حمام گرفتن‌های مكرر سلامت پوست نوزاد را تهدید می‌کند
د
نوزاد خيلي كارها را مي تواند انجام بدهد
Ø وقتي نوك پستان به دهانش نزديك شود مي تواند آنرا بكمد
Ø مي تواند انگشت شما را در دستان خود بگيرد
Ø مزه هاي شيرين و بوهاي خوش را تشخيص مي دهد
Ø تماس جسماني، حرارت و لمس شدن را حس مي كند
Ø وقتي گرسنه ميشود درد دارد و يا به آغوش شما نيازمند باشد گريه ميكند
Ø مي تواند اطرافيان خود را بشناسد
و مهم تر از همه
مي تواند درك كند و بفهمد
شيوه برخورد مناسب مادر با نوزاد
نوزادان از همان ابتدا معني محبت و توجه ديگران را مي فهمند. اگر كسي آنها را در آغوش بگيرد ساكت ميشوند. اگر به نوزاد توجه و محبت شود ياد مي گيرد كه همه چيز را دوست داشته باشد.
Ø نوزاد را در زمان هايي كه بيدار است در آغوش بگيريد.
Ø با نوزاد حرف بزنيد و نوازشش كنيد. اين كار براي او بسيار لذت بخش است. با اين كار او متوجه ميشود كه كسي در كنارش هست و به او توجه مي كند
Ø به چشم هاي نوزاد نگاه كنيد. فاصله دقيق صورت او با شما بايد 40 – 30 سانت باشد
Ø نوزاد را نوازش كنيد و او را ماساژ دهيد
Ø مراقب چيزهايي كه نوزاد را ناراحت مي كند باشيد
Ø هرگز نوزاد را دعوا نكنيد
Ø نوزاد را هميشه دوست داشته باشيد
بايد با نوزاد به گونه اي رفتار كرد كه او را خوشحال و آرام نگه داشت نوزاد با ارتباط گرم و صميمي بهتر رشد مي كند.
بين فرزند دختر و پسر نبايد فرق گذاشته شود
Ø اگر انجام كاري خوب است آن را بايد براي هر دو جنس انجام داد.
حواس پنج گانه نوزاد را تقويت كنيد.
نوزاد از همان ابتدا آماده است تا دنيا را بشناسد
حواس پنج گانه او يعني شنوايي، بينايي، لامسه، چشايي، بويايي او كار مي كند و بايد كمك كرد تا اين حواس هر چه بهتر تقويت شوند و به كار گرفته شوند
تقويت حس شنوايي
Ø با نوزاد حرف بزنيد، هر كاري را كه انجام مي دهيد با صداي بلند براي او بيان بكنيد
Ø نوزادان را به شنيدن موسيقي عادت دهيد. موزيك ملايم پخش نماييد.
Ø مراقب صداهاي ناخوشايند باشيد
Ø اسباب بازي صدادار را در اختيار نوزاد قرار دهيد مثل جغجغه هايي كه به مچ دست نوزادوصل ميشوند.
Ø همزمان كه مشغول انجام كارهاي روزمره تان هستيد در مورد كارهايي كه انجام مي دهيد به نوزاد توضيح دهيد. مثلاً اول ما بلوز را از سرت رد مي كنيم بعد به دست راست كمك مي كنيم تا از شكاف آستين رد بشه حالا نوبت دست چپه است كه از شكاف آستين رد بشه.
گفتن و تكرار اعمال روزمره توسط شما و شنيدن و دريافت اين اطلاعات توسط نوزاد باعث ميشود كه كودك ارتباط برقرار كردن و صحبت كردن را به خوبي ساختارهاي اساسي زبان بياموزد.
تقويت حس بينايي
Ø در اطراف نوزاد اشياء راه راه – خال دار، شطرنجي و طرح دار زيادي را براي ديدن بگذاريد
Ø براي گهواره و يا تخت او آويزهاي مختلف و اسباب بازيهاي با صورت خندان درست كنيد.
Ø تماشاي حركت اشياء
Ø نوزاد را با رنگ هاي مختلف آشنا كنيد
Ø تخت و لباس نوزاد را از پارچه هايي با رنگ هاي شاد و زيبا درست كنيد
Ø نصب يك آينه در تخت نوزاد
Ø نشان دادن يك آكواريوم حاوي ماهي هاي رنگارنگ
تقويت حس لامسه
نوزاد را به آرامي ماساژ دهيد. تمام اندام نوزاد را هر روز به آرامي نوازش كنيد.
نوزاد را قنداق نكنيد. نوزاد از طريق دست و پا زدن و حركت كردن فعاليت مي كند. با قنداق كردن هم جلوي حركت هاي فعال او گرفته ميشود و هم حس لامسه او دچار مشكل مي شود. نوزادي كه نتواند خوب حركت كند مراحل ديگر رشد را به سختي مي گذراند.
موقع خواب مي توان نوزاد را با پارچه اي سبك پيچيد. اين كار خواب نوزاد را راحت تر ميكند. اما دست ها بايد آزاد باشد و پاها نيز بتواند حركت كند. اين كار به معني قنداق نوزاد نيست. هرگز دست و پاي نوزاد را محكم در قنداق نپيچيد.
تقويت حس چشايي
Ø نوزاد با يك علاقه و ميل شديد به مزه شيرين بدنيا مي آيد و مزه شيرين شيرمادر يا شيرخشك را به ساير غذاها ترجيح مي دهد.
Ø علاقمند نبودن نوزاد به مزه تلخ مي تواند سبب حفاظت نوزاد در مقابل بلع مواد مضر باشد. حس لامسه و حس چشايي نوزاد با همكاري همديگر به نوزاد كمك مي كنند تا جهان اطرافش را كشف كند و به ماهيت اشيا موجود در اطراف خود پي ببرد.
Ø يك چيز جديد را به دست كودكتان بدهيد و در كناري بايستيد و به عكس العمل هاي او نگاه كنيد در ابتدا كودك به آن شي ء نگاه مي كند و به آن زل مي زند بعد آن را لمس مي كند و سپس آن را وارد دهانش ميكند. گذاشتن اشياء به دهان سرنخ هاي اساسي و مهمي را درباره جنس، شكل، اندازه به كودك مي دهد. هر چند وقت يكبار اسباب بازيها را بشوييد.
