سرطانی خطرناک برای زنان...کولون

سرطان كولون (روده بزرگ)
آزمايشى كه مى‏تواند حيات‏بخش باشد
كولونو سكوپى چيست؟ (1)
در كشورهائى مانندآمريكا كه آمار دقيق براى بيماريها دارند،طبق آمار، سرطان كولون از نظرمرگ و مير دومين سرطان است. بااين وسعت‏شيوع، متاسفانه عده زيادى از مردماز معاينه‏هائى كه‏براى تشخيص اين سرطان لازم است، سر باز مى‏زنند. علتاين امرترس از معاينه‏اى است كه با دستگاه از راه مخرج انجام مى‏گيردوآنگهى عامه مردم از سرطان كولون و معاينه آن با دستگاه آگاهى‏ندارند واساسا نمى‏خواهند هم داشته باشند. در صورتى كه اين‏سرطان در مراحل نخستينقابل درمان و گرنه كشنده است. درمقايسه با ديگر سرطانها، اين بيمارى دراوايل به راحتى قابل‏تشخيص و در نتيجه درمان‏پذير است. و پژوهشهاى تازهنشان مى‏دهندكه با انجام كارهاى ساده مى‏توان ميزان خطر را به نصفكاهش‏داد.
كولون در كتوم بخشانتهائى دستگاه گوارش است. كولون در حدود150 تا 180 سانتى‏متر طول دارد ودرازاى ركتوم تقريبا 20سانتى‏متر است. از آنجائى كه اين دو عضو ارتباطنزديك به هم‏دارند، بنابراين سرطان آنها را در يك گروه قرار مى‏دهند.
سرطان كولون چگونه براى خود جاى پا باز مى‏كند؟
پزشكان براين باورند كهسرطانهاى كولون و ركتوم به‏طور عموم عملااز نوعى رشد سلولى كه به نام«پوليپ‏هاى آدنوماتوز» (2) ناميده‏مى‏شوند، سرچشمه مى‏گيرند. اين پوليپ‏هااز ياخته‏هاى پوشش مخاطى‏كولون و ركتوم رشد مى‏كنند.
در حدود 25% افراد 50ساله داراى اين پوليپ‏ها هستند و باافزايش سن، شيوع آنها نيز بيشترمى‏شود. تاكنون كسى به درستى‏نمى‏داند چرا اين پوليپ‏هاى روده به وجودمى‏آيند و چرا زيادمى‏شوند؟ و بازهم كسى نمى‏داند چرا برخى از اينپوليپ‏ها به‏سرطان تبديل مى‏گردند. امروز فرضيه برتر اين است كهاستعداد«ژنتيك‏» (ارثى) تواءم با طرز زندگى ناسالم مانند خوردن‏افراطىگوشت فرمز و ورزش نكردن، در به وجود آمدن اين بيمارى‏مؤثر است.
خوشبختانه تعداد كمى ازاين پوليپ‏ها تبديل به سرطان مى‏شوند واز هزار مورد در سال، فقط حدود 2تا3 تا از آنها سرطانى‏مى‏گردند. به هيچ‏وجه نمى‏توان پيش‏بينى كرد كهكدام‏يك از اين‏پوليپ‏ها سرطانى خواهند شد. اما راههائى هست كه بدانوسيله‏مى‏توان آنها را پيش از اين كه سرطانى شوند، شناخت. تبديل شدن‏يكپوليپ بى‏ضرر به سرطان كولون و ركتوم ده سال طول مى‏كشد. امانشانه‏هائىوجود دارند كه زنگ خطر را به صدا در مى‏آورند. هم‏پوليپ‏هاى پيش سرطانى وهم خود سرطان كولون و ركتوم داراى‏نشانه‏هاى مشابه هستند مانند خونريزىمقعدى.
