مطلب زیر گفته‌های دکتر آراسب دباغ مقدم، نایب رییس کمیته تخصصی بهداشت مواد غذایی سازمان نظام دامپزشکی درباره رنگ غذاست. اگر می‌خواهید درباره رنگ‌های مجاز و غیرمجاز غذایی بیشتر بدانید، با ما همراه شوید.
در بحث صنایع غذایی، تنوع جزو مهم ترین مباحث است. بهترین غذاهای دنیا هم اگر هر روز با یک رنگ و شکل تکراری طبخ شوند، از چشم می‌افتند. برای همین، بشر برای ایجاد تنوع در ظاهر غذا، به سراغ رنگ‌ها رفت. این روزها رنگ‌های متعدد غذایی برای ایجاد حق انتخاب بیشتر، زیبایی، تنوع و بازارپسندی در اکثر فروشگاه‌ها عرضه می‌شود.
در یک تقسیم‌بندی کلی، رنگ‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: مجاز و غیرمجاز.
رنگ‌های غیرمجاز برای رنگ کردن قالی و لباس به کار می‌روند و متاسفانه به علت ارزان بودن، کم‌کم راه‌شان را در بین خوراکیها باز کرده‌اند. ناگفته نماند که تولید و عرضه این‌گونه رنگ‌ها در حیطه صنایع غذایی کار عده‌ای سودجو است و شما نمی‌توانید اثری از آنها در بین خوراکیهای استاندارد و دارای پروانه ساخت پیدا کنید.
اما رنگ‌های مجاز به سه گروه تقسیم می‌شوند: گروه اول، رنگ‌های طبیعی هستند که منشا آنها گیاهان و مواد طبیعی مختلف است. گروه دوم، گروه مشابه طبیعی که فرمول‌شان شبیه رنگ‌های طبیعی است، اما منشا شیمیایی دارند و گروه سوم، رنگ‌های شیمیایی که از اساس به صورت شیمیایی تهیه می‌شوند.
بیماری‌های رنگی
دکتر دباغ مقدم اعتقاد دارد که استفاده مناسب و در حد مجاز از رنگ‌های مورد تایید نمی‌تواند اثر نامطلوبی روی سلامت افراد بگذارد، اما استفاده بیش از اندازه آنها می‌تواند عطر و طعم غذا را تحت تأثیر قرار دهد و سلامت مصرف کننده را به خطر بیندازد. او درباره مصرف رنگ‌های غیرمجاز خوراکی می‌گوید: "بسته به نوع رنگ، احتمال بروز سرطان، بیماری‌های کبدی و کلیوی در مصرف‌کنندگان وجود دارد و احتمال آسیب دیدن کبد و کلیه به عنوان دو سیستم سم زدای بدن، بیشتر از سایر ارگان‌هاست."
او همچنین افراد آسیب‌پذیری مثل کودکان، خانم‌های باردار و سالمندان را بیشتر در معرض خطر به حساب آورده و می گوید: "استفاده از رنگ‌های غیرمجاز در خوراکیهای کودکانه‌ای مثل بیسکوییت یا یخمک می‌تواند باعث از کارافتادن کبد کودک یا حتی مرگ او شود. امکان بروز ناهنجاری کودک و سقط جنین هم در مادرانی که مصرف کننده رنگ‌های غیرمجاز هستند، دور از انتظار نیست."
رنگ‌های مجاز، رنگ‌های غیرمجاز
در برخی از کشورها از جمله کشورهای اروپایی، عملیات نظارتی طولانی مدتی برای بررسی و تایید افزودنی‌ها وجود دارد. مسوولان نظارتی این کشورها تنها به تایید کالا بسنده نمی‌کنند و چند سال پس از عرضه ی آن به بازار، مجددا روی آن آزمایش انجام می‌دهند تا در صورت مغایرت با استانداردهای روز، آن را از چرخه تولید خارج کنند. رنگ‌های غذا هم از این سخت‌گیری‌ها مستثنا نیستند. متخصصان اروپایی در صورت مشاهده هر گونه کاستی در این محصولات، تولید آن را متوقف می‌کنند، اما متاسفانه در ایران سیستم نظارت ثانویه‌ای وجود ندارد. شاید این امر به این دلیل باشد که کشور ما در زمینه رنگ‌های خوراکی بیشتر واردکننده است تا تولیدکننده.
زعفران عربی نخرید!
متاسفانه این روزها زیاد دیده می‌شود که زائران ایرانی اقدام به وارد کردن رنگ غذا با عنوان زعفران عربی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس می‌کنند، غافل از اینکه به گفته دکتر دباغ مقدم، این ماده فاقد تاییدیه وزارت بهداشت است و سوغاتی بدون مجوز یعنی یک بیماری وارداتی! بنابراین اگر دوست ندارید به نزدیکان‌تان بیماری سوغات دهید، از خریدن خوراکیهای مجهول‌الهویه مثل زعفران عربی پرهیز کنید.
