سم گندمی معده

با سلام واحترام

karim-razaiy نوشته است: با سلام واحترام

   جناب آقای دکتر ضمن تشکر از لطف جنابعالی میخواستم درخصوص سم گندمی معده کمی توضیح بفرمایید،که آیا این یک بیمارست ؟ و کسی که در اندسکوپی از معده برایش پزشک معلج تشخیص این را داده باشد و وی را از مصرف نان و فراوردههای حاوی گندم برای همیشه منع کند چه وضعتی خواهد داست؟ آیا شخص مبتلا بیمار محسوب میشود  ؟وبرایش چه عوارضی خواهد داشت؟ و اساسا این سم از کجا وچگونه به وجود می آید؟ ضمنا شخص مورد نطر 23ساله و خانم میباشد.

                                                                   باسپاس فراوان

بـيـماري سليـاك(CELIAC=COELIAC) و يـا عـارضـه عـدم
تحمل گلوتن(GLUTEN)

يك اختلال مادرزادي، خود ايمني
و آلرژيك روده باريك مي بـاشد. ايـن بــيماري در افرادي كه زمـينه ژنتيك دارند ميتواند در هر سني بروز يابد. علت آن
واكنش غيرطـبيعي سيستم ايمني بدن با پروتئين گلوتن مي باشد. هنگامي كه گلوتن وارد روده باريك مي شـود،
سيسـتم ايـمـنـي بــدن بـا آنــزيــم تــرانــس گلـوتـامـيـناز (TRANGLUTAMINAS) بافـتي واكنـش نشان ميدهد، اين
واكنـش سبـب التـهاب روده بـاريـك و آسيـب ديدن، تحليل رفتـن، كـوتـاه شـدن و نـهايـتـاً تخـريـب پرزهاي روده كوچك
(VILLI) ميشود. اين امر باعث ميگردد تا كارايي پرزهاي روده كاهش يافته و مواد مغذي بدون جذب از روده ها عبور و همراه با مدفوع دفع گردند.

گلوتن(GLUTEN) يك پروتئين ارگانيك است كه بطور تركيب با نشاسته در آندوسپرم برخي غلات به ويژه گندم(WHEAT)، جو(BARLEY) و جو سياه و يا چاودار (RYE) موجود ميباشد. گلوتن 80 درصد پروتئينهاي گندم را به خود اختصاص داده است. قابليت ارتجاعي خمير نان كه به آن اجازه ورآمدن ميدهد، به علت وجود گلوتن در آرد است.

گـلـوتن تـركيبـي از دو گروه پروتئيـن مي بـاشـد: 1-پرولامينها(PROLAMINES): گليادين(GLIADIN) موجود در گندم، هوردئين(HORDEIN) موجود در جو، و سكالين(SECALIN) موجود در جو سياه. 2-گلوتلين ها(GLUTELINS).

نكته: برنج، ذرت (بلال)، برنج وحشي، لوبياي سويا، ارزن و دانه آفتاب گردان فاقد گلوتن ميباشند.

نكته:جو دوسر(OATS): فاقد گلوتن است، اما گاهي اوقات در كنار ساير غلات حاوي گلوتن روييده و يا همراه با آنها آسياب ميگردد. از اينرو معمولاً آلوده به گلوتن مي باشند. همچنين جو دوسر حاوي اونين(AVENIN) است كه براي مخاط روده سمي بوده و ميتواند آغازگر واكنش آلرژيك  در بيماران مبتلا به سلياك باشد.

شيوع بيماري سلياك:

شيوع آن در 1 درصد جمعيت است. به عبارتي از هر 100 تا 300 نفر يكي مبتلا به سلياك است.

نكته: اين بيماري ارثي است و چنانچه يكي از بستگان نزديك شما مبتلا به سلياك باشد، احتمال مبتلا شدن شما به اين بيماري 10 تا 20 درصد است.

