دوران بارداری

از لحظه‌ای که باروری انجام می‌گیرد یعنی اسپرم مرد با تخمک زن تماس پیدا می‌کند و باهم یکی می‌شوند، موجود تازه‌ای بوجود می‌آید و زندگی انسانی آغاز می‌گردد. در هنگام آمیزش جنسی حدود سیصد و پنجاه میلیون اسپرم که در مایع منی مرد وجود دارد در عمق دستگاه تناسلی رفته و رها می‌شود. اسپرم‌ها از مسیر دهانه رحم به طرف رحم و از آنجا به طرف لوله‌های شیپوری پیش تاز در این حرکت بیشتر آنها از بین می‌روند و فقط 2000 تا 3000 عدد آنها پس از داخل شدن در رحم به لوله‌های شیپوری می‌رسند. از طرف دیگر در زن ، از زمان بلوغ تا زمان یائسگی به هر ماه در حدود روز چهاردهم قاعدگی یک تخمک آزاد شده که آماده باروری است از مسیر لوله شیپوری به طرف رحم می‌رود. این عمل را که هر ماه یک بار انجام می‌گیرد و تخمگذاری می‌نامند.

اگر تخمگذاری در همان زمانی انجام گیرد که اسپرم‌ها در دستگاه تناسلی زن‌ها رها شده است و تخمک در لوله شیپوری آماده باشد، اسپرم مرد با تخمک زن تماس پیدا می‌کند، بدین صورت که سر اسپرم به تخمک نفوذ می‌کند و هسته با آن یکی می‌شود و دم اسپرم از سر آن جدا می‌گردد اگر در آن زمان ، تخمک وجود نداشته باشد، اسپرم‌ها ممکن است در حدود 72 ساعت به انتظار ورود تخمک زنده بمانند زمانی که تخمک بارور شد، جدار خارجی آن سخت می‌شود و در نتیجه اسپرم‌های دیگر ، نمی‌توانند در آن نفوذ کنند.

تقسیم بندی دوران بارداری
دوران بارداری طبیعی معمولا در حدود 280 روز است که روز اول آخرین قاعدگی حساب می‌شود. دوران 9 ماهه بارداری به سه قسمت تقسیم می‌شود که آنها را سه ماهه اول و دوم و سوم می‌نامند. این تقسیم بندی از این نظر اهمیت دارد که در هر قسمت از این سه دوره حاملگی امکان دارد مادر یا جنین در معرض مخاطرات و بیماریها قرار گیرند و سرانجام هر دوره متفاوت است بنابراین هم پزشک و هم مادر باردار باید از زمان شروع بارداری اطلاع داشته باشند که بتوانند تا آنجایی که امکان دارد از مخاطرات جلوگیری کنند.

رشد جنین در درون رحم در دوران بارداری
جنین در طول بارداری از راه تبادل با خون مادر تغذیه می‌کند، بنابراین رشد جنین کاملا تابع مادر است. رژیم غذایی ، سلامتی ، بیماری و میزان استراحتی که مادر دوران بارداری دارد، رشد جنین موثر است. مادر باردار باید تحت نظر مواظبتهای پزشکی قرار گیرد.

جفت
جفت ، بندناف و مایع آمنیوتیک ، جنین را در دوران داخل رحمی حفظ می‌کنند و در رشد و نمو آن دخالت دارند جفت یک شبکه عروقی خونی است که به دیواره رحم چسبیده است و بوسیله بندناف به جنین متصل است. این شبکه خونی با شبکه دیواره رحم (بدون اینکه خون مادر و جنین با یکدیگر مخلوط شود) مرتبط است و از این طریق، جنین مواد غذایی لازم برای رشد خود را از ما می‌گیرد و مواد زاید خود را نیز از این راه دفع می‌کند. در حقیقت جفت کار کلیه و کبد و دستگاه گوارش و ریه را برای جنین انجام می‌دهد و همچنین جفت جنین را از ابتلا به بعضی عفونتهایی که مادر اتفاقا بدان مبتلا می‌شود، حفظ می‌کند.

کیسه آمینیوتیک
کیسه مایعی است که دور تا دور جنین را احاطه کرده است. هر چه وزن جنین زیادتر می‌شود، حجم مایع نیز افزایش می‌یابد. منشا مایع آمنیوتیک در اواسط دوران بارداری ، ادرار جنین می‌باشد. در اواخر دوران بارداری قسمتی از مایع آمینوتیک بوسیله جنین بلعیده می‌شود مایع آمینیوتیک با درجه حرارت ثابت ، جنین را از ضربات و فشارهایی که ممکن است در دوران داخل رحمی برای او پدید آید، حفظ می‌کند. زیرا در آن غوطه‌ور است.

