صابون مراغه

صابون مراغه شوينده‌ای با 200 سال اعتبار

جام جم آنلاين: حدود 200 سال پيش معروف‌ترين صابون سنتي كشور در شهرستان مراغه و در نخستين كارخانه صابون‌سازي سنتي ايران توليد شد.
تا پيش از توليد صابون‌هاي صنعتي، در بيشتر شهرهاي ايران مردم از صابون مراغه استفاده مي‌كردند و هم اكنون نيز در بازار سنتي همه شهرهاي ايران، صابون‌هاي سنتي مراغه طرفداران زيادي دارد.

اين صابون از دنبه گوسفند و سود سوزآور تشكيل‌شده و در ساخت آن از مواد شيميايي استفاده نمي‌شود.

امروزه نيز با وجود رواج صابون‌هاي صنعتي، اين نوع صابون همچنان به عنوان يكي از شوينده‌هاي سنتي رايج ميان خانواده‌هاي ايراني مورد استفاده است.
پيه‌هاي حيواني جمع‌آوري شده از شهرهاي مختلف كشور بويژه اصفهان، شيراز، قم، كاشان و شهرهاي شمالي به مراغه منتقل مي‌شود و در ديگ‌هاي بزرگ با مقدار مشخص سود سوزآور مخلوط و سپس آب به مقدار لازم به آن افزوده مي‌شود. آب شهر مراغه شيرين، بدون هرگونه املاح و براي توليد صابون بسيار مناسب است و پس از اضافه شدن آب مرحله جفت شدن يا در اصطلاح صابون‌سازان، شيرين شدن شكل مي‌گيرد و مواد مخلوط شده 24 ساعت براي پخت دوم در ديگ‌هاي مجزا قرار مي‌گيرد.
صابون مراغه در 3 رنگ سفيد، زرد و سياه توليد مي‌شود و معروف‌ترين نوع آن صابون زرد است. تنها فرق صابون زرد و سفيد در رنگ آنهاست ولي صابون سياه از ضايعات اين صابون‌ها به وجود مي‌آيد و قدرت پاك‌كنندگي آن نسبت به بقيه كمتر است. در برخي موارد به تركيبات صابون سياه، سدر و رنگ حنا اضافه مي‌شود كه در اين صورت صابوني مناسب براي رفع شوره سر، ريزش مو و تقويت پياز مو است.

با افزودن رنگ‌هاي سفيد، زرد، سياه يا حنا رنگ ظاهري صابون شكل مي‌گيرد و به بخش قالبدان منتقل مي‌شود و در طول 18 ساعت صابون در قالبدان كمي خشك شده و شكل اوليه به خود مي‌گيرد و سپس به محيط باز منتقل شده و 7 تا 10 روز در هواي آزاد و زير نورخورشيد مي‌ماند و سپس 3 تا 6 ماه روي قفسه‌هاي چوبي كه معمولا از سطح زمين بالاتر است و از همه طرف هوا به صابون مي‌رسد، نگهداري مي‌شود تا پس از خشك شدن كامل با دستگاه بسته‌بندي و در وزن‌هاي مختلف به بازار‌هاي مصرف فرستاده شود.
زمان زیادی صرف تولید این صابون میشود به طوری كه 6 ساعت برای مخلوط شدن مواد آن و سه ساعت نیز برای تبدیل شدن این مواد به صابون صرف میشود.

با توجه به شكل خاص صابون‌های مراغه، این صابون‌ها قادر به رقابت با صابون‌های خارجی نبوده و تغییر شكل آن‌ها نیز علاوه بر كاهش كیفیت آن‌ها فقدان استقبال مشتریان را به دنبال دارد.

صابون مراغه به علت دارا بودن چربی بالا تاثیر منفی در مصرف‌كننده ایجاد نمی‌كند.
يك متخصص پوست هم با اشاره به مزيت صابون مراغه از لحاظ طبي گفت: تن و موي افراد پس از شستن با اين صابون، نرم و لطيف مي‌شود و از شوره و خشكي پوست نيز خبري نيست و علاوه بر آن ماندگاري صابون مراغه بيش از 10 سال است و هر چه صابون مراغه كهنه باشد ارزش شويندگي آن بيشتر مي‌شود. داريوش هوشمند افزود: اگر در توليد سنتي و نيمه صنعتي صابون مراغه، توليدكنندگان دقت كافي و بيشتر از مواد مرغوب و طبيعي استفاده كنند، اين صابون مي‌تواند در شستشوي مو و بدن بهترين صابون سنتي دنيا لقب بگيرد.
يكي از موارد استفاده صابون مراغه در سنگك‌پزي‌هاي كشور است چرا كه خميرنان سنگك بسيار شل و غيرقابل انعطاف است و به همين علت هنگامي كه در تنور قرار مي‌گيرد تا پخته شود مقدار زيادي سنگ به آن مي‌چسبد به همين علت نانوايان سنگكي در تمام كشور صابون مراغه را با تخته چوبي در تنور، روي سنگ‌ها مي‌كشند و اين كار باعث مي‌شود تا سنگها لغزنده شوند و خمير به راحتي به آنها نچسبد و در نتيجه هنگامي كه نان از تنور بيرون مي‌آيد مقدار كمتري سنگ با خود دارد.
صابون مراغه تاريخ انقضاء ندارد و هرچقدر از زمان توليد آن بگذرد بازهم مي‌توان از آن استفاده كرد، اما متاسفانه مردم ايران به علت نبود تبليغات، اطلاع چنداني از مزاياي صابون مراغه ندارند و تمايل مردم به استفاده از صابون‌هاي صنعتي و شيميايي هر روز بيشتر مي‌شود.

منبع: