نخوردن و نياشاميدن در طول روز بعلت روزه‌داري و گرسنگي و تشنگي متعاقب آن اين سئوال را براي خانمهاي باردار مطرح مي‌كند كه آيا حين بارداري مي‌توان روزه گرفت؟ آيا به جنين آسيبي نخواهد رسيد؟ آيا جنين رشد مناسبي خواهد داشت؟ اين سئوالها در سطح وسيعي از جامعه ما مطرح است، با فرض تولد حدود يك ميليون نوزاد در سال و اين كه بيش از 75% از بارداري‌ها مصادف با ماه رمضان است، مي‌توان نتيجه گرفت كه ساليانه حدود750000 زن باردار ايراني با اين سئوالها مواجه هستند.سلامت جنين هنگام روزه‌داري مادر از دو جنبه تغذيه مادر و اختلال در سوخت و ساز بدن وي قابل بررسي است. تغذيه مناسب مادر معمولا با افزايش وزن وي كنترل مي‌گردد كه بطور متوسط در طول بارداري حدود يازده كيلو‌گرم است. احتمال زايمان نوزاد با وزن كمتر از طبيعي در مادراني كه تغذيه نامناسب دارند بيشتر از مادران بارداري است كه كالري لازم را دريافت كرده‌اند. هنگام روزه‌داري نيز وزن مادران مي‌تواند با توجه به مقدار كالري مصرفي تغيير كند. بر اساس تحقيقي كه در تونس انجام يافت كالري مواد غذايي مصرفي و وزن زنان سالم طي روزه‌داري ماه مبارك رمضان تغييري نكرده بود. همچنين در طي يك مطالعه در بيرمنگام وزن 13351 نوزاد مورد بررسي قرار گرفت و نشان داده شد كه روزه‌داري حين ماه رمضان تاثيري بر وزن نوزادان نمي‌گذارد. اما در مقابل طي مطالعه‌اي در عربستان تعداد نوزادان با وزن كمتر از طبيعي و همچنين مرگ و مير آنها طي مراسم حج و ماه رمضان افزايش يافته بود. در اين جا نقش سوء تغذيه به عنوان يك مشكل تعيين كننده مورد توجه قرار مي‌گيرد.
تحقيقاتي كه در زمينه اختلالات سوخت و ساز بدن مادران باردار صورت گرفته نتايج مختلفي را نشان داده است. بيشتر اين تحقيقات در مورد مادران باردار مبتلا به بيماري قند صورت گرفته و ديده شده است كه تغيير سوخت و ساز مادر از تجزيه گلوكز (قند اصلي مورد مصرف بدن) به تجزيه چربي و ايجاد اجسام كتوني(نوعي ماده انرژي‌زا كه در هنگام گرسنگي از تجزيه چربيها در بدن توليد مي‌شود و به جاي گلوكز براي توليد انرژي در بدن به كار مي‌رود، اما مقادير زياد آن براي رشد مغزي جنين مضر است) مي‌تواند تاثيرات نامناسبي بر رشد عصبي و رفتاري فرزندان بگذارد. نتايج اين تحقيقات نگراني‌هايي را در مورد روزه‌داري مادران باردار موجب شده است. گرسنگي و تشنگي حين بارداري موجب تسريع در ساخت اجسام كتوني مي‌شود بطوريكه وجود كتون در ادرار صبحگاهي خانمهاي باردار، بعلت نخوردن غذا در طول شب نادر نيست. در طي تحقيقي در مشهد از 61 زن باردار كه روزه گرفته بودند تنها كتون ادراري سه نفر افزايش يافت و در دو نفر از آنها اين افزايش قابل توجه بود. اين دو خانم باردار هر دو در سه ماهه سوم حاملگي روزه گرفته بودند و اضافه وزني كمتر از حد انتظار حاملگي خود داشتند كه خود تاييدي است بر سوء تغذيه آنان. از اين مطالعه مي‌توان نتيجه گرفت كه سنتز اجسام كتوني در خانمهاي باردار روزه‌دار به شدتي كه در خانمهاي باردار مبتلا به مرض قند ديده مي‌شود، افزايش نمي‌يابد و سوء تغذيه عامل تشديد توليد اين مواد مضر است.