با نوزاد بازي كنيد
Ø نوزاد از اينكه با او بازي كنيد لذت مي برد.
Ø تقليد صداهاي مختلف، تغيير دادن چهره، تحريك اندام كودك، حرف زدن و حركت دادن او انواع بازي هايي است كه نوزاد دوست دارد.
Ø اگر به نوزاد توجه كنيد متوجه مي شويد كه چه وقت به بازي نياز دارد و چه نوع بازي را دوست دارد.
در تهيه اسباب بازي به نكته هاي زير توجه كنيد:
Ø اسباب بازيهايي را تهيه كنيد كه شكستني نباشد
Ø اسباب بازيها خيلي ريز و كوچك نباشد
Ø اسباب بازي را هر چند وقت يكبار بشوئيد.
و اما: شما مادر گرامي
تجديد قوا و دوران نقاهت مادر
كارهايي كه براي تجديد قوا مي توانيد انجام دهيد:
Ø دوش گرفتن
Ø ورزش كردن: رفتن به پياده روي و قدم زدن در هواي تازه مي تواند نتايج حيرت انگيزي در بهبودي شما و بالا رفتن اعتماد به نفس تان داشته باشد. به همراه نوزادتان به پياده روي طولاني برويد يا اينكه به حياط و يا حياط خلوت رفته و برروي پتويي دراز بكشيد و ماهيچه هاي دست و پاهايتان را بكشيد و عضلاتتان را سفت و شل نماييد.
خشم و ناراحتي خودتان را بيرون بريزيد:
Ø كتاب و مجله هايي كه در مورد نگهداري و مراقبت از نوزاد و سلامت مادر مي باشد بخوانيد.
Ø بيرون ريختن احساس و عواطف و تقسيم آن با كساني مانند خودتان مي تواند بسيار مفيد باشد.
Ø بطور هفتگي با مادران قرار بگذاريد و در مورد مشكلات و تجاربتان با همديگر صحبت نمائيد.
به خودتان برسيد و از خودتان غافل نشويد.
Ø كودك را به پدرش بسپاريد و به كارها و فعاليتها و به كارها و فعاليتهاي مورد علاقه خود بپردازيد.
Ø عطر زدن به خودتان، شركت كردن در استخر و شنا عمومي مي تواند باعث نيرو بخشيدن و تجديد قواي روح و روان شما شود.
آنچه بايد مادر بداند:
Ø اتاق نوزاد – لوازم نوزاد، حمام كردن، لباس پوشيدن، عمل دفع نوزاد، خوابيدن نوزاد. وزن كردن، كنترل درجه حرارت و مراقبت از پوست و تغذيه نوزاد
اتاق نوزاد
يك خانه خوب و ايده آل خانه اي است كه داراي:
Ø سيستم آب و فاضلاب بهداشتي باشد
Ø نوركافي داشته باشد
Ø ديوار اتاقها به آساني تميز شود
Ø داراي رنگ روشن باشد
Ø حرارت، تهويه و رطوبت كافي داشته باشد.
درجه حرارت اتاق در روز 23-21 درجه سانتي گراد و در شب 3/18 – 5/15 سانتي گراد باشد. رطوبت نسبي 55 درصد باشد.
در زمستان بايد براي پيشگيري از كم شدن رطوبت اتاق از بخور، گذاشتن آب داخل كمتري روي چراغ مي توان استفاده نمود. اگر بخار در داخل پنجره اتاق در روز سرد مشاهده شود رطوبت كافي است.
لوازم اتاق نوزاد
قسمتي از لذت خوشامدگويي براي ورود بچه آماده كردن فضاي زندگي براي عضو كوچك و جديد زندگي مي باشد.
والدين گرامي اگر خواهان خريد وسايل جديد باشيد و يا به فكر تعمير و نوكردن وسايل هستيد اين ليست به شما كمك مي كند تا به چيزهايي كه باعث مجذوب شدن نوزادتان ميشود آگاه شويد.
لوازم اتاق نوزاد شامل:
Ø لوازم بايد ساده، بادوام و به آساني قابل تميز شدن باشد
Ø تشك نوزاد بايد محكم باشد نه سفت
Ø پوشش تشك از جنس ضد آب و به اندازه اي بزرگ باشد كه كاملاً زبر و تمام سطح تشك را بپوشاند.
Ø ملحفه بزرگ كه تمام تشك را بپوشاند
Ø پتوي نوزاد كه از جنس پنبه يا پشم و يا مخلوطي از هر دو باشد.
Ø تا زمانيكه نوزاد بزرگ شد نبايد زير سرش بالش گذاشت زيرا شيرخوار وقتي به شكم مي خوابد و صورت را در بالش فرو مي برد خطر خفگي او را تهديد مي نمايد.
Ø يك قفسه كوچك كشودار براي لباس و لوازم شخصي نوزاد
Ø تخت نوزاد داراي ميله هاي نزديك همديگر و لبه هاي آن به اندازه كافي بلند باشد.
Ø وان مخصوص حمام نوزاد
Ø سطل كهنه كه بهتر است درب آن با پا باز شود.
Ø دستگاه بخور
Ø صندلي نوزاد
Ø ميز مخصوص تعويض كهنه
Ø دماسنج براي اندازه گيري دماي اتاق
حمام كردن نوزاد
Ø بعد از افتادن بند ناف مي توانيد روي يك صندلي راحت بنشينيد و كودك را روي پايتان حمام كنيد. زمانيكه هنوز بندناف خشك نشده و نيفتاده است شما مي توانيد يك در ميان نوزاد را حمام كنيد.
Ø براي چند هفته اول مراقب بندناف باشيد. بعد از حمام كردن نوزاد لازم نيست ناف را با ناف بند ببنديد بايد هميشه خشك نگهداريد.
Ø درجه حرارت اتاق در موقع حمام كردن بايستي بين 26-23 باشد اگر از وان استفاده ميشود درجه حرارت را مي توان با دماسنج و يا توسط آرنج خودتان تنظيم كرد.
Ø چشم، بيني، گوش جهت جلوگيري از هرگونه آسيب احتياج به توجه خاصي دارد.
Ø چين هاي بدن مثل كشاله ران، زير بغل، گردن بايد با دقت و بطور كامل تميز شود.
Ø در صورتيكه سرنوزاد كبره بسته يا پوسته پوسته شده است لازم است شب با روغن زيتون آن محل را چرب نمائيد و صبح آن را شامپو كنيد.
