود تشخیصشان داد و اعتراف هم نمی کنند. اما قشرهای مختلف در سنین مختلف استفاده کننده این ماده هستند".
به گزارش سایت اینترنتی تبیان "طبق آماری که در سال ۱۳۸۰ از یک تحقیق به دست آمده بیش از ۴۰ هزار نفر در ایران اکستازی را تجربه کرده اند. امگا، دلفین، لنگر، دکس، بیسکوئیت، صلیب سرخ، سان شاین، هوندا، بمب بی، سوپرمن، قرص عشق، قرص شیطان و رنو، قرص های اکستازی موجود در بازار ایران هستند".
قرص های توهم زا به جای مواد مخدر
محمد، علت های زیادی را بر می شمارد تا ثابت کند مصرف مواد توهم زا نسبت به مخدرها ساده تر است. او این علت ها را در تفاوت های مواد شیمیایی توهم زا با مواد طبیعی مخدر می داند: "اگر کمی شیمی بدانی، می توانی در لابراتوار کوچک خانه خودت هم قرص ها و مواد شیمیایی را تهیه کنی، اما برای تولید مواد طبیعی، باید مزرعه ای باشد، شیره محصول گرفته شود تا خالص اش مرفین و خیلی خالص اش هرویین تولید کنی".
"اگر هم بخواهی یک وانت هرویین را وارد کشورکنی، باید دو تا دوشکا و چند تا موتور سوار همراه داشته باشی، اما این قرص ها به صورت بسته های قرص معمولی قابل جابجا شدن اند. در مصرفشان هم راحت تری، با یک لیوان آب پایین می روند، اما مواد مخدر طبیعی را باید با زرورق و در جای مشخص که کسی نبیند یا به صورت تزریقی با لوازم مخصوص خودش مصرف کنی."
محمد با این حال معتقد است مصرف مواد مخدر طبیعی هنوز از قرص ها بیشتر است. او درباره علت این موضوع می گوید: "شاید ترس از اثرات نامطلوب این قرص ها یا وابستگی به مخدرهای سنتی، علت این موضوع باشد. اما به هر حال اگر به مواد فروش ها مراجعه کنی، می بینی از هر چهار تای آنها، شاید یکی قرص داشته باشد".
بهروز اما نظر دیگری دارد: "از این قرص ها به جای تریاک و سایر مخدر ها استفاده می شود. در حال حاضر مصرف مخدرهای طبیعی کم شده و ساقی ها و پخش کننده هایش هم از بین رفته است".
چرا مواد توهم زا؟
آرش مصرف کننده ها را به دو دسته تقسیم می کند: "یک عده دنبال نعشه (نشئه) بازی اند، سیگار می کشند، عرق می خورند بعد هم اکس مصرف می کنند. عده ای هم از این مواد در شرایط خاص استفاده می کنند و می خواهند به حال و هوای متفاوتی بروند".
شاهرخ ۴۰ ساله هم که طی سال های ۶۵ تا ۷۵، تجربه سیگاری (سیگار بارگذاری شده با حشیش) و گرس داشته در توصیف اثرات مصرف این مواد می گوید: "این مواد می توانند درک دیگری از هستی را در اختیار استفاده کننده بگذارند. مصرف آن کمک می کند تا انرژی هایی که در حالت عادی امکان بروز ندارند، آزاد شوند".
او حتی مصرف این مواد را با دانسته هایش از کتاب سفر به دیگر سو نوشته کارلوس کاستاندا قابل مقایسه می داند و می گوید: "بعد از مصرف گرس، تمرکز می کردیم و موسیقی پیچیده باخ را طور دیگری می فهمیدیم و ساعت ها به آن گوش می دادیم".
با این وجود به گفته محققان، این مواد علاوه بر تاثیرات آنی بر کارکرد اعضای بدن، در مواردی به صورت گزینشی، به اعصاب منتهی به مغز نیز صدمه می زنند. تحقیقات نشان می دهد که پس از برطرف شدن تاثیر این مواد در ایجاد هیجان و حس شور و شعف غیر واقعی، افسردگی شدید گریبانگیر مصرف کننده می شود. موضوعی که اغلب باعث مصرف مجدد آنها شده و نوعی از اعتیاد را به دنبال دارد.
