كلا مي توانيم عوارض فشار خون بر چشم را به دو دشته كلي تقسيم كنيم :
در مورد حالت اول ، يعني زماني كه به طور ناگهاني فشار خون خيلي افزايش يابد ، اولين پاسخ بدن به صورت نازك شدن و باريك شدن شريانچه هاكوچك شبكيه و نيز برجسته شدن و تورم سر عصب بينايي بروزمينمايد .در اطراف سر عصب خونريزيهاي كوچك رخ ميدهد كه در صورت عدم تشخيص و درمان به موقع فشارخون مي تواند اختلال در خون رساني شبكيه و سر عصب و نهايتا تحليل سر عصب بينايي و افت شديد ديد بيمار به طور دائمي گردد. از علائم خوب جنين حالاتي سردرد ناگهاني و گاهي عدم هوشياري و يا حتي تشنج بيمار است . كه بايد فورا به مراكز درماني مراجعه نمود و به فكر اين بيماري بود .
حالت دوم كه شايعتر است ، بالا بودن فشار خون به طور مزمن ا ست كه عمدتا در بالغين مشاهده ميشود . بسته به ميزان بالاي فشار خون و مدت زماني كه از آن ميگذرد علائم مختلفي در شبكيه بروز ميكند . اگر فشار خون در حد متوسط و كمي بالا باشد ، در شبكيه فقط باريك شدن عروق ( عمدتا شريانها ) مشاهده ميشود و حالت پيچ و خم دار به خود ميگيرند
در غير اين صورت عوارض تحليل سر عصب بينايي و نابينايي شديد حاصل ميگردد . در موارديكه فشار خون بالاتر باشد ( متوسط تا شديد ) علاوه بر موارد فوق از ديواره رگهاي چشم تراوشات پروتيني و چربي به خارج رخ داده كه در روي شبكيه رسوب ميكند . در حالات شديدتر ( فشار خون خيلي بالا ) تمام حالات بالا به همراه پارگي كوچك و ظريف شبكيه رخ داده كه منجر به خونريزيهاي نقطه اي و يا شعله شمعي در روي شبكيه ميگردد كه بسته به مكان بروز اين خونريزيها مي تواند اختلال در كار كرد شبكيه و نيز افت ديد بيمار گردد. در موارد فشار خونهاي خيلي بالا يا موارديكه علائم فشار خون خيلي پيشرفته باشد ، تورم و برجستگي سر عصب بينايي رخ ميدهد كه پيش آگهي بسيار بدي دارد و در اين موارد بايد به طور ا ورژانس فشار خون بيمار كنترل گردد و به حد مطلوب و مجاز رسانده شود .
در موارديكه فشار خون متوسط تا شديد سبب بروز علائم اوليه پرفشاري در ته چشم به صورت باريك شدن شريانها و بروز تراوشات و خونريزيهاي كوچك گردد ، اين خطر وجود دارد كه شريانچه هاي مزبور بر وزيدهاي مجاور فشار وارد كرده و منجر به ا نسداد آنها گردند كه در نتيجه آن تخليه خون وريدي بخشي از شبكيه مختل گشته و چنا نچه اين انسداد در ابتداي شريانجه مركزي يا وريد مركزي ته چشم صورت گيرد ، اختلال در تمامي سطح شبكيه بروز نموده و اختلال كاركرد شبكيه وسيعتر بوده و در آن ناحيه ايجاد خونريزي وسيع در سطح شبكيه مي نمايد .
اين ا ختلال در خون رساني و تخليه به موقع منجر به عدم كاركرد مناسب شبكيه گشته كه به مرور زمان در آن ناحيه " ا سكيمي " يا " كاهش خون رساني و تغذيه خوني لازم " ايجاد ميگردد. عارضه خطرناك در اين مرحله پيدايش عروق جديد در سطح شبكيه است كه در پاسخ به اين اسكيمي ايجاد ميشوند و با رشد اين كلاف عروقي به داخل زجاجيه و با توجه به شكننده بودن عروق مزبور ، خطر خونريزي ناگهاني به داخل كره چشم وجود دارد كه هم باعث افت ناگهاني و شديد بينايي گشته و هم به مرور زمان با ايجاد بافتهاي نابجا ، سبب كشيدگي شبكيه و نهابنا جدا شدگي شبكيه ميگردد كه در اين صورت عارضه بسيار وخيم تر و درمان آن مشكل تر و پرهزينه تر مي باشد . در عين حال افت ديد در اين مرحله بسيار شديد تر ميباشد و نياز به درمان جراحي داخل چشمي دارد .
