نيازهاي تغذيه اي زنان باردار
استفاده از رژيم هاي کاهش وزن طي بارداري و شيردهي براي زنان خطرآفرين است. مادر باردار بايد از تولد نوزاد کم وزن يا LBW (وزن کمتر از 2 کيلو و 500 گرم) جلوگيري کند. در نوزادان LBWخطر مرگ 40 برابر بيشتر از نوزادان نرمال است. دو شاخص مهم در تعيين وزن تولد نوزاد موثر است.
1- سايز مادر؛ مادران بزرگ سايز نوزادان بزرگ سايز خواهند داشت. سايز مادر فاکتور تعيين کننده سايز جفت است و سايز جفت تعيين کننده مقدار مواد مغذي رسيده به جنين و در نتيجه وزن تولد نوزاد است.
2- افزايش وزن مادر در بارداري؛ کمتر از نيمي از اضافه وزن بارداري به خاطر جفت، جنين و مايع آمنيوتيک است و باقيمانده به خاطر بافت هاي دستگاه توليدمثل، مايعات، خون و ذخاير است که بيشتر آن چربي است. البته افزايش تدريجي چربي زيرپوستي در ناحيه شکم، کمر و بالاي ران به عنوان ذخيره انرژي براي حاملگي و شيردهي عمل مي کند.
چاقي و حاملگي
حاملگي در زنان چاق با BMI بيشتر از 29، احتمال تولد نوزاد بسيار پري ترم (زايمان کمتر از 32 هفته) و مرگ جنين را به خصوص در حاملگي اول افزايش مي دهد. در زنان چاقي که باردار مي شوند خطر زايمان طولاني، پيلونفريت، ديابت، پرفشاري خون و ترومبوآمبولي وجود دارد. به هر حال بايد دانست که حاملگي، زمان کاهش وزن نيست و تنها افزايش وزن زنان چاق کمتر از زنان ديگر توصيه مي شود.
تغييرات فيزيولوژيک ايجادشده در حاملگي
- افزايش حجم خون تا 50 درصد و در نتيجه کاهش هموگلوبين، آلبومين و غلظت ساير پروتئين هاي سرم و غلظت ويتامين هاي محلول در آب
- افزايش غلظت سرمي ويتامين هاي محلول در چربي، تري گليسريد،کلسترول و اسيدهاي چرب آزاد
- افزايش فيلتراسيون کليه (در اثر افزايش حجم خون) و تا حدودي کاهش توانايي بازجذب بعضي مواد مغذي که باعث مي شود قند و اسيدآمينه به ادرار وارد شده و باعث افزايش احتمال بروز عفونت هاي ادراري و کاهش توانايي دفع ادرار و بروز ادم مي شود. البته بروز ادم خفيف اگر با پروتئينوري و هيپرتانسيون همراه نباشد، طبيعي است و باعث تولد نوزاد کمي بزرگ تر با prematurityکمتر مي شود.
نيازهاي تغذيه يي زنان باردار
1- انرژي؛ ميزان نياز به انرژي در سه ماهه اول حاملگي همانند پيش از حاملگي است. افزايش نياز به انرژي حدود 300 کيلوکالري در روز در سه ماهه دوم و سوم است.کتونمي، شاخصي براي کمبود انرژي مادر است.
2- پروتئين؛ زنان حامله پروتئين بيشتري براي سنتز بافت هاي جنين و مادر نياز دارند. بيشترين نياز به پروتئين در سه ماهه دوم و سوم است. ميزان پروتئين مورد نياز روزانه براي زنان حامله 71 گرم يا 1/1 گرم به ازاي کيلوگرم وزن بدن در روز براساس وزن پيش از حاملگي است.
- گروه لبنيات؛ هر واحد حاوي هشت گرم پروتئين
- گروه گوشت؛ هر واحد حاوي هفت گرم پروتئين
- گروه غلات؛ هر واحد حاوي سه گرم پروتئين
- گروه سبزي ها؛ هر واحد حاوي دو گرم پروتئين
- پروتئين سفيده تخم مرغ امتياز 100 دارد.
