آرتروز زانو

باسلام
در رابطه با آرتروز زانو میخواستم مطالبی را بدونم مثلا اینکه علائمش چیه ؟ درمانش چیه ؟ ارتباطی با چاقی فرد داره یا نه؟ متشکرم

آرتروز چيست؟

آيا تا به حال درد شديد در ناحيه زانو و يا احساس سفتي در مفاصل، شما را وادار به مراجعه به پزشك كرده است؟


آرتروز، بيماري بسيار شايعي است كه با افزايش سن عجين بوده و بسياري از افراد در سن بالا دچار آن مي شوند. تقريباً 70درصد افراد بالاي 70سال، دچار آرتروز مفاصل هستند. مشخصه اين بيماري، تخريب پيش رونده غضروف مفصلي است. از اين رو دانستن راهكارهاي عملي براي مقابله با اين بيماري ضروري به نظر مي‌رسد.


مهم‌ترين علت به وجود آورنده آرتروز زانو چيست؟


- افزايش سن مهمترين عامل اين بيماري است. با افزايش سن ساختمان غضروف دچار تغيير و تحول مي شود، به طوري كه آب زيادتري داخل غضروف مي رود و در نتيجه، تقريباً تمامي افراد مسن در صورت عكسبرداري متوجه آرتروز در مفاصل شان مي شوند.عامل ديگر آرتروز، ارث است؛ به خصوص آرتروزهايي كه در خانم ها ديده مي شود و به خصوص آرتروز بند انگشتان، زمينه ژنتيك دارند. بنابراين كساني كه در خانواده خود افراد مبتلا به آرتروز بند انگشت داشته اند در معرض ابتلا به آرتروز هستند.


آيا چاقي در به وجود آوردن آرتروز مؤثر است؟

- بايد بدانيم كه آرتروز به خصوص در مفاصل، لگن و زانو و بند انگشتان دست با چاقي نسبت دارد. مسلماً  با چاق شدن، فشار روي مفاصل زانو و لگن زيادتر مي شود و امروزه ثابت شده كه هر 5كيلوگرم افزايش وزن بيش از حد نرمال، مي تواند 10 تا 20درصد، عمر زانوها را كاهش دهد.


اين اختلال با جنسيت و شغل چه ارتباطي دارد؟

- آرتروز شغلي در آقايان بيشتر ديده مي شود. بعضي از مشاغل هستند كه خطر ابتلا به آرتروز را بيشتر مي كنند. به  طور كلي، آرتروزهاي اوليه در خانم ها بيشتر است. به خصوص در ناحيه بند انگشتان و در ناحيه لگن، ولي به طور كلي آرتروز در آقايان بيشتر ديده مي شود.


افزايش دامنه حركات تاندون ها در افزايش آرتروز تاثير دارد؟


- اين حركات خصوصاً در خانم ها زياد است و منجر مي شود كه مفاصل، بيش از حد معمول حركت كنند. نمونه خيلي ساده اي كه افراد مي توانند تشخيص دهند دامنه حركات تاندون هايشان به چه صورت است، اين است كه انگشت شست را وقتي در داخل مشت قرار مي دهند، نبايد نوك آن از مشت خارج شود. امروزه ثابت شده كساني كه دامنه حركات تاندونهايشان (هايپرموبيليتي) زياد است خطر ابتلا به آرتروز در آنها بيشتر است.


آيا آسيبهاي وارده به مفصل و ناهنجاريهاي مفصلي باعث ايجاد آرتروز مي شوند؟


- يكي از عوامل مهم به وجود آورنده آرتروز، آسيب هاي مفصلي است. ما قوانين خاصي براي محافظت از مفاصل داريم و بايد به مفاصل بها داده و آسيب هاي آن را جدي بگيريم. افرادي كه به دنيال ضربه فوتبال، مچ پايشان متورم مي شود، اگر آن را جدي نگيرند ممكن است به تدريج دچار آسيب هاي مفصلي شوند. ضربات به صور مختلف مي توانند آسيب هايي را به تاندون، ليگامان و ديسك وارد كنند. از عوامل خيلي مهمي كه شايد آموزش عمومي مي طلبد، ناهنجاري هاي مفصلي است؛ خصوصاً در ناحيه زانو، دو بيماري داريم كه افراد را به شدت مستعد آرتروز مي كند و متأسفانه بدون علامت است. اين دو بيماري پاپرانتزي و پاضربدري است. وقتي كه دو تا مچ پا در حالت ايستاده به هم چسبيده مي شوند، زانوها هم بايد به همديگر بچسبند. اگر فاصله اي بين دو زانو باشد، فرد دچار بيماري پاپرانتزي است و اگر اين فاصله بيش از سه انگشت باشد، حتماً  نياز است كه فرد به پزشك مراجعه كند.
تمام اين عوامل مي توانند منجر به تشديد آرتروز بشوند ولي مهمترين عاملي كه مي تواند آرتروز را تشديد كند، وزن بالا، عدم استفاده صحيح از مفاصل و تحليل عضلات است.