روانشناسان با بررسی وضع روحی مصرف کنندگان مداوم مواد انرژی زا و توهم آفرین به این نتیجه رسیده اند که اغلب آنها در حالت عادی کمتر می توانند احساس شادی و شعف کرده و برای لذت بردن به این قرص ها وابسته اند.
قرص های اکستازی که زمانی در حدود ۱۰۰ سال پیش، توسط یک شرکت آلمانی به منظور اشتها آوری ساخته و به بازار عرضه شدند، از سال ۲۰۰۱ با قوانین محدود کننده ای برای تجارت و توزیع مواجه شدند. اما این محدودیت ها، ظاهرا در همه کشورها به سادگی قابل اعمال نبوده و به عنوان نمونه در ایران، روز به روز با تنوع بیشتر و به اسامی و اشکال گوناگون توزیع و مصرف می شوند.
آنچه پزشکان، فارغ از همه تاثیرات منفی جسمی و روانی چنین موادی توصیه می کنند این است که: "شما نمی دانید چه چیزی مصرف می کنید".
اشکان، جوان بیست ساله ای که دوران سربازی اش را می گذراند، این خاطره را از مصرف قرص های توهم زا توسط دوستانش تعریف می کند. قرص هایی که چهار، پنج سالی است در ایران رواج جدی پیدا کرده است.
امیر محمد پیام، روان شناس و محقق، مواد مخدر را به طور کلی به سه دسته مخدرها، توهم زاها، توان افزاها یا محرک ها تقسیم می کند.
"دسته مخدرها مانند تریاک، هروئین و مرفین از جمله موادی هستند که ریشه طبیعی شان خشخاش است و به صورت شیمیایی و صنعتی به گونه ای تهیه می شوند که روی گیرنده های مرفین مغز مؤثر باشند."
"دسته دوم مواد اعتیاد آور، توهم زاها هستند. تعدادی از آنها ریشه طبیعی دارند مثل حشیش، گرس و بنگ. تعدادی هم ریشه شیمیایی دارند مانند آمفتامین ها،باربیتوراتها، متاآمفتامین ها (که اکستازی جزو این گروه است) و داروهای روانگردان شیمیایی دیگر مثل ال.اس.دی، اسپید یا شیشه. این مواد مستقیم روی مغز تأثیر می گذارند و هدف اصلی تأثیرگذاری آنها ‘فکر’ مصرف کننده است."
"و دسته سوم مواد اعتیادآور هم محرک ها هستند که برخی طبیعی هستند مثل کوکائین و برخی دیگر صنعتی و شیمیایی هستند مثل کرک."
نادر که الان سی سالش شده، چهارسال پیش قرص اکس را که از دسته توهم زاهاست مصرف کرده است: "با دوستانم رفته بودیم شمال. قرص ها را کنار دریا مصرف کردیم؛ احساس می کردیم دریای خزر یک برکه کوچک است. می خواستیم داخلش شیرجه بزنیم. البته چون کم مصرف کرده بودیم، خیلی زود سرحال آمدیم؛ آنهم موقعی بود که یکی از بچه ها، داشت آرام آرام توی همون برکه غرق می شد."
مصرف یک ماده توهم زا چه حسی دارد؟
"اشک خدا مثل پماد می ماند، اگر مقدار کمی اش را روی پیشانی ات بمالی، ۲۴ تا ۴۸ ساعت می ری توی اورانوس". محمد، جوان بیست ساله ای که بعد از گرفتن فوق دیپلم به سربازی رفته، این را به عنوان مثالی از تاثیرات قرص ها و مواد توهم زا می گوید.
آرش، بیست و شش ساله، معمولا گرس مصرف می کند، اما تجربه دیگری هم دارد: "دکس شبیه شربت سینه است. ۶ – ۷ تا شیشه اش را نیم ساعت به نیم ساعت می خورند و تا دو روز حالت خستگی و لختی دارند. رضا، دوستم که فیلمبردار تلویزیون است تعریف می کرد که یک شب از سر صحنه فیلمبرداری، خانه دوستش می رود و دکس می زند، بعد احساس می کند که همزمان، هم در منزل دوستش بوده و هم سر صحنه فیلمبرداری . نمی توانسته تشخیص دهد که بالاخره تصمیم گرفته به خانه دوستش برود و الان آنجاست یا اینکه سر صحنه مانده است".