3- چربي؛ دريافت امگا-3 به خصوص در سه ماهه سوم به تکامل مغز و شبکيه جنين کمک مي کند.کودکاني که در دوران جنيني امگا-3 کافي دريافت کرده اند نسبت به آنهايي که دريافت نکرده اند،IQ بالاتر و بينايي بهتري دارند. نسبت دريافت امگا-3 به امگا-6 بايد 1 به 10-4 باشد.
4- ويتامين ها و مواد معدني؛ منابع غني از فوليک اسيد عبارتند از؛ سبزيجات برگ سبز تيره، آب پرتقال، حبوبات، سويا، جوانه گندم، بادام و.... در زناني که قرص هاي ضدبارداري، داروهاي ضدصرع، سيگار يا الکل مصرف مي کنند يا سندرم سوءجذب دارند، احتمال کمبود فوليک اسيد بيشتر است. مکمل فوليک اسيد به ميزان روزانه يک قرص (هزار ميکروگرم) از سه ماه پيش از حاملگي تا پايان بارداري داده مي شود. مواد غذايي حاوي فوليک اسيد عبارتند از؛ جگر گاو، حبوبات پخته، اسفناج پخته، جوانه گندم، کاهو، آب پرتقال تازه، زرده تخم مرغ، موز و شير.
- ويتامين :A روزانه 4هزار واحد بين المللي براي زنان حامله توصيه مي شود. مصرف روزانه بيشتر از 10هزار واحد بين المللي (5/2 برابر RDA) ويتامين A يعني مقداري که در بيشتر مکمل هاي مولتي ويتامين يافت مي شود با افزايش خطر نقص تيغه عصبي همراه است. اين مسموميت در مورد بتاکاروتن صادق نيست. بيشترين خطر ويتامين A زياد در دو هفته قبل از بارداري و دو ماهه اول بارداري است. چون جگر حيواني به ازاي هر 90 گرم حاوي 9هزار واحد بين المللي ويتامين A است، زناني که قصد حاملگي دارند يا در مراحل اوليه بارداري هستند فقط بايد مقادير کم جگر و به دفعات کم مصرف کنند.
- کلسيم؛ زنان 18 ساله و کمتر روزانه 1300 ميلي گرم و زنان 19 ساله و بيشتر روزانه هزار ميلي گرم کلسيم نياز دارند. افزايش نياز به کلسيم در موارد زير اتفاق مي افتد؛
- زناني که مقدار کمي شير و لبنيات مصرف مي کنند.
- نوجواناني که نياز به کلسيم آنها به علت رشد خودشان بالا است.
- زناني که دچار کمبود ويتامين D هستند يا رژيم پرفيبر مصرف مي کنند که سبب کاهش جذب کلسيم مي شود.
- زناني که داراي حاملگي هاي پشت سر هم هستند.
- آهن؛ افزايش قابل توجه حجم خون در دوران حاملگي، نياز به آهن را شديداً افزايش مي دهد. مغز استخوان فعال حدود 500 ميلي گرم آهن المنتال اضافه تر در حاملگي مورد استفاده قرار مي دهد و نيز با توجه به نياز اضافه جفت و جنين، مادر باردار بايد 15 ميلي گرم آهن اضافه تر از حالت غيربارداري دريافت کند. کل نياز دريافتي آهن در بارداري 30 ميلي گرم است. کمبود آهن باعث کاهش توليد هموگلوبين و بروز آنمي، اختلال در رسيدن خون به جفت و جنين و عدم تحمل خونريزي زايمان مي شود. مادران باردار بايد از پايان ماه چهارم بارداري تا سه ماه پس از زايمان روزانه يک عدد قرص آهن مصرف کنند. براي کاهش عوارض گوارشي قرص آهن آن را قبل از خواب مي توان خورد. تغيير رنگ مدفوع و حالت تهوع و استفراغ ناشي از مصرف مکمل آهن بعد از چند روز مصرف آن برطرف مي شود.
- کافئين؛ مصرف روزانه بيش از 500 ميلي گرم کافئين با افزايش خطر سقط خودبه خودي در سه ماهه اول و اوايل سه ماهه دوم حاملگي همراه است. آشاميدن دو ليوان و کمتر قهوه يا چهار ليوان و کمتر نوشابه هاي حاوي کافئين در حاملگي مجاز است.