آرتروز، چه مفاصلي را بيشتر درگير مي كند؟

- مفاصلي كه در آرتروز دچار درگيري مي شوند، خيلي اهميت دارند؛ به خصوص آرتروز اوليه، فقط در مفاصل خاصي ديده مي شود. به عنوان مثال آرتروز اندام فوقاني، بند انتهايي و مياني انگشتان دست و قاعده شست را درگير مي كند و در اندام فوقاني، هيچ مفصل ديگري كه مبتلا به آرتروز اوليه شود وجود ندارد. پس اگر كسي بگويد آرتروز مچ دست يا آرتروز شانه دارم، غلط است.در اندام تحتاني، زانو،  لگن و شست پا دچار آرتروز مي شوند. آرتروز مچ پا نيز در اندام تحتاني وجود ندارد و ناحيه ستون مهره، ناحيه گردن و ناحيه كمري مي توانند دچار آرتروز  شوند.


مهمترين علامتي كه فرد را به پزشك مي كشاند چه علامتي است؟

- درد مهمترين علامت است. درد آرتروز در ابتدا حالت مكانيكي دارد يعني با راه رفتن و استفاده از مفصل، اين درد بدتر مي شود و با خوابيدن و استراحت، بهتر مي شود. اين، برخلاف دردهاي روماتيسمي است؛ در اين دردها با استراحت، درد بدتر مي شود و با راه رفتن، آرام آرام درد التيام پيدا مي كند. اما گاهي اوقات در آرتروز، حالت ژله اي در مفصل به  وجود مي آيد كه بعد از مدتي بي تحركي، فرد بايد راه برود تا دردش آرام شود. اين حالت را با سفتي صبحگاهي نبايد اشتباه گرفت. سفتي صبحگاهي مشخصه بيماري هاي روماتيسمي است كه معمولاً بيش از يك ساعت طول مي كشد، در حالي كه ژله اي شدن با برداشتن چند قدم برطرف مي شود.گاهي اوقات سفتي در مفاصل باعث مي شود كه فرد به پزشك مراجعه كند؛ مثلاً در ناحيه انگشتان دست ممكن است فرد بيدار شده و متوجه شود انگشتانش سفت هستند يا در ناحيه گردن احساس خشكي كند. گاهي اوقات نيز آرتروز به صورت برجستگي هاي بدون درد در استخوان ها جلوه مي كند؛ به عنوان مثال در انگشتان ديده مي شود؛ برجستگي هايي كه خصوصاً در زنان، بعد از يائسگي در بندهاي انتهايي يا مياني انگشتان ديده مي شود و معمولاً بدون درد هستند. گاهي اوقات نيز آرتروز، خودش را به  صورت صداهاي غيرمعمولي وخرت  خرت در مفاصل نشان مي دهد كه در افراد مسن بيشتر است.


آيا اين بيماري قابل درمان است؟

- بله، درمان هاي آرتروز شامل درمان هاي غيردارويي، دارويي و جراحي است. درمان هاي غيردارويي در مرحله اول شامل آگاهي دادن به بيمار است. خيلي از بيماران از آرتروز مي ترسند و هراس دارند كه اين بيماري ظرف يكي- دو سال، آنها را زمين گير كند. آرتروز آهسته پيشرفت مي كند و بايد بدانيم كه اگر درمان نشود مي تواند منجر به زمين گيرشدن بيمار شود و مهمترين چيزي كه در قسمت آگاهي دادن بايد به بيماران انتقال بدهيم، تغيير در وضعيت زندگي آنها و فرم ورزش كردنشان است. چون مفصل مبتلا به آرتروز يك مفصل سالم تلقي نمي شود و فشارهاي بيش از حد، منجر به آسيب مفصلي مي شود، آموزش دادن اينكه فرد از مفصل مبتلا به آرتروز چگونه استفاده كند، بسيار مهم است. بسياري از بيماران با همين آموزش ها به مقدار قابل توجهي جلوي پيشرفت آرتروزشان گرفته مي شود.