اما برخى از نشانه‏هاويژه سرطان است مانند تغيير در وضع اجابت‏مزاج، اسهال و يبوست متناوببه‏طور تكرارى، ناراحتى مداوم‏شكمى، كم شدن وزن بدن و كم‏خونى. اما غالباپوليپ‏ها، حتى اگرآماده براى سرطانى شدن هم باشند، بدون علامت هستند. پستنهاراهى كه مى‏تواند تغير وضع مرگ‏آور او را متوقف كند، آزمايش ومعاينهمنظم است. اين نكته را هم يادآورى كنم كه امروزه اين‏آزمايشها و معايناتكه ذكر خواهيم كرد، بى‏درد هستند گرچه‏سابقا كمى دردناك بودند.
چه كسانى بايد مورد معاينه و آزمايش قرار گيرند؟
همه در سن 50 سالگىبايد براى سرطان كولون مورد معاينه قرارگيرند. 90درصد موارد تازه در سنينبالاى 50 سالگى تشخيص داده‏مى‏شوند. 75درصد كسانى كه دچار سرطان كولونمى‏شوند، داراى‏عوامل خطر (يعنى عوامل مستعد كننده) شناخته شده نيستند.
اين را هم بايد دانستكه سرطان كولون، هم در مرد و هم در زن،به‏طور يكسان خطرناك است چه برخى ازبانوان چنين تصور مى‏كنندكه مردها به اين بيمارى دچار مى‏شوند در صورتى كهچنين نيست.
كسانى كه عوامل خطرمستعد كننده دارند، مانند سابقه وجود چنين‏بيمارانى در خانواده آنان و يادچار تورم روده هستند و يااستعداد ارثى به اين بيمارى دارند بايد در سنينجوانى موردمعاينه قرار گيرند چه آنان در معرض خطر بيشترى هستند كه بعداشرحخواهيم داد.
اهميت معاينه
هركسى اگر بالاى 50 سالبه‏طور منظم مورد معاينه قرار گيرد،ميزان مرگ از سرطان كولون نصف خواهد شدو جانهاى بسيارى نجات‏خواهند يافت و از زجر و ناراحتيهاى زياد پيش‏گيرىخواهد شد.
اما متاسفانه مردم بهاين مطلب عنايت چندانى ندارند.نه تنهااين كه بيماران از اين معاينهمى‏ترسند، بلكه خود پزشكان نيزكمتر اين معاينه را توصيه مى‏كنند. و درنهايت ترس بيمار است‏كه مانع معاينه مى‏شود.
در حالى كه اين ارزش حياتى دارد و بى‏درد است ولى نوع معاينه‏طورى است كه ممكن است از نظر روانى ناراحت كننده باشد.
نواع معاينه و آزمايش براى سرطان كولون
پنج روش گوناگون براى تشخيص سرطان‏كولون وجود دارد به شرح زير:
1 - تجسس سالانه خون نهان در مدفوع:
آزمايشى است‏ساده، سريع و كم هزينه.
2 - سيگموئيدوسكوپى (3) هر 5 سال يكبار انجام مى‏گيرد. اين معاينه‏در مطب پزشك امكان‏پذير است و مدت ده دقيقه طول مى‏كشد.
به وسيله يك لولهتوخالى انعطاف‏پذير كه توى آن با يك چراغ‏كوچك روشن مى‏شود، انجاممى‏گيرد. اين لوله را از راه مخرج واردمى‏كنند و لوله در خارج بدن به يكدوربين ديجيتال وصل است وبدين وسيله نيمه انتهائى كولون را مورد معاينهقرار مى‏دهند.
3 - تجسس خون نهانسالانه در مدفوع تواءم با سيگموئيدوسكوپى هر5 سال يكبار: به نظر مى‏رسداين آزمايش و معاينه باهم بهتر ازهر نوع تجسس ديگر است كه به تنهائى انجاممى‏گيرد. براى اين كه‏اشتباهى رخ ندهد، لازم است 24 ساعت پيش از آزمايش ازخوردن‏گوشت قرمز مانند گوشت گاو و گوسفند خوددارى شود چه بقاياى خون‏درگوشت ممكن است آزمايش را اشتباه‏آميز كند و نيز اگر گل كلم،خيار،سيب‏زمينى، قارچ و نظاير آن خورده شوند، ممكن است درنتيجه آزمايش اثربگذارد چه اين مواد داراى برخى آنزيم‏هاى‏«پراكسيداز» (4) هستند كه باعثاشتباه در نيتجه آزمايش‏مى‏شوند. مكمل‏هاى آهنى، ملين‏ها و ويتامين Cبه‏طور مثبت‏يا منفى‏باعث اشتباه مى‏شوند.