آرش همچنین از انواع دیگر این قرص ها اسم می برد و می گوید: "بنز و میتسوبیشی از دیگر قرص های توهم زا به شمار می روند؛ بنز قسمت عاطفه در مغز را حساس تر می کند؛ جوان ها از آن برای ارتباطات جنسی استفاده می کنند. تاثیرش آنقدر قوی است که در یک مهمانی دو تا پسر خورده بودند و از هم لب می گرفتند".
محمد از دوست سی ساله ای تعریف می کند که در یک مهمانی با عینک شکسته دیده بودش: "پرسیدم چی شده؟ گفت یک بار که اکس زده بودم، ستاره های آسمان را می دیدم که برق می زنند. در بین آن ها یک ستاره دایم در حرکت بود و من می خواستم بگیرمش. دنبالش می رفتم، ستاره هم فرار می کرد، بعد خوردم ستون وسط اتاق و عینکم شکست".
قرص ها چگونه توهم می آفرینند؟
ویکی پدیا، دانشنامه آزاد اینترنتی، درباره تاثیرات مواد توهم زا نوشته: "از علائم مصرف این مواد، خطوط رنگینی است که به هنگام بسته شدن چشم‌ها در منطقه ی بینایی پدیدار شده و حرکت می‌‌کنند. همین خطوط ممکن است به صورت اشباح و رویدادهای نامفهومی در نظر بیمار پدیدار گردد یا چهره افراد و سمبل‌های رویایی دیگر را به خود بگیرد".
"اگر مصرف کننده ال.اس.دی چشم‌هایش را باز کند، رنگ‌ها را اشباع شده تر خواهد دید. عمق تصاویر و اشیاء در نظرش تشدید خواهد شد و بعد تصاویر طولانی تر می‌شود. اشیای ثابت ممکن است در نظرش به حرکت در آیند و به عمق کابوس های مختلف خواهد رفت و گاهی چیزهایی پیرامون خود خواهد دید که سایرین توان دیدن آن را ندارند."
امیر محمد پیام، روان شناس، در گفت و گو با سایت اینترنتی تبیان از همین اثرات به زبان دیگری می گوید: "وقتی مواد توهم زا و روان گردان وارد خون می شوند با افزایش قند خون و تپش قلب و به طور کلی با تأثیر بر سیستم سمپاتیک، موجب افزایش عملکرد قوای جسمانی می شوند. به همین خاطر وقتی اکس مصرف می کنند تمایل به تحرک، رقص و پایکوبی دارند".
"در دسته آمفتامین ها با تأثیراتی نظیر افزایش تحرک، روابط راحت تر و رفتارهای پرخطر جنسی روبروییم. اثرات تصنعی نشاط آور قرص اکستازی Ecstasy (قرص اکس)، ۲۰ تا ۴۰ دقیقه بعد از مصرف شروع می شود. حداکثر اثر قرص ۶۰ تا۹۰ دقیقه بعد از استفاده از آن است و بعد از گذشت زمان کوتاه ۳ تا ۵ ساعت، اثرات آن رو به کاهش می رود."
بهروز، بیست و سه ساله هم از تجربیات دوستانش در این زمینه تعریف می کند: "مهربونت می کنه، باعث می شه خیلی حرف بزنی، مردمک چشم رو باز می کنه، برای همین از نور بدت می آد. روابط جنسی رو تشدید می کنه، با موسیقی حال می کنی".
علاوه بر اثرات گفته شده، خارش، کاهش اشتها، افزایش فشار خون، لرزش، سردرد، تهوع، تعریق و فرو رفتن به حال اغما از تاثیرات منفی مصرف این مواد به شمار می رود.
