گوش دردهاي کودکان
ساختمان گوش از سه قسمت ساخته شده : گوش خارجي ، گوش مياني و گوش داخلي . از اين سه قسمت ، آنچه بيشتر به درد و عفونت مبتلا مي شود گوش مياني است و در اين مقاله هر جا از گوش صبحت شود ، منظور گوش مياني و منظور از گوش درد هم ، عفونت گوش مياني يا Otitis Media است.
بيش از ۸۰٪ کودکان در دو سال اول زندگي ، به ويژه در کشورهاي در حال توسعه ، که بيشتر ، آنها را کشورهاي عقب مانده مي نامند به عفونت گوش مياني مبتلا مي شوند و در يک سوم آنها گوش درد دست کم ، دو يا سه بار تکرار مي شود که از بين آنها ۱۰٪ منجر به تجمع مايع غليظ چسب مانندي در گوش مي شود که به آن افيوژن ( Effusion ) مي گويند .
گوش درد ، در حقيقت يک نوع عفونت مجاري تنفسي است زيرا گوش با بيني و حلق در ارتباط است و ويروس ها و ميکروب هايي که توليد عفونت گوش مي کنند از اين راه وارد گوش مي شوند .
عواملي که بچه ها را بيشتر براي عفونت گوش آماده مي کند عبارتند از :
• سن زير سه سال
• عدم استفاده از شيرمادر و خوردن شير با بطري در سنيني که مي توانند به وسيله مادر تغذيه شوند .
• اقامت در مهدکودک
• بازبودن سق دهان يا لب شکري هايي که عضلات کام نرم آنان در زير مخاط باز باشد .
• داشتن نقص ايمني مادرزادي
• داشتن لوزه سوم آدنوئيد . لوزه سوم لازم نيست حتماً خيلي بزرگ باشد گاه لوزه هاي کوچک ، سرشار از ميکروب است
• استنشاق دود سيگار پدر و مادر يا اطرافيان
اما علت ابتلا بيشتر کودکان بدين قرار است :
• درکودکان ، مجرايي که بيني را به گوش متصل مي سازد و به نام شيپور اوستاش ناميده مي شود افقي و کوتاه است بنابراين داخل شدن ميکروب به داخل گوش راحت تر است ، در حالي که در افراد بزرگسال ، طول بيشتري دارد و تقريباً عمودي است .
• يک نوع ماده مؤثر براي ايمن سازي بدن که گاماگلوبولين نام دارد در سطح خوني کودکان به نسبت بزرگسالان کمتر است و از يک کودک به کودک ديگر نيز متفاوت است .
• در بدن ، براي هر ميکروب ، يک ضد ميکروب که آنتي بادي نام دارد تشکيل مي شود . شايع ترين ميکروب مولد گوش درد بچه ها ، پنوموکوک است که آنتي بادي آن نزد اطفال کمتر از بزرگسالان است .
• استخوان پشت گوش که استخوان ماستوئيد نام دارد در بچه ها کوچک است و اين استخوان در تهويه گوش و مبارزه با ميکروب ها نقش مهمي دارد و از مخاط و عروق خوني غني است .
• اطفالي که گروه خوني ABO دارند بيشتر از ديگر کودکان به گوش درد مبتلا مي شوند همچنين پسرها بيشتر از دخترها دچار اين بيماري مي شوند ( نژآد سفيد بيشتر از نژاد سياه از نظر گوش درد استعداد دارد ) .
• وضع بد اقتصادي خانواده در پيدايش عفونت گوش بي تأثير نيست .
• گوش درد در بهار و زمستان بيشتر است .
• عفونت هاي گوش را به سه دسته تقسيم مي کنند که عارضه اغلب آنها اختلالات شنوايي و گفتاري است .
• نوع حاد ، که اغلب چند روز طول مي کشند ، پس از مدتي تکرار مي شود . اختلالات شنوايي در اينها زودگذر و در حدود ۱۵ تا ۳۰ روز است . عارضه در يکي از دو گوش و يک طرفه بوده و عارضه گفتاري به جاي نمي ماند .
• نوع دوم که گاه مزمن شده و در گوش مياني مايعي به نام سروزيته ترشح مي شود . عفونت ، اغلب دوطرفه است و اگر طولاني شود سنگيني گوش و اشکالات گفتاري پديدار مي شود .
