شیوع بیماری ام. اس، در زنان ٥/١ تا دو برابر بیش از مردان است.
بیماری ام.اس یكی از بیماری‌های مغز - نخاع و عصب بینایی است كه به علت آسیب غلاف دور اعصاب كه اصطلاحا به آن «میلین» می‌گویند، بوجود می‌آید. در اثر آسیب میلین هدایت الكتریكی در مسیر اعصاب مختل می‌شود . در سیستم عصبی تمام اطلاعات از طریق همین الیاف عصبی جا به جا می‌شود، در نتیجه اگر در هدایت امواج اختلالی ایجاد شود، سبب ایجاد علایم و نشانه‌هایی كه در بیماری ام.اس دیده می‌شود .
هر قسمتی از مغز انسان مسئول یك عمل خاصی است، یكی مسئول شناسایی حس‌ها و یك جا مسئول حركت دست و پا و محل دیگر مسئول بینایی است . نخاع همانند شاهراه است، كه این اطلاعات از مغز به دست و پا می‌رود و از آنجا نیز به مغز فرستاده می‌شود، اگر آسیبی در این نواحی ایجاد شود، اختلالات مختلفی از جمله اختلال حسی، مشكل حركتی و بی‌اختیاری نیز بروز می‌كند .
گفتنی است: علت اصلی بروز بیماری ام. اس به درستی شناخته نشده است، اما مشاهده شده كه سیستم ایمنی بدن كه مسئول از بین بردن عوامل بیگانه و مضر است به طور اشتباهی به اجزای خود حمله می‌كند كه در بیماری ام.اس، غلاف میلین سلول‌های عصبی را مورد تهاجم قرار می‌دهد .
در ایجاد این بیماری عوامل محیطی مثل عفونت‌های ویروسی، استعداد ژنتیكی نقش دارند، ولی هیچكدام به تنهایی عامل ایجاد بیمار نیستند . استعداد ژنتیكی گر چه در بروز بیماری‌های ام.اس نقش دارد، ولی یك بیماری ارثی نیست و احتمال بروز ام.اس در سایر افراد خانواده حدود ٥ درصد است .
همچنین، منطقه جغرافیایی نیز در بروز بیماری ام.اس نقش دارد، بطوری كه در برخی نقاط دنیا مثل آمریكای شمالی و اروپا شیوع این بیماری بیشتر است و اگر كسی در سنین قبل از ١٥ سالگی از منطقه كم خطر به این نواحی مهاجرت كند، احتمال بروز بیماری در وی همانند افراد ساكن در آن محل می‌شود.
بیماری ام.اس بیشتر در سنین ٢٠ تا ٤٠ سالگی شروع، اما احتمال بروز بیماری از ١٠ تا ٦٠ سال نیز وجود دارد، یكی از علایم شایع ام اس، تاری دید یك چشم است كه گاهی تا از دست دادن كامل بینایی در آن چشم پیش می‌رود. معمولا تاری دید همراه با درد كره چشم است. همچنین، این تاری طی چند ساعت تا چند روز ایجاد می‌شود و معمولا پس از چند ماه به تدریج بهبود می‌یابد، این حالت در اثر آسیب غلاف میلین در مسیر عصب بینایی چشم ایجاد می‌شود .
لازم به ذكر است: برای دیدن خوب باید هر دو چشم به طور هماهنگ حركت كرده و بر روی یك محل متمركز شوند، كره چشم دارای عضلات و اعصابی است كه باعث حركت چشم به اطراف می‌شود و این حركت در مغز كنترل می‌گردد، اگر آسیب در محل كنترل كننده حركت كره چشم ایجاد شود، سبب عدم هماهنگی دو چشم با یكدیگر می‌شود، لذا هر دو كره چشم تصویر یك محل جداگانه را به مغز منتقل كرده و سبب ایجاد حالت دو بینی می‌شود، در صورتی یك چشم بسته شود، دو بینی برطرف می‌شود.
مشكلات حركتی نیز از علایم دیگر این بیماری است و از آنجایی كه كنترل تمام اعمال و حركات توسط مغز صادر و از طریق نخاع به دست و پا منتقل می‌شود، لذا اگر در این مسیر ضایعه‌ای ایجاد شود، سبب مشكلات حركتی و ضعف در دست و پا می‌شود، ضعف دست و پا در بیماری ام اس ممكن است، محدود به یك دست و یا دست و پای یك سمت و یا هر دو پا باشد، از خصوصیات دیگر ضعف ناشی از بیماری ام اس ایجاد سفتی در دست و پا است ، بعضا اگر بیمار بخواهد دست و پا را شل كند، دست و پا هنوز سفت است و به سختی حركت می‌كند .