نكته: بسياري از موارد اين بيماري معمولاً تشخيص داده نشده، و يا به اشتباه نشانگان روده تحريك پذير و يا بيماري كرون تشخيص داده ميشوند.

نكته: افرادي كه مبتلا به ديابت وابسته به انسولين، كوليت روده و مشكلات تيروئيد مي باشند بيشتر مستعد ابتلا به سلياك ميباشند.

نكته:براي اينكه فردي به بيماري سلياك دچار گردد 3 چيز بايستي روي دهد:

1- به ارت بردن ژن اين بيماري (داشتن زمينه ژنتيكي).

2-مصرف گلوتن.

3-عوامل آغازگر اين ژن (استرس، تراما (عمل جراحي و يا حاملگي)، عفونتهاي ويروسي)

علايم سلياك:

علايم بيماري سلياك مي تواند به شكل مشكلات روده اي و يا در اثر سوء تغذيه تظاهر يابند.

نكته:50 درصد افراد مبتلا به سلياك فاقد هرگونه علايم روده اي ميباشند.

1- علايم كلاسيك: اسهال حجيم، بدبو و رنگ پريده-كاهش وزن-كندي رشد-كوتاهي قامت-خستگي مزمن-سوء جذب چربي (مدفوع حجيم و روغني ميگردد)-كم خوني فقر آهن-درد شكم-ورم شكم-نفخ-يبوست-زخم هاي دهاني-افسردگي-گرفتگي عضلاني-درد استخوان.

2-به علت آسيب به روده درجاتي از عدم تحمل لاكتوز بروز ميكند.

3-تغيير در ساختار روده باريك جذب ريز مغذي ها، مواد معدني و ويتامين هاي محلول در چربي را مختل ميسازد.

4-عدم توانايي در جذب كربوهيدراتها و چربيها ميتواند به كاهش وزن،كندي رشد در نوجوانان و يا خستگي منجر گردد.

5- كم خوني(آنمي): به علت سوء جذب آهن، فوليك اسيد و ويتامين B12 ميتواند به كم خوني فقر آهن و كم خوني مگالوبلاستيك منجر گردد. همچنين التهاب روده باريك ممكن است به از دست رفتن ميكروسكوپي خون از روده كوچك بيانجامد.

6- پوكي استخوان: سوء جذب ويتامين D و كلسيم ميتواند به پوكي استخوان، نرمي استخوان، كاهش تراكم استخوانها و انقباضات عضلاني (تتاني) بيانجامد.

7- كاهش جذب ويتامين K ميتواند مكانيسم انعقاد خون را مختل كرده و به خونريزي منجر گردد.

8- بيماري سلياك باعث افزايش تكثير باكتريهاي روده كوچك گرديده كه سوء جذب ريز مغذي ها را تشديد ميكند.

9- كمبود ويتامينهاي A,D,E.

10- نقص پادتن ايمنوگلوبين: در 2 درصد بيماران مبتلا به سلياك مشاهده ميشود. همچنين اين عارضه ريسك ابتلا به سلياك را 10 برابر ميكند. اين پادتن غشاء مخاطي دهان، مجاري هوايي و مجاري گوارش را در برابر عفونتها محافظت ميكند.

11- درماتيت هرپتي فرم(HERPETIFORMIS DERMATITIS): يك اختلال پوستي مزمن است كه با بثورات جلدي خارش دار (در نواحي باسن، آرنج ها، زانوها) بروز مييابد. عامل آن آنزيم ترانس گلوتاميناز پوست ميباشد. در 2 درصد بيماران سلياك مشاهده ميگردد.

12- كندي و يا توقف رشد، و تاخير در بلوغ ممكن است بدون علايم بارز روده اي و يا سوء تغذيه شديد در نوجوانان تظاهر يابد.

13- سقط جنين و ناباروري در زنان.

