دوست عزیز درسته TSH در بررسی تیروئید نقش تعیین کننده ای دارد اما درکنار اون حتما مقادیر t3 و t4 هم باید ذکر شود .
در کل برای رسیدن به جواب متن زیر راهگشا خواهد بود
.....
بررسي ارزش تشخيصي آزمايش Thyroid Uptake
* دكتر مريم پورعبداله
متخصص آسيب شناسي باليني و تشريحي
T4 ، T3 ، تيروكسين و تري يدوتيرونين ، دو هورمون مترشحه از غده تيروئيد مي باشند كه اندازه گيري آنها در بررسي كاركرد اين غده درون ريز اهميت دارد. هورمون هاي تيروئيد بر روي سنتز پروتئين ها و مصرف اكسيژن در تمام بافت ها اثر داشته و نيز در فرآيند رشد و نمو و نيز بلوغ موثر مي باشند. % 80 از هورمون تيروكسين ( T4 ) بصورت متصل با پروتئين TBG در خون گردش مي كند و كمتر از % 20 آن متصل با پرآلبومين و آلبومين مي باشند و تنها % 03/0 از T4 و % 3/0 از T3 بطور آزاد در خون وجود دارند. شايان ذكر است كه همين مقادير بسيار اندك هستند كه از نظر متابوليك فعال بوده و برروي گيرنده هاي سلولي اثر مي كنند. از آنجائيكه در روشهاي در روش هاي اندازه گيري T4 ، مقادير هورمون متصل و آزاد ، هر دو منظور مي شوند و اين ميزان با غلظت TBG سرمي بستگي پيدا مي كند و باز بخاطر اينكه اين پروتئين در بعضي حالات از جمله حاملگي ، مصرف هورمون هاي استروئيدي و بعضي داروها تغيير پيدا مي كند ، بهتر ايت جهت تفسير آزمايش T4 ، عدد ( TU ) Thyroid Uptake را نيز درنظر گرفت.
آزمايش TU بطور مستقيم با TBG غير اشباع سرم بستگي پيدا مي كند ، به اين معني كه درصد TBG هاي خالي از T4 كه معياري از T4 آزاد سرم مي باشد را بررسي مي نمايد. FTI يا اندكس T4 آزاد از حاصل ضرب T4 توتال در TU بدست مي آيد.
جهت بررسي كاركرد هورمون تيروئيد معمولا" انجام سه آزمايش T4 ، T3 و TSH كافي
مي باشد.درصورتيكه هر سه آزمايش فوق در طيف نرمال باشند ، بيمار يوتيروئيد محسوب مي شود. ( گاهي در شروع بيماري T4 يا T3 كمي بالا بوده ، بيمار علائم پركاري تيروئيد را نشان مي دهد و TSH نيز كمي پائين آمده ولي هنوز در طيف نرمال قرار دارد و يا در شروع هيپوتيروئيدي كه معكوس اين حالت مي باشد و تفسير اين حالات با علائم كلينيكي و توسط پزشك مجرب امكان پذير است. )
درصورت غيرطبيعي بودن سه آزمايش فوق ، حالات زير امكان پذير است :
1 - افزايش T4 يا T3 يا هر دو توام با كاهش TSH كه بيمار هيپرتيروئيد محسوب مي شود.
2 - كاهش T4 ، T3 يا هر دو توام با افزايش TSH كه بيمار هيپوتيروئيد است.
3 - نرمال بودن T4 و T3 همراه با افزايش TSH كه معمولا" بدليل گواتر ناشي از كمبود يد مي باشد.
4 - نرمال بودن T4 و T3 همراه با كاهش قابل توجه TSH كه معمولا" بدليل ساپرشن دارويي ( لوتيروكسين ) در درمان گواتر يوتيروئيد مي باشد.
5 - T3 ، T4 ، TSH هر سه بالا يا هر سه پائين باشند كه بدليل هيپر يا هيپوتيروئيدي از منشاء هيپوفيز يا هيپوتالاموس مي باشد.