Ø بعد از حمام كردن كمي پماد A+D به پوست كودك بماليد تا از ادرار سوختگي در حساسيت هاي دوران نوزادي پوست كودك حفاظت كند.
(دانشمندان انگليسي هشدار دادند که حمام كردن نوزادان اگر هر روز انجام شود، تأثيرات نامطلوبي به جا می‌گذارد و به پوست آنها آسيب مي‌رساند. این محققان می‌گویند نوزادان تا زماني كه نمي‌توانند سينه‌خيز بروند، نبايد بيشتر از 3 نوبت در هفته حمام گرفته شوند، چرا‌كه قاعدتاً آن‌قدر كثيف نمي‌شوند كه نيازی به شستن منظم و روزانه پیدا کنند. آنها معتقدند نوزاداني كه والدینشان آنها را به طور مكرر حمام مي‌کنند، دچار مشكلات پوستي شديدی مانند اگزما ميشوند. گفتنی است پوست نوزادان، تقریباً 5 برابر نازک‌تر از پوست بزرگسالان است و به همین دلیل توصیه می‌شود بسيار نرم و آرام شسته شود.)
روش حمام كردن
Ø آب تميز و گرم درون وان بريزيد و درجه حرارت آن بين 26-23 درجه نگهداريد.
Ø لباسهاي كودك را در آوريد و پتويي دور بدن آن بپيچيد.
Ø ابتدا چشم و صورت نوزاد را بشوئيد براي جلوگيري از عفونت چشم ها، هر يك چشم ها را با يك گلوله پنبه تميز كه در آب جوشيده خيس شده است از گوشه چشم بطرف خارج بشوييد. براي شستن صورت نوزاد نيز از يك يا چند عدد گلوله پنبه استفاده نمائيد.
Ø سر نوزاد را با شامپوي ملايم به شكل دايره بشوييد سپس با كتري يا پارچه اي كه آب نيمه گرم دارد با ملايمت به سرنوزاد بريزيد و كف ها را از او دور كنيد و با حوله نرمي كاملاً سر نوزاد را خشك نماييد.
Ø پتو را از تن او دور كنيد و در حاليكه با دست چپ سر او را و با دست راست پاهاي او را نگه داشته و در بغل گرفته ايد او را بلند كنيد و داخل لگن قرار دهيد.
Ø در هنگام شستشوي بدن نوزاد با او صحبت كنيد.
Ø پس از شستن بدن، او را از آب بيرون بياوريد و پتويي دور او بگيريد و در حاليكه او را در آغوش گرفته ايد بدن او را با حوله نرمي خشك كنيد.
لباس پوشيدن
Ø امروزه به نوزاد كمتر لباس مي پوشانند زيرا منازل در زمستان به راحتي با امكاناتي كه در دسترس است گرم ميشود و در تابستان از پوشش كم استفاده ميشود چون نوزاد راحتر است. لباس نوزاد بايد نرم بوده و حساسيت زا نباشد. راحت و آزاد باشد. مناسب هواي فصل باشد.
Ø براي مثال: دور گردن گره نداشته باشد كه باعث خفگي شود.
Ø از دكمه استفاده نشود.
Ø از پيراهني كه در پشت گره زده شود مورد استفاده قرار گيرد.
Ø جورابهاي ساق كوتاه يا بلند زماني استفاده شود كه پاهاي نوزاد سرد باشد.
وسايل مورد نياز براي تعويض پوشك نوزاد
Ø يك مكان براي تعويض پوشك كه مي تواند يك ميز و يا زيرانداز نرم باشد.
Ø يك زيرانداز پلاستيكي براي پوشاندن سطح مكان تعويض
Ø كهنه هاي يكبار مصرف براي پاك كردن و خشك كردن كودك بعد از مدفوع كردن
Ø اگر كودك شما به حساسيت پوستي مبتلا مي باشد بهتر است قبل از ماليدن كرم به بدن كودك به كمك يك پارچه نخي سطح پوست كودك را كاملاً خشك كنيد.
Ø پنبه هاي توپي شكل براي پاك كردن
Ø آب گرم (سعي كنيد هر شب فلاسك را با آب گرم پر كنيد تا هميشه در طول روز به آساني به آب گرم دسترسي داشته باشيد)
Ø پماد سوختگي
Ø يك دست لباس اضافي
Ø يك ظرف يا سطل با در محكم و سفت براي نگهداري پوشك
عمل دفع نوزاد
نوزاداني كه توسط شيرمادر تغذيه مي شوند روزانه چندين بار عمل دفع را انجام مي دهند كه مدفوع آنها نرم و روان مي باشد و به شكل خردل دانه دار و دون دون مي باشد. مدفوع نوزاداني كه شيرخشك مي خورند سفت تر و رنگ آن قهوه اي مايل به زرد و يا سبز مي باشد.
اگر نوزاد شما يك يا دو روز هيچ مدفوعي دفع نكرد البته به شرط آنكه شكم بچه سفت نباشد و بچه هم شاد و سرحال باشد در اين صورت نبايد نگران شويد.
در صورتيكه مدفوع نوزادتان سفت و يا خيلي خشك باشد و يا به مقدار قابل ملاحظه اي خون و ماده لزج يا آب وجود داشته باشد بايد با پزشك متخصص اطفال تماس بگيريد.
ادرار نوزادان
نوزادان مي توانند هر ساعت پوشك خود را خيس كنند و يا اينكه بعضي ديگر فقط چهاربار در طول روز پوشك خود را خيس مي كنند و اين مقدار ادرار كردن طبيعي است.
حدوداً انتظار تعويض پوشك خيس را در طول روز و يا 8-6 كهنه پارچه اي داشته باشيد.
در چند روز اول تولد ادرار نوزادتان كمرنگ و رنگ پريده مي باشد و به تدريج زردتر و تيره تر و غليظ تر ميشود و ممكن است لكه مايل به صورتي در پوشك ديده شود كه در طول چند روز جاي نگراني نيست اما اگر بعد از چند روز شما رگه هاي خون واقعي را در ادرار يا مدفوع مشاهده كرديد فوراً به پزشك مراجعه نماييد.
ادرار سوختگي
تقريباً همه بچه ها حداقل يكبار هم كه شده دچار ادرار سوختگي مي شوند. معمولاً زماني شروع ميشود كه شيرخوار شروع به خوردن غذاي جامد مي كند.