واحد تحقيقات روزه‌داري با هدف بررسي اثرات دراز مدت روزه‌داري مادران در ماه رمضان بر رشد مغزي جنين، بهره هوشي 98 كودك و نوجوان 4 تا 13 ساله كه مادرانشان هنگام بارداري آنان ماه رمضان را كامل روزه گرفته بودند اندازه‌گيري و با كودكان گروه شاهد كه مادران آنان طي بارداري اقدام به روزه‌داري نكرده بودند، مقايسه كرد. يافته‌هاي اين تحقيق نشان داد كه سي روز روزه‌داري مادران باردار در ماه رمضان در زمانيكه طول روز بطور متوسط12 ساعت بود تاثير نامطلوبي بر بهره هوشي كودكان نمي‌گذاردبر اساس مطالبي كه در بالا بيان شد به مادران بارداري كه در گرفتن روزه مصر هستند توصيه مي‌شود كه با كنترل وزن خود از اضافه وزن لازمي كه مي‌بايست در طي حاملگي كسب كنند، مطمئن گردند. همچنين با خوردن سحري طول پرهيز از غذا را كاهش داده و از سنتز اجسام كتوني جلوگيري كنند. با رعايت يك رژيم غذايي مناسب مي‌توان اطمينان خاطر را از سلامتي مادر و جنين افزايش داد.
تحقيقاتي كه در زمينه اختلالات سوخت و ساز بدن مادران باردار صورت گرفته نتايج مختلفي را نشان داده است. بيشتر اين تحقيقات در مورد مادران باردار مبتلا به بيماري قند صورت گرفته و ديده شده است كه تغيير سوخت و ساز مادر از تجزيه گلوكز (قند اصلي مورد مصرف بدن) به تجزيه چربي و ايجاد اجسام كتوني(نوعي ماده انرژي‌زا كه در هنگام گرسنگي از تجزيه چربيها در بدن توليد مي‌شود و به جاي گلوكز براي توليد انرژي در بدن به كار مي‌رود، اما مقادير زياد آن براي رشد مغزي جنين مضر است) مي‌تواند تاثيرات نامناسبي بر رشد عصبي و رفتاري فرزندان بگذارد. نتايج اين تحقيقات نگراني‌هايي را در مورد روزه‌داري مادران باردار موجب شده است. گرسنگي و تشنگي حين بارداري موجب تسريع در ساخت اجسام كتوني مي‌شود بطوريكه وجود كتون در ادرار صبحگاهي خانمهاي باردار، بعلت نخوردن غذا در طول شب نادر نيست. در طي تحقيقي در مشهد از 61 زن باردار كه روزه گرفته بودند تنها كتون ادراري سه نفر افزايش يافت و در دو نفر از آنها اين افزايش قابل توجه بود. اين دو خانم باردار هر دو در سه ماهه سوم حاملگي روزه گرفته بودند و اضافه وزني كمتر از حد انتظار حاملگي خود داشتند كه خود تاييدي است بر سوء تغذيه آنان. از اين مطالعه مي‌توان نتيجه گرفت كه سنتز اجسام كتوني در خانمهاي باردار روزه‌دار به شدتي كه در خانمهاي باردار مبتلا به مرض قند ديده مي‌شود، افزايش نمي‌يابد و سوء تغذيه عامل تشديد توليد اين مواد مضر است.
واحد تحقيقات روزه‌داري با هدف بررسي اثرات دراز مدت روزه‌داري مادران در ماه رمضان بر رشد مغزي جنين، بهره هوشي 98 كودك و نوجوان 4 تا 13 ساله كه مادرانشان هنگام بارداري آنان ماه رمضان را كامل روزه گرفته بودند اندازه‌گيري و با كودكان گروه شاهد كه مادران آنان طي بارداري اقدام به روزه‌داري نكرده بودند، مقايسه كرد. يافته‌هاي اين تحقيق نشان داد كه سي روز روزه‌داري مادران باردار در ماه رمضان در زمانيكه طول روز بطور متوسط12 ساعت بود تاثير نامطلوبي بر بهره هوشي كودكان نمي‌گذاردبر اساس مطالبي كه در بالا بيان شد به مادران بارداري كه در گرفتن روزه مصر هستند توصيه مي‌شود كه با كنترل وزن خود از اضافه وزن لازمي كه مي‌بايست در طي حاملگي كسب كنند، مطمئن گردند. همچنين با خوردن سحري طول پرهيز از غذا را كاهش داده و از سنتز اجسام كتوني جلوگيري كنند. با رعايت يك رژيم غذايي مناسب مي‌توان اطمينان خاطر را از سلامتي مادر و جنين افزايش داد.
منبع : مرکز تحقيقات غدد درون ريز و متابوليسم
شرح موضوع