شاهی (تره تیزک) از خانواده چلیپاییان با نام علمی Lepidium sativum می باشد.شاهی گیاه بومی مدیترانه شرقی است.این گیاه یك ساله و به ارتفاع 20 تا 30 سانتی متر است كه در نواحی مختلف ایران نیز،پرورش می یابد.
شاهی به عنوان غذا و دارو مصرف می شود.سبزی شاهی را خیلی راحت می توان کاشت و خیلی راحت و سریع آماده برداشت می شود. این گیاه برای روش هیدروپونیک (رشد و نمو گیاه در آب) نیز مناسب است.قسمت های قابل استفاده شاهی شامل ریشه ها،برگ ها و تخم شاهی می باشد.
ریشه شاهی
ریشه شاهی
ریشه شاهی نیز مزه تند و تلخی دارد.این ریشه برای درمان سیفیلیس و ناتوانی در ادارار کردن مفید است.
برگ شاهی
برگ های شاهی،محرک،ادرارآور و ضد باکتری می باشند.این برگ ها برای درمان بیماری اسکوربوت و بیماری های کبدی مفید می باشند.شاهی به عنوان یک پماد بر روی جاهایی که درد می کند و یا آسیب دیده است،نیز به کار می رود.
تخم شاهی
تخم شاهی مزه ی تند و تلخی دارد.این ماده خاصیت چربی سوز،تصفیه کنندگی خون، شیرافزایی،قاعدگی آور،مقوی (نیروبخش) و ادرارآور دارد.دارویی برای چشم درد است.تخم شاهی قوای جنسی را تقویت می کند.
* تخم شاهی برای مرض جذام، بیماری های پوستی، اسهال خونی، اسهال،سوء هاضمه، بیماری های چشمی، اسکوربوت، آسم و سرفه مفید است.
* تخم شاهی خاصیت سقط کنندگی جنین دارد.در ضمن تخم شاهی خاصیت ملینی نیز دارد.
فواید شاهی برای سلامتی بدن
ضد سرطان
به دلیل وجود ویتامین Cو E در شاهی این گیاه خاصیت آنتی اکسیدانی فوق العاده در جلوگیری از آسیب رادیکال های آزاد دارد.در نتیجه یک ماده ی ضد سرطانی می باشد.شاهی مانع از رشد سلول های سرطانی می شود.
پروفسور "لئون بینه" عصاره شاهى را گرفت و به بدن موش هایى كه به سرطان مبتلا بودند تزریق كرد و مشاهده كرد كه این كار،رشد سلول هاى سرطانى را در این موش ها متوقف می کند.
درمان کم خونی
شاهی علاوه بر ویتامین C حاوی مقدار قابل ملاحظه ای آهن و اسید فولیک نیز می باشد،از این رو برای اشخاص كم خون مفید است.
کاهش چربی خون
در یک طرح تحقیقاتی در ایران که به منظور تعیین تاثیر سبزی شاهی بر چربی های خون، در كاركنان دانشكده پیراپزشكی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی انجام گرفت، مشخص شد که میزان كلسترول در گروه مورد بررسی کاهش یافته بود.
مفید برای آسم
شاهی حاوی مقدار قابل ملاحظه ای ویتامین A و روغن هاى فرار است.به همین دلیل برای مخاط دستگاه تنفسى و در نتیجه مبتلایان به آسم فوق العاده مفید است.كسانى كه برونشیت دارند یا سرفه هاى سختى مى كنند،هر روز 60 تا 150 گرم عصاره شاهی را مصرف نمایند.
مفید برای کلیه ها
شاهی مانند خیلی از سبزیجات گروه چلیپاییان مانند کلم،کلم بروکلی و کلم پیچ دارای گلوکوزیدها و روغن خردل (روغن تلخ) می باشد.این مواد،محرک فعالیت کلیه ها هستند و موجب تقویت معده و کیسه صفرا می شوند. از این رو مصرف شاهی به كسانی كه سنگ كلیه و مثانه دارند،توصیه شده است.
دیگر فواید
* شاهی حاوی مقدار قابل ملاحظه ای کلسیم،آرسنیك،منگنز،مس،روی و گوگرد است.به همین دلیل اشتها آور نیز می باشد.
* شاهی خاصیت درمانی فوق العاده ای در اختلالات مفصلی و نقرس دارد.
* شاهی خاصیت درمانی فوق العاده ای در اختلالات مفصلی و نقرس دارد.
* عصاره شاهی،كرم بدن را از بین می برد.
* جویدن برگ های شاهی تازه،لثه ها را محكم می كند و آن ها را سالم نگه می دارد.
* شاهی كك و مك را كه معمولا در صورت انسان به صورت لكه های قهوه ای ریزی پدیدار می شود،برطرف می كند. بدین منظور باید برگ شاهی را كوبید و روی لكه ها گذاشت و یا تخم شاهی را كوبید و در مقداری آب خیس نمود و یك بار در روز بر روی لكه ها گذاشت و آن قدر ادامه داد تا لكه ها برطرف شوند.
* شاهی لكه های سفید پوست را برطرف می كند.به این منظور باید تخم شاهی را كوبید و با كمی عسل مخلوط نمود و بر روی لكه ها قرار داد.این عمل را روزی یك مرتبه تكرار كنید تا بهبودی كامل حاصل شود.
شاهی در آشپزخانه
شاهی به طور معمول در ساندویچ های انگلیسی مانند ساندویچ تخم مرغ و شاهی (تهیه شده با تخم مرغ آب پز،مایونز،نمک و مقداری شاهی) استفاده می شود.اما در ایران بیشتر به صورت یک نوع سبزی خوردن استفاده می شود.شاهی را در سبزی خوردن و یا به صورت سالاد باید خورد. كسانى كه نمى توانند این سبزى را خام بخورند باید آب آن را بگیرند و بخورند.
* مقدار مواد مغذی در 100 گرم شاهی خام :
انرژی | 30 کیلوکالری |
کربوهیدرات | 5/5 گرم |
فیبر غذایی | 1/1 گرم |
چربی | 0/7 گرم |
پروتئین | 2/6 گرم |
ویتامینA | 346 میکروگرم |
فولات | 80 میکروگرم |
ویتامینC | 69 میلی گرم |
کلسیم | 81 میلی گرم |
آهن | 1/3 میلی گرم |
منبع: tebyan.net
شرح موضوع