آشنایی با عوارض چاقی و بیماریهای مرتبط با آن

هرگاه انرژی دریافتی افراد بیش از انرژی مصرفی‌شان باشد، ضمن برهم خوردن تعادل قد و وزن، با انباشت توده‌های چربی در ناحیه باسن یا شکم، چاقی باسنی ( گلابی شکل) یا چاقی شکمی ( سیبی شکل) و در مواردی هر دو چاقی بروز می‌کند.


به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز  ،  به عقیده پزشکان با توجه به شکل ظاهری بدن بیماران می توان  به آنان در مورد مشکلات بالقوه آینده هشدار داد . آنان می گویند نباید گول عدم افزایش وزن را خورد چون ممکن است وزن بدن شخصی اضافه نشود اما افزایش چربی دور شکم برایش مشکل ساز شود.
پژوهشگران عوارض زیادی را برای چاقی بدن شناسایی کرداه اند که می تواند موجب کاهش طول عمر انسانها گردد . در زیر به تعدادی از عوارض چاقی اشاره شده است :
۱ – پُر فشاری خون
هرچه وزن شما بیشتر شود، بافت چربی شما نیز بیشتر می شود. این بافت برای زنده ماندن نیاز به اکسیژن و سایر مواد غذایی دارد که باید توسط جریان خون تأمین شود.
هر چه نیاز به اکسیژن و مواد مغذی بیشتر شود، حجم خون و مقدار فشاری که روی سیستم گردش خون وارد می شود، افزایش می یابد و هر چه حرکت خون در سیستم گردش خون بیشتر شود، فشار بیشتری بر دیواره ی سرخرگ های شما وارد می شود.
علاوه بر این، چاقی باعث افزایش سطح هورمون انسولین در خون می گردد که این هورمون علاوه بر کنترل قند خون، باعث نگه داشتن آب و نمک در رگ ها می شود که این خود باعث افزایش حجم خون می گردد.
همچنین چاقی باعث افزایش تعداد ضربان قلب و کاهش ظرفیت عروق برای جابجایی خون می شود که تمام این عوامل باعث پرفشاری خون می گردد.
۲ – دیابت
چاقی عامل اصلی ایجاد دیابت نوع ۲ می باشد، زیرا افزایش چربی باعث افزایش مقاومت بدن به اثر هورمون انسولین می شود. لذا این هورمون نمی تواند با مقادیر نرمال قبلی، وظیفه ی خود را که کنترل قند خون است، به درستی انجام دهد و قند خون بالا می رود که خود یکی از عوامل مهم خطر برای سلامتی فرد است.
۳ – اختلال در چربی های خون
رژیم های غذایی که دارای مقدار زیادی چربی های اشباع شده مثل گوشت قرمز یا غذاهای سرخ شده هستند، می توانند علاوه بر ایجاد چاقی باعث بالا رفتن کلسترول بد خون (به نام LDL) شوند. چاقی همچنین باعث پایین آمدن سطح کلسترول خوب خون (به نام HDL) و بالا رفتن سطح تری گلیسیرید خون می شود.
تری گلیسیریدها بیشترین میزان چربی در غذاهای شما و همچنین بیشترین درصد چربی در بدن شما را شامل می شوند، و در طولانی مدت اختلال در سطح چربی های خون، باعث تصلب شرائین می شود، زیرا چربی های اضافه در جدار رگ ها رسوب می کنند. تصلب شرائین خود باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر و سکته ی مغزی می شود.
۴ – بیماری عروق کرونر
این بیماری یکی از اشکال بیماری های قلبی – عروقی است که از رسوب چربی در جدار سرخرگ های کرونر(سرخرگ هایی که به قلب خون رسانی می کنند) ایجاد می شود. پس از مدتی، رسوب این چربی ها باعث تنگ تر شدن دیواره ی داخلی عروق شده و خون کمتری به بافت قلب می رسد. کاهش خون رسانی به قلب، باعث آنژین صدری (درد قفسه ی سینه) می شود. انسداد کامل عروق قلبی می تواند باعث سکته ی قلبی شود.