لكه ها و خطوط قرمز رنگ و برآمدگي هاي برجسته و ورم كرده در ناحيه پوشيده شده با پوشك هشدار لازم را به شما خواهد داد.
براي پيشگيري بهتر است كه در هر بار تعويض پوشك بخصوص پس از هر بار مدفوع كردن ناحيه پوشك شيرخوار را تميز كرده و بشوئيد. بايد از تميز بودن و خشك بودن قسمت باسن و رانهاي شيرخوار و چين هاي بدن نوزاد مطمئن شويد.
اگر شما مي خواهيد تا شيرخوار آرام و راحت شود مي توانيد به مدت چند دقيقه شيرخوار را درون وان شستشو بنشانيد. بعد از شستن در آب يا تميز كردن به كمك آب يا دستمال مرطوب كمي پماد روي پوست شيرخوار بماليد. در ضمن پوشك را كمي شل تر و راحتر ببنديد و زود به زود پوشك نوزاد را عوض نماييد.
خوابيدن و آرامش نوزاد
نوزاد در روزهاي اول بيشتر مي خوابد. پس از دوهفته خواب نوزاد بين 18-16 ساعت در شبانه روز ميشود
Ø جاي خواب نوزاد نبايد در معرض مستقيم نور خورشيد و يا جريان هوا باشد.
Ø جاي خواب نوزاد نبايد خيلي نرم و يا سفت باشد
Ø بالش نوزاد بسيار نازك و كم حجم باشد
Ø نوزاد را روي شكم نخوابانيد بهترين شيوه به پهلو قرار دادن اوست
روش هايي موثر براي آرامش دادن به نوزاد
Ø صداها مي توانند آرامبخش باشند. صداهاي ثابت و يكسان و تكرار شونده مثل جارو برقي، پنكه، آب در جريان (همه اينها شبيه صداهاي داخل رحم مي باشند)
Ø قدم زدن و پياده روي در بيرون از منزل در هواي آزاد
Ø سوار شدن به اتومبيل – صداي قطعات مختلف ايجاد آرامش در كودك مي كند به طوريكه اغلب كودكان در ماشين بخواب مي روند.
Ø حركت و تكان خوردن يك تاب
Ø حمام كردن
Ø تكان دادن ملايم و نوازش كردن
آيا من بايد بگذارم تا كودكم گريه كند؟
Ø در ماههاي اول تولد خيلي مهم است كه هر چه سريعتر نسبت به گريه بچه از خود واكنش نشان بدهيد اين عكس العمل نه تنها بچه را لوس نميكند باعث اطمينان خاطر و احساس امنيت بچه ميشود.
Ø در بچه هايي كه در موقع گريه كردن به سرعت در آغوش گرفته شده اند احتمال آنكه در يك سالگي كمتر گريه كنند بيشتر است.
Ø نوزاد زماني گريه مي كند كه واقعاً به چيزي نياز داشته با آن اهميت دهيد.
Ø گريه تنها زباني است كه يك نوزاد مي تواند به كمك آن حرف بزند.
عوامل زير باعث گريه نوزاد ميشود:
Ø گرسنگي
Ø خيس كردن پوشك
Ø نفخ شكم
Ø خستگي
Ø درد
Ø تحريكات و هيجانات محيط مثل نور شديد، سر و صدا زياد
Ø خيلي سرد و يا خيلي گرم شدن نوزاد
درجه حرارت
حرارت اتاق را تنظيم كنيد – هواي سرد موجب ميشود كه كودك انرژي خود را صرف گرم نگهداشتن بدن خود كند. در حاليكه اين انرژي بايد براي رشد او صرف شود.
وقتي كودكي سردش است بي قراري مي كند و تندتر از معمول نفس مي كشد. سرماي بيش از حد موجب مرگ نوزاد ميشود.
بجاي اينكه لباس زيادي به تن نوزاد كنيد بهتر است هواي اتاق را تنظيم كنيد. حرارت 26-23 درجه سانتي گراد بسيار مناسب است.
در گرماي زياد كودك زياد عرق مي كند و آب بدنش كم ميشود در اين حالت بايد شير بيشتري به نوزاد داد.
تغذيه نوزاد
شير مادر به تنهايي بهترين غذا و نوشيدني تا پايان شش ماهگي است.
از پانزده روزگي به بعد نياز است به نوزاد قطره ويتامين A-D خورانيد. در زمان شيردادن به چشم هاي نوزاد نگاه كنيد و با لبخند و آرامش و محبت با او حرف بزنيد.
براي شيردادن به نكته هاي زير توجه كنيد:
Ø نوزاد را بلافاصله پس از تولد شيردهيد
Ø شيراوليه يا آغوز سرشار از مواد مغذي و ايمني بخش است
Ø همه مادران مي توانند به نوزاد خود شيردهند
Ø ميزان شير هيچ ارتباطي با اندازه پستان او ندارد
Ø هر چقدر نوزاد بيشتر پستان را بمكد شير بيشتري توليد ميشود
Ø نوزاد را به گونه اي در آغوش بگيريد كه هيچ نوع مانعي بين او و سينه شما نباشد.
Ø در ابتدا نوك پستان را كنار لب او قرار دهيد. با اين كار نوزاد پستان را به دهان مي گيرد. پس تمامي نوك پستان و بخشي از هاله اطراف آن را در دهان او قرار دهيد. اين كار عمل مكيدن را راحتر مي كند.
والدين گرامي
اگر كودكتان را دوست داريد واكسنهايش را به موقع تزريق نماييد.
وزن نوزاد مهم ترين معيار براي كافي بودن شير مارد و اطمينان از تندرستي اوست. لذا براي اطمينان از وزن گيري كودكتان به مراكز درماني مراجعه نماييد.