مشكلات حسی بیماری ام اس به علت ایجاد ضایعه‌ای در مسیر الیاف منتقل كننده حس از دست و پا به مغز رخ می‌دهد، كه این ضایعه ممكن است در نخاع یا در مغز باشد و یا گاهی اوقات به صورت ایجاد احساسات كاذبی نظیر سوزش، سوزن - سوزن شدن و خواب رفتن دست و پا باشد، گاهی نیز مشكلات حسی به صورت دردهای تیركشنده در دست و پا است .
یكی از مشكلات شایع دیگر در بیماری ام.اس مشكل در حفظ تعادل، هنگام ایستادن و راه رفتن و یا مشكل در انجام كارهایی مثل خیاطی است، برای انجام هر كاری باید انقباض عضلات و حركت دست و پا كاملا هماهنگ باشد، مخچه مسئول این هماهنگی است، اگر ضایعه‌ای در مخچه ایجاد شود، عدم تعادل در انجام كارها و راه رفتن و لرزش در دست ایجاد می‌شود .
همچنین، برای صحبت كردن و بلعیدن غذا، نیز عضلات زبان و حلق باید هم قدرت كافی برای انقباض داشته باشند و هم با یكدیگر كاملا هماهنگ عمل كنند، لذا اگر اختلالی در این موضوع ایجاد شود، سبب تغییر تن صدا و مشكل در صحبت كردن روان و همچنین مشكل در بلع غذا و مایعات در این بیماران می‌شود، مشكلات ادراری نیز در این بیماران مشاهده می‌شود، به طوری كه برای اجابت مزاج و ادرار كردن باید عضلات این نواحی به طور هماهنگ و یا قدرت كافی حركت كنند.
برای ادرار كردن باید عضله كه همانند یك دریچه جلوی خروج ادرار از مثانه را می‌گیرد شل شده و در عوض عضله مثانه منقبض شود، تا ادرار به راحتی خارج شود، اگر این هماهنگی مختل شود، سبب بروز مشكلات ادراری می‌شود و اشكال در عملكرد عضلات روده‌ای سبب ایجاد یبوست و دفع بی‌اختیار مدفوع نیز می‌شود .
از خصوصیات بیماری ام اس حالت خستگی است كه سبب ایجاد مشكلات در انجام كارها می‌شود، طوری كه بیمار بدون اینكه ضعف یا مشكلی در حركت داشته باشد، بر خلاف قبل از بیماری زودتر خسته می‌شود، دلیل خستگی گاهی اوقات مشكلات روحی به ویژه افسردگی است، ولی در بسیاری از مواقع خود بیماری ام اس عامل آن است .
حساسیت و عدم تحمل گرما از خصوصیات دیگر بیماری ام اس است، به این صورت كه با افزایش حرارت محیط و یا درجه حرارت بدون دچار خستگی، ضعف و تشدید علایم می‌شود، این تشدید علایم موقتی است و با استراحت در محیط خنك برطرف شود .
بیماری‌های زیادی علایم فوق را می‌توانند ایجاد كنند، لذا تشخیص بیماری ام.اس فقط توسط پزشك مغز و اعصاب و بعد از معاینه بیمار باید گذاشته شود و روش‌های مختلفی برای تایید بیماری ام.اس وجود دارد، ولی هیچكدام از این روش‌ها نیز نمی‌توانند به تنهایی تشخیص را مختل نمایند، بلكه این روش‌ها تنها تایید كننده علایم و نشانه‌هایی است كه از طریق صحبت با بیمار و معاینه بدست می‌آید .
از جمله این روش‌ها ام.آر.آی كه از حساس‌ترین روش‌های تشخیص بیماری ام اس است و با تصویر برداری مغناطیسی از مغز و نخاع می‌تواند نواحی تخریب شده را نشان دهد، اما علت را نمی‌تواند مشخص كند، لذا علت را باید پزشك با معاینه و آزمایش‌های مورد نظر بیابد .
از روش‌های دیگر تشخیص، پتانسیل‌های برانگیخته است، كه هدایت امواج در مسیر اعصاب بینایی نخاع و مغز اندازه‌گیری می‌كند، و آزمایش مغزی - نخاعی روش دیگری است كه می‌تواند به تشخیص كمك كند .