"فوقش مرگ"
چند سال پیش بود که روزنامه ها از خودکشی جوانی از یکی از برج های شهرک غرب سخن گفتند. اما دوستانش می گفتند که او تنها یک اشتباه کرده بود و آن این که فاصله طبقه خودشان تا زمین را به اندازه یک پله فرض کرده بود و ... آنها گفته اند او قرص اکس مصرف کرده بود.
روزنامه هموطن سلام از قول رویا نوری، مسئول واحد تحقیقات اجتماعی موسسه داریوش در مورد این نوع تاثیر گذاری می نویسد: "به دلیل اثر گذاری این قرص ها بر قسمت‌های شنوایی، بینایی و حرکتی مغز و ایجاد اختلال در این بخش ها، سقوط از بلندی، توهمات افراد، رقص‌های طولانی و بیداری‌های طولانی مدت که تا ۷۲ ساعت به طول می‌انجامد، طبیعی به نظر می رسد".
با این حال زهیر معتقد است: "کسی که از روی برنامه مواد مخدر و توهم زا مصرف کند، ظرفیتش هم بالا می رود".
آرش هم در مورد گرس به عنوان ماده محرکی که خودش مصرف می کند، اعتقاد دارد: "یک انرژی در مغز آزاد می کند و تحولاتی ایجاد می کند که حواس آدم حساس تر و تحریک می شود. من در طبیعت و کویر گردی ازش استفاده می کنم".
البته او تاکید می کند که این مواد "بسته به نوع ‘تفکر’ فرد استفاده کننده، اثر متفاوتی هم دارد. برای فردی حتی ممکن است به بد تریپ شدن اش منجر شود؛ یعنی احساس های درونی بد در او بروز پیدا کند. اما این حالت کمتر رخ می دهد".
با این حال اخبار درج شده در روزنامه ها، حکایت از خطراتی دارد که گاه مصرف کننده این مواد را تا مرگ هم با خود می برد.
آسیب های جسمی روانی
تحقیقات علمی نشان می دهد که عوارض خطرناک مصرف قرص های توهم زا، همیشه باقی می ماند، به طوری که فرد در معرض انواع آسیب های جسمی و روانی قرار می گیرد. بلافاصله پس از مصرف قرص، ممکن است فرد دچار گرفتگی عضلات، تاری دید، تعریق و لرز شدید، قفل شدن دندان ها، افزایش فشار خون و ضربان قلب، افزایش درجه حرارت بدن، تهوع و کاهش اشتها و حتی گاهی غش و مرگ شود. مواردی از مرگ ناگهانی بلافاصله پس از مصرف قرص نیز شنیده شده است.
مصرف آب زیاد که یکی از آثار جانبی برخی قرص هاست، بعد از خوردن قرص ممکن است فرد را به کام مرگ بکشد. بر اساس مطالعات جدید، مصرف اکستازی باعث افزایش هورمونی می شود که این هورمون موجب تجمع آب در بدن می گردد. آب اضافی منجر به تورم مغز و آسیب بافت مغز شده و فرد را به کما می برد و بعد از چند روز حتی می تواند منجر به مرگ شود.
برخی تئوری های عجیب هم درباره مصرف این گونه مواد مطرح می شود، از جمله آرش می گوید: "یکی از دوستانم اکس را با چتامین (قرص مربوط به بیماری های اسب) مخلوط کرده بود و از طریق دماغ چند کام کشیده بود. اینجوری اثر اکس چند برابر می شود. در این حالت با عده ای دیگر از دوستانش، سرهایشان را به هم چسبانده بودند و احساس کرده بودند امواج مغزشان به هم منتقل می شود".
اشکان هم معتقد است قرص های تقلبی باعث مرگ می شوند نه خود این مواد. او همچنین از راه هایی صحبت می کند که می شود از عوارض جانبی آن جلوگیری کرد: "باید بالاش آب بخوری، چون آب بدن را خشک می کند. انرژی ات هم زیاد می شه، اگه خالی اش نکنی می تونه باعث مرگ بشه. اگه یک هو چهار پنج تا قرص پشت سر هم هم بخوری، ممکن است بمیری".