علائم خطر در نوزاد
Ø كاهش قدرت مكيدن
Ø تشنج
Ø استفراغ مكرر
Ø ناله كردن
Ø بيقراري، تحريك پذيري
Ø برآمدگي ملاج
Ø عدم دفع مدفوع و ادرار در روز اول زندگيژ
Ø رنگ پريدگي شديد يا كبودي
Ø زردي 24 ساعت اول
Ø قرمزي، گرمي و تورم يا بزرگي پستان نوزاد
Ø درجه حرارت بالا يا درجه حرارت پائين
منب : پرستاري نوزادان
د
نوزاد خيلي كارها را مي تواند انجام بدهد
Ø وقتي نوك پستان به دهانش نزديك شود مي تواند آنرا بكمد
Ø مي تواند انگشت شما را در دستان خود بگيرد
Ø مزه هاي شيرين و بوهاي خوش را تشخيص مي دهد
Ø تماس جسماني، حرارت و لمس شدن را حس مي كند
Ø وقتي گرسنه ميشود درد دارد و يا به آغوش شما نيازمند باشد گريه ميكند
Ø مي تواند اطرافيان خود را بشناسد
و مهم تر از همه
مي تواند درك كند و بفهمد
شيوه برخورد مناسب مادر با نوزاد
نوزادان از همان ابتدا معني محبت و توجه ديگران را مي فهمند. اگر كسي آنها را در آغوش بگيرد ساكت ميشوند. اگر به نوزاد توجه و محبت شود ياد مي گيرد كه همه چيز را دوست داشته باشد.
Ø نوزاد را در زمان هايي كه بيدار است در آغوش بگيريد.
Ø با نوزاد حرف بزنيد و نوازشش كنيد. اين كار براي او بسيار لذت بخش است. با اين كار او متوجه ميشود كه كسي در كنارش هست و به او توجه مي كند
Ø به چشم هاي نوزاد نگاه كنيد. فاصله دقيق صورت او با شما بايد 40 – 30 سانت باشد
Ø نوزاد را نوازش كنيد و او را ماساژ دهيد
Ø مراقب چيزهايي كه نوزاد را ناراحت مي كند باشيد
Ø هرگز نوزاد را دعوا نكنيد
Ø نوزاد را هميشه دوست داشته باشيد
بايد با نوزاد به گونه اي رفتار كرد كه او را خوشحال و آرام نگه داشت نوزاد با ارتباط گرم و صميمي بهتر رشد مي كند.
بين فرزند دختر و پسر نبايد فرق گذاشته شود
Ø اگر انجام كاري خوب است آن را بايد براي هر دو جنس انجام داد.
حواس پنج گانه نوزاد را تقويت كنيد.
نوزاد از همان ابتدا آماده است تا دنيا را بشناسد
حواس پنج گانه او يعني شنوايي، بينايي، لامسه، چشايي، بويايي او كار مي كند و بايد كمك كرد تا اين حواس هر چه بهتر تقويت شوند و به كار گرفته شوند
تقويت حس شنوايي
Ø با نوزاد حرف بزنيد، هر كاري را كه انجام مي دهيد با صداي بلند براي او بيان بكنيد
Ø نوزادان را به شنيدن موسيقي عادت دهيد. موزيك ملايم پخش نماييد.
Ø مراقب صداهاي ناخوشايند باشيد
Ø اسباب بازي صدادار را در اختيار نوزاد قرار دهيد مثل جغجغه هايي كه به مچ دست نوزادوصل ميشوند.
Ø همزمان كه مشغول انجام كارهاي روزمره تان هستيد در مورد كارهايي كه انجام مي دهيد به نوزاد توضيح دهيد. مثلاً اول ما بلوز را از سرت رد مي كنيم بعد به دست راست كمك مي كنيم تا از شكاف آستين رد بشه حالا نوبت دست چپه است كه از شكاف آستين رد بشه.
گفتن و تكرار اعمال روزمره توسط شما و شنيدن و دريافت اين اطلاعات توسط نوزاد باعث ميشود كه كودك ارتباط برقرار كردن و صحبت كردن را به خوبي ساختارهاي اساسي زبان بياموزد.
تقويت حس بينايي
Ø در اطراف نوزاد اشياء راه راه – خال دار، شطرنجي و طرح دار زيادي را براي ديدن بگذاريد
Ø براي گهواره و يا تخت او آويزهاي مختلف و اسباب بازيهاي با صورت خندان درست كنيد.
Ø تماشاي حركت اشياء
Ø نوزاد را با رنگ هاي مختلف آشنا كنيد
Ø تخت و لباس نوزاد را از پارچه هايي با رنگ هاي شاد و زيبا درست كنيد
Ø نصب يك آينه در تخت نوزاد
Ø نشان دادن يك آكواريوم حاوي ماهي هاي رنگارنگ
تقويت حس لامسه
نوزاد را به آرامي ماساژ دهيد. تمام اندام نوزاد را هر روز به آرامي نوازش كنيد.
نوزاد را قنداق نكنيد. نوزاد از طريق دست و پا زدن و حركت كردن فعاليت مي كند. با قنداق كردن هم جلوي حركت هاي فعال او گرفته ميشود و هم حس لامسه او دچار مشكل مي شود. نوزادي كه نتواند خوب حركت كند مراحل ديگر رشد را به سختي مي گذراند.
موقع خواب مي توان نوزاد را با پارچه اي سبك پيچيد. اين كار خواب نوزاد را راحت تر ميكند. اما دست ها بايد آزاد باشد و پاها نيز بتواند حركت كند. اين كار به معني قنداق نوزاد نيست. هرگز دست و پاي نوزاد را محكم در قنداق نپيچيد.
تقويت حس چشايي
Ø نوزاد با يك علاقه و ميل شديد به مزه شيرين بدنيا مي آيد و مزه شيرين شيرمادر يا شيرخشك را به ساير غذاها ترجيح مي دهد.
Ø علاقمند نبودن نوزاد به مزه تلخ مي تواند سبب حفاظت نوزاد در مقابل بلع مواد مضر باشد. حس لامسه و حس چشايي نوزاد با همكاري همديگر به نوزاد كمك مي كنند تا جهان اطرافش را كشف كند و به ماهيت اشيا موجود در اطراف خود پي ببرد.
Ø يك چيز جديد را به دست كودكتان بدهيد و در كناري بايستيد و به عكس العمل هاي او نگاه كنيد در ابتدا كودك به آن شي ء نگاه مي كند و به آن زل مي زند بعد آن را لمس مي كند و سپس آن را وارد دهانش ميكند. گذاشتن اشياء به دهان سرنخ هاي اساسي و مهمي را درباره جنس، شكل، اندازه به كودك مي دهد. هر چند وقت يكبار اسباب بازيها را بشوييد.
با نوزاد بازي كنيد
Ø نوزاد از اينكه با او بازي كنيد لذت مي برد.
