به التهاب روده بزرگ یا كولون، كولیت گفته می‌شود. كولون بخشی از دستگاه هاضمه است كه مواد دفعی در آن انباشته می‌شوند. ركتوم بخش انتهایی كولون پیش از آنوس (مقعد) است.
كولیت به اشكال مختلف شامل اولسراتیو یا زخمی، بیماری كرون ، كولیت عفونی ، كولیت با غشای كاذب و اسپاسمی روی می‌دهد.
در مبتلایان به كولیت اولسراتیو ، زخم‌ها و التهاب دیواره داخلی كولون منجر به بروز علایم درد شكمی ، اسهال و خونریزی متناوب ركتوم می‌شود.
كولیت اولسراتیو طولانی مدت ، خطر سرطان كولون را افزایش می‌دهد. همچنین با التهاب مفاصل ، ستون فقرات ، پوست ، چشم و كبد ارتباط دارد.
علل كولیت اولسراتیو
علل این بیماری و بیماری كرون ناشناخته است. امروزه مدرك متقاعد كننده‌ای وجود ندارد كه این دو بیماری به واسطه عفونت ایجاد شوند و هیچ یك هم مسری نیستند. كولیت اولسراتیو به وسیله فعال شدن غیرطبیعی دستگاه ایمنی بدن در روده‌ها ایجاد می‌شود. سیستم ایمنی شامل سلول‌های ایمنی و پروتئین‌هایی است كه این سلول‌ها تولید می‌كنند و همراه با هم برای دفاع بدن در مقابل باكتری‌های مضر ، ویروس‌ها ، قارچ‌ها و دیگر مهاجمان خارجی عمل می‌كنند.
فعال شدن سیستم ایمنی باعث التهاب داخل بافت‌های فعال شده می‌شود.
به طور طبیعی سیستم ایمنی تنها زمانی فعال است كه بدن در معرض مهاجمان مضر قرار گیرد اما در مبتلایان به بیماری كرون و كولیت اولسراتیو ، ایمنی بدن به طور غیرطبیعی و در غیاب عوامل خارجی فعال می‌شود.
ادامه این فعالیت به ایجاد التهاب و زخم می‌انجامد. حساسیت به این فعالیت غیرطبیعی دستگاه ایمنی بدن ارثی است.
بنابراین بستگان درجه یك (خواهر و برادر، فرزندان و والدین) مبتلایان بیماری التهاب روده (IBD) ممكن است به این بیماری دچار شوند.
علایم كولیت اولسراتیو
نشانه‌های این بیماری شامل خونریزی از ركتوم و اسهال است اما طیف وسیعی از علایم را در میان بیماران دارد. تنوع نشانه‌ها تفاوت‌هایی را در شدت بیماری و التهاب سبب می‌شود.
كولیت اولسراتیو براساس محل و شدت التهاب در روده به انواع مختلف تقسیم‌بندی شده است:
1- پروكتیت اولسراتیو: التهابی كه به ركتوم محدود می‌شود. گاهی تنها نشانه آن خونریزی متناوب ركتوم است. سایر بیماران با التهاب بیشتر درد ركتوم را نیز تجربه می‌كنند.
2- پروكتوسیگوئیدیت: التهاب ركتوم و كولون سیگموئید (بخش كوتاهی از كولون و كنار ركتوم)
3- كولیت سمت چپ: التهابی كه در ركتوم آغاز شده و تا كولون چپ ادامه می‌یابد. علایم آن شامل كولیت با اسهال خونی، انقباضات شكمی، كاهش وزن و درد سمت چپ شكم است.
4- پانكولیت: التهابی كه همه كولون (كولون راست، چپ، عضله متقاطع و ركتوم) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نشانه‌های آن عبارتند از: اسهال خونی، انقباضات و درد شكمی ، كاهش وزن ، خستگی، تب و عرق شبانه. برخی بیماران علایم خفیف‌تری دارند كه به سرعت به دارو پاسخ می‌دهند.
5- كولیت بدخیم: نوع نادر اما شدید پانكولیت است. مبتلایان به شدت بیمار هستند و به درد شدید شكمی، از دست دادن آب بدن، اسهال خونی، و حتی شوك دچار می‌شوند. این افراد در معرض ابتلا به آماس سمی كولون و پارگی آن قرار دارند. درمان این بیماران تنها در بیمارستان و با داروهای قوی انجام می‌گیرد.
در صورت عدم پاسخ به درمان، جراحی و حذف كولون آسیب دیده برای جلوگیری از پارگی كولون ضروری است.