محمد هم تنها خاطراتی که از مصرف این مواد دارد، در حد اتفاقات گاه خنده دار است. او از یکی از بچه های دوره سربازی اش تعریف می کند که نگهبان اسلحه خانه است: "قرص را در چای اش حل کرده بودند؛ بعد از مصرف، کپسول آتش نشانی را برداشته بود و بقیه را خاموش می کرد. ۸ ماه بهش اضافه خدمت خورد که البته بخشی اش بعدا بخشیده شد".
چه کسانی با چه قیمتی؟
تحقیقات یک گروه علمی در ایران نشان می دهد که ۱۵ تا ۳۵ ساله ها بیشترین افراد مصرف کننده مواد توهم زا و روان گردان هستند. تعداد مصرف کنندگان در مردان هم دو برابر زنان تخمین زده می شود.
اشکان، درباره مارک های مختلف این قرص ها می گوید: "از میان مارک های مختلفی که موجود است، بهترین اش موتورولا است. آیس، هوندا، میتسوبیشی و فرشته نمونه های دیگر این قرص ها هستند".
او مواد فروش ها و کسانی که به فروش شیشه و کراک مشغولند را عوامل توزیع این قرص ها معرفی می کند.
بهروز هم ناصر خسرو را محل تهیه آن ها می داند. او معتقد است مراکز عمده تولید این داروها در اندونزی و مالزی مستقر هستند. او درباره قیمت این مواد می گوید: "هر بسته از سه تا چهار هزار تومان به بالا قیمت دارد. انواع ایرانی این قرص ها هم هست که با هرویین مخلوطش می کنند و هم مخدر است و از مرغوبیت قرص می کاهد و هم خطرناک است. بسته های خارجی قرص ها هم بین ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان قیمت دارد".
سرهنگ کشفی، معاون مبارزه با مواد مخدر فرماندهی انتظامی تهران بزرگ اخیرا در مصاحبه ای با ایسنا، خبرگزاری دانشجویان ایران، درباره قیمت این مواد گفت: "قیمت هر عدد قرص اکس در حال حاضر حدود هزار و ۵۰۰ تومان است؛ در حالی که قیمت واقعی این قرص‌ها چندین برابر این مبلغ است، بدین ترتیب راه حل تبهکاران افزودن ناخالصی‌ها به مواد توهم زا است که باعث خطرناک شدن مصرف این مواد می شود".این مسئول دولتی، مصرف کنندگان این قرص‌ها را جوانان گروه سنی ۱۸ تا ۲۵ سال معرفی کرده است.
آرش، از اطلاعاتش درباره گرس یا علف (Grass) که یک گیاه طبیعی با نام تجاری ماریجوانا است صحبت می کند: "بسته به کیفیت اش قیمتش هم فرق می کند. یک بسته هفت گرمی که حاوی پودر گیاه خشک شده است ۱۰.۰۰۰ تومان قیمت دارد. تخم خارجی اش که کمیاب است تا ۵۰.۰۰۰ تومان هم فروش می رود".
او درباره مصرف کننده های گرس معتقد است: "تهیه آمار مصرف کننده اش سخت است، از روی قیافه نمی شود تشخیصشان داد و اعتراف هم نمی کنند. اما قشرهای مختلف در سنین مختلف استفاده کننده این ماده هستند".
به گزارش سایت اینترنتی تبیان "طبق آماری که در سال ۱۳۸۰ از یک تحقیق به دست آمده بیش از ۴۰ هزار نفر در ایران اکستازی را تجربه کرده اند. امگا، دلفین، لنگر، دکس، بیسکوئیت، صلیب سرخ، سان شاین، هوندا، بمب بی، سوپرمن، قرص عشق، قرص شیطان و رنو، قرص های اکستازی موجود در بازار ایران هستند".
قرص های توهم زا به جای مواد مخدر
محمد، علت های زیادی را بر می شمارد تا ثابت کند مصرف مواد توهم زا نسبت به مخدرها ساده تر است. او این علت ها را در تفاوت های مواد شیمیایی توهم زا با مواد طبیعی مخدر می داند: "اگر کمی شیمی بدانی، می توانی در لابراتوار کوچک خانه خودت هم قرص ها و مواد شیمیایی را تهیه کنی، اما برای تولید مواد طبیعی، باید مزرعه ای باشد، شیره محصول گرفته شود تا خالص اش مرفین و خیلی خالص اش هرویین تولید کنی".