• نوع سوم يا مزمن ، که آن هم دوطرفه است و در گوش مايع چسبناکي به نام چسب يا GLUE پيدا مي شود يا در بعضي مواقع پرده گوش پاره و سوراخي در آن پديدار مي شود که اغلب باقي مي ماند اين دسته از بيماران ، اگر درمان نشوند اختلال شنوايي و گفتاري در آنها طولاني خواهد بود مثلاً کودک صداي راديو و تلويزيون را بيش از اندازه بلند مي کند و به سئوالات جواب نمي دهد ، که تصور مي رود حواسش پرت است و يا به چيز ديگري فکر ميکند . کلمات را ناجور و نامفهوم ادا مي کند . يادگيري وي براي کلمات و در سنيني بالاتر براي درس ها ، والدين را راضي نمي سازد .
• هر سه نوع گوش درد در سه سال اول زندگي که سالهاي زبان بازکردن و فراگيري است شايع تر است . درد به جز در نوع حاد ، در آن دو دسته ديگر چندان آزاردهنده نيست و به همين دليل ، پدر و مادر متوجه نمي شوند و او را به پزشک نمي رسانند .
• در هر يک از انواع فوق ، گوش تحت تأثير دو عامل قرار دارد ، عفونت و عيب ايمني بدن .
• شايد بد نباشد گوش را به ساندويچي تشبيه کنيم که يک طرف آن عفونت و طرف دوم آن ، عيب ايمني است . عفونت معمولاً ناشي از ميکروب است که از طريق بيني و حلق به گوش راه مي يابد . در ۵۰٪ موارد ميکروب و ويروس با هم هستند . اگر ترشح داخل گوش را کشيده و آزمايش کنيم ، نوع ميکروب مشخص مي شود و اگر ميکروبي نباشد ، عارضه ويروسي است .
در نوع ميکروبي ، آنتي بيوتيک به خوبي اثر مي کند و حتماً بايد سه هفته آن را ادامه داد . در نوع مخلوط و ويروسي ، تقويت بنيه ايمني هم در نظر گرفته مي شود که يک راه آن استفاده از واکسن است .
• آبريزش بيني يا وجود خلط با ترشح در ته گلوي کودک ، زنگ خطري براي پيدايش گوش درد است . بچه هاي لوزه سومي بيشتر اين حالت را دارند . همچنين آن دسته از کودکان که به حساسيت يا آلرژي مبتلا هستند . بيشتر دچار اين حالت مي شوند . بعضي اطفال ، مستعد آلرژي و داراي نقص ايمني هستند و ممکن است ظرف يک سال تا بيست مورد عود عفونت گوش داشته باشند .
درمان
استفاده از آنتي بيوتيک ها در انواع عفونت هاي ميکروبي ، به ويژه در موادر حاد و تخليه گوش مياني ، از طريق باز کردن پرده صماخ در موارد طولاني تر مفيد است .
گاه ضروري به نظر مي رسد که پس از بازکردن پرده گوش ( که هيچ گونه ضرري ندارد ، از وسايلي استفاده کرد که مانع جوش خوردن سريع آن شود .
اين وسايل ، لوله هاي استريل ريزي هستند که به قرقره شباهت داشته و به آنها لوله تهويه Ventilation tube يا گرومت مي گويند و پزشک ، آنها را در محل سوراخ پرده گوش کار مي گذارد .
لوله ها ترشح گوش را خارج و هوا را وارد مي کند . گرومت ها پس از ۴ تا ۸ ماه ، وقتي که گوش مياني به خوبي تهويه شد ، خود به خود از گوش بيرون مي افتند و پارگي پرده ، چند روز بعد جوش ميخورد . از بين بردن کانون هاي عفونت حلق و بيني و مجاري فوقاني تنفس ، به ويژه لوزه سوم ، مفيد است .
همان طور که گفته شد بعضي لوزه سوم هاي کوچک هم پر از ميکروب هستند و بايد عمل جراحي بر روي آنها صورت گيرد .
اگر متخصص گوش و حلق و بيني براي برداشن لوزه سوم نظر دهد ، نبايد به دليل کوچک بودن ، به تشخيص وي شک نمود . از بين بردن زمينه آلرژي و درمان هاي مربوطه ( اگر حساسيت در کار باشد ) لازم است . تقويت بنيه ايمني کودک از راه واکسيناسيون ، مفيد است .
ديده شده در کودکاني که از نظر عفونت هاي ويروسي مثل آنفلوانزا و عفونت هاي ميکروبي ، واکسينه شده اند گوش درد ، کمتر بوده است . واکسن ضدپنوموکوک که در داروخانه هاي ايراني هم موجود است ، براي جلوگيري از گوش دردها مؤثر است .
همچنين واکسن هاي ضدآنفلوانزا از شش ماهگي تا سنين دبستاني قابل استفاده هستند و در شروع فصل سرما ، تزريق مي شوند . مقدار تزريق در کمتر از دو ساله ها ، نصف آمپول و پس از آن ، يک آمپول کامل است .
