در طول زندگي يك فرد، وقايعي، رخ مي‌دهند كه از اهميت خاصي برخوردارند و بعنوان نقاط عطفي در زندگي از آنها ياد مي‌شود. يكي از اين وقايع بلوغ است. از نظر لغوي، بلوغ يعني كامل شدن و به حد كمال رسيدن. بلوغ دورة بحراني انتقال از مرحلة كودكي به بزرگسالي و زمان كسب قدرت باروري است. در اين دوره تغييرات ديناميك در مغز و غدد بدن باعث تغييرات جسماني، رواني و رفتاري مي‌شود. ثبات و تكوين شخصيت نوجوان در اين دوره صورت مي‌گيرد. بلوغ يك مرحلة بحراني است كه درگذر از اين دوره، زيربناي زندگي بزرگسالي فرد پي‌ريزي مي‌شود و ممكن است بسياري از مشكلات رواني، بيماري‌هاي عفوني، ازدواجهاي ناموفق، حاملگي‌هاي زودرس و مخاطره‌آميز، صدمات و مرگ مير و مادر و كودك و در نهايت مشكلات عديده جسمي و روحي ريشه در اين دوران داشته باشند
سن شروع بلوغ:
با توجه به ابعاد مختلف جسمي ، رواني و اجتماعي بلوغ سن شروع و مسائل خاص هريك ازآنها نيز داراي مشخصه خاص خود مي باشد كه قابل بررسي و پيگيري است كه در زير مورد بررسي قرارمي گيرد :
بلوغ جسمي : از 10 تا 12 سالگي بلوغ جسمي آغاز مي شود.
بلوغ رواني: تقريباً 2 تا 4 سال بعداز بلوغ جسمي نيز بلوغ رواني بوجود مي آيد.
بلوغ اجتماعي: دو سال بعداز بلوغ رواني هم بلوغ اجتماعي ايجاد مي‌شود
حدود سنين 9 تا 10 سالگي، بين دختر و پسر از نظر جسمي بجز اختلاف در اندامهاي جنسي، تفاوت زيادي وجود ندارد. اما با شروع بلوغ و كامل شدن آنها يك نوجوان پسر، شكل مردانه و يك نوجوان دختر شكل زنانه پيدا مي‌كند.
عوامل تاثير گذار در سن بلوغ : وراثت : وراثت يكي از عوامل مهم در سن شروع بلوغ مي باشد است . محيط : انگيزاننده هاي محيطي ( نظير ارتباطات اجتماعي ، رسانه هاي فرهنگي و تبليغي ، تغذيه ، تماس با نور و ... ) در شروع آن تاثير دارند. سن شروع بلوغ در دو جنس دختر و پسر متفاوت است بطوريكه :
سن شروع بلوغ در پسرها : در پسرها تغييرات جسمي بلوغ 2 سال ديرتر از دخترهاست. دامنة سن، شروع بلوغ در پسران 10 تا 14 سالگي است و طول مدت رشد در پسرها نيز طولاني تر از دختران بوده و قد پسرها نيز معمولاً بلندتر از دختران است .
سن شروع بلوغ در دختران : در دختران نيز سن شروع بلوغ از 8 تا 12 سالگي است
تغييرات جسمي دوران بلـوغ:بلوغ جزئي از فرايند رشد و نمو است و در اين دوره از حيات انساني، مجموعه‌اي از تغييرات جسمي و رواني در فر ديده مي‌شوند. در اين بخش فقط تغييرات جسمي بلوغ توضيح داده مي‌شوند: بروز اين تغييرات معمولاً با بروز نگرانيها و سئوالاتي در فرد شروع مي شود از قبيل اينكه،
آيا من طبيعي هستم؟
چه اتفاقي دارد براي من مي‌افتد؟
آيا گاهي اين تغييرات در افراد ديگر هم اتفاق مي افتد؟
لذا گاهي از چنين تغييرات جسمي و پاسخگوئي درست و مناسب به سوالات نوجوان ، باعث خواهد شد تا حد زيادي از نگرانيهايي كه نوجوان در مورد تغييرات بدن خود دارد ، كاسته شود .