"اگر هم بخواهی یک وانت هرویین را وارد کشورکنی، باید دو تا دوشکا و چند تا موتور سوار همراه داشته باشی، اما این قرص ها به صورت بسته های قرص معمولی قابل جابجا شدن اند. در مصرفشان هم راحت تری، با یک لیوان آب پایین می روند، اما مواد مخدر طبیعی را باید با زرورق و در جای مشخص که کسی نبیند یا به صورت تزریقی با لوازم مخصوص خودش مصرف کنی."
محمد با این حال معتقد است مصرف مواد مخدر طبیعی هنوز از قرص ها بیشتر است. او درباره علت این موضوع می گوید: "شاید ترس از اثرات نامطلوب این قرص ها یا وابستگی به مخدرهای سنتی، علت این موضوع باشد. اما به هر حال اگر به مواد فروش ها مراجعه کنی، می بینی از هر چهار تای آنها، شاید یکی قرص داشته باشد".
بهروز اما نظر دیگری دارد: "از این قرص ها به جای تریاک و سایر مخدر ها استفاده می شود. در حال حاضر مصرف مخدرهای طبیعی کم شده و ساقی ها و پخش کننده هایش هم از بین رفته است".
چرا مواد توهم زا؟
آرش مصرف کننده ها را به دو دسته تقسیم می کند: "یک عده دنبال نعشه (نشئه) بازی اند، سیگار می کشند، عرق می خورند بعد هم اکس مصرف می کنند. عده ای هم از این مواد در شرایط خاص استفاده می کنند و می خواهند به حال و هوای متفاوتی بروند".
شاهرخ ۴۰ ساله هم که طی سال های ۶۵ تا ۷۵، تجربه سیگاری (سیگار بارگذاری شده با حشیش) و گرس داشته در توصیف اثرات مصرف این مواد می گوید: "این مواد می توانند درک دیگری از هستی را در اختیار استفاده کننده بگذارند. مصرف آن کمک می کند تا انرژی هایی که در حالت عادی امکان بروز ندارند، آزاد شوند".
او حتی مصرف این مواد را با دانسته هایش از کتاب سفر به دیگر سو نوشته کارلوس کاستاندا قابل مقایسه می داند و می گوید: "بعد از مصرف گرس، تمرکز می کردیم و موسیقی پیچیده باخ را طور دیگری می فهمیدیم و ساعت ها به آن گوش می دادیم".
با این وجود به گفته محققان، این مواد علاوه بر تاثیرات آنی بر کارکرد اعضای بدن، در مواردی به صورت گزینشی، به اعصاب منتهی به مغز نیز صدمه می زنند. تحقیقات نشان می دهد که پس از برطرف شدن تاثیر این مواد در ایجاد هیجان و حس شور و شعف غیر واقعی، افسردگی شدید گریبانگیر مصرف کننده می شود. موضوعی که اغلب باعث مصرف مجدد آنها شده و نوعی از اعتیاد را به دنبال دارد.
روانشناسان با بررسی وضع روحی مصرف کنندگان مداوم مواد انرژی زا و توهم آفرین به این نتیجه رسیده اند که اغلب آنها در حالت عادی کمتر می توانند احساس شادی و شعف کرده و برای لذت بردن به این قرص ها وابسته اند.
قرص های اکستازی که زمانی در حدود ۱۰۰ سال پیش، توسط یک شرکت آلمانی به منظور اشتها آوری ساخته و به بازار عرضه شدند، از سال ۲۰۰۱ با قوانین محدود کننده ای برای تجارت و توزیع مواجه شدند. اما این محدودیت ها، ظاهرا در همه کشورها به سادگی قابل اعمال نبوده و به عنوان نمونه در ایران، روز به روز با تنوع بیشتر و به اسامی و اشکال گوناگون توزیع و مصرف می شوند.
آنچه پزشکان، فارغ از همه تاثیرات منفی جسمی و روانی چنین موادی توصیه می کنند این است که: "شما نمی دانید چه چیزی مصرف می کنید".
منبع: بی بی سی
شرح موضوع