Ø تقليد صداهاي مختلف، تغيير دادن چهره، تحريك اندام كودك، حرف زدن و حركت دادن او انواع بازي هايي است كه نوزاد دوست دارد.
Ø اگر به نوزاد توجه كنيد متوجه مي شويد كه چه وقت به بازي نياز دارد و چه نوع بازي را دوست دارد.
در تهيه اسباب بازي به نكته هاي زير توجه كنيد:
Ø اسباب بازيهايي را تهيه كنيد كه شكستني نباشد
Ø اسباب بازيها خيلي ريز و كوچك نباشد
Ø اسباب بازي را هر چند وقت يكبار بشوئيد.
و اما: شما مادر گرامي
تجديد قوا و دوران نقاهت مادر
كارهايي كه براي تجديد قوا مي توانيد انجام دهيد:
Ø دوش گرفتن
Ø ورزش كردن: رفتن به پياده روي و قدم زدن در هواي تازه مي تواند نتايج حيرت انگيزي در بهبودي شما و بالا رفتن اعتماد به نفس تان داشته باشد. به همراه نوزادتان به پياده روي طولاني برويد يا اينكه به حياط و يا حياط خلوت رفته و برروي پتويي دراز بكشيد و ماهيچه هاي دست و پاهايتان را بكشيد و عضلاتتان را سفت و شل نماييد.
خشم و ناراحتي خودتان را بيرون بريزيد:
Ø كتاب و مجله هايي كه در مورد نگهداري و مراقبت از نوزاد و سلامت مادر مي باشد بخوانيد.
Ø بيرون ريختن احساس و عواطف و تقسيم آن با كساني مانند خودتان مي تواند بسيار مفيد باشد.
Ø بطور هفتگي با مادران قرار بگذاريد و در مورد مشكلات و تجاربتان با همديگر صحبت نمائيد.
به خودتان برسيد و از خودتان غافل نشويد.
Ø كودك را به پدرش بسپاريد و به كارها و فعاليتها و به كارها و فعاليتهاي مورد علاقه خود بپردازيد.
Ø عطر زدن به خودتان، شركت كردن در استخر و شنا عمومي مي تواند باعث نيرو بخشيدن و تجديد قواي روح و روان شما شود.
آنچه بايد مادر بداند:
Ø اتاق نوزاد – لوازم نوزاد، حمام كردن، لباس پوشيدن، عمل دفع نوزاد، خوابيدن نوزاد. وزن كردن، كنترل درجه حرارت و مراقبت از پوست و تغذيه نوزاد
اتاق نوزاد
يك خانه خوب و ايده آل خانه اي است كه داراي:
Ø سيستم آب و فاضلاب بهداشتي باشد
Ø نوركافي داشته باشد
Ø ديوار اتاقها به آساني تميز شود
Ø داراي رنگ روشن باشد
Ø حرارت، تهويه و رطوبت كافي داشته باشد.
درجه حرارت اتاق در روز 23-21 درجه سانتي گراد و در شب 3/18 – 5/15 سانتي گراد باشد. رطوبت نسبي 55 درصد باشد.
در زمستان بايد براي پيشگيري از كم شدن رطوبت اتاق از بخور، گذاشتن آب داخل كمتري روي چراغ مي توان استفاده نمود. اگر بخار در داخل پنجره اتاق در روز سرد مشاهده شود رطوبت كافي است.
لوازم اتاق نوزاد
قسمتي از لذت خوشامدگويي براي ورود بچه آماده كردن فضاي زندگي براي عضو كوچك و جديد زندگي مي باشد.
والدين گرامي اگر خواهان خريد وسايل جديد باشيد و يا به فكر تعمير و نوكردن وسايل هستيد اين ليست به شما كمك مي كند تا به چيزهايي كه باعث مجذوب شدن نوزادتان ميشود آگاه شويد.
لوازم اتاق نوزاد شامل:
Ø لوازم بايد ساده، بادوام و به آساني قابل تميز شدن باشد
Ø تشك نوزاد بايد محكم باشد نه سفت
Ø پوشش تشك از جنس ضد آب و به اندازه اي بزرگ باشد كه كاملاً زبر و تمام سطح تشك را بپوشاند.
Ø ملحفه بزرگ كه تمام تشك را بپوشاند
Ø پتوي نوزاد كه از جنس پنبه يا پشم و يا مخلوطي از هر دو باشد.
Ø تا زمانيكه نوزاد بزرگ شد نبايد زير سرش بالش گذاشت زيرا شيرخوار وقتي به شكم مي خوابد و صورت را در بالش فرو مي برد خطر خفگي او را تهديد مي نمايد.
Ø يك قفسه كوچك كشودار براي لباس و لوازم شخصي نوزاد
Ø تخت نوزاد داراي ميله هاي نزديك همديگر و لبه هاي آن به اندازه كافي بلند باشد.
Ø وان مخصوص حمام نوزاد
Ø سطل كهنه كه بهتر است درب آن با پا باز شود.
Ø دستگاه بخور
Ø صندلي نوزاد
Ø ميز مخصوص تعويض كهنه
Ø دماسنج براي اندازه گيري دماي اتاق
حمام كردن نوزاد
Ø بعد از افتادن بند ناف مي توانيد روي يك صندلي راحت بنشينيد و كودك را روي پايتان حمام كنيد. زمانيكه هنوز بندناف خشك نشده و نيفتاده است شما مي توانيد يك در ميان نوزاد را حمام كنيد.
Ø براي چند هفته اول مراقب بندناف باشيد. بعد از حمام كردن نوزاد لازم نيست ناف را با ناف بند ببنديد بايد هميشه خشك نگهداريد.
Ø درجه حرارت اتاق در موقع حمام كردن بايستي بين 26-23 باشد اگر از وان استفاده ميشود درجه حرارت را مي توان با دماسنج و يا توسط آرنج خودتان تنظيم كرد.
Ø چشم، بيني، گوش جهت جلوگيري از هرگونه آسيب احتياج به توجه خاصي دارد.
Ø چين هاي بدن مثل كشاله ران، زير بغل، گردن بايد با دقت و بطور كامل تميز شود.
Ø در صورتيكه سرنوزاد كبره بسته يا پوسته پوسته شده است لازم است شب با روغن زيتون آن محل را چرب نمائيد و صبح آن را شامپو كنيد.
