تا به حال اصطلاح «حاملگی خارج از رحم» به گوشتان خورده است؟ این اصطلاح ظاهراً عجیب اما نام یك اختلال شایع است كه از هر 100 مادر یكی را گرفتار می‌كند.
جنین انسان به طور طبیعی در لایه داخلی رحم یعنی اندومتر لانه‌گزینی می‌كند. هر گاه این لانه‌گزینی در هر محل دیگری غیر از این مكان صورت گیرد حاملگی نابه‌جا محسوب می‌شود. این مشكل در هر سنی، از بلوغ تا یائسگی دیده می‌شود اما چهل درصد موارد آن، در زنان 20 تا 29 ساله رخ می‌دهد.
خطرات ناشی از حاملگی خارج رحمی برای جان مادر از خطر حاملگی‌های معمولی یا حتی حاملگی‌هایی كه منجر به سقط جنین می‌شود، بیشتر است. بنابراین، تشخیص زودرس این نوع حاملگی میزان بقای مادر و احتمال حفظ قدرت باروری وی را افزایش می‌دهد.
حاملگی‌های نابه‌جا بیشتر از همه در لوله‌های رحمی، سپس در تخمدان و شكم و دهانه رحم رخ می‌دهند هر چند كه موارد نادری از این نوع حاملگی در سایر قسمت‌های بدن نظیر طحال مشاهده شده است.
طیفی از عوامل مختلف می‌توانند در ایجاد حاملگی‌های نابه‌جا دخیل باشند. مواردی چون: عفونت‌های لوله رحمی كه باعث تنگی لوله رحمی و كاهش حركت مژه‌های مخاط رحمی می‌شوند و در نتیجه، لانه گزینی تخم لقاح یافته در لوله رحمی اتفاق می‌افتد، همچنین چسبندگی‌های اطراف لوله رحمی به دنبال عفونت بعد از زایمان یا سقط، آپاندیست و... كه باعث تنگ شدن لوله رحمی می‌شوند و نیز سزارین كه باعث افزایش احتمال نابه‌جا در زایمان‌های بعدی می‌شود.
پس از یك بار حاملگی نابه‌جا شانس حاملگی نابه‌جای بعدی 15 تا 7 درصد است. همچنین، مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری نوع پروژسترونی، استفاده از آی یو دی، استعمال دخانیات، برخی از تومورهای رحمی نظیر لیومیوم‌ها،جراحی قبلی لگنی یا شكمی و... نیز از عواملی هستند كه شانس حاملگی خارج رحمی را افزایش می‌دهند. از موارد جالب توجه دیگر، بروز بیشتر این عارضه در زنان غیرسفید‌پوست نسبت به زنان سفید‌پوست در تمام گروه‌های سنی است.
حاملگی شكمی
حاملگی‌های شكمی اصولاً به دنبال پارگی حاملگی‌های لولهای ایجاد می‌شوند كه در بیشتر موارد جنین زنده نمی‌ماند. در حاملگی شكمی، جنین در حفره شكم در كنار روده‌ها قرار می‌گیرد و بیمار از علایمی مثل تهوع، استفراغ، اتساع شكم، اسهال، درد شكمی و یبوست شاكی است. در این حاملگی، جنین از روی شكم به آسانی قابل لمس است. اختصاصی‌ترین و دقیق‌ترین راه تشخیص حاملگی شكمی MRI است.
حاملگی دهانه رحم
در گذشته، حاملگی‌های داخل دهانه رحم بسیار نادر بودند اما امروز به دلیل استفاده گسترده از روشهای كمك باروری نظیر لقاح آزمایشگاهی (آی وی اف) شیوع آن افزایش پیدا كرده است. این نوع حاملگی‌ها به ندرت از هفته بیستم بارداری عبور می‌كنند، چرا كه اصولاً به دلیل ایجاد عوارضی چون خونریزی، ختم حاملگی ضرورت می‌یابد. خونریزی‌های بدون درد در بیشتر موارد اولین علامت این حاملگی هستند و به دلیل خطرات ناشی از خونریزی كنترل نشده روشهای غیر جراحی برای درمان حاملگی‌های دهانه رحم استفاده می‌شوند.
حاملگی تخمدانی
لانه گزینی جنین داخل تخمدان به ندرت اتفاق می‌افتد. علایم این حاملگی شبیه علایم حاملگی لولهای است و تشخیص آن توسط سونوگرافی صورت می‌گیرد و درمان این حاملگی به روش جراحی است.
