به نام خدا .
چرا کودکان لکنت زبان می گیرند ؟؟
ترس های خیالی کودک ، یک عامل مهم لکنت زبان است و اگر دلیل آن ناراحتی عصبی نباشد مقدمات آن را پدر و مادر و کانون خانوادگی فراهم می سازند . این ناراحتی دلایل متنوع و متعدد دارد لیکن ریشه ای آنچنان د رجنگل های تاریک قسمت نا خود آگاه آدمی پنهان شده که روانکاو هم نمی تواند ریشه ی آن را بیابد .
پدر و مادری که در حضور کودک خودشان ، دعوا و نزاع راه می اندازند این خود، یکی از موجبات لکنت زبان کودک است و به طور کلی کانون خانوادگی در تکلم کودک اثر مستقیم خواهد گذاشت .
اما از نظر دیگر ، لکنت زبان در کودکان خردسال تقریبا امر عمومی است . بسیاری از کودکان خردسال که تازه زبان باز کرده اند برای مدتی لکنت دارند . در بسیاری این عارضه زود و خود به خود مرتفع می شود .در بعضی دیگر تا چند سالی دوام دارد و در عده ی معدودی باقی می ماند .
وقتی شما به صحبت کردن یک بچه ی 2 ، 3 ساله دقت کنید ، مشاهده خواهید کرد پاره ای از سیلاب ها را تکرار می کند . و بعضی مواقع به طور آشکار زبانش لکنت دارد .زیرا کودک در این سن به صحبت کردن خیلی حریص است و می خواهد مطالب بسیاری را در زمانی کم و با سرعت بیان کند . اما از عهده ی این کار بر نمی آید .
_ اگر کودکی قبل از رفتن به مدرسه ، گرفتار لکنت زبان بود نباید از آن وحشت کرد و بردن او نزد پزشک و کارشناس برای این مسئله ضرورت ندارد .البته این نکته را نباید تعبیر کرد که کودک خردسال مبتلا به لکنت زبان را به حال خود گذاشت .کودک در این زمان نیازمند توجه است ، به خصوص توجه مادر . این توجه و مراقبت که جنبه ی درمانی دارد کاری است بسیار ساده که تقریبا هر مادری از عهده ی انجام آن بر می آید . مادر باید با حوصله و بردباری و محبت به سخنان کودکی که لکنت زبان دارد گوش بدهد و حدس بزند که نیت اصلی کودک چیست و چه مطلبی را می خواهد بیان کند . بعد با کمال بردباری و محبت ، کلمات ناقص و نارسای کودک را اصلاح کند . یعنی خودش کلمه ی صحیح را تکرار کند .
و این کار باید در محیطی آرام و خارج از نگرانی و بی حوصلگی انجام گیرد . بهترین زمان برای این کار موقعی است که مادر تمام کارهای خود را انجام داده و مطمئن است که حداقل نیم ساعت می تواند برای فرزندش وقت بگذارد .. در همین حال ، مادر باید کودکان خردسال دیگر را که تقریبا با کودک خودش هم سن باشند ، نزد او بیاورد و آن ها را تشویق کند که با هم حرف بزنند . این کار هر چه با ملایمت و صبر بیشتری صورت گیرد ، نتیجه ی بهتری خواهد داد .
_ در میان بچه ها ، آن کودک که هیجان دارد و کم و بیش ناراحت است زبانش موقع صحبت کردن می گیرد و این به علت آن است که مکانیسم بیان که تازه در کودک بکار افتاده ، بسیار حساس و ناقص است . هنوز به اندازه ی کافی تمرین نداشته که به صورت عمل عادی در آید . به همین جهت ، کار این مکانیسم را کوچکترین ناراحتی یا عدم تعادل جسمی یا روحی مختل می سازد و لکنت زبان پدیدار می شود .
_ پاره ای اوقات ، لکنت زبان در میان افراد یک خانواده شایع است . یعنی مثلا پدر ، عمو یا مادر کودک کم و بیش لکنت زبان دارند . طبیعی است که در این موقع باید انتظار داشت کودک هم لکنت زبان پیدا کند . این جریان ، علت توارث نیست ؛ بلکه کودک که تازه به حرف آمده اصولا یک مقلد است و این زبان گرفتگی را از بزرگ تر ها تقلید می کند و خودش هم با لکنت حرف می زند .