14- صرع، آتاكسي(ATAXI)(عدم هماهنگي حركتي-فرد در راه رفتن مشكل دارد) و نوروپاتي محيطي (سوزن سوزن شدن دستها و پاها)، مشكلات روماتيسمي، ضعف وسردرد هاي ميگرني.

15- عدم درمان به موقع ميتواند به سرطانهاي روده كوچك منجر گردد. 20 درصد بيماران مبتلا به سلياك در صورت عدم درمان به سرطان روده كوچك دچار خواهند شد.

علايم در كودكان:

1-مشكلات يادگيري، رفتاري و تمركز.

2-تحريك پذيري، اسهال، استفراغ، نفخ شكم، كوتاهي قد و رشد ناكافي، نقص در ميناي دندان.

فرايندهاي تشخيصي:

غربالگري سلياك در كودكي و نوجواني.

1-آزمايش خون براي شناسايي پادتن هاي ENDOMYSIUM ،سطح آنتي بادي ضد گليادين و سطح آنتي بادي ضد بافتي ترانس گلوتاميناز.

2-بيوپسي (نمونه برداري از بافت) از روده كوچك براي شناسايي آسيب به پرزهاي روده اي.

3-آزمايش خون براي تشخيص كم خوني،سطوح كلسيم،آهن و فوليك اسيد.

درمان سلياك:

تنها راه درمان اين بيماري  پيروي از رژيم غذايي 100 بدون گلوتن تا پايان عمر ميباشد.

نكته: پس از حذف گلوتن از رژيم غذايي روده باريك بسرعت شروع به بازسازي خود ميكند. اما در مواردي نيز اين بازسازي انجام نگرفته و بايستي از داروهاي سركوبگر سيستم ايمني (استروئيدها) براي بيمار تجويز گردد.

1-حذف گندم، جو، جو دوسر، جوي سياه و يا چاو دار و همچنين تمام فراورده هايي كه حاوي اين غلات ميباشد. نظير: نانها، بيسكوئيت ها، كيكها، كلوچه ها، شيريني ها، پاستا (ماكاروني)، سوپ ها، سسها، پيتزا.

2-مصرف مكمل هاي غذايي (ويتامينها و مواد معدني) براي برطرف شدن آثار سوء تغذيه.

چه غذاهايي حاوي گلوتن و چه غذاهايي فاقد آن ميباشند:

1-مواد غذايي حاوي گلوتن: سس مايونز، سس خردل، سس سويا، سركه سفيد، سوسيس، كالباس، آبجو، ويسكي، برخي آب نباتها، برخي شكلاتها، مارينادها، مكمل هاي گياهي، كليه محصولات گوشتي كنسرو شده، كباب كوبيده رستورانها، شنيسل مرغ و گوشت، نشاسته گندم، نسكافه و قهوه، شكر قهوه اي، كشك، برخي بستني ها، شير خشك، برخي پنيرهاي خامه اي، چيپس سيب زميني (مگر عاري از آرد غلات ممنوعه باشد)، كنسروهاي ميوه، برخي داروها و مكملهاي غذايي.

2- مواد غذايي فاقد گلوتن: سيب زميني، سبزيجات، ميوه ها، گوشت قرمز، ماهي، مرغ، تخم مرغ، لبنيات، آجيل(غير بو داده)، ذرت، برنج، سالادها، لوبيا.

نكته:براي پخت پز از روغن زيتون و آفتاب گردان استفاده كنيد.

نكته: آرد برنج، ذرت و سيب زميني را جايگزين آرد گندم كنيد.

نكته:از محصولات فاقد گلوتن موجود در بازار استفاده كنيد.

نكته: توجه داشته باشيد مقادر بسيار اندك گلوتن نيز به اندازه مقادر زياد آن براي شما مضر بوده و ميتواند به روده باريك آسيب برساند.

نكته: توصيه ميگردد تا ناپديد شدن علايم بيماري از مصرف شير (به علت وجود لاكتوز)، غذاهاي چرب و پر فيبر اجتناب ورزيد .