تشخیص
تشخیص كولیت اولسراتیو با توجه به علایم شامل درد شكمی، خونریزی ركتوم و اسهال صورت می‌گیرد. آزمایش مدفوع از نظر انگل و عفونت نیز انجام می‌شود چرا كه علایمی شبیه به نشانه‌های كولیت ایجاد می‌كنند. آزمایش خون نیز ممكن است آنمی و افزایش گلبول‌های سفید خون یا میزان سدیمانتاسیون (ته نشینی) خون را نشان دهد.
افزایش گلبول‌های سفید و سدیمان هر دو منعكس‌كننده وجود التهاب در كولون است. تایید كولون اولسراتیو نیازمند بررسی روده بزرگ از طریق كولونوسكپی یا سیگموئیدوسكوپی است.
اطلاع از شدت و گسترش كولیت در انتخاب نوع درمان حائز اهمیت است. عكس‌برداری با باریم‌انما هم می‌تواند علایم كولیت اولسراتیو را نشان دهد.
درمان
روش‌های درمان كولیت اولسراتیو شامل دارو و جراحی هستند. اما جراحی برای كسانی است كه به التهاب شدید و مشكلات خطرآفرین دچار می‌شوند.
داروی خاصی برای درمان كامل كولیت اولسراتیو وجود ندارد و مبتلایان معمولا دوره‌های متناوب عود بیماری را تجربه می‌كنند. طی این دوره‌ها علایم درد شكمی، اسهال و خونریزی ركتوم تشدید می‌شود و با فروكش كردن نشانه‌ها بهبودی تا حدی صورت می‌گیرد.
همانطور كه اشاره شد معمولا نوع اولسراتیو با داروی خاصی درمان نمی‌شود و لذا هدف استفاده از داروها كمك به رفع علایم، حفظ این حالت و بهبود كیفیت زندگی بیمار است. به طور كلی داروهای كولیت اولسراتیو شامل:
1 ) عوامل ضدالتهابی مانند تركیبات 5-ASA ، كورتیكواستروئیدها
2) تعدیل‌كننده‌های ایمنی مانند سیكوسپورین، متوتركسات و برخی داروهای دیگر هستند.
اخیرا یك داروی جدید حاوی نیكوتین به كار می‌رود. مدتهاست دیده شده احتمال كولیت اولسراتیو در افراد غیرسیگاری بیشتر است. در شرایط خاص درمان بیماران با نیكوتین صورت می‌گیرد.
منبع : جام جم آنلاین
كولیت به اشكال مختلف شامل اولسراتیو یا زخمی، بیماری كرون ، كولیت عفونی ، كولیت با غشای كاذب و اسپاسمی روی می‌دهد.
در مبتلایان به كولیت اولسراتیو ، زخم‌ها و التهاب دیواره داخلی كولون منجر به بروز علایم درد شكمی ، اسهال و خونریزی متناوب ركتوم می‌شود.
كولیت اولسراتیو طولانی مدت ، خطر سرطان كولون را افزایش می‌دهد. همچنین با التهاب مفاصل ، ستون فقرات ، پوست ، چشم و كبد ارتباط دارد.
علل كولیت اولسراتیو
علل این بیماری و بیماری كرون ناشناخته است. امروزه مدرك متقاعد كننده‌ای وجود ندارد كه این دو بیماری به واسطه عفونت ایجاد شوند و هیچ یك هم مسری نیستند. كولیت اولسراتیو به وسیله فعال شدن غیرطبیعی دستگاه ایمنی بدن در روده‌ها ایجاد می‌شود. سیستم ایمنی شامل سلول‌های ایمنی و پروتئین‌هایی است كه این سلول‌ها تولید می‌كنند و همراه با هم برای دفاع بدن در مقابل باكتری‌های مضر ، ویروس‌ها ، قارچ‌ها و دیگر مهاجمان خارجی عمل می‌كنند.
فعال شدن سیستم ایمنی باعث التهاب داخل بافت‌های فعال شده می‌شود.
به طور طبیعی سیستم ایمنی تنها زمانی فعال است كه بدن در معرض مهاجمان مضر قرار گیرد اما در مبتلایان به بیماری كرون و كولیت اولسراتیو ، ایمنی بدن به طور غیرطبیعی و در غیاب عوامل خارجی فعال می‌شود.
ادامه این فعالیت به ایجاد التهاب و زخم می‌انجامد. حساسیت به این فعالیت غیرطبیعی دستگاه ایمنی بدن ارثی است.
بنابراین بستگان درجه یك (خواهر و برادر، فرزندان و والدین) مبتلایان بیماری التهاب روده (IBD) ممكن است به این بیماری دچار شوند.