تغييرات جسمي پسران در دوران بلوغ :
تغييراتي كه در دوران بلوغ يك پسر اتفاق مي افتد به ترتيب عبارتند از:
افزايش ناگهاني قد
بزرگ شدن بيضه ها
رويش موهاي ضخيم و زبر در ناحيه شرمگاهي (زهار)
احتلام و انزال (خروج مني از آلت تناسلي)
افزايش ناگهاني قد و رشد اندامها ، رشد تنه ، رشد آلت تناسلي
تغيير صدا (كلفت شدن)
رويش موهاي زير بغل و افزايش مو در سرتاسر بدن
فعال شدن غدد چربي و عرق موجود در پوست
رويش مو در صورت
حال به توضيح هر كدام از موارد فوق مي پردازيم :
رشد بيضه ها
بيضه ها غدد جنسي و توليد مثل مرد مي باشند . اين غدد سلول زاياي مذكر (اسپرم ) و هورمون مردانه (تستوسترون) را توليد مي كنند . توليد اسپرم از زمان بلوغ شروع تا آخر عمر ادامه دارد . بدين ترتيب يك مرد تا آخر عمر توانايي باروري دارد . شروع بلوغ پسران ، با بزرگ شدن قابل توجه بيضه هاي آنها مشخص مي شود بطوري كه در عرض سه سال حجم آنها تا 8 برابر افزايش مي يابد . اين رشد از سن 10 تا 13/5 سالگي شروع مي شود . بطور طبيعي بيضه سمت راست كمي بالاتر از بيضه سمت چپ مي باشد .ممكن است بعضي اوقات شخص احساس كند كه بيضه هاي پائين تر از مواقع قبل قرار دارد .علت اين امر آن است كه آنها در دمايي كمتر از دماي بدن بهتر فعاليت مي كنند . لذا هنگامي كه در جه حرارت شخص بالا مي رود و يا هوا گرم مي شود آنها از بدن فاصله گرفته ، و وقتي هوا سردتر مي شود ، به بدن نزديكتر مي شوند . آنچه مهم است ، اين است كه فرد بايد بتواند آنها را بخوبي لمس كند و در صورتي كه يكي از آنها را لمس نكند ، يا در لمس آنها علاوه بر بيضه هاي توده اي ديگر بدست او برخورد كند ، حتما بايد به پزشك مراجعه نمايد .
رويش موهاي زهار (ناحيه شرمگاهي)
اين موها ابتداي بلوغ در سن 15 تا 20 سالگي و قبل از انزال ظاهر مي شوند و زمان رويش آنها در ارتباط نزديك با زمان افزايش حجم بيضه ها مي باشد . اين موها بزرگتر و ضخيم تر از موهاي ساير قسمتهاي بدن مي باشند . بهتر است اين موها بطور مرتب برطرف شوند و بهداشت اين ناحيه رعايت گردد .
احتلام و اولين انزال (خروج مني)
در قسمتي از دستگاه تناسلي ، محلي براي ذخيره مني وجود دارد . مني مايعي حاوي سلولهاي زاياي مردانه (اسپرم) و ترشحات غدد دستگاه تناسلي است . با تحريك جنسي ،آلت تناسلي افزايش حجم پيدا كرده ، بزرگ و سفت مي شود .
علت اين امر احتباس و تجمع خون در آن مي باشد . به اين حالت نعوظ گفته مي شود . بعد از نعوظ ممكن است بطور غير ارادي ، مني خارج شود كه به آن انزال گفته مي شود . اولين انزال معمولا حدود يك سال بعد از شروع رشد بيضه ها اتفاق مي افتد . معمولا انزال (احتلام) در هنگام خواب يك نوجوان بالغ رخ مي دهد . ممكن است يك فرد مذكر ،در طول خواب نعوظ هاي مكرر و بدون انزال داشته باشد حتيگاهي در هنگام بيدار شدن نيز نعوظ داشته باشد كه امري طبيعي است و نشانه سلامت دستگاه باروري او است . نوجوان پسر ممكن است با بروز اولين انزال كه به آن احتلام نيز گفته مي شود متعجب يا نگران شود . او بايد بداند اين پديده آيت و نشانه اي از قدرت پروردگار يكتاست كه با ايجاد دستگاه تناسلي و بروز اين حالت در دوران بلوغ ، نويد آمادگي پدر شدن را به منظور بقاي نسل به او مي دهد .