اين آموزش‌ها شامل چه توصيه‌هايي هستند؟


- به عنوان مثال در ناحيه زانو؛ ما به بيماراني كه دچار آرتروز زانو هستند توصيه مي كنيم كه چهار زانو يا دو زانو ننشينند و از حركاتي كه منجر به خم و راست شدن مكرر زانو مي شود پرهيز كنند، از سربالايي و سر پائيني كمتر بالا و پائين بروند،  خصوصاً سرازيري. به خصوص، در مراحل پيشرفته تر آرتروز به بيماران توصيه مي كنيم كه فرم نمازخواندن شان را تغيير بدهند،  از خم كردن زانو پرهيز كرده و از توالت فرنگي استفاده كنند. يا در ناحيه گردن كه امروزه آرتروز به خاطر نوع مشاغل خيلي زياد در افراد به وجود مي آيد، پرهيز از خم نگه داشتن گردن و نرمش هاي حين كار براي پيشگيري از آرتروز گردن بسيار مهم است؛ به خصوص به راننده ها توصيه مي كنيم كه رانندگي هاي طولاني  نكنند. امروزه ما توصيه مي كنيم كه در اماكن كاري به خصوص كامپيوترها را در يك موقعيت مناسب قرار بدهند و هم سطح گردن باشد؛ به طوري كه فرد براي نگاه كردن به كامپيوتر گردنش را خم نكند يا از صندلي هاي گردان يا ميزهاي شيب دار استفاده كنند و به خصوص كساني كه آرتروز گردن دارند، براي ديدن تلويزيون درست روبه روي تلويزيون قرار بگيرند و از پهلو به آن نگاه نكنند.

زانوبند، گردن بند و گرما و سرماي موضعي تاچه حد در درمان آرتروز مؤثرند؟

- بيماران مي توانند از زانوبند و گردن بند در مواردي كه پزشك شان صلاح مي داند، استفاده كنند. امروزه مي دانيم كه استفاده بي رويه و مفرط از زانوبند و گردن بند منجر به تحليل عضلات مي شود و در نتيجه شدت روند آرتروز پيشرفت خواهد كرد؛ در حالي كه تمام سعي ما بر اين است كه مفاصل اطراف ناحيه آرتروز را به نحوي درست تقويت كنيم. بعضي مواقع بيماران متوجه مي شوند كه گرما يا سرماي موضعي مي تواند دردشان را تخفيف دهد؛ به خصوص در دردهاي مزمن، بيماران بيشتر تمايل به استفاده از گرماي موضعي دارند و در دردهاي حاد، سرماي موضعي مي تواند التهاب ناحيه آسيب ديده را كاهش دهد.در استفاده از گرماي موضعي بايد بدانيم كه گرما بايد بين 40 تا 45 درجه و بين 3 تا 30 دقيقه باشد. در مفاصلي كه خونريزي كرده اند، استفاده از گرماي موضعي صحيح نيست.استفاده از كفي هاي داخل كفش و استفاده از كفش مناسب، كمك زيادي به كنترل علائم آرتروز مي كند.


رژيم‌هاي غذايي چطور؟- امروزه ثابت شده بعضي از رژيم هاي غذايي مي تواند روند آرتروز را آهسته تر كند؛ به عنوان مثال استفاده از سويا، ويتامين d ، آووكادو و تركيباتِِِي مثل آن، روند پيشرفت آرتروز را كاهش مي دهد. استفاده از اين مواد بايد كنترل شده باشد. مثلاً مصرف خيلي زياد سويا مي تواند اثرات مضري روي تيروئيد يا لخته شدن خون در پا داشته باشد. استفاده از زنجبيل، كرفس و غضروف كوسه نيز توصيه مي شود.


درمان‌هاي دارويي شامل چه اقداماتي هستند؟


-درمان هاي دارويي به سه صورت موضعي، داخل مفصلي و خوراكي تجويز مي شوند. در استفاده از درمان هاي موضعي، از مدت ها پيش مشخص بود كه وقتي فرد ناحيه مبتلا به درد را ماساژ مي دهد و گرم مي كند، كمي از دردش تخفيف مي يابد، به خاطر اينكه ماساژ رفلكس درد به سمت پوست را منحرف مي كند و درد، در عمق كاهش مي يابد. اما استفاده از موادي كه خاصيت ضد درد دارند را اگر اضافه كنند، تأثير ماساژ بيشتر مي شود. به عنوان مثال استفاده از كرم هاي ضد التهاب يا استفاده از عصاره كرفس براي كنترل دردهاي آرتروز يا فلفل موضعي نيز در كاهش درد مؤثرند.در مورد تركيبات داخل مفصلي در بيماران، تزريق مواد خاص كورتون دار است كه بايد استفاده از آنها محدود باشد؛ مثلاً 2 تا 3 بار در سال. امروزه ما تركيبي از غضروف هاي ساخته شده داريم كه در داخل مفصل تزريق مي شود و درد بيمار را كاهش مي دهد و عمر مفصل را افزايش مي دهد.در نهايت، آخرين قسمت درمان آرتروز، استفاده از جراحي است. جراحي براي اصلاح انحرافات داخل مفصل است و گاهي در مراحل پيشرفته، استفاده از تعويض در داخل مفصل، كمك كننده است. درمان هاي نويدبخش نيز شامل كاشت غضروف است كه تا كامل شدن اين روش ها نياز به زمان است.

.hamshahrionline.ir