تاباندن اشعه با انرژی بالا به قسمت خاصی از یک عضو یا اعضایی از بدن برای درمان سرطان ، پرتودرمانی نامیده می شود . پرتو با انرژی بالا مواد ژنتیکی داخل سلولهای سرطانی را می شکند ، آنها را می کشد و گسترش آنها را متوقف می کند . از آنجا که پرتوها به طور اختصاصی به منطقه سرطانی تابانده می شوند ، تاثیرات آنها به سلولهای سالم به حداقل می رسد . پزشکان متخصصی که در زمینه استفاده از اشعه برای درمان سرطان آموزش دیده اند به نام «متخصصان پرتودرمانی سرطان» نامیده می شوند . آنها اغلب با انکولوژیستهای داخای که در واقع متخصصان داخلی با تخصص در درمان سرطان هستند در ارتباط می باشند .
• موارد استفاده از پرتودرمانی
پرتودرمانی اندازه تومورها را کاهش می دهد و در بعضی موارد ممکن است آنها را ریشه کن کند . اشعه می تواند برای کوچک کردن تومور و در مواردی که برداشتن تومور با جراحی غیرممکن است ، استفاده می شود . از آنجا که تومورها و دست اندازیهای آنها ( گسترش سرطان به سایر مناطق ) می تواند منجر به درد شود ، تاباندن اشعه به مناطق سرطانی می تواند به طور قابل توجهی باعث کاهش درد شود . پرتودرمانی اغلب جهت تسکین ( تخفیف علایم غیر قابل درمان سرطان ) و بهبود درد وقتی که سایر درمانها غیر ممکن یا موفقیت آمیز نیست استفاده می شود . گاهی اوقات پرتودرمانی و شیمی درمانی ( استفاده از داروها برای کشتن سلولهای سرطانی ) به همراه یکدیگر برای بالا بردن احتمال موفقیت درمان استفاده می شود . از آنجا که موفقیت درمان در هر بیمار با بیمار دیگر فرق می کند بیمار می تواند برای برنامه درمانی سرطان خود با پزشک بحث و تبادل نظر کند .
• انواع پرتو درمانی
• پرتودرمانی خارجی شامل پرتوهایی است که با انرژی بالا به طور مستقیم روی محل مورد نظر تابانده می شوند . این روش بی درد است و درمان معمولا یک بار در روز و به مدت چند هفته انجام می شود . منطقه ای که مورد پرتودرمانی قرار می گیرد اغلب توسط وسیله کوچکی علامت زده می شود تا هنگام پرتودرمانی کاملا مشخص باشد .
• پرتودرمانی داخلی ( که گاهی براکی تراپی {Brachytherapy} نیز گفته می شود ) شامل قرار دادن مقدار کوچکی از یک ماده رادیواکتیو در داخل بافت یعنی جایی که مورد هجوم سرطان قرار گرفته است ، می باشد . این کار با قرار دادن ذرات رادیواکتیو یا سیم های محتوی مواد رادیواکتیو در حفره های بدن انجام می گیرد . براکی تراپی اجازه می دهد مقدار بیشتری از اشعه به مدت کوتاه به تومورهای سرطانی و در یک سطح کوچک تابانده شود .
• عوارض پرتودرمانی
این عوارض به منطقه ای از بدن که تحت درمان با اشعه قرار دارد بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد :
• قرمزی پوست نزدیک منطقه
• خستگی
• ناباروری ، در صورتی که پرتودرمانی بر روی دستگاه تناسلی باشد
• تهوع ، استفراغ یا کاهش اشتها
• ریزش مو و خشکی دهان ( اگر درمان مستقیما روی ناحیه سر و گردن باشد )
• اسهال ، زمانی که روده ها تحت پرتودرمانی باشد
منبع : JAMA
• موارد استفاده از پرتودرمانی
پرتودرمانی اندازه تومورها را کاهش می دهد و در بعضی موارد ممکن است آنها را ریشه کن کند . اشعه می تواند برای کوچک کردن تومور و در مواردی که برداشتن تومور با جراحی غیرممکن است ، استفاده می شود . از آنجا که تومورها و دست اندازیهای آنها ( گسترش سرطان به سایر مناطق ) می تواند منجر به درد شود ، تاباندن اشعه به مناطق سرطانی می تواند به طور قابل توجهی باعث کاهش درد شود . پرتودرمانی اغلب جهت تسکین ( تخفیف علایم غیر قابل درمان سرطان ) و بهبود درد وقتی که سایر درمانها غیر ممکن یا موفقیت آمیز نیست استفاده می شود . گاهی اوقات پرتودرمانی و شیمی درمانی ( استفاده از داروها برای کشتن سلولهای سرطانی ) به همراه یکدیگر برای بالا بردن احتمال موفقیت درمان استفاده می شود . از آنجا که موفقیت درمان در هر بیمار با بیمار دیگر فرق می کند بیمار می تواند برای برنامه درمانی سرطان خود با پزشک بحث و تبادل نظر کند .
• انواع پرتو درمانی
• پرتودرمانی خارجی شامل پرتوهایی است که با انرژی بالا به طور مستقیم روی محل مورد نظر تابانده می شوند . این روش بی درد است و درمان معمولا یک بار در روز و به مدت چند هفته انجام می شود . منطقه ای که مورد پرتودرمانی قرار می گیرد اغلب توسط وسیله کوچکی علامت زده می شود تا هنگام پرتودرمانی کاملا مشخص باشد .
• پرتودرمانی داخلی ( که گاهی براکی تراپی {Brachytherapy} نیز گفته می شود ) شامل قرار دادن مقدار کوچکی از یک ماده رادیواکتیو در داخل بافت یعنی جایی که مورد هجوم سرطان قرار گرفته است ، می باشد . این کار با قرار دادن ذرات رادیواکتیو یا سیم های محتوی مواد رادیواکتیو در حفره های بدن انجام می گیرد . براکی تراپی اجازه می دهد مقدار بیشتری از اشعه به مدت کوتاه به تومورهای سرطانی و در یک سطح کوچک تابانده شود .
• عوارض پرتودرمانی
این عوارض به منطقه ای از بدن که تحت درمان با اشعه قرار دارد بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد :
• قرمزی پوست نزدیک منطقه
• خستگی
• ناباروری ، در صورتی که پرتودرمانی بر روی دستگاه تناسلی باشد
• تهوع ، استفراغ یا کاهش اشتها
• ریزش مو و خشکی دهان ( اگر درمان مستقیما روی ناحیه سر و گردن باشد )
• اسهال ، زمانی که روده ها تحت پرتودرمانی باشد
منبع : JAMA
شرح موضوع