حاملگی نابجای هتروتیپیك
هرگاه حاملگی لولهای با یك حاملگی داخل رحمی همراه شود به آن حاملگی نابه‌جای هتروتیپیك گویند. تشخیص این نوع حاملگی بسیار دشوار است و امروز به دلیل استفاده فراوان روشهای كمك باروری، پزشكان با افزایش شیوع آن مواجه شده‌اند. انواع دیگری از حاملگی هتروتیپیك گزارش شده است از جمله حاملگی هتروتیپیك دهانه رحم و تخمدان.
حاملگی نابجای چند جنینی
ممكن است دو جنین داخل یك لوله و یا یك جنین در یك لوله و جنین بعدی در لوله دیگر مسبب ایجاد حاملگی نابجای چند جنینی شوند كه البته این مورد بسیار نادر است.
حاملگی درلوله‌های رحم یكی از نقاط غیر معمول برای لانه‌گزینی، لوله‌های رحم هستند. تخمك لقاح یافته در هر بخشی از لوله‌های رحمی می‌تواند لانه‌گزینی كند. این نوع حاملگی در بیشتر موارد خود را با علامت درد لگنی و شكمی نشان می‌دهد. خونریزی‌های غیرطبیعی رحمی، عدم قاعدگی و حساسیت شكمی از دیگر علایم این نوع حاملگی هستند. در حاملگی لولهای، درد، گاهی در تمام بخش‌های شكم و گاهی فقط در بخش تحتانی شكم به صورت یك طرفه وجود دارد و اگر خونریزی وسیع داخل شكمی و در نهایت تحریك دیافراگم صورت گیرد آنگاه درد زیر دیافراگم یا درد ناحیه شانه نیز احساس می‌شود. خونریزی ناشی از این نوع حاملگی اصولاً كم و به رنگ قهوه‌ای تیره است.
اگر این نوع حاملگی به موقع تشخیص داده نشود احتمال دارد سبب پارگی لوله رحمی شود. در اكثر موارد این پارگی به طور خود به خودی رخ می‌دهد، اما ضربه‌‌های ناشی از معاینه و... هم ممكن است باعث پارگی شوند. با پاره شدن حاملگی لولهای، خونریزی و به دنبال آن علایم شوك ایجاد می‌شود و در اكثر موارد، مرگ جنین هم رخ می‌دهد. تشخیص این نوع حاملگی اصولاً از روی علایم بالینی، تست آزمایشگاهی، سونوگرافی، كورتاژ، لاپاراتومی (جراحی شكم و ورود به لگن) و لاپاراسكوپی (مشاهده اجزای داخل شكمی و لگنی به وسیله دستگاه لاپاراسكوپ) انجام می‌شود.
منبع:همشهری آنلاین
جنین انسان به طور طبیعی در لایه داخلی رحم یعنی اندومتر لانه‌گزینی می‌كند. هر گاه این لانه‌گزینی در هر محل دیگری غیر از این مكان صورت گیرد حاملگی نابه‌جا محسوب می‌شود. این مشكل در هر سنی، از بلوغ تا یائسگی دیده می‌شود اما چهل درصد موارد آن، در زنان 20 تا 29 ساله رخ می‌دهد.
خطرات ناشی از حاملگی خارج رحمی برای جان مادر از خطر حاملگی‌های معمولی یا حتی حاملگی‌هایی كه منجر به سقط جنین می‌شود، بیشتر است. بنابراین، تشخیص زودرس این نوع حاملگی میزان بقای مادر و احتمال حفظ قدرت باروری وی را افزایش می‌دهد.
حاملگی‌های نابه‌جا بیشتر از همه در لوله‌های رحمی، سپس در تخمدان و شكم و دهانه رحم رخ می‌دهند هر چند كه موارد نادری از این نوع حاملگی در سایر قسمت‌های بدن نظیر طحال مشاهده شده است.
طیفی از عوامل مختلف می‌توانند در ایجاد حاملگی‌های نابه‌جا دخیل باشند. مواردی چون: عفونت‌های لوله رحمی كه باعث تنگی لوله رحمی و كاهش حركت مژه‌های مخاط رحمی می‌شوند و در نتیجه، لانه گزینی تخم لقاح یافته در لوله رحمی اتفاق می‌افتد، همچنین چسبندگی‌های اطراف لوله رحمی به دنبال عفونت بعد از زایمان یا سقط، آپاندیست و... كه باعث تنگ شدن لوله رحمی می‌شوند و نیز سزارین كه باعث افزایش احتمال نابه‌جا در زایمان‌های بعدی می‌شود.
پس از یك بار حاملگی نابه‌جا شانس حاملگی نابه‌جای بعدی 15 تا 7 درصد است. همچنین، مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری نوع پروژسترونی، استفاده از آی یو دی، استعمال دخانیات، برخی از تومورهای رحمی نظیر لیومیوم‌ها،جراحی قبلی لگنی یا شكمی و... نیز از عواملی هستند كه شانس حاملگی خارج رحمی را افزایش می‌دهند. از موارد جالب توجه دیگر، بروز بیشتر این عارضه در زنان غیرسفید‌پوست نسبت به زنان سفید‌پوست در تمام گروه‌های سنی است.
