«خانم دکتر! من دندان‌هایم را همیشه مسواک می‌زنم ولی باز هم دندان‌هایم همیشه پوسیده است. نمی‌دانم واقعا باید چه کار کنم؟...» این حرفی است که بسیاری از بیماران به دندانپزشک‌شان می‌گویند ولی واقعا مشکل کار از کجاست؟
چرا دندان‌های بسیاری از افراد نسبت به پوسیدگی بسیار مستعد است؟ این هفته در صفحه «دهان و دندان» قصد داریم محصولاتی را به شما معرفی کنیم که از دندان‌های شما در برابر پوسیدگی محافظت می‌کنند. شما می‌توانید این محصولات را در تمام داروخانه‌ها پیدا کنید: «محصولات حاوی فلوراید»....
۱) آدامس فلورایددار
اگر شما بخواهید از پوسیدگی دندان‌های‌تان پیشگیری کنید، آدامس‌ها به شما کمک می‌کنند. آدامس‌هایی در بازار وجود دارند که حاوی «فلوراید» هستند. فلوراید را اغلب به آب آشامیدنی شهر‌ها، نمک، شیر و شکر می‌افزایند. فلوراید روند پوسیدگی دندان را متوقف می‌کند و همچنین پوسیدگی‌هایی را که در مراحل اولیه و ابتدایی خود هستند، ترمیم می‌کند. امروزه به «آدامس‌های بدون قند» فلوراید افزوده‌اند. وقتی شما این آدامس‌ها را در دهان می‌گذارید و می‌جوید، فلوراید از آدامس آزاد شده و در سطح مینای دندان شما می‌نشیند و به تدریج جذب ساختار دندان شده و مینای دندان‌تان را مقاوم می‌کند. منظور از «آدامس بدون قند» این نیست که این آدامس‌ها شیرین نیستند؛ بلکه برعکس، حتی ممکن است از آدامس‌های معمولی هم شیرین‌تر باشند! تنها تفاوت این آدامس‌ها با آدامس‌های معمولی در این است که شیرین‌کننده‌های مصنوعی که به «قند‌های تخمیر نشدنی» معروف‌اند، در آنها استفاده شده است: اریتریول، ایزومالت، سوربیتول، زایلیتول و مانیتول از جمله این قند‌های تخمیرنشدنی هستند. این شیرین‌کننده‌ها (قند‌های تخمیرنشدنی) در نوشابه‌های رژیمی هم استفاده می‌شوند.
اگر آدامس دارای قند معمولی باشد، قند در اختیار باکتری‌های پوسیدگی‌زای دندان قرار گرفته و این باکتری‌ها با تولید اسید، باعث معدنی‌زدایی و در اصطلاح پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند ولی قند‌های تخمیرنشدنی نمی‌توانند به وسیله باکتری‌های پوسیدگی‌زا تجزیه شوند و از آنها اسیدی حاصل نمی‌شود و در نتیجه باعث پوسیدگی دندان نمی‌شوند. به همین دلیل است که دندانپزشکان جدیدا در کنار مسواک و خمیر دندان، «آدامس‌های بدون قند و فلورایددار» را به بیماران‌شان توصیه می‌کنند.
۲) ژل فلورایددار
در مطب‌های دندانپزشکی ژل‌های خاصی به نام ژل فلوراید وجود دارد. ثابت شده است که کاربرد موضعی فلوراید به خصوص توسط دندانپزشک، باعث کاهش میزان پوسیدگی به خصوص در کودکان می‌شود. در نتیجه کاربرد موضعی فلوراید برای کودکان و نوجوانان در مطب‌های دندانپزشکی اکیداً توصیه می‌شود. دندانپزشک بعد از تعیین میزان استعداد ابتلای بیمار به پوسیدگی و احیاناً انجام درمان‌های لازم اولیه مثل حذف پوسیدگی‌ها، درمان با فلوراید را انجام می‌دهد. در این نوع از استفاده از فلوراید دندانپزشک شما ابتدا سعی می‌کند که پوسیدگی‌های دندان‌های شما را درمان کند، سپس از دهان شما قالب‌گیری کرده و قاشقک‌های مخصوصی برای درمان دندان‌های‌تان با فلوراید آماده می‌کند. گاهی هم این قاشقک‌ها به صورت آماده در مطب وجود دارند، سپس ژل فلوراید در این قاشقک‌ها گذاشته شده و روی دندان‌های شما قرار داده می‌شود و چند دقیقه می‌ماند. در این مدت نباید بزاق به دندان‌های‌تان برسد، سپس ژل از روی دندان‌های‌تان پاک می‌شود. لازم است شما تا چند ساعت پس از این درمان از خوردن و آشامیدن خودداری کنید تا فلوراید جذب دندان‌های‌تان شود. دندانپزشکان می‌گویند بهتر است شما هر سال این درمان را انجام دهید تا با این روش فلوراید کافی به دندان‌های‌تان برسد. این روش به خصوص به کودکان و نوجوانان توصیه می‌شود تا دندان‌های‌شان از همان ابتدا مقاوم شود و در برابر پوسیدگی در امان باشد. دقت کنید که این روش و این ژل‌ها باید حتما در مطب و زیر نظر دندانپزشک انجام شود تا از بلعیدن کنترل نشده مقدار زیاد فلوراید توسط کودک پیشگیری شود.