چند توصيه :
از نظر درماني ، توصيه مي شود كه در هر فرد بالغ بطور طبيعي فشار خون هر چند ماه يكبار كنترل گردد و در صورت بالا بودن فشار خون ، علاوه بر درمان آن توسط پزشكي به همراه معاينه منظم ته چشم كفايت ميكند .
در صورت بروز علائم ا نسدادي در وريدها يا شريانچه هاي ته چشم با توجه به صلاحديد چشم پزشك اقدامات تشخيصي بيشتر از جمله عكس برداري ته چشم و در صورت لزوم اقدامات درماني با ليزر جهت از بين بردن عروق جديد و نواحي آسيب ديده توصيه ميگردد.
با توجه به اينكه فشارخون در اغلب موارد بدون علامت است وندرتا در افراد مسن يا افراديكه علائم نارسائي عروق كرونر قلب دارند به صورت درد قفسه صدري يا خستگي حين فعاليت بروز مينمايد اكثر بيماران از بالا بودن فشار خون خود خبر نداشته و عمدتا بطور تصادفي و اتفاقي در طي معاينات متوجه آن ميشوند . اين مسئله منجر به غفلت از بيماري فوق و درمان به موقع آن ميگردد .
همچنين عوارض چشمي فشار خون نيز تا مراحل انتهايي و غير قابل برگشت آن بدون علامت است و اين عامل در غفلت از عوارض چشمي و بروز اتفاقات ناگوار چشمي است بنابر اين توصيه ميشود كه فشار خون افراد بالغ به طور منظم كنترل گردد و تمام افراد در معرض خطر فشار خون از جمله خانمهاي باردار ، بيماران پيوند كليه ، بيماران با نارسائي مزمن كليه ، كليه افراد سيگاري ، كليه افرايكه با سردرد هاي مزمن و يا ناگهاني ، افراد بالغي كه در بستگان درجه يك آنها مبتلايان به فشار خون وجود دارند ، بعضي از بيماران عروقي و نيز به همراه كنترل فشار خون ، از نظر مسائل شبكيه نيز مورد معاينه چشم پزشكي قرار گيرند . در پايان ياد آور ميشويم كه پيشگيري مقدم بر درمان است .
منبع : وب سایت بخش چشم بیمارستان شهید لبافی نژاد
-
1- بالا رفتن حاد و ناگهاني فشار خون -
2- بالا بودن مزمن فشار خون
در مورد حالت اول ، يعني زماني كه به طور ناگهاني فشار خون خيلي افزايش يابد ، اولين پاسخ بدن به صورت نازك شدن و باريك شدن شريانچه هاكوچك شبكيه و نيز برجسته شدن و تورم سر عصب بينايي بروزمينمايد .در اطراف سر عصب خونريزيهاي كوچك رخ ميدهد كه در صورت عدم تشخيص و درمان به موقع فشارخون مي تواند اختلال در خون رساني شبكيه و سر عصب و نهايتا تحليل سر عصب بينايي و افت شديد ديد بيمار به طور دائمي گردد. از علائم خوب جنين حالاتي سردرد ناگهاني و گاهي عدم هوشياري و يا حتي تشنج بيمار است . كه بايد فورا به مراكز درماني مراجعه نمود و به فكر اين بيماري بود .
حالت دوم كه شايعتر است ، بالا بودن فشار خون به طور مزمن ا ست كه عمدتا در بالغين مشاهده ميشود . بسته به ميزان بالاي فشار خون و مدت زماني كه از آن ميگذرد علائم مختلفي در شبكيه بروز ميكند . اگر فشار خون در حد متوسط و كمي بالا باشد ، در شبكيه فقط باريك شدن عروق ( عمدتا شريانها ) مشاهده ميشود و حالت پيچ و خم دار به خود ميگيرند
در غير اين صورت عوارض تحليل سر عصب بينايي و نابينايي شديد حاصل ميگردد . در موارديكه فشار خون بالاتر باشد ( متوسط تا شديد ) علاوه بر موارد فوق از ديواره رگهاي چشم تراوشات پروتيني و چربي به خارج رخ داده كه در روي شبكيه رسوب ميكند . در حالات شديدتر ( فشار خون خيلي بالا ) تمام حالات بالا به همراه پارگي كوچك و ظريف شبكيه رخ داده كه منجر به خونريزيهاي نقطه اي و يا شعله شمعي در روي شبكيه ميگردد كه بسته به مكان بروز اين خونريزيها مي تواند اختلال در كار كرد شبكيه و نيز افت ديد بيمار گردد. در موارد فشار خونهاي خيلي بالا يا موارديكه علائم فشار خون خيلي پيشرفته باشد ، تورم و برجستگي سر عصب بينايي رخ ميدهد كه پيش آگهي بسيار بدي دارد و در اين موارد بايد به طور ا ورژانس فشار خون بيمار كنترل گردد و به حد مطلوب و مجاز رسانده شود .