حاملگی شكمی
حاملگی‌های شكمی اصولاً به دنبال پارگی حاملگی‌های لولهای ایجاد می‌شوند كه در بیشتر موارد جنین زنده نمی‌ماند. در حاملگی شكمی، جنین در حفره شكم در كنار روده‌ها قرار می‌گیرد و بیمار از علایمی مثل تهوع، استفراغ، اتساع شكم، اسهال، درد شكمی و یبوست شاكی است. در این حاملگی، جنین از روی شكم به آسانی قابل لمس است. اختصاصی‌ترین و دقیق‌ترین راه تشخیص حاملگی شكمی MRI است.
حاملگی دهانه رحم
در گذشته، حاملگی‌های داخل دهانه رحم بسیار نادر بودند اما امروز به دلیل استفاده گسترده از روشهای كمك باروری نظیر لقاح آزمایشگاهی (آی وی اف) شیوع آن افزایش پیدا كرده است. این نوع حاملگی‌ها به ندرت از هفته بیستم بارداری عبور می‌كنند، چرا كه اصولاً به دلیل ایجاد عوارضی چون خونریزی، ختم حاملگی ضرورت می‌یابد. خونریزی‌های بدون درد در بیشتر موارد اولین علامت این حاملگی هستند و به دلیل خطرات ناشی از خونریزی كنترل نشده روشهای غیر جراحی برای درمان حاملگی‌های دهانه رحم استفاده می‌شوند.
حاملگی تخمدانی
لانه گزینی جنین داخل تخمدان به ندرت اتفاق می‌افتد. علایم این حاملگی شبیه علایم حاملگی لولهای است و تشخیص آن توسط سونوگرافی صورت می‌گیرد و درمان این حاملگی به روش جراحی است.
حاملگی نابجای هتروتیپیك
هرگاه حاملگی لولهای با یك حاملگی داخل رحمی همراه شود به آن حاملگی نابه‌جای هتروتیپیك گویند. تشخیص این نوع حاملگی بسیار دشوار است و امروز به دلیل استفاده فراوان روشهای كمك باروری، پزشكان با افزایش شیوع آن مواجه شده‌اند. انواع دیگری از حاملگی هتروتیپیك گزارش شده است از جمله حاملگی هتروتیپیك دهانه رحم و تخمدان.
حاملگی نابجای چند جنینی
ممكن است دو جنین داخل یك لوله و یا یك جنین در یك لوله و جنین بعدی در لوله دیگر مسبب ایجاد حاملگی نابجای چند جنینی شوند كه البته این مورد بسیار نادر است.
حاملگی درلوله‌های رحم یكی از نقاط غیر معمول برای لانه‌گزینی، لوله‌های رحم هستند. تخمك لقاح یافته در هر بخشی از لوله‌های رحمی می‌تواند لانه‌گزینی كند. این نوع حاملگی در بیشتر موارد خود را با علامت درد لگنی و شكمی نشان می‌دهد. خونریزی‌های غیرطبیعی رحمی، عدم قاعدگی و حساسیت شكمی از دیگر علایم این نوع حاملگی هستند. در حاملگی لولهای، درد، گاهی در تمام بخش‌های شكم و گاهی فقط در بخش تحتانی شكم به صورت یك طرفه وجود دارد و اگر خونریزی وسیع داخل شكمی و در نهایت تحریك دیافراگم صورت گیرد آنگاه درد زیر دیافراگم یا درد ناحیه شانه نیز احساس می‌شود. خونریزی ناشی از این نوع حاملگی اصولاً كم و به رنگ قهوه‌ای تیره است.
اگر این نوع حاملگی به موقع تشخیص داده نشود احتمال دارد سبب پارگی لوله رحمی شود. در اكثر موارد این پارگی به طور خود به خودی رخ می‌دهد، اما ضربه‌‌های ناشی از معاینه و... هم ممكن است باعث پارگی شوند. با پاره شدن حاملگی لولهای، خونریزی و به دنبال آن علایم شوك ایجاد می‌شود و در اكثر موارد، مرگ جنین هم رخ می‌دهد. تشخیص این نوع حاملگی اصولاً از روی علایم بالینی، تست آزمایشگاهی، سونوگرافی، كورتاژ، لاپاراتومی (جراحی شكم و ورود به لگن) و لاپاراسكوپی (مشاهده اجزای داخل شكمی و لگنی به وسیله دستگاه لاپاراسكوپ) انجام می‌شود.
منبع:همشهری آنلاین
شرح موضوع