شاید تا به حال اصطلاح بیماری پولدارها و یا همان نقرس بارها به گوشتان خورده باشد. این اختلال متابولیک (سوخت و ساز) ۲۵۰۰ سال پیش، برای اولین بار توسط بقراط تعریف شد و یکی از انواع بیماری‌های ورم مفاصل به شمار می‌رود که با درد همراه است و بر اثر افزایش اسیداوریک در خون به وجود می‌آید و دریافت زیاد مواد غذایی حاوی اسیدآمینه (پورین) را می‌توان یکی از دلایل مهم افزایش اسیداوریک ذکر کرد.
دکتر رضا فرجی، پزشک متخصص عمومی مشخصه‌های بالینی نقرس را شامل التهاب حاد و مزمن مفاصل، رسوب اسیداوریک در داخل و اطراف مفاصل و پوست (که اصطلاحا به آن توفوس گفته می‌شود)، سنگ‌های کلیه و هیپراورسیمی (بالا رفتن میزان اسیداوریک خون) ذکر می‌کند.
به گفته این پزشک متخصص، نقرس به علت تولید بیش از حد و یا کاهش ترشح یک اسید آلی به نام اسیداوریک یا هر دو عامل ایجاد می‌شود که ترشح و پاکسازی اسیداوریک توسط کلیه‌ها صورت می‌گیرد.
فرجی با بیان این که اسیداوریک در نتیجه تجزیه متابولیک بازهای پورینی که در ساختمان اسیدهای نوکلئیک به کار رفته است، ایجاد می‌شود، اظهار می‌کند: از میزان اسیداوریکی که طی روز از بدن دفع می‌شود، به طور متوسط یک سوم از رژیم غذایی و دو سوم از منابع داخلی تامین می‌شود.
به گفته وی حدود ۹۰ درصد موارد نقرس به علت کاهش دفع اسیداوریک ایجاد می‌شود و این که در گذشته به بیماری نقرس بیماری متمولین (پولدارها) گفته می‌شد، وجه تسمیه نامناسبی بوده است، زیرا تصور می‌شد که میزان اسیداوریک دریافتی از رژیم‌های غذایی غنی از پیش‌ساز اسیداوریک همانند مواد پروتئینی و گوشتی مسبب آن است در صورتی که در اکثر موارد نقرس به علت کاهش دفع اسیداوریک است.
● دلایل کاهش و افزایش اسیداوریک
از مواردی که موجب افزایش تولید اسیداوریک می‌شود، می‌توان به اختلال خون‌سازی غیرموثر (بیماری تالاسمی)، مصرف اتانول، بیماری فاویسم، همودیالیز مزمن و برخی بدخیمی‌های سیستم خونی اشاره کرد.
دکتر فرجی با اشاره به این مطلب اختلالات کار کلیه، کم‌آبی بدن، کاهش حجم ادرار، گرسنگی، کم‌کاری تیروئید، داروهای مدر و… را نیز از دلایل کاهش دفع اسیداوریک ذکر می‌کند.گفتنی است اصولا بیماری نقرس مختص آقایان است و گهگاه در زنان در سنین یائسگی هم به چشم می‌خورد.
این پزشک متخصص عمومی، سطح اسیداوریک را در سنین کودکی پایین ذکر کرده و می‌افزاید: اسیداوریک با افزایش سن، افزایش می‌یابد که به علت پایین‌تر بودن سطح این ماده در زنان، شیوع نقرس در آنان به مراتب کمتر از آقایان است که شایع‌ترین سن شروع علائم این بیماری در سنین ۴۵ سالگی است.
● نشانه‌ای بالینی
آرتریت (التهاب مفصل) نقرس حاد، نقرس توفوسی مزمن، سنگ‌کلیه و نقرس چند مفصلی مزمن را می‌توان از تظاهرات بالینی این بیماری ذکر کرد.
به گفته این پزشک متخصص، در آرتریت حاد نقرسی، علائم بیماری بسیار سریع اوج گرفته و بیمار بدون علائم به خواب رفته و درد شدید، قرمزی و تورم مفصل مبتلا او را از خواب بیدار می‌کند که در ۹۵ درصد موارد حملات اولیه یک مفصل و از جمله در اکثر مواقع انگشت اول پا بیش از سایر مفاصل گرفتار می‌شود.