افزايش قد و رشد اندامها (رشد تنه ، رشد آلت تناسلي)
جهش قدي ، در پسرها ديرتر از دخترها و در سن 11 تا 13 سالگي اتفاق مي افتد . سن متوسط افزايش قد 14 سالگي است . در طول سالهاي رشد ، ممكن است در طول يكسال 12 سانتيمتر به قد يك نوجوان اضافه شود .بطوري كه يك نوجوان پسر در 16 سالگي 98% رشد قدي خود را بدست مي آورد . اما اندامها يكسان رشد نمي كنند بطوريكه ابتدا پاها به حداكثر رشد خود رسيده ، كشيده تر مي شوند و تقريبا يكسال بعد طول و عرض و تنه افزايش مي يابند . همچنين قسمتهاي مختلف پا نيز همزمان رشد نمي كنند ابتدا خود پا (تا مچ‌پا) سپس ساق و بعد رانها رشد مي‌كنند. اين نوع رشد، باعث مي‌شود كه يك نوجوان در ابتداي دوران رشد خود ظاهر ناموزوني داشته باشد و در انجام كارها به گونه‌اي دچار عدم تعادل و بي‌دقتي شود كه اين امر مي‌تواند موجب نگراني او شود. در پسرها برخلاف دخترها شانه‌ها سريعتر از لگن رشد كرده و پهن‌تر و عريض‌تر از لگن مي‌شوند. بدن و اندامهاي پسرها نيز عضلاني‌تر از دخترها مي‌شوند. رشد قابل توجه آلت تناسلي در پسرها بطور طبيعي از سن 10/5 تا 14/5 سالگي شروع مي شود . بنابراين سن شروع رشد آن در بين افراد مي تواند متفاوت باشد . يكي از نگرانيهايي كه ممكن است در اين زمينه ايجاد شود اندازه آلت تناسلي است . اندازه آن مانند اندازه ساير اندامها از فري به فري ديگر متفاوت است و اين تفاوت در اندازه ، تاثيري در مردانگي و قدرت باروري فرد ندارد .
تغيير صدا (كلفت شدن صدا)
كلفت شدن صدا به علت بزرگ شدن حنجره و رشد طنابهاي صوتي است. اين امر بعد از ظاهر شدن موهاي زير بغل و حداكثر رشد اتفاق مي‌افتد و نوجوان پسر بتدريج صداي مردانه پيدا مي‌كند. بنابراين ممكن است در ابتداي اين تغيير، او صداي ناهنجار و خشن داشته باشد.
رويش موي زير بغل، افزايش موي بدن، رويش مو در صورت
رويش اين موها معمولاً بعداز ظهور موهاي زهار اتفاق مي‌افتد. و معمولاً رويش موي زير بغل و صورت همزمان صورت مي گيرد. بعضي پسرها پرموتر از ديگران هستند و در بعضي ممكن است موهاي روي قفسه سينه زياد نباشند يا اصلاً مويي رشد نكند. لازم است زير بغل و ناحية شرمگاهي تميز نگاه داشته شده و و ضمن برطرف كردن موهاي زايد بهداشت آنها نيز رعايت گردد.
افزايش فعاليت غدد چربي و عرق
از ديگر تغييرات بدن پسرها كه تحت تأثير هورمون جنسي مردانه (تستوسترون) روي مي‌دهد، افزايش فعاليت غدد چربي و عرق پوست بدن است. اين تغييرات در دخترها نيز بوجود مي‌آيند. در اين حالت ترشح آنها زيادتر شده و منافذشان بزرگتر مي‌شوند. در نتيجه پوست بدن چرب و بدن بوي خاصي مي‌گيرد.
جوش جواني يا آكنه :
در اثر افزايش فعاليت غدد چربي ممكن است جوشهايي روي پوست بدن ظاهر شوندكه به آنها آكنه گفته مي‌شود. محل شايع آنها صورت، كمر و قسمت فوقاني بازوهاست. در صورت دستكاري، احتمال چركي شدن آنها زياد مي‌شود. بنابراين توصيه مي‌شود به هيچ عنوان دستكاري نشوند. زيرا در غير اينصورت ممكن است بعد از بهبودي فرورفتگي‌هايي در محل آنها باقي بماند. در صورت التهاب و يا چركي شدن و يا تعداد زياد آنها فرد بايد به پزشك مراجعه كند. در صورت ابتلا به اين جوشها، بهتر است از غذاهاي چرب و شيريني‌جات كمتر استفاده شود و به ورزش بيشتر پرداخته شود و شستشو، بطور مكرر انجام گيرد.
