بدون شك استفاده منظم از فلوراید اهمیت حیاتی در كنترل و پیشگیری از پوسیدگی دندانی در كودكان و بزرگسالان دارد، گرچه عمده تأثیر آن مربوط به دوران كودكی و قبل از رویش كامل دندان‌های دایمی است.
فلوراید از چند راه باعث افزایش مقاومت دندان می‌شود: فلوراید جذب شده وارد عاج و مینای دندان‌های رویش نیافته می‌شود، با ساختمان عاج و مینای دندان تركیب می‌شود و تركیب جدیدی كه حاصل می‌شود نسبت به اسید تولید شده توسط باكتری‌ها مقاوم‌تر است.
به علاوه فلوراید جذب شده به داخل بزاق ترشح می‌شود و اگر چه غلظت آن كم است اما در توده باكتری‌ها انباشته می‌شود و سبب كاهش تولید اسیدمیكروبی و افزایش معدنی شدن مینا می‌شود. در عین حال فلوراید بزاق، وارد مینای دندان‌های تازه روئیده شده و باعث افزایش آهكی شدن مینا و كاهش آسیب‌پذیری نسبت به پوسیدگی می‌گردد.
همان‌گونه كه كاربرد موضعی فلوراید در پیشگیری از ایجاد پوسیدگی‌های جدید مؤثر است در توقف یا دست‌كم كند كردن روند پیشروی پوسیدگی‌های فعال اولیه نیز تأثیر دارد. همچنین فلوراید موضعی قدری خواص ضد میكروبی هم دارد.
در حال حاضر دهان‌شویه‌های فلورایددار (مثل همان دهان‌شویه‌هایی كه در حال حاضر در مدارس استفاده می‌شود) در كنار ژل‌ها و خمیر دندان‌های فلورایددار و چند محصول دیگر در دسترس قرار دارد و به صورت موضعی باعث عملكرد فلوراید می‌شود، اما مطالعات نشان می‌دهد كه افزودن فلوراید به آب همگانی مؤثرترین روش كاهش مشكل پوسیدگی به خصوص در سطح وسیع و در جامعه است چرا كه جدا از تأثیر وسیع آن برخلاف روش‌های انفرادی موضعی در بدن نیز جذب عمومی داشته و همان‌طور كه گفته شد می‌تواند وارد ساختار دندان‌های رویش نیافته شود.
این تأثیر فلوراید آب بیشتر در دندان‌های دایمی محسوس است. به نظر می‌رسد در اغلب مناطق ایران میزان فلوراید آب در حد لازم و حتی بعضاً بالاتر از حد مجاز باشد گرچه متأسفانه تحقیقات جامع و كاملی در مورد میزان فلوراید آب مناطق مختلف ایران در دسترس نیست.
اما به هرحال كاربرد موضعی فلوراید به خصوص توسط دندانپزشك به شكل اثبات شده‌ای باعث كاهش بیشتر میزان پوسیدگی به خصوص در كودكان می‌شود.
در نتیجه كاربرد موضعی فلوراید برای كودكان و نوجوانان در مطب‌های دندانپزشكی اكیداً توصیه می‌شود. دندانپزشك بعد از تعیین میزان استعداد ابتلای بیمار به پوسیدگی و احیاناً انجام درمان‌های لازم اولیه مثل حذف پوسیدگی‌ها، درمان با فلوراید را انجام می‌دهد.
دهان‌شویه‌های فلورایددار یكی از روش‌های موضعی استفاده از فلوراید است كه هم‌اكنون نیز طرح همگانی استفاده از آن در مدارس كشور در حال اجراست. این طرح به صورت استفاده یك روز در هفته دهان‌شویه توسط دانش‌آموزان با نظارت مسئولان مدارس انجام می‌شود، اما در مورد روش استفاده صحیح آن حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد كه پرداختن به آنها در این مجال مختصر نمی‌گنجد. اما یك نكته فرعی این كه با استفاده از هرگونه دهان‌شویه فلورایددار برای كودكان زیر 6 سال ممنوع است مگر این كه توسط دندانپزشك تجویز شده باشد.