علایم كولیت اولسراتیو
نشانه‌های این بیماری شامل خونریزی از ركتوم و اسهال است اما طیف وسیعی از علایم را در میان بیماران دارد. تنوع نشانه‌ها تفاوت‌هایی را در شدت بیماری و التهاب سبب می‌شود.
كولیت اولسراتیو براساس محل و شدت التهاب در روده به انواع مختلف تقسیم‌بندی شده است:
1- پروكتیت اولسراتیو: التهابی كه به ركتوم محدود می‌شود. گاهی تنها نشانه آن خونریزی متناوب ركتوم است. سایر بیماران با التهاب بیشتر درد ركتوم را نیز تجربه می‌كنند.
2- پروكتوسیگوئیدیت: التهاب ركتوم و كولون سیگموئید (بخش كوتاهی از كولون و كنار ركتوم)
3- كولیت سمت چپ: التهابی كه در ركتوم آغاز شده و تا كولون چپ ادامه می‌یابد. علایم آن شامل كولیت با اسهال خونی، انقباضات شكمی، كاهش وزن و درد سمت چپ شكم است.
4- پانكولیت: التهابی كه همه كولون (كولون راست، چپ، عضله متقاطع و ركتوم) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نشانه‌های آن عبارتند از: اسهال خونی، انقباضات و درد شكمی ، كاهش وزن ، خستگی، تب و عرق شبانه. برخی بیماران علایم خفیف‌تری دارند كه به سرعت به دارو پاسخ می‌دهند.
5- كولیت بدخیم: نوع نادر اما شدید پانكولیت است. مبتلایان به شدت بیمار هستند و به درد شدید شكمی، از دست دادن آب بدن، اسهال خونی، و حتی شوك دچار می‌شوند. این افراد در معرض ابتلا به آماس سمی كولون و پارگی آن قرار دارند. درمان این بیماران تنها در بیمارستان و با داروهای قوی انجام می‌گیرد.
در صورت عدم پاسخ به درمان، جراحی و حذف كولون آسیب دیده برای جلوگیری از پارگی كولون ضروری است.
تشخیص
تشخیص كولیت اولسراتیو با توجه به علایم شامل درد شكمی، خونریزی ركتوم و اسهال صورت می‌گیرد. آزمایش مدفوع از نظر انگل و عفونت نیز انجام می‌شود چرا كه علایمی شبیه به نشانه‌های كولیت ایجاد می‌كنند. آزمایش خون نیز ممكن است آنمی و افزایش گلبول‌های سفید خون یا میزان سدیمانتاسیون (ته نشینی) خون را نشان دهد.
افزایش گلبول‌های سفید و سدیمان هر دو منعكس‌كننده وجود التهاب در كولون است. تایید كولون اولسراتیو نیازمند بررسی روده بزرگ از طریق كولونوسكپی یا سیگموئیدوسكوپی است.
اطلاع از شدت و گسترش كولیت در انتخاب نوع درمان حائز اهمیت است. عكس‌برداری با باریم‌انما هم می‌تواند علایم كولیت اولسراتیو را نشان دهد.
درمان
روش‌های درمان كولیت اولسراتیو شامل دارو و جراحی هستند. اما جراحی برای كسانی است كه به التهاب شدید و مشكلات خطرآفرین دچار می‌شوند.
داروی خاصی برای درمان كامل كولیت اولسراتیو وجود ندارد و مبتلایان معمولا دوره‌های متناوب عود بیماری را تجربه می‌كنند. طی این دوره‌ها علایم درد شكمی، اسهال و خونریزی ركتوم تشدید می‌شود و با فروكش كردن نشانه‌ها بهبودی تا حدی صورت می‌گیرد.
همانطور كه اشاره شد معمولا نوع اولسراتیو با داروی خاصی درمان نمی‌شود و لذا هدف استفاده از داروها كمك به رفع علایم، حفظ این حالت و بهبود كیفیت زندگی بیمار است. به طور كلی داروهای كولیت اولسراتیو شامل:
1 ) عوامل ضدالتهابی مانند تركیبات 5-ASA ، كورتیكواستروئیدها
2) تعدیل‌كننده‌های ایمنی مانند سیكوسپورین، متوتركسات و برخی داروهای دیگر هستند.
اخیرا یك داروی جدید حاوی نیكوتین به كار می‌رود. مدتهاست دیده شده احتمال كولیت اولسراتیو در افراد غیرسیگاری بیشتر است. در شرایط خاص درمان بیماران با نیكوتین صورت می‌گیرد.
منبع : جام جم آنلاین
شرح موضوع