بلوغ رواني و اجتماعي :
يكي از ابعاد بسيار مهم بلوغ ، بلوغ رواني و عاطفي است كه تقريبا 2 تا 4 سال بعد از بلوغ جسمي يعني در حدود سنين 14-18 سال بوقوع مي پيوندد ، منظور از بلوغ رواني داشتن رشد عاطفي و عقلي است ، فرد در اين سنين از نظر عاطفي مي تواند احساسات خود را بشناسد و توانايي كنترل آن را داشته باشد ، احساسات وي در اين سنين معني دارتر از دوره هاي قبلي است ، گريه ، خشم ، محبت و شادماني و ... او توسط خودش با آگاهي و كنترل در مي آيد . نوجواني كه از نظر عاطفي و رواني بالغ شده باشد با شكست هاي كوچك و يا به كوچك ترين انتقاد ديگران پرخاش ، داد و فرياد ، گريه و يا قهر نكرده بلكه سعي در كنترل اوضاع دارد، بنابراين با بلوغ عاطفي، احساسات نوجوانان تثبيت و تمايل‌هاي عاطفي عالي و مخصوص اين سن ، زود رنجي ، حساس و پرتوقعي و... از ويژگيهاي بارز مي باشد. نوجوان در اين مرحله بلوغ به خود آرايي ، فعاليت و جنب و جوش بيشتر، پذيرفته شدن در جمع دوستان و همسالان . يافتن دوستان جديد وتمايل به جنس مخالف ، حضور بيشتر در جمع همسالان و ... اهميت مي دهد.
بلوغ عقلي :
اما در مورد بلوغ عقلي بايد چنين بحث كرد كه نوجوان در سنين بين 14-18 سال بايستي توانايي درك ، فهم ، تفكر ، پيش بيني ، تجزيه و تحليل و نتيجه گيري از وضعيت و موقعيتهاي مختلف را كسب كرده باشد ، همچنين با اتكاء به تفكر و مهارت تجزيه ، تحليل و استنباط درست بتواند تا حدود زيادي آينده را پيش بيني و نسبت به تعيين اهداف زندگي آينده و تعيين راهكارهاي منطقي و مورد نياز براي رسيدن به آنها اقدام نمايد . البته لازم به ياد آوري است كه رشد عقلي و بلوغ فكري در مسير زمان و مواجه با موقعيتها و تجربه آنها به صورت تدريجي و كم كم تكميل مي گردد ، باز تاكيد مي شود كه طي سالم اين مرحله نياز به هدايت منطقي و راهنمايي افراد صالح و مجرب و معتمد دارد و گرنه شكل انحرافي پيدا مي كند و سلامت رواني نوجوان به مخاطره مي افتد.
منبع : tbzmed
سن شروع بلوغ:
با توجه به ابعاد مختلف جسمي ، رواني و اجتماعي بلوغ سن شروع و مسائل خاص هريك ازآنها نيز داراي مشخصه خاص خود مي باشد كه قابل بررسي و پيگيري است كه در زير مورد بررسي قرارمي گيرد :
بلوغ جسمي : از 10 تا 12 سالگي بلوغ جسمي آغاز مي شود.
بلوغ رواني: تقريباً 2 تا 4 سال بعداز بلوغ جسمي نيز بلوغ رواني بوجود مي آيد.
بلوغ اجتماعي: دو سال بعداز بلوغ رواني هم بلوغ اجتماعي ايجاد مي‌شود
حدود سنين 9 تا 10 سالگي، بين دختر و پسر از نظر جسمي بجز اختلاف در اندامهاي جنسي، تفاوت زيادي وجود ندارد. اما با شروع بلوغ و كامل شدن آنها يك نوجوان پسر، شكل مردانه و يك نوجوان دختر شكل زنانه پيدا مي‌كند.
عوامل تاثير گذار در سن بلوغ : وراثت : وراثت يكي از عوامل مهم در سن شروع بلوغ مي باشد است . محيط : انگيزاننده هاي محيطي ( نظير ارتباطات اجتماعي ، رسانه هاي فرهنگي و تبليغي ، تغذيه ، تماس با نور و ... ) در شروع آن تاثير دارند. سن شروع بلوغ در دو جنس دختر و پسر متفاوت است بطوريكه :
سن شروع بلوغ در پسرها : در پسرها تغييرات جسمي بلوغ 2 سال ديرتر از دخترهاست. دامنة سن، شروع بلوغ در پسران 10 تا 14 سالگي است و طول مدت رشد در پسرها نيز طولاني تر از دختران بوده و قد پسرها نيز معمولاً بلندتر از دختران است .