۵ – سکته ی مغزی
چاقی باعث تصلب شرائین و رسوب چربی در جدار سرخرگ ها می شود که می تواند سرخرگ های مغزی را نیز درگیر کند و باعث تنگ شدن عروق مغزی شود. حالا اگر لخته ی خونی در این عروق باریک ایجاد شود، می تواند به طور ناگهانی باعث انسداد جریان خون به منطقه ای از مغز شما شده و منجر به سکته ی مغزی گردد.
۶ – سایش مفاصل (استئوآرتریت)
در افراد چاق به علت افزایش فشار وارده بر مفاصل(خصوصاً مفاصل زانو، ران و مهره های پایین کمری)، غضروف مفصلی تخریب شده و باعث ایجاد درد مفصل و سفتی آنها می شود.
۷ – توقف تنفس در خواب
توقف تنفس در خواب، خصوصاً در افراد چاقی که زیاد خور خور می کنند، دیده می شود.
این افراد به هنگام خواب شبانه، به علت انسداد مسیرهای هوایی ریه ها، برای مدت کوتاهی دچار توقف تنفس شده و مکررا در طول شب بیدار می شوند. در نتیجه خواب با کیفیتی در شب ندارند و در طول روز نیز به علت اختلال در خواب شبانه ی خود، دچار گیجی بوده و مرتب چرت می زنند.
تحقیقات نشان داده، بیشتر افرادی که دچار وقفه ی تنفسی در خواب می شوند، دارای اضافه وزن بوده و گردنی بزرگ و راه هوایی باریکی دارند.
۸ – سرطان
انواعی از سرطان ها با اضافه وزن همراه هستند که در زنان می توان به سرطان پستان، سرطان رحم، سرطان تخمدان، سرطان گردن رحم و سرطان کیسه ی صفرا اشاره کرد. مردان چاق نیز نسبتاً در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان های کولون، رکتوم و پروستات هستند.
۹ – بیماری کبد چرب
در اثر چاقی، چربی بیشتری در ساختار کبد وارد می شود که این تجمع چربی در کبد، می تواند باعث ایجاد التهاب و حتی تخریب بافت کبد شود و نهایتاً به بیماری نارسایی کبدی (سیروز) منجر شود، حتی اگر فرد هم زمان از مشروبات الکلی استفاده نکند( زیرا کبد چرب و سیروز کبدی بیشتر در افرادی که مقادیر زیادی الکل مصرف می کنند، بروز می کند).

۱۰ – بیماری کیسه ی صفرا
به علت تجمع چربی اضافی در بدن افراد چاق، کلسترول بیشتری نیز در بدن آنها وجود دارد که این کلسترول اضافی می تواند در کیسه ی صفرا رسوب کند و باعث سنگ کیسه ی صفرا شود.
همچنین کاهش وزن سریع( یعنی بیش از ۵/۱ کیلو گرم در هفته) نیز باعث ایجاد سنگ کیسه ی صفرا می شود.
۱۱-آرتروز: هر که وزنش بیش، دردش بیشتر (این نوشته را اولین بار روی یک تابلو در مطب همکاری ارجمند و اورتوپد و جراحی معروف در تهران مشاهده کردم. هر بیمار چاقی که برای درمان آرتروز به او مراجعه میکرد، او قبل از هر اقدام دستور میداد که اول وزن خود را کاهش دهد و بعد مراجعه کند. چون وزن زیاد سبب وارد آمدن فشار زیاد روی مفاصل میشود و آرتروز زودرس ایجاد می کند).
۱۲ – نقرس: بالا رفتن مقدار اسید اوره خون، باعث رسوب این ماده در مفاصل، مخصوصاً مفصل شست پا می شود و این رسوبات منجر به درد شدید در مفاصل درگیر با این ماده می گردد. درصد مبتلایان به این بیماری در چاقها بیشتر است.
۱۳ -دیسک کمر: وقتی وزن انسان بالا باشد،روی دیسکهائی که بین مهره ها قرار گرفته، فشار می آورد که این فشار، باعث دردهای سیاتیکی یا دیسک کمر می شود.
۱۴ – نارسائی تنفسی: مسلماً حرکت انسانهای چاق و فعالیت بدنی آنها باعث نارسائی تنفسی و نفس نفس زدن آنها می شود، زیرا در فعالیت این افراد به دلیل زیادی وزن، قلب مجبور است با سرعت بیشتری کار کند (درست مثل زمانی که فرد ورزش می کند یا می دود). ولی افراد لاغر این مشکل را ندارند. چون بر خلاف افراد چاق، ریه آنها توانائی رساندن اکسیژن به مقدرا وزن آنها را دارد.
۱۵ – عفونتهای ریوی: برونشیتهای مزمن، ذالت الریه، ذات الجنب و عفونتهای ریوی دیگر بیشتر چاقها را مبتلا می کند تا لاغرها.
۱۶ – حمله های آسمی: لاغرهائی که مبتلا به آسم می شوند، کمتر از افراد چاق گرفتار حمله های آسمی می گردند.
۱۷ – مرض قند: همه می دانند مرض قند، باید زمینه ارثی داشته باشد. اگر عمه، دائی یا عمومی یک خانواده هفت نفری (پدر و مادر و پنج فرزند) مبتلا به دیابت باشد و قرار باشد که طبق قوانین وراثت ژنتیکی به یکی از آنها مرض قند برسد، از این افراد فردی به مرض قند مبتلا می شود که چاقترین آنهاست.
۱۸ – مشکلات بعد از عمل جراحی: عمل جراحی گاه منجر به عفونت می شود. یکی از مهمترین علل عفونت، وجود بافتهای چربی زیاد در مسیر زخم جراحی است.
۱۹ – واریس: واریس در اشخاص لاغر و چاق دیده می شود، ولی درصد آن در چاقها بیشتر است.
۲۰ – سرطان سینه: شایعترین سرطان در خانمها، سرطان سینه است وبیشترین درصد مبتلایان به آن هم خانمهای چاق هستند.
۲۱ – نازائی: یکی از علتهای نازائی، چاقی است. خوب است بدانید چند تن از خانمهای چاق که به عنوان نازا ثبت نام کرده بودند، با کاهش وزن به آرزوی باورنکردنی خود رسیدند.
۲۲ – سرطان پروستات: یکی از سرطانهای شایع در میان آقایان، سرطان پروستات است که درصد آن در چاقها بیشتر است.
۲۳ – بالا رفتن چربی خون: همه می دانند چربی خون مختص چاقها نیست، ولی درصد آن در افراد چاق بیشتر است. چربی خون از دو نوع چربی تشکیل می شود: کلسترول و تری گلیسرید. معمولا هر دو نوع چربی دست به دست هم می دهند و به انسان ضرر می رسانند، ولی نقش مخرب کلسترول بیشتر است.
۲۴ – افزایش فشار خون: درصد مبتلایان به فشار خون معمولا در افراد چاق خیلی بیشتر از لاغرهاست (دکتر کرمانی، خود یکی از مبتلایان به فشار خون بود و هر روز قرص کنترل فشار خون استفاده می کرد. ولی پس از کاهش وزن، فشار خون ایشان پائین آمد.)
