قرص های جلوگیری از بارداری
یکی از روشهای مؤثر در جلوگیری از بارداری مصرف قرص است . احتمال باردار شدن زنانی که قرص می خورند کمتر از یک درصد است . قرصهای جلوگیری از بارداری محتوی استروئیدهای مصنوعی هستند که مانند استروژن و
پروژسترون عمل می کنند ، در بیشتر موارد شخص روزی یک قرص را به مدت 20 تا 21 روز بعد از روز پنجم عادت ماهانه می خورد . استروژن مصنوعی همراه قرص ، ظاهراً از ترشح FSH ( هورمون محرک تخمدان ) از هیپوتالاموس جلوگیری می کند . در نتیجه ، مقدار اندکی FSH از هیپوفیز آزاد می شود و فولیکولی در تخمدان پرورش نمی یابد تا تخمکی تولید شود و عمل تخمک گذاری صورت گیرد ، اما به سبب وجود استروئیدهای مصنوعی در قرص ، پوشش درونی رحم قطور می شود . بعد از روز بیست و یکم یا بیست ودوم که مصرف قرص قطع شد ، از تراکم این هورمونها در خون به سرعت کاسته می شود . و یک تا سه روز بعد ، عادت ماهانه بطور طبیعی اتفاق می افتد .
قرص های ضد بارداری علاوه بر جلوگیری از تخمک گذاری ، باعث تنظیم چرخه عادت ماهانه می شوند و از بروز تشنجات عضلانی که در حین عادت ماهانه در بسیاری از زنان رخ می دهد ، به شدت میکاهند . با این همه ، اثرات جانبی که گاهی با مصرف قرص های ضد بارداری همراه است ، همیشه کم اهمیت نیستند ، بعضی از زنان دچار حالت تهوع ، اضافه وزن و یا پستانهای دردناک می شوند یا آنکه بعد از مصرف قرص ها دچار نفخ می شوند ، البته این عوارض ممکن است بعد از یکی دو ماه که از مصرف قرص گذشت ، برطرف شود .
شواهد فراوانی وجود دارد که مصرف قرص های ضد بارداری بر احتمال لخته شدن خون در مسیر رگها می افزاید . زنانی که از این قرصها استفاده می کنند ، شش برابر زنان دیگر ممکن است به ترومبوفلبیت ( ایجاد لخته های خونی همراه پیدایش تغییرات التهابی در سیاهرگ ) مبتلا شوند . هنگامی که یک یا چند لختۀ خون در دیوارۀ سیاهرگ تشکیل شود ، این عارضه که به صورت تورم شدید عضو است ، ظاهر خواهد شد . اگر این لخته ها در جریان خون آزاد شوند و به مسیر رگهای تغذیه کننده عضله قلب ، یا مسیر رگهایی که خون اکسیژن دار را از شش ها می آورند یا به مغز می برند برسد ، حاصل آن بیماری شدید یا مرگ خواهد بود .
نتایج مطالعات بسیار حاکی از این است که استروژن موجود در قرص های ضد بارداری به مقدار زیاد بر تراکم مواد لخته زا در خون می افزاید . گذشته از آن ، پدیدار شدن عارضه ترومبوفلبیت در زنان را ، با مقدار استروژنی که در قرص های ضد بارداری بکار می رود ، در ارتباط مستقیم می دانند . ظاهر شدن ترومبوفلبیت در زنانی که قرص های محتوی 05/0 میلی گرم استروژن مصرف می کنند ، حدود 80 در 100 هزار در سال است ، حال آنکه اگر مقدار استروژن از این حد بالاتر باشد ، میزان فوق به سالانه 110 در 100 هزار می رسد .
همین مطالعات ، افزایش حمله های قلبی را هم در میان زنانی که قرص های ضد بارداری مصرف می کنند ، نشان داده اند . مثلاً زنان 30 تا 39 ساله که از این قرص ها استفاده می کنند ، تقریباً سه برابر زنان دیگر ممکن است دچار عارضه قلبی شوند و در زنان 40 تا 49 ساله ، این نسبت پنج برابر می شود . همچنین ، پژوهشگران نشان داده اند که سیگار کشیدن ، چاقی زیاد ، دیابت و فشار خون بالا عوارض استروژن موجود در قرص های ضد بارداری را تشدید می کنند و بر خطر حملۀ قلبی به شدت می افزاید .
وجود استروژن در قرص های ضد بارداری بر فشار خون نیز می افزاید ، این مسئله در 5 تا7 درصد از زنانی که از این قرص ها استفاده می کنند ، قابل مشاهده است . گذشته از این ها ، بعضی مطالعات ، میان استفاده کنندگان قرص های ضد بارداری و افزایش احتمال ابتلا به ناراحتی های دیگر از قبیل بعضی از بی نظمی های کبدی ، اقسام ویژه ای از سرطان و دیابت نیز نوعی همبستگی یافته اند . اما با وجود همه این خطرات ، قرص های ضد بارداری ، به سبب سهولت استفاده و قابل اعتماد بودن در جلوگیری از بارداری ، همچنان کاربرد وسیعی دارند . بعلاوه ، خطرات جنبی را باید با خطراتی که بارداری ناخواسته برای تندرستی زن پیش می آورد ، مقایسه کرد . ضمناً در مورد بعضی از زنان ، از جمله آنانی که سابقه ناراحتی قلبی ، دیابت یا فشار خون دارند ، خطر ناشی از مصرف قرص های ضد بارداری ممکن است شدید باشد . بنابراین ، هیچ زنی نباید قرص ضد بارداری و دیگر روش های هورمونی پیشگیری را بدون مشورت با پزشک متخصص انتخاب کند .
منبع : ایران سلامت