سن شروع بلوغ در دختران : در دختران نيز سن شروع بلوغ از 8 تا 12 سالگي است
تغييرات جسمي دوران بلـوغ:بلوغ جزئي از فرايند رشد و نمو است و در اين دوره از حيات انساني، مجموعه‌اي از تغييرات جسمي و رواني در فر ديده مي‌شوند. در اين بخش فقط تغييرات جسمي بلوغ توضيح داده مي‌شوند: بروز اين تغييرات معمولاً با بروز نگرانيها و سئوالاتي در فرد شروع مي شود از قبيل اينكه،
آيا من طبيعي هستم؟
چه اتفاقي دارد براي من مي‌افتد؟
آيا گاهي اين تغييرات در افراد ديگر هم اتفاق مي افتد؟
لذا گاهي از چنين تغييرات جسمي و پاسخگوئي درست و مناسب به سوالات نوجوان ، باعث خواهد شد تا حد زيادي از نگرانيهايي كه نوجوان در مورد تغييرات بدن خود دارد ، كاسته شود .
تغييرات جسمي پسران در دوران بلوغ :
تغييراتي كه در دوران بلوغ يك پسر اتفاق مي افتد به ترتيب عبارتند از:
افزايش ناگهاني قد
بزرگ شدن بيضه ها
رويش موهاي ضخيم و زبر در ناحيه شرمگاهي (زهار)
احتلام و انزال (خروج مني از آلت تناسلي)
افزايش ناگهاني قد و رشد اندامها ، رشد تنه ، رشد آلت تناسلي
تغيير صدا (كلفت شدن)
رويش موهاي زير بغل و افزايش مو در سرتاسر بدن
فعال شدن غدد چربي و عرق موجود در پوست
رويش مو در صورت
حال به توضيح هر كدام از موارد فوق مي پردازيم :
رشد بيضه ها
بيضه ها غدد جنسي و توليد مثل مرد مي باشند . اين غدد سلول زاياي مذكر (اسپرم ) و هورمون مردانه (تستوسترون) را توليد مي كنند . توليد اسپرم از زمان بلوغ شروع تا آخر عمر ادامه دارد . بدين ترتيب يك مرد تا آخر عمر توانايي باروري دارد . شروع بلوغ پسران ، با بزرگ شدن قابل توجه بيضه هاي آنها مشخص مي شود بطوري كه در عرض سه سال حجم آنها تا 8 برابر افزايش مي يابد . اين رشد از سن 10 تا 13/5 سالگي شروع مي شود . بطور طبيعي بيضه سمت راست كمي بالاتر از بيضه سمت چپ مي باشد .ممكن است بعضي اوقات شخص احساس كند كه بيضه هاي پائين تر از مواقع قبل قرار دارد .علت اين امر آن است كه آنها در دمايي كمتر از دماي بدن بهتر فعاليت مي كنند . لذا هنگامي كه در جه حرارت شخص بالا مي رود و يا هوا گرم مي شود آنها از بدن فاصله گرفته ، و وقتي هوا سردتر مي شود ، به بدن نزديكتر مي شوند . آنچه مهم است ، اين است كه فرد بايد بتواند آنها را بخوبي لمس كند و در صورتي كه يكي از آنها را لمس نكند ، يا در لمس آنها علاوه بر بيضه هاي توده اي ديگر بدست او برخورد كند ، حتما بايد به پزشك مراجعه نمايد .
رويش موهاي زهار (ناحيه شرمگاهي)
اين موها ابتداي بلوغ در سن 15 تا 20 سالگي و قبل از انزال ظاهر مي شوند و زمان رويش آنها در ارتباط نزديك با زمان افزايش حجم بيضه ها مي باشد . اين موها بزرگتر و ضخيم تر از موهاي ساير قسمتهاي بدن مي باشند . بهتر است اين موها بطور مرتب برطرف شوند و بهداشت اين ناحيه رعايت گردد .