بیماری ام.اس یكی از بیماری‌های مغز - نخاع و عصب بینایی است كه به علت آسیب غلاف دور اعصاب كه اصطلاحا به آن «میلین» می‌گویند، بوجود می‌آید. در اثر آسیب میلین هدایت الكتریكی در مسیر اعصاب مختل می‌شود . در سیستم عصبی تمام اطلاعات از طریق همین الیاف عصبی جا به جا می‌شود، در نتیجه اگر در هدایت امواج اختلالی ایجاد شود، سبب ایجاد علایم و نشانه‌هایی كه در بیماری ام.اس دیده می‌شود .
هر قسمتی از مغز انسان مسئول یك عمل خاصی است، یكی مسئول شناسایی حس‌ها و یك جا مسئول حركت دست و پا و محل دیگر مسئول بینایی است . نخاع همانند شاهراه است، كه این اطلاعات از مغز به دست و پا می‌رود و از آنجا نیز به مغز فرستاده می‌شود، اگر آسیبی در این نواحی ایجاد شود، اختلالات مختلفی از جمله اختلال حسی، مشكل حركتی و بی‌اختیاری نیز بروز می‌كند .
گفتنی است: علت اصلی بروز بیماری ام. اس به درستی شناخته نشده است، اما مشاهده شده كه سیستم ایمنی بدن كه مسئول از بین بردن عوامل بیگانه و مضر است به طور اشتباهی به اجزای خود حمله می‌كند كه در بیماری ام.اس، غلاف میلین سلول‌های عصبی را مورد تهاجم قرار می‌دهد .
در ایجاد این بیماری عوامل محیطی مثل عفونت‌های ویروسی، استعداد ژنتیكی نقش دارند، ولی هیچكدام به تنهایی عامل ایجاد بیمار نیستند . استعداد ژنتیكی گر چه در بروز بیماری‌های ام.اس نقش دارد، ولی یك بیماری ارثی نیست و احتمال بروز ام.اس در سایر افراد خانواده حدود ٥ درصد است .
همچنین، منطقه جغرافیایی نیز در بروز بیماری ام.اس نقش دارد، بطوری كه در برخی نقاط دنیا مثل آمریكای شمالی و اروپا شیوع این بیماری بیشتر است و اگر كسی در سنین قبل از ١٥ سالگی از منطقه كم خطر به این نواحی مهاجرت كند، احتمال بروز بیماری در وی همانند افراد ساكن در آن محل می‌شود.
بیماری ام.اس بیشتر در سنین ٢٠ تا ٤٠ سالگی شروع، اما احتمال بروز بیماری از ١٠ تا ٦٠ سال نیز وجود دارد، یكی از علایم شایع ام اس، تاری دید یك چشم است كه گاهی تا از دست دادن كامل بینایی در آن چشم پیش می‌رود. معمولا تاری دید همراه با درد كره چشم است. همچنین، این تاری طی چند ساعت تا چند روز ایجاد می‌شود و معمولا پس از چند ماه به تدریج بهبود می‌یابد، این حالت در اثر آسیب غلاف میلین در مسیر عصب بینایی چشم ایجاد می‌شود .
لازم به ذكر است: برای دیدن خوب باید هر دو چشم به طور هماهنگ حركت كرده و بر روی یك محل متمركز شوند، كره چشم دارای عضلات و اعصابی است كه باعث حركت چشم به اطراف می‌شود و این حركت در مغز كنترل می‌گردد، اگر آسیب در محل كنترل كننده حركت كره چشم ایجاد شود، سبب عدم هماهنگی دو چشم با یكدیگر می‌شود، لذا هر دو كره چشم تصویر یك محل جداگانه را به مغز منتقل كرده و سبب ایجاد حالت دو بینی می‌شود، در صورتی یك چشم بسته شود، دو بینی برطرف می‌شود.
مشكلات حركتی نیز از علایم دیگر این بیماری است و از آنجایی كه كنترل تمام اعمال و حركات توسط مغز صادر و از طریق نخاع به دست و پا منتقل می‌شود، لذا اگر در این مسیر ضایعه‌ای ایجاد شود، سبب مشكلات حركتی و ضعف در دست و پا می‌شود، ضعف دست و پا در بیماری ام اس ممكن است، محدود به یك دست و یا دست و پای یك سمت و یا هر دو پا باشد، از خصوصیات دیگر ضعف ناشی از بیماری ام اس ایجاد سفتی در دست و پا است ، بعضا اگر بیمار بخواهد دست و پا را شل كند، دست و پا هنوز سفت است و به سختی حركت می‌كند .