حرکت به سمت طبیعت
از دکتر دباغ مقدم در مورد آخرین پیشرفت‌های جهانی در زمینه رنگ‌های خوراکی پرسیدیم و جواب گرفتیم که: "هم اکنون دنیا در حال حرکت به سمت خوراکیهای ارگانیک و طبیعی است که کمترین مواد شیمیایی در آنها به کار رفته باشد. مصرف کنندگان اروپایی دیگر به فکر پیشرفت در زمینه تولید افزودنی‌های شیمیایی به خوراکیها نیستند و مصرف خوراکیهای دارای رنگ و افزودنی را به حداقل رسانده‌اند."
وی استفاده از مواد غذایی طبیعی را به مردم پیشنهاد می‌کند و می‌گوید: "خوشبختانه مسوولان کشور ما هم به فکر تولید محصولات ارگانیک و طبیعی افتاده‌اند و به زودی مرغ و تخم‌مرغ ارگانیک به بازار عرضه می‌شود." ایشان نقش فرهنگ‌سازی را در مصرف غذاهای ارگانیک و حذف خوراکیهای غیرطبیعی و شیمیایی بسیار پُررنگ می‌داند.
طرز تشخیص رنگ‌های مجاز و غیرمجاز
برای تشخیص مجاز یا غیرمجاز بودن رنگ خوراکی‌تان می‌توانید مقداری از آن را در آب ولرم و در ظرف سرامیکی سفید رنگی حل کنید. اگر رنگ‌تان به سرعت حل شد و ظرف‌تان تغییر رنگ داد (یعنی پس از خالی کردن رنگ از ظرف، اثر آن روی ظرف باقی ماند) یعنی اینکه شما دارید از یک رنگ غیرمجاز استفاده می‌کنید.
بروید سراغ رنگ‌های طبیعی
لازم نیست برای تزیین و شکل دادن به غذاهای‌تان از رنگ‌های مصنوعی و مضر استفاده کنید. شناخت و استفاده از رنگ‌های طبیعی می‌تواند سلامت شما و اعضای خانواده‌تان را تضمین کند. اگر نمی‌دانید چه‌طور این کار را انجام دهید، می‌توانید با این چند رنگ شروع کنید:
- آب چغندر برای رنگ قرمز
- آب اسفناج یا جعفری برای رنگ سبز
- گلرنگ برای رنگ زرد
- زعفران برای رنگ نارنجی
- پودر کاکائو برای قهوه‌ای کردن کیک‌ها و شیرینی‌ها
- شربت‌های خانگی (توت‌فرنگی، آلبالو و به) برای رنگ نوشیدنی‌ها و شیرینی‌ها
منبع:تبیان
در بحث صنایع غذایی، تنوع جزو مهم ترین مباحث است. بهترین غذاهای دنیا هم اگر هر روز با یک رنگ و شکل تکراری طبخ شوند، از چشم می‌افتند. برای همین، بشر برای ایجاد تنوع در ظاهر غذا، به سراغ رنگ‌ها رفت. این روزها رنگ‌های متعدد غذایی برای ایجاد حق انتخاب بیشتر، زیبایی، تنوع و بازارپسندی در اکثر فروشگاه‌ها عرضه می‌شود.
در یک تقسیم‌بندی کلی، رنگ‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: مجاز و غیرمجاز.
رنگ‌های غیرمجاز برای رنگ کردن قالی و لباس به کار می‌روند و متاسفانه به علت ارزان بودن، کم‌کم راه‌شان را در بین خوراکیها باز کرده‌اند. ناگفته نماند که تولید و عرضه این‌گونه رنگ‌ها در حیطه صنایع غذایی کار عده‌ای سودجو است و شما نمی‌توانید اثری از آنها در بین خوراکیهای استاندارد و دارای پروانه ساخت پیدا کنید.
اما رنگ‌های مجاز به سه گروه تقسیم می‌شوند: گروه اول، رنگ‌های طبیعی هستند که منشا آنها گیاهان و مواد طبیعی مختلف است. گروه دوم، گروه مشابه طبیعی که فرمول‌شان شبیه رنگ‌های طبیعی است، اما منشا شیمیایی دارند و گروه سوم، رنگ‌های شیمیایی که از اساس به صورت شیمیایی تهیه می‌شوند.
بیماری‌های رنگی
دکتر دباغ مقدم اعتقاد دارد که استفاده مناسب و در حد مجاز از رنگ‌های مورد تایید نمی‌تواند اثر نامطلوبی روی سلامت افراد بگذارد، اما استفاده بیش از اندازه آنها می‌تواند عطر و طعم غذا را تحت تأثیر قرار دهد و سلامت مصرف کننده را به خطر بیندازد. او درباره مصرف رنگ‌های غیرمجاز خوراکی می‌گوید: "بسته به نوع رنگ، احتمال بروز سرطان، بیماری‌های کبدی و کلیوی در مصرف‌کنندگان وجود دارد و احتمال آسیب دیدن کبد و کلیه به عنوان دو سیستم سم زدای بدن، بیشتر از سایر ارگان‌هاست."