احتلام و اولين انزال (خروج مني)
در قسمتي از دستگاه تناسلي ، محلي براي ذخيره مني وجود دارد . مني مايعي حاوي سلولهاي زاياي مردانه (اسپرم) و ترشحات غدد دستگاه تناسلي است . با تحريك جنسي ،آلت تناسلي افزايش حجم پيدا كرده ، بزرگ و سفت مي شود .
علت اين امر احتباس و تجمع خون در آن مي باشد . به اين حالت نعوظ گفته مي شود . بعد از نعوظ ممكن است بطور غير ارادي ، مني خارج شود كه به آن انزال گفته مي شود . اولين انزال معمولا حدود يك سال بعد از شروع رشد بيضه ها اتفاق مي افتد . معمولا انزال (احتلام) در هنگام خواب يك نوجوان بالغ رخ مي دهد . ممكن است يك فرد مذكر ،در طول خواب نعوظ هاي مكرر و بدون انزال داشته باشد حتيگاهي در هنگام بيدار شدن نيز نعوظ داشته باشد كه امري طبيعي است و نشانه سلامت دستگاه باروري او است . نوجوان پسر ممكن است با بروز اولين انزال كه به آن احتلام نيز گفته مي شود متعجب يا نگران شود . او بايد بداند اين پديده آيت و نشانه اي از قدرت پروردگار يكتاست كه با ايجاد دستگاه تناسلي و بروز اين حالت در دوران بلوغ ، نويد آمادگي پدر شدن را به منظور بقاي نسل به او مي دهد .
افزايش قد و رشد اندامها (رشد تنه ، رشد آلت تناسلي)
جهش قدي ، در پسرها ديرتر از دخترها و در سن 11 تا 13 سالگي اتفاق مي افتد . سن متوسط افزايش قد 14 سالگي است . در طول سالهاي رشد ، ممكن است در طول يكسال 12 سانتيمتر به قد يك نوجوان اضافه شود .بطوري كه يك نوجوان پسر در 16 سالگي 98% رشد قدي خود را بدست مي آورد . اما اندامها يكسان رشد نمي كنند بطوريكه ابتدا پاها به حداكثر رشد خود رسيده ، كشيده تر مي شوند و تقريبا يكسال بعد طول و عرض و تنه افزايش مي يابند . همچنين قسمتهاي مختلف پا نيز همزمان رشد نمي كنند ابتدا خود پا (تا مچ‌پا) سپس ساق و بعد رانها رشد مي‌كنند. اين نوع رشد، باعث مي‌شود كه يك نوجوان در ابتداي دوران رشد خود ظاهر ناموزوني داشته باشد و در انجام كارها به گونه‌اي دچار عدم تعادل و بي‌دقتي شود كه اين امر مي‌تواند موجب نگراني او شود. در پسرها برخلاف دخترها شانه‌ها سريعتر از لگن رشد كرده و پهن‌تر و عريض‌تر از لگن مي‌شوند. بدن و اندامهاي پسرها نيز عضلاني‌تر از دخترها مي‌شوند. رشد قابل توجه آلت تناسلي در پسرها بطور طبيعي از سن 10/5 تا 14/5 سالگي شروع مي شود . بنابراين سن شروع رشد آن در بين افراد مي تواند متفاوت باشد . يكي از نگرانيهايي كه ممكن است در اين زمينه ايجاد شود اندازه آلت تناسلي است . اندازه آن مانند اندازه ساير اندامها از فري به فري ديگر متفاوت است و اين تفاوت در اندازه ، تاثيري در مردانگي و قدرت باروري فرد ندارد .
تغيير صدا (كلفت شدن صدا)
كلفت شدن صدا به علت بزرگ شدن حنجره و رشد طنابهاي صوتي است. اين امر بعد از ظاهر شدن موهاي زير بغل و حداكثر رشد اتفاق مي‌افتد و نوجوان پسر بتدريج صداي مردانه پيدا مي‌كند. بنابراين ممكن است در ابتداي اين تغيير، او صداي ناهنجار و خشن داشته باشد.
رويش موي زير بغل، افزايش موي بدن، رويش مو در صورت
رويش اين موها معمولاً بعداز ظهور موهاي زهار اتفاق مي‌افتد. و معمولاً رويش موي زير بغل و صورت همزمان صورت مي گيرد. بعضي پسرها پرموتر از ديگران هستند و در بعضي ممكن است موهاي روي قفسه سينه زياد نباشند يا اصلاً مويي رشد نكند. لازم است زير بغل و ناحية شرمگاهي تميز نگاه داشته شده و و ضمن برطرف كردن موهاي زايد بهداشت آنها نيز رعايت گردد.