۳) خمیردندان فلورایددار
استفاده از خمیردندان در هنگام مسواک زدن فواید متعددی دارد اما اصلی‌ترین و مهم‌ترین فایده خمیردندان، اثر آن در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌هاست که به علت وجود ماده فلوراید در خمیر دندان‌هاست. تقریبا همه خمیردندان‌های داخلی و اکثر خمیردندان‌های خارجی فلورایددار هستند. اثر فلوراید خمیردندان در پیشگیری از پوسیدگی ثابت شده است و استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید اکیدا توصیه می‌شود. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید می‌تواند بر حسب میزان خطر پوسیدگی دندانی، از این پوسیدگی‌ها جلوگیری کند. همه خمیردندان‌ها دارای میزانی از فلوراید هستند اما میزان فلوراید همه انواع خمیردندان‌ها کافی نیست. خمیردندان‌های مناسب از نظر میزان فلوراید دارای ۱۳۰۰ppm تا ۱۵۰۰ppm فلوراید هستند. طبق مطالعات انجام شده میزان اغلب خمیردندان‌های ایرانی حدود ۱۰۰۰ppm یا کمتر است. بنابراین به کارخانه‌های سازنده خمیردندان توصیه می‌شود که در برخی محصولات خود به صورت انتخابی میزان فلوراید را افزایش دهند. نکته قابل توجه به خصوص در استفاده بچه‌ها از خمیر دندان این است که فلوراید اولا ماد‌ه‌ای سمی است و در صورتی که بیش از حد مجاز بلع شود، ممکن است به مسمومیت منجر شود و ثانیا، اگر میزان فلوراید دریافتی بیش از حد باشد، به ایجاد لکه‌های سفید روی دندان‌ها منجر می‌شود که به آن فلوروزیس می‌گویند.
۴) دهان‌شویه فلورایددار
در حال حاضر دهان‌شویه‌های فلورایددار (مثل همان دهان‌شویه‌هایی که در مدارس استفاده می‌شوند) در کنار ژل‌ها و خمیر دندان‌های فلورایددار و چند محصول دیگر در دسترس قرار دارند و باعث عملکرد موضعی فلوراید می‌شوند. استفاده از دهان‌شویه‌های فلورایددار یکی از روش‌های موضعی استفاده از فلوراید است که هم‌اکنون نیز طرح همگانی استفاده از آن در مدارس کشور در حال اجراست. این طرح به صورت استفاده یک روز در هفته از دهان‌شویه توسط دانش‌آموزان با نظارت مسوولان مدارس انجام می‌شود. استفاده از هر گونه دهان‌شویه فلورایددار برای کودکان زیر ۶ سال ممنوع است، مگر اینکه دندانپزشک تجویز کند. چون کودکان این دهان‌شویه را می‌بلعند و باعث مسمومیت آنها با این ماده می‌شود. اگر شما این دهان‌شویه را از داروخانه می‌خرید، هفته‌ای یک بار از آن استفاده کنید.
۵) آب‌نبات فلورایددار
این فوق‌العاده است که شما با مکیدن آب‌نبات بتوانید دندان‌های‌تان را در برابر پوسیدگی مقاوم کنید؛ چون تا به حال احتمالا فقط این را شنیده بودید که آب‌نبات‌ها و شکلات‌ها، دندان‌ها را پوسیده می‌کنند ولی آب‌نبات‌های حاوی فلوراید درست اثر عکس دارند. این آب‌نبات‌ها حاوی شیرین‌کننده مصنوعی هستند و در عین حال با مکیدن‌شان فلوراید در دهان شما آزاد کرده و روی دندان‌های‌تان رسوب می‌کند.