در چنین مواقعی درد و التهاب پوست روی مفصل گسترش یافته و پوست شدیدا قرمز می‌شود و حتی گاهی بیمار قادر به پوشیدن جوراب خود نیز نیست.
دکتر فرجی شایع‌ترین مفاصل درگیر با این بیماری را به ترتیب: پا، مچ پا، زانو، مفاصل کوچک دست، مچ دست و آرنج ذکر کرده و یادآور می‌شود: اگرچه سیر حملات درمان نشده متفاوت است، ولی حملات اولیه معمولا خود به خود بهبود می‌یابد.
قابل ذکر است از آنجا که در مایع داخل مفصل و گلبول‌های سفید آن اسیداوریک به صورت کریستال‌های سوزنی توسط عدسی پلاریزه دیده می‌شود به همین خاطر این نوع از آرتریت را آرتریت ناشی از بلور نیز می‌نامند ولی در نقرس توفوسی مزمن رسوب اسیداوریک در داخل و اطراف مفاصل و پوست موجب ایجاد توده‌هایی می‌شود که این توده‌ها (توفوس‌ها) در معاینه بالینی قابل لمس بوده و تنها در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران مبتلا به نقرس ایجاد می‌شود.
دکتر فرجی با اشاره به این که توفوس‌ها بعد از ۱۰ تا ۱۵ سال از حملات اولیه آرتریت ظاهر می‌شود، محل‌های شایع آن را گوش خارجی و مناطق تحت فشار نظیر تاندون آشیل ذکر می‌کند.
وی وجود سنگ‌های اسیداوریکی را در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران عنوان کرده و می‌افزاید: سنگ‌های اسیداوریکی فاقد کلسیم در رادیوگرافی‌ها دیده نمی‌شوند و در این بیماران بروز سنگ‌های اگزالات کلسیم نیز افزایش می‌یابد و ذرات اسیداوریک به صورت شن‌های قرمز متمایل به نارنجی دیده می‌شود که گاه این سنگ‌ها بدون درد دفع می‌شوند، ولی هنگامی که اندازه آنها به بیش از ۵ دهم سانتی‌متر برسد، معمولا موجب بروز درد ناحیه پهلو می‌شوند که همراه این علامت، خون در ادرار نیز مشهود است.همچنین در نقرس چندمفصلی مزمن نیز بیماران اغلب توفوس‌های متعدد مجاور مفاصل را دارا هستند.
● درمان و پیشگیری
درمان این بیماری توسط پزشک تعیین می‌شود. در تعداد زیادی از بیماران، حتی بدون درمان، بروز حملات مجدد نادر است و درمان طولانی‌مدت توجیهی ندارد.
به گفته دکتر رضا فرجی، در بیماران چندمفصلی، توفوس و سنگ‌های کلیوی، درمان طولانی‌مدت لازم است و بیمارانی که سطح اسیداوریک خون آنان بسیار بالا بوده یا نخستین حمله در جوانی رخ داده است، نیازمند درمان به منظور جلوگیری از عوارض مزمن این بیماری هستند.
پورین‌ها که تجزیه متابولیک آنها باعث تولید اسیداوریک می‌شود، در برخی از غذاها به مقدار بالایی وجود دارد. دکتر فرجی غذاهای حاوی مقادیر زیاد پورین را ماهی کولی، گوشت اعضاء (جگر، دل، قلوه، کله و پاچه و…) شیرینی و گیاهان پربرگ نظیر اسفناج ذکر کرده و می‌افزاید: بجز پرهیز از اتانول، تغییرات دیگر در رژیم غذایی اثرات بالینی ناچیزی دارد، ولی رعایت آن نیز خالی از فایده نیست.
همچنین طبق بررسی‌های انجام شده، گیلاس، توت‌فرنگی، آلبالوی تازه، موز، گوجه‌فرنگی، کرفس، بامیه و جعفری از غذاهای فاقد پورین محسوب می‌شود.
● توصیه‌های تغذیه‌ای
از زیاد مصرف کردن ویتامین C بپرهیزید، زیرا این ویتامین افزایش‌دهنده تولید اسیداوریک است.
از زیاد مصرف کردن ویتامین (۳ B) بپرهیزید؛ چراکه زیادی نیاسین جلوی خروج اسیداوریک را از بدن می‌گیرد.
از مصرف مکمل‌های آهن جدا بپرهیزید، زیادی آهن در خون باعث ورود اسیداوریک در مفاصل می‌شود.
_______________________________________
منبع:سایت پزشکان ایران
http://www.pezeshkan.org/?p=14218
دکتر رضا فرجی، پزشک متخصص عمومی مشخصه‌های بالینی نقرس را شامل التهاب حاد و مزمن مفاصل، رسوب اسیداوریک در داخل و اطراف مفاصل و پوست (که اصطلاحا به آن توفوس گفته می‌شود)، سنگ‌های کلیه و هیپراورسیمی (بالا رفتن میزان اسیداوریک خون) ذکر می‌کند.
به گفته این پزشک متخصص، نقرس به علت تولید بیش از حد و یا کاهش ترشح یک اسید آلی به نام اسیداوریک یا هر دو عامل ایجاد می‌شود که ترشح و پاکسازی اسیداوریک توسط کلیه‌ها صورت می‌گیرد.
فرجی با بیان این که اسیداوریک در نتیجه تجزیه متابولیک بازهای پورینی که در ساختمان اسیدهای نوکلئیک به کار رفته است، ایجاد می‌شود، اظهار می‌کند: از میزان اسیداوریکی که طی روز از بدن دفع می‌شود، به طور متوسط یک سوم از رژیم غذایی و دو سوم از منابع داخلی تامین می‌شود.
به گفته وی حدود ۹۰ درصد موارد نقرس به علت کاهش دفع اسیداوریک ایجاد می‌شود و این که در گذشته به بیماری نقرس بیماری متمولین (پولدارها) گفته می‌شد، وجه تسمیه نامناسبی بوده است، زیرا تصور می‌شد که میزان اسیداوریک دریافتی از رژیم‌های غذایی غنی از پیش‌ساز اسیداوریک همانند مواد پروتئینی و گوشتی مسبب آن است در صورتی که در اکثر موارد نقرس به علت کاهش دفع اسیداوریک است.
● دلایل کاهش و افزایش اسیداوریک
از مواردی که موجب افزایش تولید اسیداوریک می‌شود، می‌توان به اختلال خون‌سازی غیرموثر (بیماری تالاسمی)، مصرف اتانول، بیماری فاویسم، همودیالیز مزمن و برخی بدخیمی‌های سیستم خونی اشاره کرد.
دکتر فرجی با اشاره به این مطلب اختلالات کار کلیه، کم‌آبی بدن، کاهش حجم ادرار، گرسنگی، کم‌کاری تیروئید، داروهای مدر و… را نیز از دلایل کاهش دفع اسیداوریک ذکر می‌کند.گفتنی است اصولا بیماری نقرس مختص آقایان است و گهگاه در زنان در سنین یائسگی هم به چشم می‌خورد.
این پزشک متخصص عمومی، سطح اسیداوریک را در سنین کودکی پایین ذکر کرده و می‌افزاید: اسیداوریک با افزایش سن، افزایش می‌یابد که به علت پایین‌تر بودن سطح این ماده در زنان، شیوع نقرس در آنان به مراتب کمتر از آقایان است که شایع‌ترین سن شروع علائم این بیماری در سنین ۴۵ سالگی است.
● نشانه‌ای بالینی
آرتریت (التهاب مفصل) نقرس حاد، نقرس توفوسی مزمن، سنگ‌کلیه و نقرس چند مفصلی مزمن را می‌توان از تظاهرات بالینی این بیماری ذکر کرد.
به گفته این پزشک متخصص، در آرتریت حاد نقرسی، علائم بیماری بسیار سریع اوج گرفته و بیمار بدون علائم به خواب رفته و درد شدید، قرمزی و تورم مفصل مبتلا او را از خواب بیدار می‌کند که در ۹۵ درصد موارد حملات اولیه یک مفصل و از جمله در اکثر مواقع انگشت اول پا بیش از سایر مفاصل گرفتار می‌شود.
در چنین مواقعی درد و التهاب پوست روی مفصل گسترش یافته و پوست شدیدا قرمز می‌شود و حتی گاهی بیمار قادر به پوشیدن جوراب خود نیز نیست.
دکتر فرجی شایع‌ترین مفاصل درگیر با این بیماری را به ترتیب: پا، مچ پا، زانو، مفاصل کوچک دست، مچ دست و آرنج ذکر کرده و یادآور می‌شود: اگرچه سیر حملات درمان نشده متفاوت است، ولی حملات اولیه معمولا خود به خود بهبود می‌یابد.
قابل ذکر است از آنجا که در مایع داخل مفصل و گلبول‌های سفید آن اسیداوریک به صورت کریستال‌های سوزنی توسط عدسی پلاریزه دیده می‌شود به همین خاطر این نوع از آرتریت را آرتریت ناشی از بلور نیز می‌نامند ولی در نقرس توفوسی مزمن رسوب اسیداوریک در داخل و اطراف مفاصل و پوست موجب ایجاد توده‌هایی می‌شود که این توده‌ها (توفوس‌ها) در معاینه بالینی قابل لمس بوده و تنها در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران مبتلا به نقرس ایجاد می‌شود.
دکتر فرجی با اشاره به این که توفوس‌ها بعد از ۱۰ تا ۱۵ سال از حملات اولیه آرتریت ظاهر می‌شود، محل‌های شایع آن را گوش خارجی و مناطق تحت فشار نظیر تاندون آشیل ذکر می‌کند.
وی وجود سنگ‌های اسیداوریکی را در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران عنوان کرده و می‌افزاید: سنگ‌های اسیداوریکی فاقد کلسیم در رادیوگرافی‌ها دیده نمی‌شوند و در این بیماران بروز سنگ‌های اگزالات کلسیم نیز افزایش می‌یابد و ذرات اسیداوریک به صورت شن‌های قرمز متمایل به نارنجی دیده می‌شود که گاه این سنگ‌ها بدون درد دفع می‌شوند، ولی هنگامی که اندازه آنها به بیش از ۵ دهم سانتی‌متر برسد، معمولا موجب بروز درد ناحیه پهلو می‌شوند که همراه این علامت، خون در ادرار نیز مشهود است.همچنین در نقرس چندمفصلی مزمن نیز بیماران اغلب توفوس‌های متعدد مجاور مفاصل را دارا هستند.
● درمان و پیشگیری
درمان این بیماری توسط پزشک تعیین می‌شود. در تعداد زیادی از بیماران، حتی بدون درمان، بروز حملات مجدد نادر است و درمان طولانی‌مدت توجیهی ندارد.
به گفته دکتر رضا فرجی، در بیماران چندمفصلی، توفوس و سنگ‌های کلیوی، درمان طولانی‌مدت لازم است و بیمارانی که سطح اسیداوریک خون آنان بسیار بالا بوده یا نخستین حمله در جوانی رخ داده است، نیازمند درمان به منظور جلوگیری از عوارض مزمن این بیماری هستند.
پورین‌ها که تجزیه متابولیک آنها باعث تولید اسیداوریک می‌شود، در برخی از غذاها به مقدار بالایی وجود دارد. دکتر فرجی غذاهای حاوی مقادیر زیاد پورین را ماهی کولی، گوشت اعضاء (جگر، دل، قلوه، کله و پاچه و…) شیرینی و گیاهان پربرگ نظیر اسفناج ذکر کرده و می‌افزاید: بجز پرهیز از اتانول، تغییرات دیگر در رژیم غذایی اثرات بالینی ناچیزی دارد، ولی رعایت آن نیز خالی از فایده نیست.
همچنین طبق بررسی‌های انجام شده، گیلاس، توت‌فرنگی، آلبالوی تازه، موز، گوجه‌فرنگی، کرفس، بامیه و جعفری از غذاهای فاقد پورین محسوب می‌شود.
● توصیه‌های تغذیه‌ای
از زیاد مصرف کردن ویتامین C بپرهیزید، زیرا این ویتامین افزایش‌دهنده تولید اسیداوریک است.
از زیاد مصرف کردن ویتامین (۳ B) بپرهیزید؛ چراکه زیادی نیاسین جلوی خروج اسیداوریک را از بدن می‌گیرد.
از مصرف مکمل‌های آهن جدا بپرهیزید، زیادی آهن در خون باعث ورود اسیداوریک در مفاصل می‌شود.
_______________________________________
منبع:سایت پزشکان ایران
http://www.pezeshkan.org/?p=14218
شرح موضوع