در هواي سرد مراقب قاتل خاموش باشيد!

تازه چهارماه بود كه مادر شده بود. كودكش معنی شب كاری و پرستاری از بیماران را نمی‌فهمید و برای او نیز شب‌های دور از خانه به سختی صبح می‌شد...  
چند روز بود كه كودك را روز و شب‌های كشیك به مادر و خواهرش می‌سپرد و صبح می‌آمد و خستگی یك شب پركار را با خنده‌های كودكش‌ درمی‌آورد.
آن روز هم، مثل همیشه برای بازگرداندن كودك خردسال خود به خانه مادرش مراجعه كرد و هرچه زنگ خانه را به صدا درآورد، كسی در را باز نكرد. تلفن زد، كسی گوشی را برنداشت.
موبایل مادر و خواهرش را گرفت، بازهم پاسخی در كار نبود. نگران شد و در خانه همسایه‌ها را زد. هر طور می‌توانستند وارد خانه شدند. اما كاش هیچ وقت در آن خانه باز نمی‌شد...
همین چند روز پیش روزنامه‌ها در صفحه حوادث، خبر مرگ ناشی از گازگرفتگی 6 عضو یك خانواده در شهر ری را چاپ كردند. در میان قربانیان یك كودك 4ماهه هم بود.
«مونوكسیدكربن» گازی كه مسمومیت با آن، خانواده را برای همیشه داغدار كودك 4ماهه‌اش كرد، سن و سالی نمی‌شناسد.

---

گازگرفتگی و مسمومیت با گاز مونوكسیدكربن، موضوعی است كه عامه مردم درباره آن اطلاعات كمی دارند. این در حالی است به گفته كارشناسان گازگرفتگی و مسمومیت با مونوكسیدكربن پس از مسمومیت ناشی از اعتیاد و داروها،سومین عامل مرگ و میر بر اثر مسمومیت در كشور است.

بد نیست بدانید كه این آمارتنها مواردی از گازگرفتگی با مونوكسیدكربن را شامل می‌شود كه به پزشكی قانونی اعلام شده است و در شهرهای كوچك و روستاها بسیاری از موارد گازگرفتگی به عنوان مرگ طبیعی قلمداد می‌شود و اصلاً به پزشكی قانونی ارجاع نمی‌شود.

قاتل زمستانی
یكی از مشكلات فصل سرما، مسمومیت با گاز مونوكسیدكربن است. بیشتر گازگرفتگی‌ها معمولاً در فضاهای بسته، هنگامی كه بخاری به وسیله سوخت‌های فسیلی مانند ذغال یا نفت و مشتقات آن به صورت ناقص می‌سوزد، ایجاد می‌شود.

در این فضاها میزان اكسیژن هوا، رفته رفته كم می‌شود و مقدار مونوكسیدكربن موجود در هوا افزایش می‌یابد،‌به شكلی كه منجر به مسمومیت فرد یا حتی مسمومیت جمعی می‌شود و از آنجا كه این گاز بی‌رنگ و بی‌بو بوده، حین استشمام به ویژه اگر فرد در خواب باشد، متوجه مسمومیت با آن نمی‌شود.

هشدار برای‌ آذری‌ها
استان آذربایجان شرقی شاید به دلیل سردسیر بودن آن و استفاده بیشتر مردم از بخاری‌های نفتی یا گازسوز، پیشتاز مرگ ناشی از گاز مونوكسیدكربن در كشور است؛ تا جایی كه چندی پیش مدیر كل پزشكی قانونی این استان، نسبت به مرگ ناشی از گازگرفتگی به مردم این استان هشدار داد.

این در حالی است كه این استان  در دو سال گذشته با مرگ 5/2نفر در هر صدهزار نفر جمعیت، بیشترین میزان مرگ و میر در این زمینه را در كشور داشته است. پس از آن، سمنان، اصفهان، اردبیل، خراسان، چهارمحال و بختیاری و تهران قرار دارند و استان قم نیز كمترین میزان را در كشور دارد.

خون كشنده
جالب است بدانید علایم اولیه ناشی از تنفس گاز مونوكسید كربن، تا حدی شبیه به آنفلوآنزا است. با این تفاوت مهم كه در آن تب وجود ندارد! علایمی نظیر سردرد، حالت منگی، سرگیجه و سیاهی رفتن چشم، تهوع و استفراغ، سردرگمی، از دست دادن تمركز حواس و نهایتاً بیهوشی، نشان‌هایی از مسمومیت با گازمونوكسیدكربن است.

این علایم در نتیجه كاهش غلظت اكسیژن در بافت‌های بدن بیماری كه گاز را استنشاق كرده  است در این بیماران، به جای اكسیژن در خون تركیبی به نام كربوكسی هموگلوبین به وجود می‌آید و در مواقعی كه مسمومیت با این گاز، به مرگ فرد منجر نشود، ممكن است نابینایی، ناشنوایی، ناراحتی‌های كلیه، كبد و به خصوص سیستم مركزی اعصاب را به دنبال داشته باشد.

در واقع یكی از مهمترین دلایل خطرناك بودن مونواكسیدكربن میل تركیبی بالای آن با هموگلوبین خون است. همانطور كه می‌دانید، هموگلوبین به طور طبیعی با پیوند موقت با اكسیژن، آن را تا سلول‌های بافت‌های مختلف بدن حمل می‌كند، اما در رقابت با مونوكسیدكربن كاملاً ناتوان است، طوری كه وقتی مونوكسیدكربن وجود دارد، اكسیژن هیچ شانسی برای باند شدن به هموگلوبین نخواهد داشت، زیرا میل تركیبی مونوكسیدكربن 250برابر بیشتر از اكسیژن است.

در نتیجه تشكیل چنین تركیبی(كربوكسی هموگلوبین) انتقال اكسیژن توسط گلبول‌های قرمز خون، با مانع مواجه شده و غلظت اكسیژن در بافت‌های بدن فرد، كاهش می‌یابد كه منجر به مسمومیت شدید و حتی كشنده خواهد شد.

می‌خواهم زنده بمانم
با توجه به اینكه در فصل سرما قرار داریم و گاز گرفتگی با مونوكسیدكربن از شایع‌ترین تهدیدكننده‌های سلامتی افراد در این فصل محسوب می‌شود باید با انجام اقدامات زیر از گازگرفتگی پیشگیری كنید:

1 -رنگ شعله بخاری به شما تا حدی كمك می‌كند تا ایمنی آن را بررسی كنید. اگر رنگ آن نارنجی است، مشكل دارد هرچند رنگ آبی شعله الزاماً به معنای سلامت و ایمنی كامل نیست، بنابراین هر سال پیش از استفاده از وسایل حرارتی آن را بررسی و سرویس كنید.

2 - نصب وسایل گرمایشی گازسوز، توسط كارشناسان مربوطه یكی از مهمترین نكات در رعایت اصول ایمنی است، چرا كه هر یك از وسایل گرمایشی گازسوز(شومینه، بخاری و...) باید با كانال تهویه جداگانه نصب شوند و نباید شكستگی و گرفتگی در آن وجود داشته باشد.

3 - گرفتگی‌ها می‌تواند بر اثر روئیدن گیاهان خزنده بر روی دیوار، لانه ساختن پرندگان بر دودكش‌ها و... باشد از این رو كلیه این مسدود كننده‌ها را به شكل كامل از ناحیه اطراف دودكش برچیده و یك نرده حفاظتی جهت جلوگیری از نشستن و لانه‌گذاری پرندگان بر روی آن كار بگذارید و اگر این كار را قبلاً كرده‌اید، آن را چك كنید.

4 - وسایل گرمازا مانند شومینه و بخاری را از لحاظ وجود دوده، زنگ زدگی و هرگونه آلودگی اضافه بررسی كنید، مخصوصاً به خوردگی‌ها و مسدود شدن مسیر دود دقت كنید و هرگز دریچه عبور دود را تا قبل از خاموش شدن كامل آتش نبندید.

5 - آبگرمكن و سایر وسایل گرمازا را در حمام و فضاهای بسته قرار ندهید و جریان هوا را از منافذ و لای پنجره‌ها و دیوارها بررسی كنید، اگر وسیله حرارتی در داخل منزل شما هوای كافی نداشته باشد تولید مونوكسیدكربن خواهد كرد.

6 - برای بخاری‌های نفتی از هیچ ماده سوختنی غیر از نفت استفاده نكنید و هرگز از اجاق گاز آشپزخانه برای گرم كردن خانه استفاده نكنید. وسایل گازسوز را به دقت تنظیم و تعمیر كنید. این موضوع به ویژه در مورد وسایلی كه قبلاً سوخت دیگری مانند نفت داشته‌اند، اهمیت خاصی پیدا می‌كند.

7 - از منقل‌های ذغالی كباب در محیط منزل استفاده نكنید.

8 - از رنگ‌برهایی كه حاوی ماده‌ای به نام متیلن كلراید هستند، در خانه استفاده نكنید این ماده پس از ورود به بدن به مونوكسید كربن تبدیل می‌شود.

---

منبع : همشهری آنلاین