به طور کلی ، پسر بچه ها بیشتر از دختر بچه ها به لکنت زبان دچار می شوند . مسئله ی دیگر ، مسئله ی چپ دستی و راست دستی است :
معمولا اکثر بچه ها راست دست هستند ؛ یعنی بر دست راست خود مسلط تراند و کارها را با دست راست ، بهتر از دست چپ انجام می دهند . حال اگر کودک چپ دستی که بیشتر کارها را با دست چپ بهتر از دست راست انجام می دهد بخواهد از بزرگتر های راست دست خود تقلید کند و کار ها را با دست راست انجام دهد ، به لکنت زبان دچار می شود و یا اگر لکنت دارد شدت می یابد .
دلیل این است که بین آن قسمت از مغز که کار دست و پا را کنترل می کند با قسمتی از مغز که مکانیسم بیان را دارد ارتباط بسیار نزدیکی وجود دارد و هر گاه کودک بخواهد کار ها را با دستی که ورزیده نیست انجام دهد ، فشار بیشتری بر مغزش وارد می آید و در نتیجه لکنت زبان پیدا می کند .
در این گونه مواقع ، بزرگتر ها باید کودک را تشویق و راهنمائی کنند که کار ها را با همان دستی انجام دهد که بر آن مسلط است .
لکنت زبان ، بیشتر در میان کودکان دو سال تا سه سال مشاهده می شود . این دوره ای است که کودک به سرعت به یادگیری کلمات و جملات می پردازد . و سعی می کند این آموخته ها را مورد استعمال قرار دهد . علاقه و اشتیاق کودک به آموختن کلمات و بیان آن ها معمولا بیش از قدرت او در بیان است . و این مسئله شبیه آن است که ماشینی را بیش از اندازه ی معین بار کنند یا از آن کار بگیرند . طبیعی است کار آن موقتا دچار مشکل می شود .
_ پاره ای از اوقات ، مادر خسته و عصبانی با بی حوصلگی دهان بچه را می بندد . یعنی او را امر به سکوت می دهد . در این موارد لکنت بچه شدید می شود یا اگر مبتلا نباشد ، لا جرم مبتلا می شود . در این مرحله ، کودک 2 نوع محرومیت را تحمل کرده :
1_ این که نتوانسته حرف خود را ادا کند و نیت قلبی خود را بر زبان بیاورد
2_ این که مورد بی مهری مادر واقع شده و قیافه ی عصبانی و تند او را دیده است .
مسلما این کار راحتی نیست که مادر کار های خانه را رها کرده و با حوصله ، بردباری و چهره ی متبسم به حرف های کودک گوش دهد . اما نباید از یاد برد در این مرحله ، کودک به چنین توجهی نیاز فراوان دارد . و اگر کسی نخواهد لکنت زبان کودک خود را مشاهده کند بهتر است به هر ترتیبی روزی نیم ساعت یا یک ساعت از وقت خود را به نیاز کودک اختصاص دهد . وقتی کودک مشاهده کرد مادرش به بیان او توجه دارد و از صحبت کردن او لذت می برد ، خود به خود تشویق می شود و تسلط بیشتری بر زبان و نطق خود پیدا می کند و همین اعتماد به نفس باعث می شود لکنت زبان دوام نیاورد و کم کم از بین برود .
پدر و مادر و اطرافیان کودک در این مرحله از آغاز 2 سالگی تا پایان 3 سالگی باید دقت کافی داشته باشند تا کودک از هر نوع اضطراب و ترس و هیجان زیان آور مصون باشد . زیرا به طور حتم هر نوع اضطراب و هیجان در نحوه ی بیان کودک و صحبت کردنش اثر می گذارد . افراد بالغ و بزرگ هم در مواقع ترس و وحشت به درستی نمی توانند صحبت کنند چه برسد به کودکی که تازه زبان باز کرده .
زیان آور ترین عاملی که نطق و بیان کودک را در این مرحله مختل می کند و لکنت زبان او را طولانی تر می سازد ، جنگ بزرگ ترها و مخصوصا پدر و مادر است ..
زمانی که پدر .و مادر هر روز در حضور کودک پرخاش و نزاع کنند و بر سر یکدیگر فریاد بکشند روح حساس کودک گرفتار وحشت عمیق می شود و احساس می کند که در زندگی ایمنی ندارد و این احیای عدم ایمنی باعث بروز لکنت زبان می شود . امکان دارد تا آخر عمر در آن باقی بماند . اگر زندگی کودکان دارای لکنت زبان را بررسی کنید خواهید دید پدر و مادر آنان زندگی راحت و آرامی نداشته اند . به همین جهت کارشناسان توصیه می کنند که اگر هم دعوای پدر و مادر غیر اجتناب باشد لا اقل در حضور کودک دعوا نکنند و از این راه به سلانت روحش آسیب وارد نسازند .
از دیگر تعمیدات سودمند در این زمینه آن است که برای کودکی با این سن ( دوران اول تا سوم ) انواع و اقسام اسباب بازی های مورد علاقه اش را فراهم سازند تا او دائما با آن ها سرگرم باشد و بهتر این است که یک یا چند کودک دیگر البته همسن او نزدش بیاورند . یا او را نزد آن ها ببرند تا ضمن بازی با هم صحبت کنند و این صحبت های کودکانه بهترین تمرین نطق و بیان است .و هر گونه لکنت احتمالی را در سخنان آن ها در آینده از بین خواهد برد .
کودک خردسال خواه پسر یا دختر ، در این مرحله باید فرصت آن را داشته باشد که در محیطی بی خطر بدود و بازی مند و جست و خیز کند و عضلات بدنش را به فعالیت بیندازد . این حرکات و این جست و خیز ها ، هیجانات فشرده در روحش را خالی خواهد کرد و باعث می شود کوچکترین مانعی بر سر صحبت کردنش وجود نداشته باشد .
کودک خردسال در این مرحله یک حالت تجاوز و پر خاشگری کودکانه دارد . مادر باید وسایل اجرا و ادای این پرخاشگری و تجاوز و جست و خیز را برایش فراهم آورد . از این جهت است که اعمال و حرکات کودک ، مقدمه ای برای پیشرفت زبان کودک به شمار می آید .
روانشناسی کودک و اصول تربیتی جوانان
ژان پیاژه
پیر هانری سیمون
ترجمه : عنایت الله شکیبا پور
چرا کودکان لکنت زبان می گیرند ؟؟
ترس های خیالی کودک ، یک عامل مهم لکنت زبان است و اگر دلیل آن ناراحتی عصبی نباشد مقدمات آن را پدر و مادر و کانون خانوادگی فراهم می سازند . این ناراحتی دلایل متنوع و متعدد دارد لیکن ریشه ای آنچنان د رجنگل های تاریک قسمت نا خود آگاه آدمی پنهان شده که روانکاو هم نمی تواند ریشه ی آن را بیابد .
پدر و مادری که در حضور کودک خودشان ، دعوا و نزاع راه می اندازند این خود، یکی از موجبات لکنت زبان کودک است و به طور کلی کانون خانوادگی در تکلم کودک اثر مستقیم خواهد گذاشت .
اما از نظر دیگر ، لکنت زبان در کودکان خردسال تقریبا امر عمومی است . بسیاری از کودکان خردسال که تازه زبان باز کرده اند برای مدتی لکنت دارند . در بسیاری این عارضه زود و خود به خود مرتفع می شود .در بعضی دیگر تا چند سالی دوام دارد و در عده ی معدودی باقی می ماند .
وقتی شما به صحبت کردن یک بچه ی 2 ، 3 ساله دقت کنید ، مشاهده خواهید کرد پاره ای از سیلاب ها را تکرار می کند . و بعضی مواقع به طور آشکار زبانش لکنت دارد .زیرا کودک در این سن به صحبت کردن خیلی حریص است و می خواهد مطالب بسیاری را در زمانی کم و با سرعت بیان کند . اما از عهده ی این کار بر نمی آید .
_ اگر کودکی قبل از رفتن به مدرسه ، گرفتار لکنت زبان بود نباید از آن وحشت کرد و بردن او نزد پزشک و کارشناس برای این مسئله ضرورت ندارد .البته این نکته را نباید تعبیر کرد که کودک خردسال مبتلا به لکنت زبان را به حال خود گذاشت .کودک در این زمان نیازمند توجه است ، به خصوص توجه مادر . این توجه و مراقبت که جنبه ی درمانی دارد کاری است بسیار ساده که تقریبا هر مادری از عهده ی انجام آن بر می آید . مادر باید با حوصله و بردباری و محبت به سخنان کودکی که لکنت زبان دارد گوش بدهد و حدس بزند که نیت اصلی کودک چیست و چه مطلبی را می خواهد بیان کند . بعد با کمال بردباری و محبت ، کلمات ناقص و نارسای کودک را اصلاح کند . یعنی خودش کلمه ی صحیح را تکرار کند .
و این کار باید در محیطی آرام و خارج از نگرانی و بی حوصلگی انجام گیرد . بهترین زمان برای این کار موقعی است که مادر تمام کارهای خود را انجام داده و مطمئن است که حداقل نیم ساعت می تواند برای فرزندش وقت بگذارد .. در همین حال ، مادر باید کودکان خردسال دیگر را که تقریبا با کودک خودش هم سن باشند ، نزد او بیاورد و آن ها را تشویق کند که با هم حرف بزنند . این کار هر چه با ملایمت و صبر بیشتری صورت گیرد ، نتیجه ی بهتری خواهد داد .
_ در میان بچه ها ، آن کودک که هیجان دارد و کم و بیش ناراحت است زبانش موقع صحبت کردن می گیرد و این به علت آن است که مکانیسم بیان که تازه در کودک بکار افتاده ، بسیار حساس و ناقص است . هنوز به اندازه ی کافی تمرین نداشته که به صورت عمل عادی در آید . به همین جهت ، کار این مکانیسم را کوچکترین ناراحتی یا عدم تعادل جسمی یا روحی مختل می سازد و لکنت زبان پدیدار می شود .
_ پاره ای اوقات ، لکنت زبان در میان افراد یک خانواده شایع است . یعنی مثلا پدر ، عمو یا مادر کودک کم و بیش لکنت زبان دارند . طبیعی است که در این موقع باید انتظار داشت کودک هم لکنت زبان پیدا کند . این جریان ، علت توارث نیست ؛ بلکه کودک که تازه به حرف آمده اصولا یک مقلد است و این زبان گرفتگی را از بزرگ تر ها تقلید می کند و خودش هم با لکنت حرف می زند .
به طور کلی ، پسر بچه ها بیشتر از دختر بچه ها به لکنت زبان دچار می شوند . مسئله ی دیگر ، مسئله ی چپ دستی و راست دستی است :
معمولا اکثر بچه ها راست دست هستند ؛ یعنی بر دست راست خود مسلط تراند و کارها را با دست راست ، بهتر از دست چپ انجام می دهند . حال اگر کودک چپ دستی که بیشتر کارها را با دست چپ بهتر از دست راست انجام می دهد بخواهد از بزرگتر های راست دست خود تقلید کند و کار ها را با دست راست انجام دهد ، به لکنت زبان دچار می شود و یا اگر لکنت دارد شدت می یابد .
دلیل این است که بین آن قسمت از مغز که کار دست و پا را کنترل می کند با قسمتی از مغز که مکانیسم بیان را دارد ارتباط بسیار نزدیکی وجود دارد و هر گاه کودک بخواهد کار ها را با دستی که ورزیده نیست انجام دهد ، فشار بیشتری بر مغزش وارد می آید و در نتیجه لکنت زبان پیدا می کند .
در این گونه مواقع ، بزرگتر ها باید کودک را تشویق و راهنمائی کنند که کار ها را با همان دستی انجام دهد که بر آن مسلط است .
لکنت زبان ، بیشتر در میان کودکان دو سال تا سه سال مشاهده می شود . این دوره ای است که کودک به سرعت به یادگیری کلمات و جملات می پردازد . و سعی می کند این آموخته ها را مورد استعمال قرار دهد . علاقه و اشتیاق کودک به آموختن کلمات و بیان آن ها معمولا بیش از قدرت او در بیان است . و این مسئله شبیه آن است که ماشینی را بیش از اندازه ی معین بار کنند یا از آن کار بگیرند . طبیعی است کار آن موقتا دچار مشکل می شود .
