مقدمه:
در تابستان و فصول گرم شرايطي فراهم مي‌گردد كه بيماري‌هاي فصلي مانند اسهال، وبا و مسموميتهاي غذا از طريق غذايي منتقل شده و به شكل وسيع گسترش مي‌يابد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در فصل تابستان آمار مراجعين به مراكز درماني و اورژانس بيمارستاني كه داراي ناراحتي‌هاي گوارشي مانند: دل درد، استفراغ و ... در اثر مصرف مواد غذايي آلوده در نتيجه مسموميت غذايي مي‌باشند زياد شده و در طول تابستان شدت مي‌يابد.
يكي از مهمترين عوامل بروز مسموميتهاي گوارشي عدم رعايت مسائل بهداشتي در زنجيره‌ي تهيه‌ي مواد غذايي تا مصرف (توزيع و نگهداري) به ويژه بي‌دقتي در نگهداري صحيح مواد غذايي در منازل مي‌باشد. همه‌ي مواد غذايي در تابستان خطرناك نيستند، بلكه برخي از مواد غذايي در اثر شرايط به وجود آمده مانند گرما، نوع ماده‌ي غذايي و امكان آلودگي و فساد بيشتري دارند. به طور عموم هر نوع ماده‌ي غذايي كه داراي آب بيشتري باشد، بيشتر در معرض آلودگي و فساد قرار مي‌گيرد: (مانند گوشت، شير و مواد لبني ..)
روش‌هاي نگهداري مواد غذايي:
گرماي 20 تا 40 درجه در تابستان بهترين دما براي رشد ميكروبها بر روي مواد غذايي و در نتيجه فساد آنها مي‌باشد، پس براي جلوگيري مي‌توان از روش نگهداري در دماي پايين استفاده نمود كه از ديرباز انسان‌ها از اين روش استفاده مي‌كردند، پس مي‌توان از يخچال و فريزر در نگهداري مواد غذايي استفاده نمود. علاوه بر سرما از گرما نيز مي‌توان براي از بين بردن شرايط ايجاد فساد در مواد غذايي استفاده نمود، به اين صورت كه با پختن و جوشاندن مواد غذايي در دماي بالاي 70 درجه مانند جوشاندن غذاهاي كنسرو شده، پاستوريزه كردن شير و ... مي‌توان آنها را به شكل مطمئن استفاده نمود.
براي جلوگيري از رشد ميكروبها در مواد غذايي مي‌توان از يخچال، فريزر، پختن و جوشاندن مواد غذايي در دماي بالاي 70 درجه، نمك سود كردن و ترش نمودن ميوه‌ها (ترشيها) يا خشك كردن مواد غذايي (انواع برگه ميوه‌ها) استفاده كرد.
نكته: بايد توجه نمود كه آن دسته از مواد غذايي كه در منزل تهيه مي‌شوند بايد به صورت سرد در يخچال نگهداري كردند و يا قبل از مصرف در حرارت بالا پخته و گرم شده و سپس به مصرف برسند.
از روش‌هاي مناسب ديگر براي جلوگيري از فساد مواد غذايي و سبزيجات و ميوه‌جات، نمك سود كردن و ترش نمودن ميوه‌ها (ترشيها) مي‌باشد كه با ايجاد محيط اسيدي و قليايي بالا از رشد ميكروبها بر روي مواد غذايي جلوگيري مي‌كنند. به همين دليل توصيه مي‌شود كه هنگام مصرف برخي از مواد غذايي از آب ليمو ترش استفاده گردد، چون اين ترشي و نيز مصرف غذاهاي ترش باعث مي‌شوند كه دستگاه گوارشي اسيدي شده و ميكروبها نتوانند در دستگاه گوارش رشد كرده و باعث مسموميت شوند.
در تابستان بايد توجه نمود كه مواد غذايي در معرض هوا قرار نگيرند و حتما داراي پوشش مناسب باشند. حتي درون يخچال نيز بايد روي مواد غذايي پوشانده شود تا زود فاسد نگردند و يا در معرض آلودگي از طريق حشراتي مانند سوسك و مگس قرار نگيرند.
تاريخ مصرف مواد غذايي بايد مورد توجه قرار گيرد (به ويژه در تابستان). چون ماندگاري مواد غذايي رابطه تنگاتنگي باتاريخ مصرف مواد غذايي دارد، هرچه دما بالا رود، ماندگاري مواد غذايي كمتر شده و زودتر فاسد مي‌شوند. در هنگام خريد و مصرف مواد غذايي به تاريخ توليد و انقضاي آن حتما توجه گردد.
از خريد و مصرف مواد غذايي فاقد نشانه‌هاي ذكر شده و علائم استاندارد و هم چنين به صورت فله‌اي خودداري شود.