در موارديكه فشار خون متوسط تا شديد سبب بروز علائم اوليه پرفشاري در ته چشم به صورت باريك شدن شريانها و بروز تراوشات و خونريزيهاي كوچك گردد ، اين خطر وجود دارد كه شريانچه هاي مزبور بر وزيدهاي مجاور فشار وارد كرده و منجر به ا نسداد آنها گردند كه در نتيجه آن تخليه خون وريدي بخشي از شبكيه مختل گشته و چنا نچه اين انسداد در ابتداي شريانجه مركزي يا وريد مركزي ته چشم صورت گيرد ، اختلال در تمامي سطح شبكيه بروز نموده و اختلال كاركرد شبكيه وسيعتر بوده و در آن ناحيه ايجاد خونريزي وسيع در سطح شبكيه مي نمايد .
اين ا ختلال در خون رساني و تخليه به موقع منجر به عدم كاركرد مناسب شبكيه گشته كه به مرور زمان در آن ناحيه " ا سكيمي " يا " كاهش خون رساني و تغذيه خوني لازم " ايجاد ميگردد. عارضه خطرناك در اين مرحله پيدايش عروق جديد در سطح شبكيه است كه در پاسخ به اين اسكيمي ايجاد ميشوند و با رشد اين كلاف عروقي به داخل زجاجيه و با توجه به شكننده بودن عروق مزبور ، خطر خونريزي ناگهاني به داخل كره چشم وجود دارد كه هم باعث افت ناگهاني و شديد بينايي گشته و هم به مرور زمان با ايجاد بافتهاي نابجا ، سبب كشيدگي شبكيه و نهابنا جدا شدگي شبكيه ميگردد كه در اين صورت عارضه بسيار وخيم تر و درمان آن مشكل تر و پرهزينه تر مي باشد . در عين حال افت ديد در اين مرحله بسيار شديد تر ميباشد و نياز به درمان جراحي داخل چشمي دارد .
چند توصيه :
از نظر درماني ، توصيه مي شود كه در هر فرد بالغ بطور طبيعي فشار خون هر چند ماه يكبار كنترل گردد و در صورت بالا بودن فشار خون ، علاوه بر درمان آن توسط پزشكي به همراه معاينه منظم ته چشم كفايت ميكند .
در صورت بروز علائم ا نسدادي در وريدها يا شريانچه هاي ته چشم با توجه به صلاحديد چشم پزشك اقدامات تشخيصي بيشتر از جمله عكس برداري ته چشم و در صورت لزوم اقدامات درماني با ليزر جهت از بين بردن عروق جديد و نواحي آسيب ديده توصيه ميگردد.
با توجه به اينكه فشارخون در اغلب موارد بدون علامت است وندرتا در افراد مسن يا افراديكه علائم نارسائي عروق كرونر قلب دارند به صورت درد قفسه صدري يا خستگي حين فعاليت بروز مينمايد اكثر بيماران از بالا بودن فشار خون خود خبر نداشته و عمدتا بطور تصادفي و اتفاقي در طي معاينات متوجه آن ميشوند . اين مسئله منجر به غفلت از بيماري فوق و درمان به موقع آن ميگردد .
همچنين عوارض چشمي فشار خون نيز تا مراحل انتهايي و غير قابل برگشت آن بدون علامت است و اين عامل در غفلت از عوارض چشمي و بروز اتفاقات ناگوار چشمي است بنابر اين توصيه ميشود كه فشار خون افراد بالغ به طور منظم كنترل گردد و تمام افراد در معرض خطر فشار خون از جمله خانمهاي باردار ، بيماران پيوند كليه ، بيماران با نارسائي مزمن كليه ، كليه افراد سيگاري ، كليه افرايكه با سردرد هاي مزمن و يا ناگهاني ، افراد بالغي كه در بستگان درجه يك آنها مبتلايان به فشار خون وجود دارند ، بعضي از بيماران عروقي و نيز به همراه كنترل فشار خون ، از نظر مسائل شبكيه نيز مورد معاينه چشم پزشكي قرار گيرند . در پايان ياد آور ميشويم كه پيشگيري مقدم بر درمان است .
منبع : وب سایت بخش چشم بیمارستان شهید لبافی نژاد
شرح موضوع