یكی از چالش‌های مهم تجویز مكمل‌های فلوراید مربوط به خانم‌های باردار است. در منابع علمی مدرك معتبری در زمینه ارزش تجویز مكمل خوراكی فلوراید برای مادران باردار حتی در مناطقی كه آب فاقد فلوراید است وجود ندارد.
گرچه مصرف این مكمل‌ها توسط اداره غذا و داروی آمریكا برای مادران باردار ممنوع اعلام شده اما این مكمل‌ها برای جنین به هیچ وجه خطرناك نیستند. گرچه در سال‌های اخیر برخی محققان ثابت كرده‌اند كه فلوراید از راه جفت به جنین منتقل می‌شود اما مقدار این فلوراید منتقل شده نامشخص است.
در عین حال محققان توافق دارند كه وقتی جنین در معرض فلوراید قرار می‌گیرد قدری فایده پیشگیری از پوسیدگی به دندان‌های شیری می‌رسد گرچه این تأثیر بسیار اندك است. به‌طور كلی توافق صاحب‌نظران علم دندانپزشكی براین است كه مصرف فلوراید توسط زنان باردار فایده‌ای برای دندان‌های نوزاد دست كم در مورد دندان‌های دایمی در بر نخواهد داشت.
از سوی دیگر جذب بیش از حد فلوراید توسط بدن كه به خصوص در مناطقی با فلوراید آب بالا رخ می‌دهد می‌تواند منجر به فلوروزیس دندانی (دندان‌های خالدار) شود. در این حالت مینای دندان رنگ سفید گچی یا قهوه‌ای مات و یا حالتی مغره‌دار به خود می‌گیرد. این وضعیت بیشتر در دندان‌های دایمی دیده می‌شود. این مشكل در صورت تأیید توسط دندانپزشك به راحتی با روش‌های ترمیم همرنگ دندان قابل تصحیح است.
منبع : همشهری آنلاین
فلوراید از چند راه باعث افزایش مقاومت دندان می‌شود: فلوراید جذب شده وارد عاج و مینای دندان‌های رویش نیافته می‌شود، با ساختمان عاج و مینای دندان تركیب می‌شود و تركیب جدیدی كه حاصل می‌شود نسبت به اسید تولید شده توسط باكتری‌ها مقاوم‌تر است.
به علاوه فلوراید جذب شده به داخل بزاق ترشح می‌شود و اگر چه غلظت آن كم است اما در توده باكتری‌ها انباشته می‌شود و سبب كاهش تولید اسیدمیكروبی و افزایش معدنی شدن مینا می‌شود. در عین حال فلوراید بزاق، وارد مینای دندان‌های تازه روئیده شده و باعث افزایش آهكی شدن مینا و كاهش آسیب‌پذیری نسبت به پوسیدگی می‌گردد.
همان‌گونه كه كاربرد موضعی فلوراید در پیشگیری از ایجاد پوسیدگی‌های جدید مؤثر است در توقف یا دست‌كم كند كردن روند پیشروی پوسیدگی‌های فعال اولیه نیز تأثیر دارد. همچنین فلوراید موضعی قدری خواص ضد میكروبی هم دارد.
در حال حاضر دهان‌شویه‌های فلورایددار (مثل همان دهان‌شویه‌هایی كه در حال حاضر در مدارس استفاده می‌شود) در كنار ژل‌ها و خمیر دندان‌های فلورایددار و چند محصول دیگر در دسترس قرار دارد و به صورت موضعی باعث عملكرد فلوراید می‌شود، اما مطالعات نشان می‌دهد كه افزودن فلوراید به آب همگانی مؤثرترین روش كاهش مشكل پوسیدگی به خصوص در سطح وسیع و در جامعه است چرا كه جدا از تأثیر وسیع آن برخلاف روش‌های انفرادی موضعی در بدن نیز جذب عمومی داشته و همان‌طور كه گفته شد می‌تواند وارد ساختار دندان‌های رویش نیافته شود.
این تأثیر فلوراید آب بیشتر در دندان‌های دایمی محسوس است. به نظر می‌رسد در اغلب مناطق ایران میزان فلوراید آب در حد لازم و حتی بعضاً بالاتر از حد مجاز باشد گرچه متأسفانه تحقیقات جامع و كاملی در مورد میزان فلوراید آب مناطق مختلف ایران در دسترس نیست.
اما به هرحال كاربرد موضعی فلوراید به خصوص توسط دندانپزشك به شكل اثبات شده‌ای باعث كاهش بیشتر میزان پوسیدگی به خصوص در كودكان می‌شود.
در نتیجه كاربرد موضعی فلوراید برای كودكان و نوجوانان در مطب‌های دندانپزشكی اكیداً توصیه می‌شود. دندانپزشك بعد از تعیین میزان استعداد ابتلای بیمار به پوسیدگی و احیاناً انجام درمان‌های لازم اولیه مثل حذف پوسیدگی‌ها، درمان با فلوراید را انجام می‌دهد.
دهان‌شویه‌های فلورایددار یكی از روش‌های موضعی استفاده از فلوراید است كه هم‌اكنون نیز طرح همگانی استفاده از آن در مدارس كشور در حال اجراست. این طرح به صورت استفاده یك روز در هفته دهان‌شویه توسط دانش‌آموزان با نظارت مسئولان مدارس انجام می‌شود، اما در مورد روش استفاده صحیح آن حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد كه پرداختن به آنها در این مجال مختصر نمی‌گنجد. اما یك نكته فرعی این كه با استفاده از هرگونه دهان‌شویه فلورایددار برای كودكان زیر 6 سال ممنوع است مگر این كه توسط دندانپزشك تجویز شده باشد.
یكی از چالش‌های مهم تجویز مكمل‌های فلوراید مربوط به خانم‌های باردار است. در منابع علمی مدرك معتبری در زمینه ارزش تجویز مكمل خوراكی فلوراید برای مادران باردار حتی در مناطقی كه آب فاقد فلوراید است وجود ندارد.
گرچه مصرف این مكمل‌ها توسط اداره غذا و داروی آمریكا برای مادران باردار ممنوع اعلام شده اما این مكمل‌ها برای جنین به هیچ وجه خطرناك نیستند. گرچه در سال‌های اخیر برخی محققان ثابت كرده‌اند كه فلوراید از راه جفت به جنین منتقل می‌شود اما مقدار این فلوراید منتقل شده نامشخص است.
در عین حال محققان توافق دارند كه وقتی جنین در معرض فلوراید قرار می‌گیرد قدری فایده پیشگیری از پوسیدگی به دندان‌های شیری می‌رسد گرچه این تأثیر بسیار اندك است. به‌طور كلی توافق صاحب‌نظران علم دندانپزشكی براین است كه مصرف فلوراید توسط زنان باردار فایده‌ای برای دندان‌های نوزاد دست كم در مورد دندان‌های دایمی در بر نخواهد داشت.
از سوی دیگر جذب بیش از حد فلوراید توسط بدن كه به خصوص در مناطقی با فلوراید آب بالا رخ می‌دهد می‌تواند منجر به فلوروزیس دندانی (دندان‌های خالدار) شود. در این حالت مینای دندان رنگ سفید گچی یا قهوه‌ای مات و یا حالتی مغره‌دار به خود می‌گیرد. این وضعیت بیشتر در دندان‌های دایمی دیده می‌شود. این مشكل در صورت تأیید توسط دندانپزشك به راحتی با روش‌های ترمیم همرنگ دندان قابل تصحیح است.
منبع : همشهری آنلاین
شرح موضوع