۲۵ – بزرگ شدن قلب: قلب انسان به فرمان خداوند، روزی صد هزار بار می زند. در هر نوبت نیز ۸۰ سی سی خون به بدن می رسد. حجم کل خون رسیده به بدن در هر روز حدود ۸ میلیون سی سی است (یعنی هر روز چهارصد بشکه بیست لیتری خون به بدن می رسد) این مقدار خون برای افرادی با وزن هفتاد کیلوگرم، طبیعی است. حال اگر این شخص وزن خود را به ۱۲۰ کیلو برساند، این مقدار خون برای بدن او کافی نیست، از این رو قلب محکمتر و بیشتر می زند و در نتیجه، دیواره قلب ضخمیتر و خود قلب بزرگتر می شود. بنابر این، یکی از مشکلات انسانهای چاق، بزرگ شدن قلب است اگر جلوی آن گرفته نشود، قلب تبدیل به عضله ای بزرگ، شل و ضعیف می شود.
۲۶ – نارسائی قلبی: توان کار قلب در افراد چاق کمتر است. بعضی از خانمها و آقایان چاق وقتی اصطلاحا پا به سن می گذارند، حتی کار آسانی مثل نماز خواندن ( به دلیل نارسائی قلبی) برایشان مشکل می شود. با فشار دادن به ساق پای این افراد متوجه می شویم که بدن متورم می گردد و خونی که توسط قلب بزرگ فرستاده می شود، توانائی برگشت ندارد. این حالت باعث تجمع مایعات در بافتهای بدن، مخصوصاً در پا و ریه و شکم می شود.
۲۷ – سکته قلبی: همه می دانند سکته قلبی یکی از عوارض بالا بودن وزن است. گفته می شود که سکته قلبی در لاغرها به ندرت دیده می شود و هر چه وزن کمتر باشد، احتمال سکته قلبی نیز کمتر می شود.
۲۸ – مشکلات روانی: این مشکل در خانمها بیشتر نمایان است. دختری که دم بخت است، به خاطر وزن بالائی که دارد، اندام نامتناسبی دارد واز همین رو با خواستگاران کمتری مواجه می شود. خانمهائی که دلشان می خواهد در هر مناسبتی لباس جدیدی بپوشند، اگر چاق باشند برایشان ممکن نیست و مجبورند همان دامن و پیراهن قبلی را بپوشند همچنین گاه اختلافات زیاد بین زن و شوهر به سبب چاقی یا لاغری یکی از زوجین، متاسفانه باعث تهدید به طلاق در تعداد زیادی از آنها می شود. این امر در خانمها افسردگی را هم به دنبال می آورد.

۲۹ -فتق شکم: همان گونه که می دانید دیواره شکم از چند لایه ساخته شده است. این لایه ها مانع بیرون امدن روده ها می شود، ولی وقتی وزن بالا برود، یکی از این لایه ها شکاف پیدا می کند و روده ها به زیر پوست شکم می آید. این پدیده را «فتق» می نامند.
۳۰ – کاهش متوسط سن: آمار پزشکی نشان می دهد که متوسط سن افراد چاق خیلی کمتر از افراد لاغر است. هر چهار کیلو اضافه وزن یک سال از عمر انسان کم می کند. این هشدار مهمی برای افراد چاق است.
۳۱ – خروپف در خواب: از مشکلاتی است که معمولا افراد چاق به آن مبتلا می شوند.
۳۲ – ضعف جنسی: ناتوانائی جنسی مخصوصاً در آقایان چاق بیشتر است
۳۳- افزایش خطر سرطان کولون
چاقی بویژه چاقی شکمی خطر سرطان کولون را افزایش می دهد. محققان می گویند هر چه اندازه دور کمر بیشتر باشد، خطر ابتلا به سرطان کولون بیشتر است.
این یافته وجود ارتباط میان چاقی و سرطان کولون را در مردان و به میزان کمتری در زنان تایید می کند.
نکته دیگر این که چاقی موجب افزایش سرطان رکتوم در مردان می شود؛ اما در زنان چنین ارتباطی مشاهده نشده است. مهم این است که رابطه چاقی دور شکم با سرطان کولون تایید شده است ؛ به طوری که افزایش هر ۴ اینچ سایز دور کمر احتمال سرطان را به میزان ۳۳ درصد در مردان و ۱۶ درصد در زنان افزایش می دهد.

سایت پزشکان بدون مرز