منبع سایت مردمان

علائم بیماری سلیاک
حدود 50 تا 60 درصد مبتلایان به سلیاک بدون علامت هستند و یا علامت های کمی جهت تشخیص دارند. مهم ترین علامت در کودکان شش ماهه تا سه ساله، اسهال، عقب ماندگی رشد، استفراغ، دردهای شکمی ، طبلی شدن شکم، مدفوع حجیم و بدبو و تکرر دفع مدفوع به بیش از ده بار در روز و تحریک پذیری و بی اشتهایی است.


شاخص ترین علامت «سلیاک»، تحلیل رفتن پرزهای جذب کننده روده است؛ که با پیروی از رژیم غذایی مناسب و مخصوص سلیاک، وضعیت پرزهای روده بهبود می یابد.


در بزرگسالان، افزایش اشتها، کاهش وزن،  ضعف، خستگی ، مدفوع حجیم و بدبو، کم خونی، کاهش اندازه ی عضلات و کاهش سطح پروتئین های بدن و متعاقب آن اِدِم یا ورم، جزء علامت های شایع است. ولی به هر حال در بزرگسالان ممکن است حالت اسهالی وجود نداشته باشد. همچنین در نمونه برداری از بافت روده مشاهده می شود که پرزهای جذب کننده ی روده تحلیل رفته اند و این شاخص ترین علامت سلیاک است؛ که به دنبال پیروی از رژیم غذایی مناسب و مخصوص سلیاک وضعیت پرزهای روده بهبود می یابد.


رژیم غذایی در بیماری سلیاک
* راه درمان بیماری سلیاک، مصرف غذاهای فاقد گلوتن می باشد. بنا براین موادی مانند گندم، جو، جودوسر و محصولاتی که از این غلات تهیه می شود مانند بیسکویت، نان، کیک، سوپ جو و... باید از رژیم غذایی حذف گردد.

* استفاده از غلاتی مانند برنج، سیب زمینی، ذرت  و فرآورده های حاصل از آنها بلامانع است.

* با توجه به این که قسمت عمده ی انرژی رژیم غذایی ازغلات و مخصوصاً گندم به دست می آید، بدیهی است که عدم استفاده از این غله در بیماران مبتلا به سلیاک سبب کمبود انرژی، توقف رشد و کاهش ضریب ایمنی بدن می شود؛ مگر این که از مقادیر زیاد آجیل  و حبوبات جهت تکمیل انرژی استفاده شود.


گلوتن،ماده ای است که در گندم و برخی غلات وجود دارد. بنابراین در انواع نان، کیک، ماکارونی، نان بستنی و نوشیدنی ماء الشعیر وجود دارد.


* استفاده از چربی ها در این بیماران باید تا اندازه ای محدود شود؛ چون بیماران مبتلا به سلیاک دچار سوء جذب چربی می باشند، بهتر است در این مورد برای تامین انرژی از شیرهای کم چرب  در دفعات زیاد با حجم کم استفاده شود.

* استفاده از مواد پروتئینی  و تخم مرغ  برای تکمیل کالری و مهیا نمودن پروتئین جهت رشد و نگهداری بدن افزایش یابد.

* استفاده از مکمل های ویتامین  و مواد معدنی و نیز تصحیح سطح  آب  و الکترولیت های بدن الزامی است. چون در مراحل بحرانی سلیاک، به دنبال اسهال های شدید، حالت دهیدراتاسیون(کم آبی) و کاهش سطح الکترولیت ها در بدن رخ می دهد.

* اساسی ترین گام در تغذیه این بیماران، حذف گلوتن از رژیم غذایی است. چنانچه بیمار سلیاکی با حذف گلوتن معالجه نشود، به علت از دست دادن نیروی جسمانی و کاهش مقاومت بدن به دنبال ابتلا به بیماری های عفونی و میکروبی، از دست خواهد رفت.

منبع: ماهنامه تغذیه و سلامتی شماره 29