منبع : سایت پزشکان بدون مرز
ساختمان گوش از سه قسمت ساخته شده : گوش خارجي ، گوش مياني و گوش داخلي . از اين سه قسمت ، آنچه بيشتر به درد و عفونت مبتلا مي شود گوش مياني است و در اين مقاله هر جا از گوش صبحت شود ، منظور گوش مياني و منظور از گوش درد هم ، عفونت گوش مياني يا Otitis Media است.
بيش از ۸۰٪ کودکان در دو سال اول زندگي ، به ويژه در کشورهاي در حال توسعه ، که بيشتر ، آنها را کشورهاي عقب مانده مي نامند به عفونت گوش مياني مبتلا مي شوند و در يک سوم آنها گوش درد دست کم ، دو يا سه بار تکرار مي شود که از بين آنها ۱۰٪ منجر به تجمع مايع غليظ چسب مانندي در گوش مي شود که به آن افيوژن ( Effusion ) مي گويند .
گوش درد ، در حقيقت يک نوع عفونت مجاري تنفسي است زيرا گوش با بيني و حلق در ارتباط است و ويروس ها و ميکروب هايي که توليد عفونت گوش مي کنند از اين راه وارد گوش مي شوند .
عواملي که بچه ها را بيشتر براي عفونت گوش آماده مي کند عبارتند از :
• سن زير سه سال
• عدم استفاده از شيرمادر و خوردن شير با بطري در سنيني که مي توانند به وسيله مادر تغذيه شوند .
• اقامت در مهدکودک
• بازبودن سق دهان يا لب شکري هايي که عضلات کام نرم آنان در زير مخاط باز باشد .
• داشتن نقص ايمني مادرزادي
• داشتن لوزه سوم آدنوئيد . لوزه سوم لازم نيست حتماً خيلي بزرگ باشد گاه لوزه هاي کوچک ، سرشار از ميکروب است
• استنشاق دود سيگار پدر و مادر يا اطرافيان
اما علت ابتلا بيشتر کودکان بدين قرار است :
• درکودکان ، مجرايي که بيني را به گوش متصل مي سازد و به نام شيپور اوستاش ناميده مي شود افقي و کوتاه است بنابراين داخل شدن ميکروب به داخل گوش راحت تر است ، در حالي که در افراد بزرگسال ، طول بيشتري دارد و تقريباً عمودي است .
• يک نوع ماده مؤثر براي ايمن سازي بدن که گاماگلوبولين نام دارد در سطح خوني کودکان به نسبت بزرگسالان کمتر است و از يک کودک به کودک ديگر نيز متفاوت است .
• در بدن ، براي هر ميکروب ، يک ضد ميکروب که آنتي بادي نام دارد تشکيل مي شود . شايع ترين ميکروب مولد گوش درد بچه ها ، پنوموکوک است که آنتي بادي آن نزد اطفال کمتر از بزرگسالان است .
• استخوان پشت گوش که استخوان ماستوئيد نام دارد در بچه ها کوچک است و اين استخوان در تهويه گوش و مبارزه با ميکروب ها نقش مهمي دارد و از مخاط و عروق خوني غني است .
• اطفالي که گروه خوني ABO دارند بيشتر از ديگر کودکان به گوش درد مبتلا مي شوند همچنين پسرها بيشتر از دخترها دچار اين بيماري مي شوند ( نژآد سفيد بيشتر از نژاد سياه از نظر گوش درد استعداد دارد ) .
• وضع بد اقتصادي خانواده در پيدايش عفونت گوش بي تأثير نيست .
• گوش درد در بهار و زمستان بيشتر است .
• عفونت هاي گوش را به سه دسته تقسيم مي کنند که عارضه اغلب آنها اختلالات شنوايي و گفتاري است .
• نوع حاد ، که اغلب چند روز طول مي کشند ، پس از مدتي تکرار مي شود . اختلالات شنوايي در اينها زودگذر و در حدود ۱۵ تا ۳۰ روز است . عارضه در يکي از دو گوش و يک طرفه بوده و عارضه گفتاري به جاي نمي ماند .
• نوع دوم که گاه مزمن شده و در گوش مياني مايعي به نام سروزيته ترشح مي شود . عفونت ، اغلب دوطرفه است و اگر طولاني شود سنگيني گوش و اشکالات گفتاري پديدار مي شود .