6 - درمان دارويي ضد تيروئيد ( متي مازول و هم خانواده هاي آن ) گاهي مي تواند باعث نرمال بودن T3 و T4 و افزايش واكنشي TSH و يا تغييرات ديگر شود كه با فرمول هاي بالا متفاوت باشد و با توجه به سابقه مصرف دارو قابل توجيه مي باشد.
درصورتيكه تغييرات هورمونهاي تيروئيد از حالات فوق الذكر خارج باشد و با علائم بيمار مطابقت نداشته باشد ، درنظر گرفتن دو عامل مهم ضروري است :
1 - تغييرات BG كه در آزمايش TU منعكس مي شود.
2 - خطاي آزمايشگاه ، كه با چك مجدد معمولا" برطرف مي شود.
تغييرات TBG به شرح زير مي باشد :
حالاتيكه باعث افزايش Binding Capacity در پروتئين TBG مي شود و لذا TU بيمار پائين مي آيد ، بدين قرار مي باشند : پورفيري حاد متناوب ، استروژنها ، اختلالات ژنتيك ، بيماري هاي كبدي ، هيپوتيروئيدي ، دوران نوزادي ، مصرفOCP ، داروي پرفنازين و حاملگي.
كاهش ميل تركيبي TBG در حالات زير اتفاق مي افتد :
آكرومگالي فعال ، آندروژنها ، بيماري هاي ژنتيك ( اختلال در سنتز پروتئين ) ، بيماري كبدي ، سندرم نفروتيك ، مصرف داروي فني توئين و يا پردنيزون ، تيروتوكسيكوز ، بيماري هاي شديد يا استرس جراحي. ( داروهاي از دسته ساليسيلات ها باعث كاهش ميل تركيبي پرآلبومين متصل به تيروكسين مي شود. )
انجام آزمايش TU براي بدست آوردن FTI مفيد است. معمولا" در حالاتيكه T4 توتال بالاست ، انتظار داريم FTI نيز بالا باشد ( بيمار هيپر تيروئيد است ، TSH ساپرس شده و تيروكسين توتال و آزاد هر دو بالا هستند. )
درصورتيكه T4 بيمار بالا بوده ولي TSH نرمال باشد ، بيمار علائم تيروئيد قابل توجهي ندارد و دارويي نيز مصرف نمي كند ، اندازه گيري TU مفيد است. در حالات افزايش ميل تركيبي TBG ، T4 توتال مي تواند بطور كاذب بالا باشد. اگر در اين حالت T4 آزاد با روش RIA اندازه گيري شود نرمال مي باشد. براي مثال خانم باردار در ماههاي آخر بارداري را در نظر بگيريد ، T4 بطور كاذب بالاست ، TSH نرمال است ، TU پائين مي باشد ، درحاليكه FTI نرمال است. در واقع در اين حالت FTI بيانگر T4 آزاد بوده و بسيار كمك كننده است. بيمار علائمي ندارد و نيازي به درمان نيست و كمي بعد از زايمان ، اين تغييرات نرمال مي شوند.
ارزش تست TU و FTI در مواردي كه تغييرات T4 و TSH با يكديگر و با علائم بيماري همخواني نداشته باشد ، روشن مي گردد. اين حالات كه بدليل افزايش يا كاهش ميل تركيبي TBG با T4 مي باشد باعث مي شود سايت هاي آزاد TBG ( TU ) كاهش يا افزايش نشان بدهد. اين در حاليست كه T4 آزاد كه در بافت ها نقش اصلي را بازي مي كند ، نرمال است و FTI نيز كه حاصل ضرب T4 در TU مي باشد ، بدليل افزايش يكي و كاهش متناسب ديگري نرمال مي شوند. TSH همواره در پاسخ به T4 آزاد بطور جبراني تغيير كند.
در پايان بطور خلاصه ذكر مي شود در موارديكه تغييرات TSH از T4 پيروي نمي كند ، تست TU توصيه مي شود كه FTI بدست آمده معمولا" نرمال مي باشد و باعث رفع نگراني پزشك و بيمار در مورد بيماري تيروئيدي فرد است.
منبع :
نظام پزشکی ملایر
شرح موضوع 