Ø بعد از حمام كردن كمي پماد A+D به پوست كودك بماليد تا از ادرار سوختگي در حساسيت هاي دوران نوزادي پوست كودك حفاظت كند.
(دانشمندان انگليسي هشدار دادند که حمام كردن نوزادان اگر هر روز انجام شود، تأثيرات نامطلوبي به جا می‌گذارد و به پوست آنها آسيب مي‌رساند. این محققان می‌گویند نوزادان تا زماني كه نمي‌توانند سينه‌خيز بروند، نبايد بيشتر از 3 نوبت در هفته حمام گرفته شوند، چرا‌كه قاعدتاً آن‌قدر كثيف نمي‌شوند كه نيازی به شستن منظم و روزانه پیدا کنند. آنها معتقدند نوزاداني كه والدینشان آنها را به طور مكرر حمام مي‌کنند، دچار مشكلات پوستي شديدی مانند اگزما ميشوند. گفتنی است پوست نوزادان، تقریباً 5 برابر نازک‌تر از پوست بزرگسالان است و به همین دلیل توصیه می‌شود بسيار نرم و آرام شسته شود.)
روش حمام كردن
Ø آب تميز و گرم درون وان بريزيد و درجه حرارت آن بين 26-23 درجه نگهداريد.
Ø لباسهاي كودك را در آوريد و پتويي دور بدن آن بپيچيد.
Ø ابتدا چشم و صورت نوزاد را بشوئيد براي جلوگيري از عفونت چشم ها، هر يك چشم ها را با يك گلوله پنبه تميز كه در آب جوشيده خيس شده است از گوشه چشم بطرف خارج بشوييد. براي شستن صورت نوزاد نيز از يك يا چند عدد گلوله پنبه استفاده نمائيد.
Ø سر نوزاد را با شامپوي ملايم به شكل دايره بشوييد سپس با كتري يا پارچه اي كه آب نيمه گرم دارد با ملايمت به سرنوزاد بريزيد و كف ها را از او دور كنيد و با حوله نرمي كاملاً سر نوزاد را خشك نماييد.
Ø پتو را از تن او دور كنيد و در حاليكه با دست چپ سر او را و با دست راست پاهاي او را نگه داشته و در بغل گرفته ايد او را بلند كنيد و داخل لگن قرار دهيد.
Ø در هنگام شستشوي بدن نوزاد با او صحبت كنيد.
Ø پس از شستن بدن، او را از آب بيرون بياوريد و پتويي دور او بگيريد و در حاليكه او را در آغوش گرفته ايد بدن او را با حوله نرمي خشك كنيد.
لباس پوشيدن
Ø امروزه به نوزاد كمتر لباس مي پوشانند زيرا منازل در زمستان به راحتي با امكاناتي كه در دسترس است گرم ميشود و در تابستان از پوشش كم استفاده ميشود چون نوزاد راحتر است. لباس نوزاد بايد نرم بوده و حساسيت زا نباشد. راحت و آزاد باشد. مناسب هواي فصل باشد.
Ø براي مثال: دور گردن گره نداشته باشد كه باعث خفگي شود.
Ø از دكمه استفاده نشود.
Ø از پيراهني كه در پشت گره زده شود مورد استفاده قرار گيرد.
Ø جورابهاي ساق كوتاه يا بلند زماني استفاده شود كه پاهاي نوزاد سرد باشد.
وسايل مورد نياز براي تعويض پوشك نوزاد
Ø يك مكان براي تعويض پوشك كه مي تواند يك ميز و يا زيرانداز نرم باشد.
Ø يك زيرانداز پلاستيكي براي پوشاندن سطح مكان تعويض
Ø كهنه هاي يكبار مصرف براي پاك كردن و خشك كردن كودك بعد از مدفوع كردن
Ø اگر كودك شما به حساسيت پوستي مبتلا مي باشد بهتر است قبل از ماليدن كرم به بدن كودك به كمك يك پارچه نخي سطح پوست كودك را كاملاً خشك كنيد.
Ø پنبه هاي توپي شكل براي پاك كردن
Ø آب گرم (سعي كنيد هر شب فلاسك را با آب گرم پر كنيد تا هميشه در طول روز به آساني به آب گرم دسترسي داشته باشيد)
Ø پماد سوختگي
Ø يك دست لباس اضافي
Ø يك ظرف يا سطل با در محكم و سفت براي نگهداري پوشك
عمل دفع نوزاد
نوزاداني كه توسط شيرمادر تغذيه مي شوند روزانه چندين بار عمل دفع را انجام مي دهند كه مدفوع آنها نرم و روان مي باشد و به شكل خردل دانه دار و دون دون مي باشد. مدفوع نوزاداني كه شيرخشك مي خورند سفت تر و رنگ آن قهوه اي مايل به زرد و يا سبز مي باشد.
اگر نوزاد شما يك يا دو روز هيچ مدفوعي دفع نكرد البته به شرط آنكه شكم بچه سفت نباشد و بچه هم شاد و سرحال باشد در اين صورت نبايد نگران شويد.
در صورتيكه مدفوع نوزادتان سفت و يا خيلي خشك باشد و يا به مقدار قابل ملاحظه اي خون و ماده لزج يا آب وجود داشته باشد بايد با پزشك متخصص اطفال تماس بگيريد.
ادرار نوزادان
نوزادان مي توانند هر ساعت پوشك خود را خيس كنند و يا اينكه بعضي ديگر فقط چهاربار در طول روز پوشك خود را خيس مي كنند و اين مقدار ادرار كردن طبيعي است.
حدوداً انتظار تعويض پوشك خيس را در طول روز و يا 8-6 كهنه پارچه اي داشته باشيد.
در چند روز اول تولد ادرار نوزادتان كمرنگ و رنگ پريده مي باشد و به تدريج زردتر و تيره تر و غليظ تر ميشود و ممكن است لكه مايل به صورتي در پوشك ديده شود كه در طول چند روز جاي نگراني نيست اما اگر بعد از چند روز شما رگه هاي خون واقعي را در ادرار يا مدفوع مشاهده كرديد فوراً به پزشك مراجعه نماييد.
ادرار سوختگي
تقريباً همه بچه ها حداقل يكبار هم كه شده دچار ادرار سوختگي مي شوند. معمولاً زماني شروع ميشود كه شيرخوار شروع به خوردن غذاي جامد مي كند.