منبع :
كمياب نيوز - http://www.kamyabnews.com/fa/pages/?cid=6926
استفاده از رژيم هاي کاهش وزن طي بارداري و شيردهي براي زنان خطرآفرين است. مادر باردار بايد از تولد نوزاد کم وزن يا LBW (وزن کمتر از 2 کيلو و 500 گرم) جلوگيري کند. در نوزادان LBWخطر مرگ 40 برابر بيشتر از نوزادان نرمال است. دو شاخص مهم در تعيين وزن تولد نوزاد موثر است.
1- سايز مادر؛ مادران بزرگ سايز نوزادان بزرگ سايز خواهند داشت. سايز مادر فاکتور تعيين کننده سايز جفت است و سايز جفت تعيين کننده مقدار مواد مغذي رسيده به جنين و در نتيجه وزن تولد نوزاد است.
2- افزايش وزن مادر در بارداري؛ کمتر از نيمي از اضافه وزن بارداري به خاطر جفت، جنين و مايع آمنيوتيک است و باقيمانده به خاطر بافت هاي دستگاه توليدمثل، مايعات، خون و ذخاير است که بيشتر آن چربي است. البته افزايش تدريجي چربي زيرپوستي در ناحيه شکم، کمر و بالاي ران به عنوان ذخيره انرژي براي حاملگي و شيردهي عمل مي کند.
چاقي و حاملگي
حاملگي در زنان چاق با BMI بيشتر از 29، احتمال تولد نوزاد بسيار پري ترم (زايمان کمتر از 32 هفته) و مرگ جنين را به خصوص در حاملگي اول افزايش مي دهد. در زنان چاقي که باردار مي شوند خطر زايمان طولاني، پيلونفريت، ديابت، پرفشاري خون و ترومبوآمبولي وجود دارد. به هر حال بايد دانست که حاملگي، زمان کاهش وزن نيست و تنها افزايش وزن زنان چاق کمتر از زنان ديگر توصيه مي شود.
تغييرات فيزيولوژيک ايجادشده در حاملگي
- افزايش حجم خون تا 50 درصد و در نتيجه کاهش هموگلوبين، آلبومين و غلظت ساير پروتئين هاي سرم و غلظت ويتامين هاي محلول در آب
- افزايش غلظت سرمي ويتامين هاي محلول در چربي، تري گليسريد،کلسترول و اسيدهاي چرب آزاد
- افزايش فيلتراسيون کليه (در اثر افزايش حجم خون) و تا حدودي کاهش توانايي بازجذب بعضي مواد مغذي که باعث مي شود قند و اسيدآمينه به ادرار وارد شده و باعث افزايش احتمال بروز عفونت هاي ادراري و کاهش توانايي دفع ادرار و بروز ادم مي شود. البته بروز ادم خفيف اگر با پروتئينوري و هيپرتانسيون همراه نباشد، طبيعي است و باعث تولد نوزاد کمي بزرگ تر با prematurityکمتر مي شود.
نيازهاي تغذيه يي زنان باردار
1- انرژي؛ ميزان نياز به انرژي در سه ماهه اول حاملگي همانند پيش از حاملگي است. افزايش نياز به انرژي حدود 300 کيلوکالري در روز در سه ماهه دوم و سوم است.کتونمي، شاخصي براي کمبود انرژي مادر است.
2- پروتئين؛ زنان حامله پروتئين بيشتري براي سنتز بافت هاي جنين و مادر نياز دارند. بيشترين نياز به پروتئين در سه ماهه دوم و سوم است. ميزان پروتئين مورد نياز روزانه براي زنان حامله 71 گرم يا 1/1 گرم به ازاي کيلوگرم وزن بدن در روز براساس وزن پيش از حاملگي است.
- گروه لبنيات؛ هر واحد حاوي هشت گرم پروتئين
- گروه گوشت؛ هر واحد حاوي هفت گرم پروتئين
- گروه غلات؛ هر واحد حاوي سه گرم پروتئين
- گروه سبزي ها؛ هر واحد حاوي دو گرم پروتئين
- پروتئين سفيده تخم مرغ امتياز 100 دارد.