_ پاره ای از اوقات ، مادر خسته و عصبانی با بی حوصلگی دهان بچه را می بندد . یعنی او را امر به سکوت می دهد . در این موارد لکنت بچه شدید می شود یا اگر مبتلا نباشد ، لا جرم مبتلا می شود . در این مرحله ، کودک 2 نوع محرومیت را تحمل کرده :
1_ این که نتوانسته حرف خود را ادا کند و نیت قلبی خود را بر زبان بیاورد
2_ این که مورد بی مهری مادر واقع شده و قیافه ی عصبانی و تند او را دیده است .
مسلما این کار راحتی نیست که مادر کار های خانه را رها کرده و با حوصله ، بردباری و چهره ی متبسم به حرف های کودک گوش دهد . اما نباید از یاد برد در این مرحله ، کودک به چنین توجهی نیاز فراوان دارد . و اگر کسی نخواهد لکنت زبان کودک خود را مشاهده کند بهتر است به هر ترتیبی روزی نیم ساعت یا یک ساعت از وقت خود را به نیاز کودک اختصاص دهد . وقتی کودک مشاهده کرد مادرش به بیان او توجه دارد و از صحبت کردن او لذت می برد ، خود به خود تشویق می شود و تسلط بیشتری بر زبان و نطق خود پیدا می کند و همین اعتماد به نفس باعث می شود لکنت زبان دوام نیاورد و کم کم از بین برود .
پدر و مادر و اطرافیان کودک در این مرحله از آغاز 2 سالگی تا پایان 3 سالگی باید دقت کافی داشته باشند تا کودک از هر نوع اضطراب و ترس و هیجان زیان آور مصون باشد . زیرا به طور حتم هر نوع اضطراب و هیجان در نحوه ی بیان کودک و صحبت کردنش اثر می گذارد . افراد بالغ و بزرگ هم در مواقع ترس و وحشت به درستی نمی توانند صحبت کنند چه برسد به کودکی که تازه زبان باز کرده .
زیان آور ترین عاملی که نطق و بیان کودک را در این مرحله مختل می کند و لکنت زبان او را طولانی تر می سازد ، جنگ بزرگ ترها و مخصوصا پدر و مادر است ..
زمانی که پدر .و مادر هر روز در حضور کودک پرخاش و نزاع کنند و بر سر یکدیگر فریاد بکشند روح حساس کودک گرفتار وحشت عمیق می شود و احساس می کند که در زندگی ایمنی ندارد و این احیای عدم ایمنی باعث بروز لکنت زبان می شود . امکان دارد تا آخر عمر در آن باقی بماند . اگر زندگی کودکان دارای لکنت زبان را بررسی کنید خواهید دید پدر و مادر آنان زندگی راحت و آرامی نداشته اند . به همین جهت کارشناسان توصیه می کنند که اگر هم دعوای پدر و مادر غیر اجتناب باشد لا اقل در حضور کودک دعوا نکنند و از این راه به سلانت روحش آسیب وارد نسازند .
از دیگر تعمیدات سودمند در این زمینه آن است که برای کودکی با این سن ( دوران اول تا سوم ) انواع و اقسام اسباب بازی های مورد علاقه اش را فراهم سازند تا او دائما با آن ها سرگرم باشد و بهتر این است که یک یا چند کودک دیگر البته همسن او نزدش بیاورند . یا او را نزد آن ها ببرند تا ضمن بازی با هم صحبت کنند و این صحبت های کودکانه بهترین تمرین نطق و بیان است .و هر گونه لکنت احتمالی را در سخنان آن ها در آینده از بین خواهد برد .
کودک خردسال خواه پسر یا دختر ، در این مرحله باید فرصت آن را داشته باشد که در محیطی بی خطر بدود و بازی مند و جست و خیز کند و عضلات بدنش را به فعالیت بیندازد . این حرکات و این جست و خیز ها ، هیجانات فشرده در روحش را خالی خواهد کرد و باعث می شود کوچکترین مانعی بر سر صحبت کردنش وجود نداشته باشد .
کودک خردسال در این مرحله یک حالت تجاوز و پر خاشگری کودکانه دارد . مادر باید وسایل اجرا و ادای این پرخاشگری و تجاوز و جست و خیز را برایش فراهم آورد . از این جهت است که اعمال و حرکات کودک ، مقدمه ای برای پیشرفت زبان کودک به شمار می آید .
روانشناسی کودک و اصول تربیتی جوانان
ژان پیاژه
پیر هانری سیمون
ترجمه : عنایت الله شکیبا پور
شرح موضوع