پيشگيري از مسموميتهاي غذايي:
براي جلوگيري از مسموميتهاي غذايي نكات زير را به خاطر بسپاريد:
- قبل و بعد از تهيه مواد غذايي دست‌هاي خود را به خوبي بشوييد. - هفته‌اي يكبار يخچال را تميز كنيد. - در استفاده از مواد غذايي كه دوره مصرف كوتاه داشته و در معرض آلودگي قرار دارند مانند غذاهاي گوشتي، تخم‌مرغ، سالاد الويه، سس، انواع كنسروها، شيريني تر و شير... شتاب كنيد. - در هنگام تهيه مواد غذايي در منزل تمام لوازم آشپزخانه را كه با مواد غذايي تماس دارند به صورت كامل بشوييد. - مواد غذايي تازه را پس از كشيدن روكش مناسب بر روي آن، در يخچال نگهداري نماييد و در ضمن به خاطر بسپاريد كه قسمت مياني يخچال با دماي 4 تا 5 درجه بهترين قسمت براي نگهداري پنير، ماست و ديگر مواد لبني و غذاهاي پخته است. - بخش بالاي يخچال با دماي حدود 2 درجه بهترين قسمت براي نگهداري گوشت، كالباس و ماهي است و در نهايت بخش پاييني يخچال با دمايي حدود 7 درجه بهترين مكان براي نگهداري سبزيجات و ميوه‌ها مي‌باشد. - هنگام خريد و مصرف مواد غذايي به تاريخ توليد و انقضاي آن حتماً توجه گردد. - براي جلوگيري از بروز مسموميتهاي غذايي، هيچ وقت غذا را به صورت نيمه گرم مصرف ننماييد، بلكه غذا را يا به صورت سرد يا گرم مصرف كنيد. - در تابستان بايد به تاريخ مصرف و توليد، مجوز بهداشت (پروانه بهداشت)، پروانه‌ي ساخت و علامت استانداردي كه بر روي بسته بندي مواد غذايي به ويژه بستني، آب ميوه، محصولات لبني و گوشت قيد شده است توجه نموده كه در غير اين صورت امكان بروز مسموميت و بيماري وجود خواهد داشت. - در مسافرت‌هاي تابستاني بايد از خريد هرگونه غذاهاي آماده غيربهداشتي (از دستفروش‌ها و دوره‌گردها) جدأ خودداري شود. - كنسرو مواد غذايي را قبل از مصرف بايد به مدت 20 دقيقه در آب كاملاً جوش جوشاند و سپس مورد مصرف قرار داد.
منبع:
www.behdasht.gov.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=158&newsview=2574
در تابستان و فصول گرم شرايطي فراهم مي‌گردد كه بيماري‌هاي فصلي مانند اسهال، وبا و مسموميتهاي غذا از طريق غذايي منتقل شده و به شكل وسيع گسترش مي‌يابد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در فصل تابستان آمار مراجعين به مراكز درماني و اورژانس بيمارستاني كه داراي ناراحتي‌هاي گوارشي مانند: دل درد، استفراغ و ... در اثر مصرف مواد غذايي آلوده در نتيجه مسموميت غذايي مي‌باشند زياد شده و در طول تابستان شدت مي‌يابد.
يكي از مهمترين عوامل بروز مسموميتهاي گوارشي عدم رعايت مسائل بهداشتي در زنجيره‌ي تهيه‌ي مواد غذايي تا مصرف (توزيع و نگهداري) به ويژه بي‌دقتي در نگهداري صحيح مواد غذايي در منازل مي‌باشد. همه‌ي مواد غذايي در تابستان خطرناك نيستند، بلكه برخي از مواد غذايي در اثر شرايط به وجود آمده مانند گرما، نوع ماده‌ي غذايي و امكان آلودگي و فساد بيشتري دارند. به طور عموم هر نوع ماده‌ي غذايي كه داراي آب بيشتري باشد، بيشتر در معرض آلودگي و فساد قرار مي‌گيرد: (مانند گوشت، شير و مواد لبني ..)
روش‌هاي نگهداري مواد غذايي:
گرماي 20 تا 40 درجه در تابستان بهترين دما براي رشد ميكروبها بر روي مواد غذايي و در نتيجه فساد آنها مي‌باشد، پس براي جلوگيري مي‌توان از روش نگهداري در دماي پايين استفاده نمود كه از ديرباز انسان‌ها از اين روش استفاده مي‌كردند، پس مي‌توان از يخچال و فريزر در نگهداري مواد غذايي استفاده نمود. علاوه بر سرما از گرما نيز مي‌توان براي از بين بردن شرايط ايجاد فساد در مواد غذايي استفاده نمود، به اين صورت كه با پختن و جوشاندن مواد غذايي در دماي بالاي 70 درجه مانند جوشاندن غذاهاي كنسرو شده، پاستوريزه كردن شير و ... مي‌توان آنها را به شكل مطمئن استفاده نمود.