سه ماه اول دوران بارداری
جنین در پایان هفته چهارم بارداری
قلب جنین در پایان هفته چهارم ضربان نسبی دارد و خون را به تمام قسمتهای جنین می‌رساند. در این زمان ، چشم ، بینی و گوش خارجی هنوز تشکیل نشده و دیده نمی‌شود. تشکیل دستگاه گوارش آغاز می‌شود و جوانه‌های کوچکی که در آینده دست و پاها را تشکیل می‌دهند در این موقع دیده می‌شوند. در این زمان اندازه جنین 6 تا 10 میلیمتر می‌باشد. یعنی به اندازه یک تخم سیب درختی.

جنین در پایان هفته هشتم
وزن جنین در حدود یک گرم و طول قد او در حدود 2.5 سانتیمتر است. اندامها شروع به مشخص شدن کرده‌اند، بازو ، آرنج ، ساعد ، دستها ، ران ، ساق پاها کم و بیش دیده می‌شوند. در این موقع قسمتی که قبلا به شکل دم دیده می‌شد، از بین می‌رود.

جنین در پایان هفته دوازدهم
وزن جنین 30 گرم و طول قد او 7.5 تا 9 می‌باشد، اندامها کاملا تشکیل شده است. بازوها ، انگشتان ، دستها و پاها کاملا مشخص شده و تشکیل بافتها آغاز می‌گردد. گوش خارجی دیده می‌شود، چشم تقریبا کامل شده ولی پلکها هنوز بسته است. ضربان قلب جنین را با وسایل مخصوص و دقیق اولتراسوند تشخیص داد.

سه ماهه دوم دوران بارداری
سه ماهه اول دوران بارداری زمانی است که انحصار و اندامهای جنین تشکیل می‌شوند، در صورتی که در سه ماه دوم اعضا و اندامهای تشکیل شده نمو کرده و به تدریج تکامل می‌یابند. در پایان شش ماهگی ، طول قد جنین در حدود 27.5 تا 30 سانتیمتر وزن آن در حدود 600 تا 720 گرم می‌رسد. پوست بدن جنین در ماههای پنجم و ششم تقریبا رنگ قرمز دارد و در این زمان است که به تدریج غدد چربی پوست ، ترشح چربی کرده و با سلولهای مرده پوست تشکیل ماده سفید رنگی (پنیری شکل) را می‌دهد که پوست جنین را می‌پوشاند و عمل حفاظت پوست را خواهد داشت در این موقع پلکها از هم جدا شده و مژه‌های جنین نیز تشکیل گردیده است.

در ششمین ماه دوران بارداری ، رحم مادر بقدری بزرگ می‌شود که انتهای فوقانی آن را در بالای ناف او می‌توان لمس کرد در این زمان مادر حرکات جنین خود را حس می‌کند. ولی حرکاتی را که قبل از این زمان حس می‌کرده است بیشتر مربوط به حرکات دستگاه گوارش خود او بوده و مربوط به حرکات جنین نبوده است. اغلب از اواخر پنجمین ماه بارداری است که مادر ممکن است وزن اضافه نماید و حتی در هر هفته در حدود 500 گرم بر وزنش اضافه شود. در این زمان است که او باید مواظب باشد که بیش از معمول اضافه نگردد.

سه ماهه آخر دوران بارداری
در خلال سه ماهه آخر دوران بارداری وزن مادر نباید بیش از معمول زیاد شود. اضافه وزن مادر در تمام دوران حاملگی نباید از 11 کیلوگرم زیادتر گردد که 3.5 کیلو گرم آن خود جنین است. در این دوران است که انقباضهای رحم زیادتر خواهد شد و این انقباضات معمولا بدون درد است و سبب می‌شود که رحم گشاد شود. تا جنین در حال رشد را در خود جا می‌دهد. در حدود 10 تا 14 روز قبل از زایمان سر جنین به داخل لکن نزول پیدا می‌کند و این تغییر وضع سبب راحتی مادر می‌گردد زیرا دیگر رحم به پرده دیافراگم و ریه مادر فشار نخواهد آورد.

در این زمان گه‌گاه دردهایی شبیه درد زایمان ولی نه چندان شدید احساس می‌کند. در سه ماه آخر دوران بارداری ، جنین از مادر خود ، از راه جریان خون جفت ، ماده‌ای به نام پادتن دریافت می‌دارد. که نوزاد را برای مدتی در مقابل بعضی از بیماریها مانند سرخک ، سرخچه ، مخملک ، آنفولانزا و حتی بیماریهای ویروسی مثل سرماخوردگی محفوظ و مصون می‌دارد. اگر مادری در ماههای آخر دوران بارداری در مقابل بعضی از بیماریها واکسینه شود، مصونیت نسبی در نوزاد بوجود آمد. پادتن نیز از راه آغوز و حتی از طریق شیر مادر نیز به کودک می‌رسد. و این مصونیت نسبی در کودک وجود دارد تا زمانی که به کودک واکسن زده می شود

منبع استفاده شده مجله رشد(شبکه ملی مدارس ایران)