افزايش فعاليت غدد چربي و عرق
از ديگر تغييرات بدن پسرها كه تحت تأثير هورمون جنسي مردانه (تستوسترون) روي مي‌دهد، افزايش فعاليت غدد چربي و عرق پوست بدن است. اين تغييرات در دخترها نيز بوجود مي‌آيند. در اين حالت ترشح آنها زيادتر شده و منافذشان بزرگتر مي‌شوند. در نتيجه پوست بدن چرب و بدن بوي خاصي مي‌گيرد.
جوش جواني يا آكنه :
در اثر افزايش فعاليت غدد چربي ممكن است جوشهايي روي پوست بدن ظاهر شوندكه به آنها آكنه گفته مي‌شود. محل شايع آنها صورت، كمر و قسمت فوقاني بازوهاست. در صورت دستكاري، احتمال چركي شدن آنها زياد مي‌شود. بنابراين توصيه مي‌شود به هيچ عنوان دستكاري نشوند. زيرا در غير اينصورت ممكن است بعد از بهبودي فرورفتگي‌هايي در محل آنها باقي بماند. در صورت التهاب و يا چركي شدن و يا تعداد زياد آنها فرد بايد به پزشك مراجعه كند. در صورت ابتلا به اين جوشها، بهتر است از غذاهاي چرب و شيريني‌جات كمتر استفاده شود و به ورزش بيشتر پرداخته شود و شستشو، بطور مكرر انجام گيرد.
بلوغ رواني و اجتماعي :
يكي از ابعاد بسيار مهم بلوغ ، بلوغ رواني و عاطفي است كه تقريبا 2 تا 4 سال بعد از بلوغ جسمي يعني در حدود سنين 14-18 سال بوقوع مي پيوندد ، منظور از بلوغ رواني داشتن رشد عاطفي و عقلي است ، فرد در اين سنين از نظر عاطفي مي تواند احساسات خود را بشناسد و توانايي كنترل آن را داشته باشد ، احساسات وي در اين سنين معني دارتر از دوره هاي قبلي است ، گريه ، خشم ، محبت و شادماني و ... او توسط خودش با آگاهي و كنترل در مي آيد . نوجواني كه از نظر عاطفي و رواني بالغ شده باشد با شكست هاي كوچك و يا به كوچك ترين انتقاد ديگران پرخاش ، داد و فرياد ، گريه و يا قهر نكرده بلكه سعي در كنترل اوضاع دارد، بنابراين با بلوغ عاطفي، احساسات نوجوانان تثبيت و تمايل‌هاي عاطفي عالي و مخصوص اين سن ، زود رنجي ، حساس و پرتوقعي و... از ويژگيهاي بارز مي باشد. نوجوان در اين مرحله بلوغ به خود آرايي ، فعاليت و جنب و جوش بيشتر، پذيرفته شدن در جمع دوستان و همسالان . يافتن دوستان جديد وتمايل به جنس مخالف ، حضور بيشتر در جمع همسالان و ... اهميت مي دهد.
بلوغ عقلي :
اما در مورد بلوغ عقلي بايد چنين بحث كرد كه نوجوان در سنين بين 14-18 سال بايستي توانايي درك ، فهم ، تفكر ، پيش بيني ، تجزيه و تحليل و نتيجه گيري از وضعيت و موقعيتهاي مختلف را كسب كرده باشد ، همچنين با اتكاء به تفكر و مهارت تجزيه ، تحليل و استنباط درست بتواند تا حدود زيادي آينده را پيش بيني و نسبت به تعيين اهداف زندگي آينده و تعيين راهكارهاي منطقي و مورد نياز براي رسيدن به آنها اقدام نمايد . البته لازم به ياد آوري است كه رشد عقلي و بلوغ فكري در مسير زمان و مواجه با موقعيتها و تجربه آنها به صورت تدريجي و كم كم تكميل مي گردد ، باز تاكيد مي شود كه طي سالم اين مرحله نياز به هدايت منطقي و راهنمايي افراد صالح و مجرب و معتمد دارد و گرنه شكل انحرافي پيدا مي كند و سلامت رواني نوجوان به مخاطره مي افتد.
منبع : tbzmed
شرح موضوع