براي جلوگيري از رشد ميكروبها در مواد غذايي مي‌توان از يخچال، فريزر، پختن و جوشاندن مواد غذايي در دماي بالاي 70 درجه، نمك سود كردن و ترش نمودن ميوه‌ها (ترشيها) يا خشك كردن مواد غذايي (انواع برگه ميوه‌ها) استفاده كرد.
نكته: بايد توجه نمود كه آن دسته از مواد غذايي كه در منزل تهيه مي‌شوند بايد به صورت سرد در يخچال نگهداري كردند و يا قبل از مصرف در حرارت بالا پخته و گرم شده و سپس به مصرف برسند.
از روش‌هاي مناسب ديگر براي جلوگيري از فساد مواد غذايي و سبزيجات و ميوه‌جات، نمك سود كردن و ترش نمودن ميوه‌ها (ترشيها) مي‌باشد كه با ايجاد محيط اسيدي و قليايي بالا از رشد ميكروبها بر روي مواد غذايي جلوگيري مي‌كنند. به همين دليل توصيه مي‌شود كه هنگام مصرف برخي از مواد غذايي از آب ليمو ترش استفاده گردد، چون اين ترشي و نيز مصرف غذاهاي ترش باعث مي‌شوند كه دستگاه گوارشي اسيدي شده و ميكروبها نتوانند در دستگاه گوارش رشد كرده و باعث مسموميت شوند.
در تابستان بايد توجه نمود كه مواد غذايي در معرض هوا قرار نگيرند و حتما داراي پوشش مناسب باشند. حتي درون يخچال نيز بايد روي مواد غذايي پوشانده شود تا زود فاسد نگردند و يا در معرض آلودگي از طريق حشراتي مانند سوسك و مگس قرار نگيرند.
تاريخ مصرف مواد غذايي بايد مورد توجه قرار گيرد (به ويژه در تابستان). چون ماندگاري مواد غذايي رابطه تنگاتنگي باتاريخ مصرف مواد غذايي دارد، هرچه دما بالا رود، ماندگاري مواد غذايي كمتر شده و زودتر فاسد مي‌شوند. در هنگام خريد و مصرف مواد غذايي به تاريخ توليد و انقضاي آن حتما توجه گردد.
از خريد و مصرف مواد غذايي فاقد نشانه‌هاي ذكر شده و علائم استاندارد و هم چنين به صورت فله‌اي خودداري شود.
پيشگيري از مسموميتهاي غذايي:
براي جلوگيري از مسموميتهاي غذايي نكات زير را به خاطر بسپاريد:
- قبل و بعد از تهيه مواد غذايي دست‌هاي خود را به خوبي بشوييد. - هفته‌اي يكبار يخچال را تميز كنيد. - در استفاده از مواد غذايي كه دوره مصرف كوتاه داشته و در معرض آلودگي قرار دارند مانند غذاهاي گوشتي، تخم‌مرغ، سالاد الويه، سس، انواع كنسروها، شيريني تر و شير... شتاب كنيد. - در هنگام تهيه مواد غذايي در منزل تمام لوازم آشپزخانه را كه با مواد غذايي تماس دارند به صورت كامل بشوييد. - مواد غذايي تازه را پس از كشيدن روكش مناسب بر روي آن، در يخچال نگهداري نماييد و در ضمن به خاطر بسپاريد كه قسمت مياني يخچال با دماي 4 تا 5 درجه بهترين قسمت براي نگهداري پنير، ماست و ديگر مواد لبني و غذاهاي پخته است. - بخش بالاي يخچال با دماي حدود 2 درجه بهترين قسمت براي نگهداري گوشت، كالباس و ماهي است و در نهايت بخش پاييني يخچال با دمايي حدود 7 درجه بهترين مكان براي نگهداري سبزيجات و ميوه‌ها مي‌باشد. - هنگام خريد و مصرف مواد غذايي به تاريخ توليد و انقضاي آن حتماً توجه گردد. - براي جلوگيري از بروز مسموميتهاي غذايي، هيچ وقت غذا را به صورت نيمه گرم مصرف ننماييد، بلكه غذا را يا به صورت سرد يا گرم مصرف كنيد. - در تابستان بايد به تاريخ مصرف و توليد، مجوز بهداشت (پروانه بهداشت)، پروانه‌ي ساخت و علامت استانداردي كه بر روي بسته بندي مواد غذايي به ويژه بستني، آب ميوه، محصولات لبني و گوشت قيد شده است توجه نموده كه در غير اين صورت امكان بروز مسموميت و بيماري وجود خواهد داشت. - در مسافرت‌هاي تابستاني بايد از خريد هرگونه غذاهاي آماده غيربهداشتي (از دستفروش‌ها و دوره‌گردها) جدأ خودداري شود. - كنسرو مواد غذايي را قبل از مصرف بايد به مدت 20 دقيقه در آب كاملاً جوش جوشاند و سپس مورد مصرف قرار داد.
منبع:
www.behdasht.gov.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=158&newsview=2574
شرح موضوع