لكه ها و خطوط قرمز رنگ و برآمدگي هاي برجسته و ورم كرده در ناحيه پوشيده شده با پوشك هشدار لازم را به شما خواهد داد.
براي پيشگيري بهتر است كه در هر بار تعويض پوشك بخصوص پس از هر بار مدفوع كردن ناحيه پوشك شيرخوار را تميز كرده و بشوئيد. بايد از تميز بودن و خشك بودن قسمت باسن و رانهاي شيرخوار و چين هاي بدن نوزاد مطمئن شويد.
اگر شما مي خواهيد تا شيرخوار آرام و راحت شود مي توانيد به مدت چند دقيقه شيرخوار را درون وان شستشو بنشانيد. بعد از شستن در آب يا تميز كردن به كمك آب يا دستمال مرطوب كمي پماد روي پوست شيرخوار بماليد. در ضمن پوشك را كمي شل تر و راحتر ببنديد و زود به زود پوشك نوزاد را عوض نماييد.
خوابيدن و آرامش نوزاد
نوزاد در روزهاي اول بيشتر مي خوابد. پس از دوهفته خواب نوزاد بين 18-16 ساعت در شبانه روز ميشود
Ø جاي خواب نوزاد نبايد در معرض مستقيم نور خورشيد و يا جريان هوا باشد.
Ø جاي خواب نوزاد نبايد خيلي نرم و يا سفت باشد
Ø بالش نوزاد بسيار نازك و كم حجم باشد
Ø نوزاد را روي شكم نخوابانيد بهترين شيوه به پهلو قرار دادن اوست
روش هايي موثر براي آرامش دادن به نوزاد
Ø صداها مي توانند آرامبخش باشند. صداهاي ثابت و يكسان و تكرار شونده مثل جارو برقي، پنكه، آب در جريان (همه اينها شبيه صداهاي داخل رحم مي باشند)
Ø قدم زدن و پياده روي در بيرون از منزل در هواي آزاد
Ø سوار شدن به اتومبيل – صداي قطعات مختلف ايجاد آرامش در كودك مي كند به طوريكه اغلب كودكان در ماشين بخواب مي روند.
Ø حركت و تكان خوردن يك تاب
Ø حمام كردن
Ø تكان دادن ملايم و نوازش كردن
آيا من بايد بگذارم تا كودكم گريه كند؟
Ø در ماههاي اول تولد خيلي مهم است كه هر چه سريعتر نسبت به گريه بچه از خود واكنش نشان بدهيد اين عكس العمل نه تنها بچه را لوس نميكند باعث اطمينان خاطر و احساس امنيت بچه ميشود.
Ø در بچه هايي كه در موقع گريه كردن به سرعت در آغوش گرفته شده اند احتمال آنكه در يك سالگي كمتر گريه كنند بيشتر است.
Ø نوزاد زماني گريه مي كند كه واقعاً به چيزي نياز داشته با آن اهميت دهيد.
Ø گريه تنها زباني است كه يك نوزاد مي تواند به كمك آن حرف بزند.
عوامل زير باعث گريه نوزاد ميشود:
Ø گرسنگي
Ø خيس كردن پوشك
Ø نفخ شكم
Ø خستگي
Ø درد
Ø تحريكات و هيجانات محيط مثل نور شديد، سر و صدا زياد
Ø خيلي سرد و يا خيلي گرم شدن نوزاد
درجه حرارت
حرارت اتاق را تنظيم كنيد – هواي سرد موجب ميشود كه كودك انرژي خود را صرف گرم نگهداشتن بدن خود كند. در حاليكه اين انرژي بايد براي رشد او صرف شود.
وقتي كودكي سردش است بي قراري مي كند و تندتر از معمول نفس مي كشد. سرماي بيش از حد موجب مرگ نوزاد ميشود.
بجاي اينكه لباس زيادي به تن نوزاد كنيد بهتر است هواي اتاق را تنظيم كنيد. حرارت 26-23 درجه سانتي گراد بسيار مناسب است.
در گرماي زياد كودك زياد عرق مي كند و آب بدنش كم ميشود در اين حالت بايد شير بيشتري به نوزاد داد.
تغذيه نوزاد
شير مادر به تنهايي بهترين غذا و نوشيدني تا پايان شش ماهگي است.
از پانزده روزگي به بعد نياز است به نوزاد قطره ويتامين A-D خورانيد. در زمان شيردادن به چشم هاي نوزاد نگاه كنيد و با لبخند و آرامش و محبت با او حرف بزنيد.
براي شيردادن به نكته هاي زير توجه كنيد:
Ø نوزاد را بلافاصله پس از تولد شيردهيد
Ø شيراوليه يا آغوز سرشار از مواد مغذي و ايمني بخش است
Ø همه مادران مي توانند به نوزاد خود شيردهند
Ø ميزان شير هيچ ارتباطي با اندازه پستان او ندارد
Ø هر چقدر نوزاد بيشتر پستان را بمكد شير بيشتري توليد ميشود
Ø نوزاد را به گونه اي در آغوش بگيريد كه هيچ نوع مانعي بين او و سينه شما نباشد.
Ø در ابتدا نوك پستان را كنار لب او قرار دهيد. با اين كار نوزاد پستان را به دهان مي گيرد. پس تمامي نوك پستان و بخشي از هاله اطراف آن را در دهان او قرار دهيد. اين كار عمل مكيدن را راحتر مي كند.
والدين گرامي
اگر كودكتان را دوست داريد واكسنهايش را به موقع تزريق نماييد.
وزن نوزاد مهم ترين معيار براي كافي بودن شير مارد و اطمينان از تندرستي اوست. لذا براي اطمينان از وزن گيري كودكتان به مراكز درماني مراجعه نماييد.
علائم خطر در نوزاد
Ø كاهش قدرت مكيدن
Ø تشنج
Ø استفراغ مكرر
Ø ناله كردن
Ø بيقراري، تحريك پذيري
Ø برآمدگي ملاج
Ø عدم دفع مدفوع و ادرار در روز اول زندگيژ
Ø رنگ پريدگي شديد يا كبودي
Ø زردي 24 ساعت اول
Ø قرمزي، گرمي و تورم يا بزرگي پستان نوزاد
Ø درجه حرارت بالا يا درجه حرارت پائين
منب : پرستاري نوزادان
شرح موضوع