دکتر گلرخ ثریا
روزنامه سلامت
لینک
چرا دندان‌های بسیاری از افراد نسبت به پوسیدگی بسیار مستعد است؟ این هفته در صفحه «دهان و دندان» قصد داریم محصولاتی را به شما معرفی کنیم که از دندان‌های شما در برابر پوسیدگی محافظت می‌کنند. شما می‌توانید این محصولات را در تمام داروخانه‌ها پیدا کنید: «محصولات حاوی فلوراید»....
۱) آدامس فلورایددار
اگر شما بخواهید از پوسیدگی دندان‌های‌تان پیشگیری کنید، آدامس‌ها به شما کمک می‌کنند. آدامس‌هایی در بازار وجود دارند که حاوی «فلوراید» هستند. فلوراید را اغلب به آب آشامیدنی شهر‌ها، نمک، شیر و شکر می‌افزایند. فلوراید روند پوسیدگی دندان را متوقف می‌کند و همچنین پوسیدگی‌هایی را که در مراحل اولیه و ابتدایی خود هستند، ترمیم می‌کند. امروزه به «آدامس‌های بدون قند» فلوراید افزوده‌اند. وقتی شما این آدامس‌ها را در دهان می‌گذارید و می‌جوید، فلوراید از آدامس آزاد شده و در سطح مینای دندان شما می‌نشیند و به تدریج جذب ساختار دندان شده و مینای دندان‌تان را مقاوم می‌کند. منظور از «آدامس بدون قند» این نیست که این آدامس‌ها شیرین نیستند؛ بلکه برعکس، حتی ممکن است از آدامس‌های معمولی هم شیرین‌تر باشند! تنها تفاوت این آدامس‌ها با آدامس‌های معمولی در این است که شیرین‌کننده‌های مصنوعی که به «قند‌های تخمیر نشدنی» معروف‌اند، در آنها استفاده شده است: اریتریول، ایزومالت، سوربیتول، زایلیتول و مانیتول از جمله این قند‌های تخمیرنشدنی هستند. این شیرین‌کننده‌ها (قند‌های تخمیرنشدنی) در نوشابه‌های رژیمی هم استفاده می‌شوند.
اگر آدامس دارای قند معمولی باشد، قند در اختیار باکتری‌های پوسیدگی‌زای دندان قرار گرفته و این باکتری‌ها با تولید اسید، باعث معدنی‌زدایی و در اصطلاح پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند ولی قند‌های تخمیرنشدنی نمی‌توانند به وسیله باکتری‌های پوسیدگی‌زا تجزیه شوند و از آنها اسیدی حاصل نمی‌شود و در نتیجه باعث پوسیدگی دندان نمی‌شوند. به همین دلیل است که دندانپزشکان جدیدا در کنار مسواک و خمیر دندان، «آدامس‌های بدون قند و فلورایددار» را به بیماران‌شان توصیه می‌کنند.
۲) ژل فلورایددار
در مطب‌های دندانپزشکی ژل‌های خاصی به نام ژل فلوراید وجود دارد. ثابت شده است که کاربرد موضعی فلوراید به خصوص توسط دندانپزشک، باعث کاهش میزان پوسیدگی به خصوص در کودکان می‌شود. در نتیجه کاربرد موضعی فلوراید برای کودکان و نوجوانان در مطب‌های دندانپزشکی اکیداً توصیه می‌شود. دندانپزشک بعد از تعیین میزان استعداد ابتلای بیمار به پوسیدگی و احیاناً انجام درمان‌های لازم اولیه مثل حذف پوسیدگی‌ها، درمان با فلوراید را انجام می‌دهد. در این نوع از استفاده از فلوراید دندانپزشک شما ابتدا سعی می‌کند که پوسیدگی‌های دندان‌های شما را درمان کند، سپس از دهان شما قالب‌گیری کرده و قاشقک‌های مخصوصی برای درمان دندان‌های‌تان با فلوراید آماده می‌کند. گاهی هم این قاشقک‌ها به صورت آماده در مطب وجود دارند، سپس ژل فلوراید در این قاشقک‌ها گذاشته شده و روی دندان‌های شما قرار داده می‌شود و چند دقیقه می‌ماند. در این مدت نباید بزاق به دندان‌های‌تان برسد، سپس ژل از روی دندان‌های‌تان پاک می‌شود. لازم است شما تا چند ساعت پس از این درمان از خوردن و آشامیدن خودداری کنید تا فلوراید جذب دندان‌های‌تان شود. دندانپزشکان می‌گویند بهتر است شما هر سال این درمان را انجام دهید تا با این روش فلوراید کافی به دندان‌های‌تان برسد. این روش به خصوص به کودکان و نوجوانان توصیه می‌شود تا دندان‌های‌شان از همان ابتدا مقاوم شود و در برابر پوسیدگی در امان باشد. دقت کنید که این روش و این ژل‌ها باید حتما در مطب و زیر نظر دندانپزشک انجام شود تا از بلعیدن کنترل نشده مقدار زیاد فلوراید توسط کودک پیشگیری شود.