او همچنین افراد آسیب‌پذیری مثل کودکان، خانم‌های باردار و سالمندان را بیشتر در معرض خطر به حساب آورده و می گوید: "استفاده از رنگ‌های غیرمجاز در خوراکیهای کودکانه‌ای مثل بیسکوییت یا یخمک می‌تواند باعث از کارافتادن کبد کودک یا حتی مرگ او شود. امکان بروز ناهنجاری کودک و سقط جنین هم در مادرانی که مصرف کننده رنگ‌های غیرمجاز هستند، دور از انتظار نیست."
رنگ‌های مجاز، رنگ‌های غیرمجاز
در برخی از کشورها از جمله کشورهای اروپایی، عملیات نظارتی طولانی مدتی برای بررسی و تایید افزودنی‌ها وجود دارد. مسوولان نظارتی این کشورها تنها به تایید کالا بسنده نمی‌کنند و چند سال پس از عرضه ی آن به بازار، مجددا روی آن آزمایش انجام می‌دهند تا در صورت مغایرت با استانداردهای روز، آن را از چرخه تولید خارج کنند. رنگ‌های غذا هم از این سخت‌گیری‌ها مستثنا نیستند. متخصصان اروپایی در صورت مشاهده هر گونه کاستی در این محصولات، تولید آن را متوقف می‌کنند، اما متاسفانه در ایران سیستم نظارت ثانویه‌ای وجود ندارد. شاید این امر به این دلیل باشد که کشور ما در زمینه رنگ‌های خوراکی بیشتر واردکننده است تا تولیدکننده.
زعفران عربی نخرید!
متاسفانه این روزها زیاد دیده می‌شود که زائران ایرانی اقدام به وارد کردن رنگ غذا با عنوان زعفران عربی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس می‌کنند، غافل از اینکه به گفته دکتر دباغ مقدم، این ماده فاقد تاییدیه وزارت بهداشت است و سوغاتی بدون مجوز یعنی یک بیماری وارداتی! بنابراین اگر دوست ندارید به نزدیکان‌تان بیماری سوغات دهید، از خریدن خوراکیهای مجهول‌الهویه مثل زعفران عربی پرهیز کنید.
 |
حرکت به سمت طبیعت
از دکتر دباغ مقدم در مورد آخرین پیشرفت‌های جهانی در زمینه رنگ‌های خوراکی پرسیدیم و جواب گرفتیم که: "هم اکنون دنیا در حال حرکت به سمت خوراکیهای ارگانیک و طبیعی است که کمترین مواد شیمیایی در آنها به کار رفته باشد. مصرف کنندگان اروپایی دیگر به فکر پیشرفت در زمینه تولید افزودنی‌های شیمیایی به خوراکیها نیستند و مصرف خوراکیهای دارای رنگ و افزودنی را به حداقل رسانده‌اند."
وی استفاده از مواد غذایی طبیعی را به مردم پیشنهاد می‌کند و می‌گوید: "خوشبختانه مسوولان کشور ما هم به فکر تولید محصولات ارگانیک و طبیعی افتاده‌اند و به زودی مرغ و تخم‌مرغ ارگانیک به بازار عرضه می‌شود." ایشان نقش فرهنگ‌سازی را در مصرف غذاهای ارگانیک و حذف خوراکیهای غیرطبیعی و شیمیایی بسیار پُررنگ می‌داند.
طرز تشخیص رنگ‌های مجاز و غیرمجاز
برای تشخیص مجاز یا غیرمجاز بودن رنگ خوراکی‌تان می‌توانید مقداری از آن را در آب ولرم و در ظرف سرامیکی سفید رنگی حل کنید. اگر رنگ‌تان به سرعت حل شد و ظرف‌تان تغییر رنگ داد (یعنی پس از خالی کردن رنگ از ظرف، اثر آن روی ظرف باقی ماند) یعنی اینکه شما دارید از یک رنگ غیرمجاز استفاده می‌کنید.
بروید سراغ رنگ‌های طبیعی
لازم نیست برای تزیین و شکل دادن به غذاهای‌تان از رنگ‌های مصنوعی و مضر استفاده کنید. شناخت و استفاده از رنگ‌های طبیعی می‌تواند سلامت شما و اعضای خانواده‌تان را تضمین کند. اگر نمی‌دانید چه‌طور این کار را انجام دهید، می‌توانید با این چند رنگ شروع کنید:
- آب چغندر برای رنگ قرمز
- آب اسفناج یا جعفری برای رنگ سبز
- گلرنگ برای رنگ زرد
- زعفران برای رنگ نارنجی
- پودر کاکائو برای قهوه‌ای کردن کیک‌ها و شیرینی‌ها
- شربت‌های خانگی (توت‌فرنگی، آلبالو و به) برای رنگ نوشیدنی‌ها و شیرینی‌ها
منبع:تبیان
شرح موضوع