4 - كولونرسكوپى هر ده سال يكبار انجام مى‏گيرد. اين معاينه‏تحت تاثير ملايم داروهاى خواب‏آور 20 تا 40 دقيقه طول مى‏كشد.
براى اين كار لوله قابلانعطاف كه داخل آن با چراغ كوچك روشن‏مى‏شود و در خارج از بدن به دوربينديجيتال وصل است‏بكار برده‏مى‏شود و بدينوسيله سرتاسر كولون مورد معاينهبا ديد مستقيم‏قرار مى‏گيرد. اين امر به پزشك امكان ميدهد كه داخل كولونرادر صفحه نمايش دهنده مشاهده نمايد و هر پوليپى كه ديده شود،آن را ببرد وبردارد.
5 - تنقيه مضاعف باريم:اين معاينه هر 5 سال يكبار دربيمارستان انجام مى‏گيرد و 30 دقيقه طولمى‏كشد. براى اين كارمحلول باريم را كه حاجب اشعه ايكس است، از راه مخرجواردكولون مى‏كنند و پس از وارد كردن چند ليتر هوا عكس‏بردارى‏مى‏نمايند.مزيت هر يك از اين 5 نوع آزمايش نسبت‏به همديگر رايادآورى مى‏كنيم كه شمامى‏توانيد يكى را برگزينيد.
بهترين نوع معاينهكولونوسكوپى است كه هر ده سال يكبار انجام‏مى‏گيرد چه آن دقيق‏ترين وكامل‏ترين نوع معاينه كولون است كه‏ضمن معاينه، پوليپ‏هاى روده نيزبرداشته مى‏شوند. اما اين‏معاينه براى همه‏كس مناسب نيست چه برخى ازبيماران به ويژه‏بانوان هرگونه معاينه در محدوده مخرج را تهاجمى و بدمى‏دانند.
براى اين قبيل افراد شقمناسب آزمايش سالانه خون نهان در مدفوع‏است. (منظور از خون نهان آن است كهاين خون با چشم ديده‏نمى‏شود ولى وجود آن در آزمايشگاه معلوم مى‏گردد).وقتى كه‏آزمايش خون نهان مثبت‏بود، اين افراد براى كولونوسكوپىموافقت‏مى‏نمايند. برخى افراد مايل نيستند سيگموئيدوسكوپى بشوندچون‏همان‏طورى كه ذكر شد، بدينوسيله فقط نيمه انتهائى كولون ديده‏مى‏شودبنابراين افراد مى‏گويند وقتى كه قرار است چنين معاينه‏اى‏انجام گيرد،بهتر است همه كولون بررسى شود نه نصف آن و حق هم‏اين است چه وقتى كه شمامثلا سيب مى‏خوريد فقط به يك طرف آن‏نگاه نمى‏كنيد، بلكه نصف ديگر را هممى‏بينيد كه سالم باشد.
بهترين كار اين است كهدر اين مورد پزشك و بيمار همكارى لازم‏را مبذول دارند به ويژه اين كه بايدبيماران اين نكته رادريابند كه همه اين راههاى ياد شده سودمند و حيات‏بخشهستند.
به طور خلاصه فوايد آزمايشها و معاينات پنج‏گانه به شرح زيراست:
درجه سودمندى‏جلوگيرى از مرگ
1 - آزمايش سالانه خون نهان خوب است‏56%
2- سيگموئيدوسكوپى هر 5سال خيلى‏خوب است 40%
3 - آزمايش خون‏نهان سالانه سيگموئيدوسكوپى هر5 سال خيلى خوبست‏67%
4 - تنقيه مضاعف باريم هر 5 سال خيلى خوبست‏69%
5 - كولونوسكوپى بهترين است 74%

ــــــــــــــــــــــــــــ


منبع