یبوست 5% از مراجعات به مطبهای کودکان را تشکیل می دهد و به صورت تاخیر یا سختی در دفع مدفوع سفت و گاهی بزرگ برای بیش از دو هفته تعریف می گردد. دفعات دفع مدفوع در کودکان متفاوت است؛ در سال اول به طور متوسط روزانه دو تا چهار بار دفع مدفوع طبیعی است. این تعداد بسته به نوع تغذیه (شیر مادر، شیر خشک) هم متفاوت است (در کودکان شیر مادر خوار دفعات دفع بیشتر است). به طور کلی نشانه های زور زدن به معنی یبوست نیست و عضلات برای همراهی در دفع به تدریج شکل می گیرندو بعد از یکسالگی کودکان به طور متوسط یکبار در روز دفع مدفوع دارند.

علل:
یبوست در کودکان به دو دسته عمده تبدیل می شود: 1- عملکردی (95%) 2 - عضوی (5%)

- علل عضوی: آنهایی هستند که نادرند ولی تشخیص آنها با اهمیت است که مهمترین آنها بیماری هیرشپرونگ می باشد؛ سایر علل عضوی عبارتند از:
1 - اختلالات رکتوم و مقعد 2- فیبروز کیستیک 3 - اختلالات متابولیک (هیپوتیروئیدی، هیپر کلسمی و هیپر کالمی) 4 - اختلالات ستون فقرات و نخاع

- علل عملکردی: آنهایی هستند که علل عضوی ندارند؛ مثلا در نوزادان استفاده از شیر خشک یاعث ایجاد مدفوع سفت و کوچک می شود یا در کودکان بزرگتر استفاده از رژیم غذایی کم فیبر یا لبنیات زیاد باعث سفت شدن مدفوع شده و در هنگام دفع شقاق ایجاد می کند. گاهی اوقات کودکان به دلیل وجود شقاق و درد ناشی از آن از مدفوع کردن امتناع می کنند و با سفت کردن اسفنکتر خارجی باعث بالا رفتن مدفوع در رکتوم می شوند و مدفوع در رکتوم تجمع می یابد. احساس دفع کاهش یافته و مدفوع سفت تر می شود و سیکل معیوب دفع دردناک و بدتر شدن یبوست ادامه می یابد. گاهش مدفوع شل از اطراف این توده سفت نشت پیدا کرده و بی اختیاری مدفوع رخ می دهد.
استرس، تعلیم دفع مدفوع و سوء استفاده جنسی از سایر علل می باشند.

نشانه های خطرناک:
- تاخیر در دفع مکونیوم (اولین مدفوع نوزاد) بیش از 24 تا 48 ساعت از تولد
- شل بودن و مکیدن ضعیف (بوتولیسم نوزادی)
- راه رفتن غیر طبیعی و رفلکس تاندونی عمقی غیر طبیعی (درگیری ستون فقرات و نخاع)

نکات کلیدی:
- علت بیش از 95% از موارد یبوست در کودکان عملکردی است.
- علل عضوی نادرند ولی حتما باید در نظر گرفته شوند.- تاخیر در دفع مکونیوم بیش از 24 تا 48 ساعت از تولد، شک به اختلالات ساختاری به ویژه بیماری هیرشپرونگ را افزایش می دهد.
- مداخلات زودرس با رژیم غذایی و تغییر رفتار، یبوست عملکردی را با موفقیت درمان می کند.


منبع: The MERCK Manual of PATIENT SYMPTOMS
تنظیم و ترجمه: دکتر رهام صادقی