3- چربي؛ دريافت امگا-3 به خصوص در سه ماهه سوم به تکامل مغز و شبکيه جنين کمک مي کند.کودکاني که در دوران جنيني امگا-3 کافي دريافت کرده اند نسبت به آنهايي که دريافت نکرده اند،IQ بالاتر و بينايي بهتري دارند. نسبت دريافت امگا-3 به امگا-6 بايد 1 به 10-4 باشد.
4- ويتامين ها و مواد معدني؛ منابع غني از فوليک اسيد عبارتند از؛ سبزيجات برگ سبز تيره، آب پرتقال، حبوبات، سويا، جوانه گندم، بادام و.... در زناني که قرص هاي ضدبارداري، داروهاي ضدصرع، سيگار يا الکل مصرف مي کنند يا سندرم سوءجذب دارند، احتمال کمبود فوليک اسيد بيشتر است. مکمل فوليک اسيد به ميزان روزانه يک قرص (هزار ميکروگرم) از سه ماه پيش از حاملگي تا پايان بارداري داده مي شود. مواد غذايي حاوي فوليک اسيد عبارتند از؛ جگر گاو، حبوبات پخته، اسفناج پخته، جوانه گندم، کاهو، آب پرتقال تازه، زرده تخم مرغ، موز و شير.
- ويتامين :A روزانه 4هزار واحد بين المللي براي زنان حامله توصيه مي شود. مصرف روزانه بيشتر از 10هزار واحد بين المللي (5/2 برابر RDA) ويتامين A يعني مقداري که در بيشتر مکمل هاي مولتي ويتامين يافت مي شود با افزايش خطر نقص تيغه عصبي همراه است. اين مسموميت در مورد بتاکاروتن صادق نيست. بيشترين خطر ويتامين A زياد در دو هفته قبل از بارداري و دو ماهه اول بارداري است. چون جگر حيواني به ازاي هر 90 گرم حاوي 9هزار واحد بين المللي ويتامين A است، زناني که قصد حاملگي دارند يا در مراحل اوليه بارداري هستند فقط بايد مقادير کم جگر و به دفعات کم مصرف کنند.
- کلسيم؛ زنان 18 ساله و کمتر روزانه 1300 ميلي گرم و زنان 19 ساله و بيشتر روزانه هزار ميلي گرم کلسيم نياز دارند. افزايش نياز به کلسيم در موارد زير اتفاق مي افتد؛
- زناني که مقدار کمي شير و لبنيات مصرف مي کنند.
- نوجواناني که نياز به کلسيم آنها به علت رشد خودشان بالا است.
- زناني که دچار کمبود ويتامين D هستند يا رژيم پرفيبر مصرف مي کنند که سبب کاهش جذب کلسيم مي شود.
- زناني که داراي حاملگي هاي پشت سر هم هستند.
- آهن؛ افزايش قابل توجه حجم خون در دوران حاملگي، نياز به آهن را شديداً افزايش مي دهد. مغز استخوان فعال حدود 500 ميلي گرم آهن المنتال اضافه تر در حاملگي مورد استفاده قرار مي دهد و نيز با توجه به نياز اضافه جفت و جنين، مادر باردار بايد 15 ميلي گرم آهن اضافه تر از حالت غيربارداري دريافت کند. کل نياز دريافتي آهن در بارداري 30 ميلي گرم است. کمبود آهن باعث کاهش توليد هموگلوبين و بروز آنمي، اختلال در رسيدن خون به جفت و جنين و عدم تحمل خونريزي زايمان مي شود. مادران باردار بايد از پايان ماه چهارم بارداري تا سه ماه پس از زايمان روزانه يک عدد قرص آهن مصرف کنند. براي کاهش عوارض گوارشي قرص آهن آن را قبل از خواب مي توان خورد. تغيير رنگ مدفوع و حالت تهوع و استفراغ ناشي از مصرف مکمل آهن بعد از چند روز مصرف آن برطرف مي شود.
- کافئين؛ مصرف روزانه بيش از 500 ميلي گرم کافئين با افزايش خطر سقط خودبه خودي در سه ماهه اول و اوايل سه ماهه دوم حاملگي همراه است. آشاميدن دو ليوان و کمتر قهوه يا چهار ليوان و کمتر نوشابه هاي حاوي کافئين در حاملگي مجاز است.
منبع :
كمياب نيوز - http://www.kamyabnews.com/fa/pages/?cid=6926
شرح موضوع