• نوع سوم يا مزمن ، که آن هم دوطرفه است و در گوش مايع چسبناکي به نام چسب يا GLUE پيدا مي شود يا در بعضي مواقع پرده گوش پاره و سوراخي در آن پديدار مي شود که اغلب باقي مي ماند اين دسته از بيماران ، اگر درمان نشوند اختلال شنوايي و گفتاري در آنها طولاني خواهد بود مثلاً کودک صداي راديو و تلويزيون را بيش از اندازه بلند مي کند و به سئوالات جواب نمي دهد ، که تصور مي رود حواسش پرت است و يا به چيز ديگري فکر ميکند . کلمات را ناجور و نامفهوم ادا مي کند . يادگيري وي براي کلمات و در سنيني بالاتر براي درس ها ، والدين را راضي نمي سازد .
• هر سه نوع گوش درد در سه سال اول زندگي که سالهاي زبان بازکردن و فراگيري است شايع تر است . درد به جز در نوع حاد ، در آن دو دسته ديگر چندان آزاردهنده نيست و به همين دليل ، پدر و مادر متوجه نمي شوند و او را به پزشک نمي رسانند .
• در هر يک از انواع فوق ، گوش تحت تأثير دو عامل قرار دارد ، عفونت و عيب ايمني بدن .
• شايد بد نباشد گوش را به ساندويچي تشبيه کنيم که يک طرف آن عفونت و طرف دوم آن ، عيب ايمني است . عفونت معمولاً ناشي از ميکروب است که از طريق بيني و حلق به گوش راه مي يابد . در ۵۰٪ موارد ميکروب و ويروس با هم هستند . اگر ترشح داخل گوش را کشيده و آزمايش کنيم ، نوع ميکروب مشخص مي شود و اگر ميکروبي نباشد ، عارضه ويروسي است .
در نوع ميکروبي ، آنتي بيوتيک به خوبي اثر مي کند و حتماً بايد سه هفته آن را ادامه داد . در نوع مخلوط و ويروسي ، تقويت بنيه ايمني هم در نظر گرفته مي شود که يک راه آن استفاده از واکسن است .
• آبريزش بيني يا وجود خلط با ترشح در ته گلوي کودک ، زنگ خطري براي پيدايش گوش درد است . بچه هاي لوزه سومي بيشتر اين حالت را دارند . همچنين آن دسته از کودکان که به حساسيت يا آلرژي مبتلا هستند . بيشتر دچار اين حالت مي شوند . بعضي اطفال ، مستعد آلرژي و داراي نقص ايمني هستند و ممکن است ظرف يک سال تا بيست مورد عود عفونت گوش داشته باشند .
درمان
استفاده از آنتي بيوتيک ها در انواع عفونت هاي ميکروبي ، به ويژه در موادر حاد و تخليه گوش مياني ، از طريق باز کردن پرده صماخ در موارد طولاني تر مفيد است .
گاه ضروري به نظر مي رسد که پس از بازکردن پرده گوش ( که هيچ گونه ضرري ندارد ، از وسايلي استفاده کرد که مانع جوش خوردن سريع آن شود .
اين وسايل ، لوله هاي استريل ريزي هستند که به قرقره شباهت داشته و به آنها لوله تهويه Ventilation tube يا گرومت مي گويند و پزشک ، آنها را در محل سوراخ پرده گوش کار مي گذارد .
لوله ها ترشح گوش را خارج و هوا را وارد مي کند . گرومت ها پس از ۴ تا ۸ ماه ، وقتي که گوش مياني به خوبي تهويه شد ، خود به خود از گوش بيرون مي افتند و پارگي پرده ، چند روز بعد جوش ميخورد . از بين بردن کانون هاي عفونت حلق و بيني و مجاري فوقاني تنفس ، به ويژه لوزه سوم ، مفيد است .
همان طور که گفته شد بعضي لوزه سوم هاي کوچک هم پر از ميکروب هستند و بايد عمل جراحي بر روي آنها صورت گيرد .
اگر متخصص گوش و حلق و بيني براي برداشن لوزه سوم نظر دهد ، نبايد به دليل کوچک بودن ، به تشخيص وي شک نمود . از بين بردن زمينه آلرژي و درمان هاي مربوطه ( اگر حساسيت در کار باشد ) لازم است . تقويت بنيه ايمني کودک از راه واکسيناسيون ، مفيد است .
ديده شده در کودکاني که از نظر عفونت هاي ويروسي مثل آنفلوانزا و عفونت هاي ميکروبي ، واکسينه شده اند گوش درد ، کمتر بوده است . واکسن ضدپنوموکوک که در داروخانه هاي ايراني هم موجود است ، براي جلوگيري از گوش دردها مؤثر است .
همچنين واکسن هاي ضدآنفلوانزا از شش ماهگي تا سنين دبستاني قابل استفاده هستند و در شروع فصل سرما ، تزريق مي شوند . مقدار تزريق در کمتر از دو ساله ها ، نصف آمپول و پس از آن ، يک آمپول کامل است .
منبع : سایت پزشکان بدون مرز
شرح موضوع