مشكلات حسی بیماری ام اس به علت ایجاد ضایعه‌ای در مسیر الیاف منتقل كننده حس از دست و پا به مغز رخ می‌دهد، كه این ضایعه ممكن است در نخاع یا در مغز باشد و یا گاهی اوقات به صورت ایجاد احساسات كاذبی نظیر سوزش، سوزن - سوزن شدن و خواب رفتن دست و پا باشد، گاهی نیز مشكلات حسی به صورت دردهای تیركشنده در دست و پا است .
یكی از مشكلات شایع دیگر در بیماری ام.اس مشكل در حفظ تعادل، هنگام ایستادن و راه رفتن و یا مشكل در انجام كارهایی مثل خیاطی است، برای انجام هر كاری باید انقباض عضلات و حركت دست و پا كاملا هماهنگ باشد، مخچه مسئول این هماهنگی است، اگر ضایعه‌ای در مخچه ایجاد شود، عدم تعادل در انجام كارها و راه رفتن و لرزش در دست ایجاد می‌شود .
همچنین، برای صحبت كردن و بلعیدن غذا، نیز عضلات زبان و حلق باید هم قدرت كافی برای انقباض داشته باشند و هم با یكدیگر كاملا هماهنگ عمل كنند، لذا اگر اختلالی در این موضوع ایجاد شود، سبب تغییر تن صدا و مشكل در صحبت كردن روان و همچنین مشكل در بلع غذا و مایعات در این بیماران می‌شود، مشكلات ادراری نیز در این بیماران مشاهده می‌شود، به طوری كه برای اجابت مزاج و ادرار كردن باید عضلات این نواحی به طور هماهنگ و یا قدرت كافی حركت كنند.
برای ادرار كردن باید عضله كه همانند یك دریچه جلوی خروج ادرار از مثانه را می‌گیرد شل شده و در عوض عضله مثانه منقبض شود، تا ادرار به راحتی خارج شود، اگر این هماهنگی مختل شود، سبب بروز مشكلات ادراری می‌شود و اشكال در عملكرد عضلات روده‌ای سبب ایجاد یبوست و دفع بی‌اختیار مدفوع نیز می‌شود .
از خصوصیات بیماری ام اس حالت خستگی است كه سبب ایجاد مشكلات در انجام كارها می‌شود، طوری كه بیمار بدون اینكه ضعف یا مشكلی در حركت داشته باشد، بر خلاف قبل از بیماری زودتر خسته می‌شود، دلیل خستگی گاهی اوقات مشكلات روحی به ویژه افسردگی است، ولی در بسیاری از مواقع خود بیماری ام اس عامل آن است .
حساسیت و عدم تحمل گرما از خصوصیات دیگر بیماری ام اس است، به این صورت كه با افزایش حرارت محیط و یا درجه حرارت بدون دچار خستگی، ضعف و تشدید علایم می‌شود، این تشدید علایم موقتی است و با استراحت در محیط خنك برطرف شود .
بیماری‌های زیادی علایم فوق را می‌توانند ایجاد كنند، لذا تشخیص بیماری ام.اس فقط توسط پزشك مغز و اعصاب و بعد از معاینه بیمار باید گذاشته شود و روش‌های مختلفی برای تایید بیماری ام.اس وجود دارد، ولی هیچكدام از این روش‌ها نیز نمی‌توانند به تنهایی تشخیص را مختل نمایند، بلكه این روش‌ها تنها تایید كننده علایم و نشانه‌هایی است كه از طریق صحبت با بیمار و معاینه بدست می‌آید .
از جمله این روش‌ها ام.آر.آی كه از حساس‌ترین روش‌های تشخیص بیماری ام اس است و با تصویر برداری مغناطیسی از مغز و نخاع می‌تواند نواحی تخریب شده را نشان دهد، اما علت را نمی‌تواند مشخص كند، لذا علت را باید پزشك با معاینه و آزمایش‌های مورد نظر بیابد .
از روش‌های دیگر تشخیص، پتانسیل‌های برانگیخته است، كه هدایت امواج در مسیر اعصاب بینایی نخاع و مغز اندازه‌گیری می‌كند، و آزمایش مغزی - نخاعی روش دیگری است كه می‌تواند به تشخیص كمك كند .
منبع: ایسنا
شرح موضوع 