۳) خمیردندان فلورایددار
استفاده از خمیردندان در هنگام مسواک زدن فواید متعددی دارد اما اصلی‌ترین و مهم‌ترین فایده خمیردندان، اثر آن در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌هاست که به علت وجود ماده فلوراید در خمیر دندان‌هاست. تقریبا همه خمیردندان‌های داخلی و اکثر خمیردندان‌های خارجی فلورایددار هستند. اثر فلوراید خمیردندان در پیشگیری از پوسیدگی ثابت شده است و استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید اکیدا توصیه می‌شود. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید می‌تواند بر حسب میزان خطر پوسیدگی دندانی، از این پوسیدگی‌ها جلوگیری کند. همه خمیردندان‌ها دارای میزانی از فلوراید هستند اما میزان فلوراید همه انواع خمیردندان‌ها کافی نیست. خمیردندان‌های مناسب از نظر میزان فلوراید دارای ۱۳۰۰ppm تا ۱۵۰۰ppm فلوراید هستند. طبق مطالعات انجام شده میزان اغلب خمیردندان‌های ایرانی حدود ۱۰۰۰ppm یا کمتر است. بنابراین به کارخانه‌های سازنده خمیردندان توصیه می‌شود که در برخی محصولات خود به صورت انتخابی میزان فلوراید را افزایش دهند. نکته قابل توجه به خصوص در استفاده بچه‌ها از خمیر دندان این است که فلوراید اولا ماد‌ه‌ای سمی است و در صورتی که بیش از حد مجاز بلع شود، ممکن است به مسمومیت منجر شود و ثانیا، اگر میزان فلوراید دریافتی بیش از حد باشد، به ایجاد لکه‌های سفید روی دندان‌ها منجر می‌شود که به آن فلوروزیس می‌گویند.
۴) دهان‌شویه فلورایددار
در حال حاضر دهان‌شویه‌های فلورایددار (مثل همان دهان‌شویه‌هایی که در مدارس استفاده می‌شوند) در کنار ژل‌ها و خمیر دندان‌های فلورایددار و چند محصول دیگر در دسترس قرار دارند و باعث عملکرد موضعی فلوراید می‌شوند. استفاده از دهان‌شویه‌های فلورایددار یکی از روش‌های موضعی استفاده از فلوراید است که هم‌اکنون نیز طرح همگانی استفاده از آن در مدارس کشور در حال اجراست. این طرح به صورت استفاده یک روز در هفته از دهان‌شویه توسط دانش‌آموزان با نظارت مسوولان مدارس انجام می‌شود. استفاده از هر گونه دهان‌شویه فلورایددار برای کودکان زیر ۶ سال ممنوع است، مگر اینکه دندانپزشک تجویز کند. چون کودکان این دهان‌شویه را می‌بلعند و باعث مسمومیت آنها با این ماده می‌شود. اگر شما این دهان‌شویه را از داروخانه می‌خرید، هفته‌ای یک بار از آن استفاده کنید.
۵) آب‌نبات فلورایددار
این فوق‌العاده است که شما با مکیدن آب‌نبات بتوانید دندان‌های‌تان را در برابر پوسیدگی مقاوم کنید؛ چون تا به حال احتمالا فقط این را شنیده بودید که آب‌نبات‌ها و شکلات‌ها، دندان‌ها را پوسیده می‌کنند ولی آب‌نبات‌های حاوی فلوراید درست اثر عکس دارند. این آب‌نبات‌ها حاوی شیرین‌کننده مصنوعی هستند و در عین حال با مکیدن‌شان فلوراید در دهان شما آزاد کرده و روی دندان‌های‌تان رسوب می‌کند.
دکتر گلرخ ثریا
روزنامه سلامت
لینک
شرح موضوع